Kezî’ raporta heftiyane aajansa kurdpa ser pirsa jinan
15:29 - 7 Gulan 2013
Heftiya Duhem a heyva Banemer a 1392
Ajansa kurdpa: bi armanca berçavtir kirina zêde û analîza hogiriyên taybet bi jinan, ji niha wêde her heftiyê raportik bi navê ‘Kezî’diweşîne.
Amanca sereke a weşana wê raporta taybet, berçavtir kirina berpê kirinên der heq jinan û her wisa gelempera çalakiyên jinan ku ji aliyê jinan û rêxirawên hogir bi jinan tê kirin. Bi hegere berpanî û giringiya wê babetê û her wisa nebûna dengdan ji naw medyayan de, “Kezî” bi formek ron bûyî dixebite ser babet û pirgirêkên jinan li nawçên kurdrûniştiyên Îran; lê mana ne ewe ku nawçên Îranên yên din tên pişt guh havêtin, ber vê ajansa nûçe gehaniya kurdpa hewl dide gorek derfetê, giringî bi hemû nawçên din yê Îranê bide.
Li raporta wê heftiyê de, rêgirtin ji çona mirexesiya “ Zêyneb Celaliyan”, qewimiyên Merîwanê û hevpeyvîn tev “Şehla Debbaxî” li wê barê de, rewşa xiraba jinên girtî yên girtîgeha Zahidan û Simnan, rêgirtin ji çona mirexesiya “Nesrîn Sutûdê” û bang kirina Semîra Cemşîdî tînin ber bas.
Kurdistan
Ji çon bi mirexesiya Zêyneb Celaliyan rêgirî lê hat kirin
![\"12306.jpg\"](\"{imagepath}/12306.jpg\")
Ajansa kurdpa: bi armanca berçavtir kirina zêde û analîza hogiriyên taybet bi jinan, ji niha wêde her heftiyê raportik bi navê ‘Kezî’diweşîne.
Amanca sereke a weşana wê raporta taybet, berçavtir kirina berpê kirinên der heq jinan û her wisa gelempera çalakiyên jinan ku ji aliyê jinan û rêxirawên hogir bi jinan tê kirin. Bi hegere berpanî û giringiya wê babetê û her wisa nebûna dengdan ji naw medyayan de, “Kezî” bi formek ron bûyî dixebite ser babet û pirgirêkên jinan li nawçên kurdrûniştiyên Îran; lê mana ne ewe ku nawçên Îranên yên din tên pişt guh havêtin, ber vê ajansa nûçe gehaniya kurdpa hewl dide gorek derfetê, giringî bi hemû nawçên din yê Îranê bide.
Li raporta wê heftiyê de, rêgirtin ji çona mirexesiya “ Zêyneb Celaliyan”, qewimiyên Merîwanê û hevpeyvîn tev “Şehla Debbaxî” li wê barê de, rewşa xiraba jinên girtî yên girtîgeha Zahidan û Simnan, rêgirtin ji çona mirexesiya “Nesrîn Sutûdê” û bang kirina Semîra Cemşîdî tînin ber bas.
Kurdistan
Ji çon bi mirexesiya Zêyneb Celaliyan rêgirî lê hat kirin
Ber pirsên girtîgeha “Dîzêl Abad” a şarê Kirmanşan, ji dana mirexesî bi Zêyneb Celaliyan bo çareser kirina nexweşiya vê , xwe lê paş kêşan.
Zêyneb Celaliyan ku ji 1 heyvê tûşî nexweşiya çavan bûye, bi sedema dijatî kirina berpirsên girtîgeha Dîzêl abad , ji hemû çareseriya midîkal bêpar kirine û her wisa rê jê girtine ku navbirî here mirexesiyê.
Dûre çona malbata wê girtiya politîkî bi amanca wegirtina mirexesiyê bo keça xwe heya niha çi incamek nebûye.
