سیستەمی دەسەڵاتداریەتی لەئێران و هەزار و ٥٧٢ حاڵەتی پێشێلكردنی مافی مرۆڤ لەكوردستان(١٣٩٣)

ئاژانسی هەواڵدەریی كوردپا وێڕای پیرۆزبایی كردنی ساڵی تازە و هیوای كۆتایی هاتنی پێشێلكردنی مافی مرۆڤ لە ئێران و بەتایبەت لەناوچە كوردنشینەكان، بۆ سێیەمین ساڵ لە راپۆرتێكی شیكاریی ـ ئاماریدا پێشێل كردنی بەربڵاوی مافی مرۆڤ لەناوچە كوردنشینەكانی ئێران لە كۆتاییەكانی ساڵی ١٣٩٣دا بڵاو دەكاتەوە.

ئەو راپۆرتە وێڕای جیاكردنەوەی ئامار و شێوازی پێشێلكارییەكان پرژاوەتە سەر هەزار و ٥٧٢ حاڵەتی پێشێلكردنی مافی مرۆڤ لەناوچە كوردنشینەكان.
ئەو حاڵەتانە لە ساڵی ١٣٩٢دا، هەزار ٥٥٠ حاڵەت و لە ساڵی ١٣٩١دا، هەزار و ٢٦ حاڵەت بووە.

ئەم راپۆرتە بە پشت بەستن بە سەرچاوە و بەڵگە باوەڕپێكراوەكان و بەشێوەی ئاماری بڵاو دەكرێتەوە.

لەماوەی یەك ساڵی رابردوودا زۆر حاڵەتی دیكەی پێشێلكاریی لەناوچە كوردنشینەكان رووی داوە و بە سەرنجدان بەوەی كە سەرچاوە یان رێكخراوێكی تایبەت ئەو هەواڵانەی پشتڕاست نەكردۆتەوە لەو راپۆرتەدا نەگونجێندراوە.
ناو و شوناسی سەرجەم ئەو كەسانەی كە پێشێلكاریان بەرانبەر كراوە لای ئاژانسی كوردپا پارێزراوە.

خشتەی(١)
حاڵەتەكانی پێشێلكردنی مافی مرۆڤ لەناوچە كوردنشینەكانی ئێران (١٣٩٣)



سەرجەمی پێشێلكارییەكان:

بەپێی خشتەی (١) لە ساڵی ١٣٩٣ سەرجەم هەزار و ٥٧٢ حاڵەتی پێشێلكردنی مافی مرۆڤ لەناوچەكوردنشینەكانی ئێران رووی داوە. ئەو رێژەیە لە ساڵی ١٣٩٢دا، هەزار ٥٥٠ حاڵەت و لە ساڵی ١٣٩١دا، هەزار و ٢٦ حاڵەت بووە.

بە ئەژماركردنی سەرجەم ئامارەكانی پێشێلكردنی مافی مرۆڤ لەناوچەكوردنشینەكانی ئێران كە لەلایەن سەرچاوە ناوچەیی و هەواڵدەرییەكانەوە بڵاو كراونەتەوە دەكرێ‌ئاماری راستەقینە و دروست زۆر لەوە زیاتر بێت، بەڵام ئەو هەواڵانە لەلایەن سەرچاوەیەكی باروەڕپێكراوەوە پشتراست نەكراوەتەوە.

بانگهێشت و دەستبەسەركردن:

لەماوەی ساڵی ١٣٩٣دا، ٤١٥ هاووڵاتی كورد لەلایەن ئیدارەی ئیتلاعاتی حكوومەتی ئیسلامیی ئێرانەوە دەستبەسەر و ٣٣٣ هاووڵاتی دیكەش بانگهێشتی ئەو ناوەندە ئەمنیەتییە كراون.

دەستبەسەركردن و بانگهێشتی هاووڵاتیانی كورد بۆ ئیدارەی ئیتلاعات بە ریز ٤١٥ و ٣٣٣ زۆرترین حاڵەتەكان لە خۆ دەگرێت، بەتایبەت كە لە خۆپیشاندانەكانی پشتیوانی كردن لە خەڵكی كۆبانی، ١٦٨ هاووڵاتیی كورد دەستبەسەر و بانگهێشتی ئیدارەی ئیتلاعات كران.

ئاماری پێوەندیدار بە دەستبەسەركردن و بانگهێشتكردنەكانی خۆپیشاندانی كۆبانی نزیك بە ٢٣٠ كەس راگەیەندرابوو.

هەروەها ١٠٠ كەس لە هاووڵاتیانی كورد لە مەهاباد بە هۆی ناڕەزایەتی دەربڕین بە سووكایەتیەیكان دەنگ و رەنگی مەهاباد بە مامۆستا حەسەن زیرەك بانگهێشتی ناوەندە ئەمنیەتییەكان كرابوون.