Zêyneb Celaliyan girtiya polîtîkiya kurd, li heyva Sermaweza sala 1388 a rojî bi tawana Miharibe ji aliyê dadgeha şorişa hukûmeta islamiya Îran, hukme sîdarê jêre birîne û paşî ev hukma li dadgeha pêdeçonê de bi girtin heya mirin, kêm kirine.
Qewimiyên Merîwan ji avire yekik ji xebatkarên mafên jinan
Li wan çend rojên borî de paşî gerandina tawanbarek bi kincên kurdiyên jinan li şarê Merîwan, Kurdistan hinek qewimiyên bê wêne li xwe dîtin.
Li raporta vê heftiya Kezî de, li bara reaksiyon û qewimiyên girêdayî bi qewimiya şarê Merîwan, awir û boçonên xebatkarik a mafên jin werdigrin li li vêr de wek xwe tê.
![\"12305.jpg\"](\"{imagepath}/12305.jpg\")
Zêyneb Celaliyan ku ji 1 heyvê tûşî nexweşiya çavan bûye, bi sedema dijatî kirina berpirsên girtîgeha Dîzêl abad , ji hemû çareseriya midîkal bêpar kirine û her wisa rê jê girtine ku navbirî here mirexesiyê.
Dûre çona malbata wê girtiya politîkî bi amanca wegirtina mirexesiyê bo keça xwe heya niha çi incamek nebûye.
Zêyneb Celaliyan girtiya polîtîkiya kurd, li heyva Sermaweza sala 1388 a rojî bi tawana Miharibe ji aliyê dadgeha şorişa hukûmeta islamiya Îran, hukme sîdarê jêre birîne û paşî ev hukma li dadgeha pêdeçonê de bi girtin heya mirin, kêm kirine.
Qewimiyên Merîwan ji avire yekik ji xebatkarên mafên jinan
Li wan çend rojên borî de paşî gerandina tawanbarek bi kincên kurdiyên jinan li şarê Merîwan, Kurdistan hinek qewimiyên bê wêne li xwe dîtin.
Li raporta vê heftiya Kezî de, li bara reaksiyon û qewimiyên girêdayî bi qewimiya şarê Merîwan, awir û boçonên xebatkarik a mafên jin werdigrin li li vêr de wek xwe tê.
Şehla Debbaxî : bizava jinên kurd hilgirê wan taybetaneye ku dikare hemuyan bi avirên cur bi cur bi dora pirsgirêka wekheviya zayendan kom bike û berhemek baş lê rake.
Jin bi têrwaninik kûr li jiyan de û li sedema serbihorek hezaran sala “ bindest bûn û hewldan bo man” dikare bibe serekaniyek hêja bo fêr bûn û afirankariyan bi rewşeik exlaqî. Qewimiyên wê dûmahîkê li nawa bizava jinên kurd de, yanê qewimiyên Merîwan ê evê ji me re bi ronî der dixîne.
Dema ku bas ji exlaq dikim emanc exlaqê sunnetî û kelîşeyî nine belku berwajî amanc berçav girtina mafê mirov, azadiya kesîn, xwe dûr xistin ji tund û tîjî û hewldan bi avirek zayendî û hiyûmanîstî ye bona çareser kirina pirsgirêka jinan.
Renge bikarin bêjin ku dem hatiye dema geran-zivirîn. Hemû zivirînik dirokî li incama hinek heman û teybetî tên pê û dikarin li prosa xwede civakê bi pêş bibin an wek şorişa Îranê li sala 1979an de civak ber bi paş bizivirine. Paşî salên tund û tîjiya polîtîkî û sosyolojîkî, desdirêjî ser hemû mafên jinên kurd( çi wek zayenda jin û çi wek netewa kurd), xwekuştin û xwe şevitandina jinan û bêdengiya pitira here zêdeya mêran çi kurd û çi iranî, xebata jinan her dom kiriye û niha bo cara yekim dibînin ku sistema mêr salarî ji aliyê mêran bi xwe we ketiye lerzê û hin mêr ji rewşenbîra bigre heya kesên normal û kedkar hatiye ber holê û dengên xwe seba bêrêzî û bêpar bûn ji mafên jinan birîne.