بڕینەوەی حوكم:

بەپێی ئەو ئامارە ٧٩ كەس لەهاووڵاتیانی كورد بە تۆمەتی سیاسی\" ئەمنیەتی\" لەلایەن دەزگا قەزاییەكانی حكوومەتی ئیسلامیی ئێرانەوە بە ٣٥٣ ساڵ و شەش مانگ و ١ رۆژ زیندانی تەعزیری و ٩ ساڵ و ٤ مانگ زیندانی تەعلیقی مەحكووم كراون. ( ١١ چالاكی فەرهەنگی كە ٦ خوێندكار، ١ وێب نووس، ١ نووسەر، ١ وێنەگر و یەك مامۆستای لە خۆ گرتووە ـ ٦ چالاكی كرێكاریی ـ ١١ چالاكی مەزهەبی كە ٧پەیڕەوی ئاینیی سوننە، ٣ چالاكی یارسان و ١ دەروێشی لە خۆ گرتووە ـ چالاكێكی ژینگەپارێزی و ١ پارێزەری دادگوستەری).

ئێعدام:

لەرەوتی لەسێدارەدانی ٦٤ حاڵەتی لەسێدارەدانی هاووڵاتیانی كورد، سمكۆ خورشیدی و سابیر موخەلید ماوانە لەو زیندانیە سیاسیانە بوون كە لە زیندانەكانی دیزڵ ئابادی كرماشان و ورمێ‌ئێعدام كران. هەروەها ٦ زیندانی پەیڕەوی ئاینیی سوننەش لە زیندانی رەجایی شاری كەرەج لەسێدارەدراون.
تەمەنی یەكێک لەو زیندانیە ئێعدامكراوانە لەكاتی ئەنجامدانی تاونەكەیدا تەنیا ١٥ ساڵ بووە.

دۆخی ناڕوون و ئاڵۆزی شەش زیندانی سیاسیی دیكە كە لەیەك مانگ لەمەوبەر لە كەش و هەوایەكی ئەمنیەتیدا لە زیندانی ورمێەوە بۆ شوێنێكی نادیار راگوێزرابوون، لەو راپۆرتەدا ئاماژەی پێكراوە.

سامان نەسیم، عەلی و حەبیب ئەفشاری، سیروان نژاوی، ئیبراهیم عیساپوور و یوونس ئاقایان، ئەو زیندانیە سیاسیە مەحكووم بە سێدارانە بوون كە حوكمی لەسێدارەدانیان لەلایەن دەزگا قەزاییەكانەوە پشتراست كرابوویەوە.
چارەنووسی ئەو زیندانیانە هەتا ئێستاش هەر بە ناڕوونی ماوەتەوە.

ئەو هەوڵەی دەزگا ئەمنیەتی و قەزاییەكانی حكوومەتی ئیسلامیی ئێران لەگەڵ ناڕەزایەتی ناوخۆیی و دەرەوە بەرەوڕوو بوویەوە، بەڵام جێبەجێ‌كردنی ئەو حوكمە لەلایەن دەزگا قەزایی، پارێزەر و بنەماڵەكانیانەوە هەتا ئێستاش تەئید نەكرایەوە.

تەقینەوەی مین:

لە كۆی گشتیی ٦٣ هاووڵاتیی كورد كە بە هۆی تەقینەوەی مینەوە كوژراو و بریندار بوون، ٦ منداڵ ٣ هەتا ١١ ساڵ بریندار و یەكێكی دیكەش گیانی لەدەست داوە.
بەوتەی عوسمان موزەیەن پارێزەری دادگا، لەیاساكانی حكوومەتی ئێران هیچ جیاوازیەك لەنێوان قوربانیانی مین ( گەروە ساڵ و منداڵ) لەبەر چاو نەگیراوە.

زیان بەركەوتوانی تەقینەوەی مین بە جۆرێك لە جۆرەكان بە قوربانیانی شەڕ دێنە ئەژمار، بەڵام بەو حاڵەشەوە لە سەرجەم خزمەتگوزارییەكانی (جانباز) بێبەرین.

مانگرتن و ناڕەزایەتی:

لەو ماوە زەمەنییەدا، ٢٣٨ زیندانی ( ٧٧ زیندانی سیای و ١٦١ عەقیدەتی) كورد مانیان گرتووە كە لەیەكێك لەحاڵەتەكاندا ٣٠ زیندانی سیاسی كورد لە زیندانی ورمێ‌بە هۆی بە هۆی پێڕانەگەیشتن بە ویستەكانیان و هەروەها هەڵسوكەوتە نامرۆییەكانی بەرپرسانی زیندان دەستیان دابوویە مانگرتن.