Kezî : netirsî û dijkariya jinên Merîwanî paşî vê qewmiyê, bo yekim car karî gelik ji kurde mêra hevgav tev jinan ber bi serober kirina mafên jin han bide û derfet bo bizavek bîne pê ku bi hêjatî karî kêmasiya mêr li nawa bizava netewiya jin de tijî ke û wan bi hev bide girêdan, fikr û awirê we çiye?
Şehla Debbaxî :bizava jinên kurd paşî dehan sal tinê man, niha wa bi hiek ji berhem incama digîje.
Fêmênîsma kurdî dikare û gere nasyonalîsma kurdî bêxe bin karîgeriya dîreka xwe bizava jinên kurd debî ji hêza hundir behre bibe bo ji naw birina ew zulma ku xelkê kurd bi jin û mêran daye kutan
, heya bikarin di incam gavek bi hêztir bo lawaz kirina sectora mêr salarî hel girin û xwe rizgar bikin ji incamên wê.
Hewla wê bizavê gere ewa be ku li amanca sereke a xwe yanê” pirsgirêka wekhevî” der nekeve. Xuyaye mêrêm kurda bo yakim car beramber sîstema mêrsalar-olî û mafiyayiya Îranê helwîstik dildarane girtine. Her wisa hemû kes û hêzên kurdî mafdarin ku xebat bo pirsgirêka wekheviyê bikin û bizava jinan milkê çi kesî nine, lê hemû alozî ewaye ku bizava jinên kurd gere nebe kozek bo ser hindik alî û kes.
Tinê amanca wan cur hevkariyane gere wehheviya zayendî be. Çi kes, ne jin ne mêr, ne çi partiyek mafê ewê çininin ku bo amancên xwe wê bizavê ji rê derxin. Heke ev bizava bigîje wê qonqxê ku “ mêranî û deshilata partî an kesîn” bîne pê, debî ji aliyê nivskaran, têkoşeran û rêxiravan pêdeçonê lê bikin ber hindê ku doza xwe yanê kar bo wekhevî der nekeve.
Ev xebatkara mafên jin li doma hevpeyvîna xwe de, bizava jinên kurd ku ji despeka şorişa Îranê bi tinê cî hêla, wê demê ku jina kurd axir kes bû ku Hicab danî serê xwe. Bizava jinên kurd amancek heye, bi dom bi rewşen curbicur karê rêxistin dike û pitir gel tevlî dibin.
Bizava jinên kurd bizavek dadperwere û bi tinê li tirajêdiyan de xwe li tund û tîjîyan parastiye. Bizava jinên kurd hin mirov perwere ku mafê “ Tawanbar” jî ji bîr nake, heya eger tawanbar pasdarik be. Baştirîn mînak he li serdemên “cehad” a Xomêynî li ser kurde ku jinên kurd tev “ cehadçiy” yê birîndar jî ekteik mirovanî bû. Bo jinên kurd siza bo başî çêkirine ne bona çêkirina mirovê şikestî.
Li despêkên bizavên jinên kurd û li wan qewmiyên dîrokî yê Merîwan, her wek tim car çirûsk ji aliyê jinan de serhildaye pitira caran bixwe, xwe xwedî kirine û hêzên polîtîkî û partiyan,çî kurd û çi îranî, ew cur ku debî hêzên xwe bo berew nekirine wê hindê re wek minak dibînin heya niha ji rêberên partiyan de bi tinê yek lîder hazire li sistema partî, polîtîk û rewşa mêr salarî bê der lê ew tekoşîn bi hegera rastiya hundirê wî bi xwe her dixebite û pitir geş dibe.
Îran
Rewşa xiraba girtîgeha taybet bi jin li şarên Zahidan û Simnan
![\"12308.jpg\"](\"{imagepath}/12308.jpg\")
Rewşa taqet hûrker û xiraba benda jinan li girtîgehaSimnan û girtîgeha santrala Zahidan, hêz ji jinên girtî biriye û jin tûşî pirsgirêkên nû bûne.