زیندانیانی عەقیدەتیش سەبارەت بە ناڕەزایەتی دەربڕین بە مەترسیی لەسێدارەدانی زیندانیانی عەقیدەتی، دوو جار ( ٨٠ و ٧٧) كەسی مانیان گرتووە.

بەپێی ئەو ئامارە بێجگە لە لێدان و كوتانی ١٥ زیندانی سیاسیی و عەقیدەتی، بێهرووز ئاڵخانی زیندانی سیاسیی كوردی مەحكووم بە سێدارە بۆ ماوەی ١٥ رۆژ ئەشكەنجە دراوە و بە هۆی لێدانی تەزووی كارەبایی تووشی نەخۆشی دەروونی بووە.

هەر لەو پێوەندییەدا و بە هۆی هێرشی مەئموورانی زیندان بۆ بەندی ٣٥٠ی گرتووخانەوی ئێوین، حمەممەد سەدیق كەبوودوەند تووشی شكانی چەند شوێن لە جەستەی هاتبوو و ژمارەیەك زیندانی دیكەش بریندار كرابوون.

هەڵە و كەمتەر خەمی پزیشكی:

مەرگی كچێكی تەمەن ١٣ ساڵ بە هۆی لێدانی دەرزی بە هەڵە و كەمتەر خەمی پزیشكی لە حاڵەتەكانی دیكەی پێشێلكردنی مافی مرۆڤ بووە.

لەراپۆرتی جیهانی ساڵی ٢٠١٥ رێكخراوی چاودێری مافی مرۆڤدا هاتووە كە هێزە ئەمنیەتی، سەركوتکار و دەزگا قەزاییەكانی ئێران دەسەڵاتی خۆیان پاراستووە و لەساڵی ٢٠١٤دا تووشی پێشێلكردنی مافی مرۆڤ بوون.

لەو راپۆرتەدا باس لەوەكرابوو كە پاش هاتنە سەركاری حەسەن روحانی دۆخی مافی مرۆڤ بەرەو باشتر بوون نەرویشتووە و هێزە ئەمنیەتیەكان وەكوو پێشوو درێژەیان بە رەوتی سەركوتەكان داوە.

بەردەوامی سەركوت و پێشێلكارییەكان:

حاڵەتەكانی پێشێلكردنی مافی مرۆڤ ( چالاكان) لەناوچە كوردنشینەكانی ئێران (١٣٩٣)



زیندانیانی سیاسیی لەئێران لەزۆربەی حالچەتەكاندا ئەندامانی لایەنە سیاسییەكانی نەیاری حكوومەتی ئێران، چالاكانی كرێكاریی و كەمینە مەزهەبیەكان دەگرێتەوە، ئەو كەسانە بە تۆمەتی \" ئەمنەیتی میللی\" لە زینداندا راگیراون.

كارناسانی مافی مرۆڤی رێكخراوی نەتەوەیەكگرتووەكان بێبەری بوونی دەستبەسەركراوەكانیان لەبوونی پارێزەر مەحكووم كردووە.

لەزۆربەی كاتەكاندا زیندانیانی سیاسیی و عەقیدەتی لە دەستپێڕاگەیشتنیان بە دادگایی كردنی دادپەروەرانە و پارێزەر بێبەرین و زۆربەیان دوای دەستبەسەركردنیان بە چەندین مانگ چارەنووسی دۆسییەكانیان ناڕوونە و لە زۆربەی حاڵەتەكانیشدا ئەشكەنجە دەكرێن.

بڕیارنامەی ١٠ی ژانویەی ٢٠١٤ی یەكیەتی ئورووپا لەو باوەڕەدابووە كە جارنامەی مافی هاونیشتمانی بوونی رۆحانی دەبێ‌ بە تەواوەتی لەگەڵ بەڵێنی و ئەرکە نێودەوڵەتییەكانی ئێران یەكبگرێتەوە.

هەروەها لەو بڕیارنامەیەدا دۆخی ئێستای مافی مرۆڤ بە پێشێلكردنی \" مافە سەرەتایەكان\" لە قەڵەم دراوە.
رۆڵی ناوەندە حکوومەتییەکان لە پێشلکاریی مافی مرۆڤ لە کوردستاندا:

خشتەی (٣)
ئەو ناوەندانەی کە دەستیان لە دەستبەسەرکردنی هاووڵاتیانی کورد لە ناوچە کوردنشینەکاندا بووە (١٣٩٣)



بەپێی خشتەی (٣) هێزە ئەمنییەکان زۆرترین ژمارەیان لە هاووڵاتییانی کورد لە ناوچە کوردنشیەنکاندا هەبووە.