Nûçe nêriya “HRANA” programa xwarinên wê girtîgehê nebash ragihand û weşand ku hûre şûşe li naw xwarinên wê girtîgehê hatine dîtîn.
Eva bûye sedem ku pitira wan jinên hewsî ji nan xwarine dest bikêşin û bi wê hindê ku kirîna dîreka xwarinê bêparin, pitira wan jinan bê şîv serî datînin. Ewa ji li wî halîde ku 3 jinên bawirmendên ola Behayî tev zarokê xwe yên şîrxwar, li girtîgehê de dijîn.
Ji aliyek dinû gorekî raporta mafên mirov û dimukrasî li Îran roja pêncşem 29ê xakelêwê, jinek hewsî li girtîgeha sêntrala Zahidan bi hegera xirabiya xwarin û herwisa nedana para rojaneya nan ku pitira wan jinan tûşî birsîtî kiriye, dest bi protesto kirinê kirine.
Protesto kirina wan jinan tev serkutek dujwar a hêzên asayiş û gardên taybeta girtîgehê berewrû bû û ji 20an zêdetir ji wan jinên girtî bo oda tekekesiya nawa girtîgehê hatin raguhastin.
Rêgirî ji çona mirexesiya Nesrîn Sutûdê û bang kirina Semîra Cemşîdî
![\"12304.jpg\"](\"{imagepath}/12304.jpg\")
Ajanên girtîgeha Êvîn, ji dana mirexesiy bi Nesrîn Sutûdê bo derman kirina nexweşiya wê, ku paşî 49 roj man girtin tûşî nexweşiya çav hatibû, xwe lêdan paş.
Riza Xendan, mêrê Nesrîn Sutûdê bi nûçenêriya “ doyçêwêlê” ragihandiye, duxtorê taybetiyê çava bo me noba wîzîtê danî. Çend car bi nivîskî me dawa kir û izna hindê jî dane me, lê li incama prosê de çona me bo duxtor pek lê ketiye, sertaze bo me nobet danîne, lê heya niha jîizna wî karî nedane me.
Nesrîn Sutûde advkatê dadgosterî û xebatkarê jinan, ji aliyê liqa 54a dadgeha pêdeçona Tehranê, bi tawana xebat bi dijî rêjîm bi 6 sal hewsa teizîrî û10 sal bêpar bûn ji dvokatiye, mehkûm bû.
Navbirî sala 1398 a rojî de li hewsê deye û niha 2sal û niv ji midê hewsa vê derbas bûye.ji aliyek din û midêrojên borîde, hêzên ewlehiyê li hevpeyvina telefonîde xêncî hereşe kirn ji Semîra Cemşîdî jina Pêyman Arif, dawa lêkirine ku xwe bi wê dezgehabide nasîn.
Pêyman Arif ku yekik ji jornalîstan û xebatkarê xwendekarî li pêşde bû, ser êwara roja duşem 2ê banemer ji aliyê hêzên ewlehiyê hatiye girtin
Hêzên ewlehiyê xêncî wekolana mala navbirî hereşe bi jina vî kirine û komik ji tiştên kesîn yê wî jornalîstî tev xwe birine.
Çavkanî:
Ajansa nûgihaniya kurdpa
Nûêegihaniya HRANA
Malpera Îran xeber
Nûçegihaniya doyçêwêlê.
Jin bi têrwaninik kûr li jiyan de û li sedema serbihorek hezaran sala “ bindest bûn û hewldan bo man” dikare bibe serekaniyek hêja bo fêr bûn û afirankariyan bi rewşeik exlaqî. Qewimiyên wê dûmahîkê li nawa bizava jinên kurd de, yanê qewimiyên Merîwan ê evê ji me re bi ronî der dixîne.
Dema ku bas ji exlaq dikim emanc exlaqê sunnetî û kelîşeyî nine belku berwajî amanc berçav girtina mafê mirov, azadiya kesîn, xwe dûr xistin ji tund û tîjî û hewldan bi avirek zayendî û hiyûmanîstî ye bona çareser kirina pirsgirêka jinan.
Renge bikarin bêjin ku dem hatiye dema geran-zivirîn. Hemû zivirînik dirokî li incama hinek heman û teybetî tên pê û dikarin li prosa xwede civakê bi pêş bibin an wek şorişa Îranê li sala 1979an de civak ber bi paş bizivirine. Paşî salên tund û tîjiya polîtîkî û sosyolojîkî, desdirêjî ser hemû mafên jinên kurd( çi wek zayenda jin û çi wek netewa kurd), xwekuştin û xwe şevitandina jinan û bêdengiya pitira here zêdeya mêran çi kurd û çi iranî, xebata jinan her dom kiriye û niha bo cara yekim dibînin ku sistema mêr salarî ji aliyê mêran bi xwe we ketiye lerzê û hin mêr ji rewşenbîra bigre heya kesên normal û kedkar hatiye ber holê û dengên xwe seba bêrêzî û bêpar bûn ji mafên jinan birîne.
Kezî : netirsî û dijkariya jinên Merîwanî paşî vê qewmiyê, bo yekim car karî gelik ji kurde mêra hevgav tev jinan ber bi serober kirina mafên jin han bide û derfet bo bizavek bîne pê ku bi hêjatî karî kêmasiya mêr li nawa bizava netewiya jin de tijî ke û wan bi hev bide girêdan, fikr û awirê we çiye?
Şehla Debbaxî :bizava jinên kurd paşî dehan sal tinê man, niha wa bi hiek ji berhem incama digîje.
Fêmênîsma kurdî dikare û gere nasyonalîsma kurdî bêxe bin karîgeriya dîreka xwe bizava jinên kurd debî ji hêza hundir behre bibe bo ji naw birina ew zulma ku xelkê kurd bi jin û mêran daye kutan
, heya bikarin di incam gavek bi hêztir bo lawaz kirina sectora mêr salarî hel girin û xwe rizgar bikin ji incamên wê.
Hewla wê bizavê gere ewa be ku li amanca sereke a xwe yanê” pirsgirêka wekhevî” der nekeve. Xuyaye mêrêm kurda bo yakim car beramber sîstema mêrsalar-olî û mafiyayiya Îranê helwîstik dildarane girtine. Her wisa hemû kes û hêzên kurdî mafdarin ku xebat bo pirsgirêka wekheviyê bikin û bizava jinan milkê çi kesî nine, lê hemû alozî ewaye ku bizava jinên kurd gere nebe kozek bo ser hindik alî û kes.
Tinê amanca wan cur hevkariyane gere wehheviya zayendî be. Çi kes, ne jin ne mêr, ne çi partiyek mafê ewê çininin ku bo amancên xwe wê bizavê ji rê derxin. Heke ev bizava bigîje wê qonqxê ku “ mêranî û deshilata partî an kesîn” bîne pê, debî ji aliyê nivskaran, têkoşeran û rêxiravan pêdeçonê lê bikin ber hindê ku doza xwe yanê kar bo wekhevî der nekeve.
Ev xebatkara mafên jin li doma hevpeyvîna xwe de, bizava jinên kurd ku ji despeka şorişa Îranê bi tinê cî hêla, wê demê ku jina kurd axir kes bû ku Hicab danî serê xwe. Bizava jinên kurd amancek heye, bi dom bi rewşen curbicur karê rêxistin dike û pitir gel tevlî dibin.
Bizava jinên kurd bizavek dadperwere û bi tinê li tirajêdiyan de xwe li tund û tîjîyan parastiye. Bizava jinên kurd hin mirov perwere ku mafê “ Tawanbar” jî ji bîr nake, heya eger tawanbar pasdarik be. Baştirîn mînak he li serdemên “cehad” a Xomêynî li ser kurde ku jinên kurd tev “ cehadçiy” yê birîndar jî ekteik mirovanî bû. Bo jinên kurd siza bo başî çêkirine ne bona çêkirina mirovê şikestî.
Li despêkên bizavên jinên kurd û li wan qewmiyên dîrokî yê Merîwan, her wek tim car çirûsk ji aliyê jinan de serhildaye pitira caran bixwe, xwe xwedî kirine û hêzên polîtîkî û partiyan,çî kurd û çi îranî, ew cur ku debî hêzên xwe bo berew nekirine wê hindê re wek minak dibînin heya niha ji rêberên partiyan de bi tinê yek lîder hazire li sistema partî, polîtîk û rewşa mêr salarî bê der lê ew tekoşîn bi hegera rastiya hundirê wî bi xwe her dixebite û pitir geş dibe.
Îran
Rewşa xiraba girtîgeha taybet bi jin li şarên Zahidan û Simnan
Rewşa taqet hûrker û xiraba benda jinan li girtîgehaSimnan û girtîgeha santrala Zahidan, hêz ji jinên girtî biriye û jin tûşî pirsgirêkên nû bûne.Nûçe nêriya “HRANA” programa xwarinên wê girtîgehê nebash ragihand û weşand ku hûre şûşe li naw xwarinên wê girtîgehê hatine dîtîn.
Eva bûye sedem ku pitira wan jinên hewsî ji nan xwarine dest bikêşin û bi wê hindê ku kirîna dîreka xwarinê bêparin, pitira wan jinan bê şîv serî datînin. Ewa ji li wî halîde ku 3 jinên bawirmendên ola Behayî tev zarokê xwe yên şîrxwar, li girtîgehê de dijîn.
Ji aliyek dinû gorekî raporta mafên mirov û dimukrasî li Îran roja pêncşem 29ê xakelêwê, jinek hewsî li girtîgeha sêntrala Zahidan bi hegera xirabiya xwarin û herwisa nedana para rojaneya nan ku pitira wan jinan tûşî birsîtî kiriye, dest bi protesto kirinê kirine.
Protesto kirina wan jinan tev serkutek dujwar a hêzên asayiş û gardên taybeta girtîgehê berewrû bû û ji 20an zêdetir ji wan jinên girtî bo oda tekekesiya nawa girtîgehê hatin raguhastin.
Rêgirî ji çona mirexesiya Nesrîn Sutûdê û bang kirina Semîra Cemşîdî
Ajanên girtîgeha Êvîn, ji dana mirexesiy bi Nesrîn Sutûdê bo derman kirina nexweşiya wê, ku paşî 49 roj man girtin tûşî nexweşiya çav hatibû, xwe lêdan paş.Riza Xendan, mêrê Nesrîn Sutûdê bi nûçenêriya “ doyçêwêlê” ragihandiye, duxtorê taybetiyê çava bo me noba wîzîtê danî. Çend car bi nivîskî me dawa kir û izna hindê jî dane me, lê li incama prosê de çona me bo duxtor pek lê ketiye, sertaze bo me nobet danîne, lê heya niha jîizna wî karî nedane me.
Nesrîn Sutûde advkatê dadgosterî û xebatkarê jinan, ji aliyê liqa 54a dadgeha pêdeçona Tehranê, bi tawana xebat bi dijî rêjîm bi 6 sal hewsa teizîrî û10 sal bêpar bûn ji dvokatiye, mehkûm bû.
Navbirî sala 1398 a rojî de li hewsê deye û niha 2sal û niv ji midê hewsa vê derbas bûye.ji aliyek din û midêrojên borîde, hêzên ewlehiyê li hevpeyvina telefonîde xêncî hereşe kirn ji Semîra Cemşîdî jina Pêyman Arif, dawa lêkirine ku xwe bi wê dezgehabide nasîn.
Pêyman Arif ku yekik ji jornalîstan û xebatkarê xwendekarî li pêşde bû, ser êwara roja duşem 2ê banemer ji aliyê hêzên ewlehiyê hatiye girtin
Hêzên ewlehiyê xêncî wekolana mala navbirî hereşe bi jina vî kirine û komik ji tiştên kesîn yê wî jornalîstî tev xwe birine.
Çavkanî:
Ajansa nûgihaniya kurdpa
Nûêegihaniya HRANA
Malpera Îran xeber
Nûçegihaniya doyçêwêlê.