لە حکوومەتی ئیسلامیدا، سەرەڕای هێزە ئینتزامییەکان وەکوو ناوەندێکی بەرپرسی لە بڕیاری دەستبەسەر کردن، رێکخراوە هاوتەریبەکانی وەکوو ئیدارەی ئیتلاعات و سوپای پاسداران و بەسیج و هێزە سەرەڕۆکانی ناسراو بە لیباس شەخسی، بەبێ مۆڵەت و بڕیاری دادگە دەسەڵاتی دەستبەسەرکردنی هاووڵاتیانیان هەیە.

چارەنووسی ناڕوون:

سەبارەت بەو ٣٥٧ کەسەی کە لەلایەن هێیزە ئەمنیەکانەوە دەستبەسەر کراون، چارەنووس و شوینی راگرتنی نیوەی ئەو کەسانە ناروون بووە، ماڵی لەسەدا ٨٠ی دەستبەسەرکراوان پشکێندراوە، کەلوپەلی لەسەدا ١١ی ئەو کەسانە زەوت کراوە و لە سەدا ٥ی دەستبەسەرکراوانیش دراونەتە بەر لێدان و سووکایەتی پێکردن.

جاڕنامەی جیهانیی پشتیوانی لە هاووڵاتییان (بێسەروشوێن کرانی ناچاری)، بێسەروشوێن کردنی ئیجباریی بە رێگری کردن لە بەدواداچوون لەمەڕ چارەنووسی تاکەکان لە قەڵەم داوەو ئەم کردەوەیەی بە لاوازکردنی قووڵترین بایەخەکانی هەر کۆمەڵگە، مافی مرۆڤ ئازادییە بنەرەتییەکان لە قەڵەم داوەو پێشێلکاریی بەردەوام و سیستماتیکی ئەو بایەخانەی بە \"تاوان دژی مرۆڤایەتی\" وەسف کردووە.

بەپێی بەندی ٦ی ماددەی یاسایی رێزدانان بۆ ئازادییە بەرهەق و رەواکان و مافی هاووڵاتی بوون، هەر چەشنە ئازار و ئەزیەت کردنی تاکەکان و سووکایەتی کردن و لێدانیشی لە کاتی دەستبەسەر کردنی هاووڵاتییاندا، قەدەغە کردووە.

بەپێی ماددەی ٢٤ی یاسای پێراگەیشتنی تاوان، پشکنینی خانووبەرە، ماڵ و کەلوپەلی هاووڵاتییان دەبێ لەسەر بڕیار و ئیزنی دادوەر بێت، هەرچەند ئەنجامدانی لێکۆڵینەوە بەگشتی لەلایەن لێپرسراوی قەزاییەوە دەگرێندرێتەوە سەر بەرپرسی لەو پەروەندە، بەڵام نزیك بە تێکرای ئەو حاڵەتانە بەبێ لەبەرچاوگرتنی یاسا ئەنجام ئەدرێن.

چاوەدیری مافی مرۆڤ لە نوێترین راپۆرتی خۆیدا، حکوومەتی ئێرانی بەوە تاوانبار کردووە، کە دەیان کەسی تەنیا بەهۆی بەکارهێنانی مافە سەرەتاییەکانیان، بە شێوەی نایاسایی دەستبەسەر کردووە.

تاوتوی کردنی کارکردی ناوەندە ئەمنییەکانی حکوومەتی ئیسلامی، ئاماژە بەوە دەکەن کە بە نهێنی راگرتنی هاووڵاتییانی دەستبەسەرکراو بە سی مەبەستی تایبەتی ئەنجام ئەدرێت:

١- شاردنەوەی هەواڵی گیان لەدەست دانی کەسانی دەستبەسەر کراو، کە ئەگەر بەهۆی ئەشکەنجەوە گیانیان لەدەست دا.

٢- رێگری کردن لە گەڕان بەدوای چارەنووسی کەسی دەستبەسەرکراودا و دواتریش رەت کردنەوەی هەواڵی دەستبەسەرکرانی ئەو کەسە، کە بە مەبەستی دەستپێڕانەگەیشتنی کەسی دەستبەسەرکراو بە پشتیونایی یاسایی و دۆزینەوەی راستییەکان.

٣- پێکهێنانی دۆخی ترس بۆ دانپێدانانی ناچاری و تۆمەت وەپاڵدان، کە بەگشتی لە ماوەی زەمنەییەکی کورتدا ئەنجام ئەدرێت.

حکوومەتی ئیسلامی لە ساڵی ١٩٧٦ی زایینییەوە بڕیارنامەی نیونەتەوەیی مافە مەدەنی و سیاسییەکانی\" پەسند کردووە و بەپێی بەندی ٢ی مادەی ٩ی ئەو بڕیارنامەیە، هەر کەسێک دەستبەسەر کرا، دەبێ لەکاتی دەستبەسەرکرانیدا لە هۆکاری دەستبەسەرکرانەکەی ئاگادار بکرێتەوە.

لەو کاتەوەی عەلی خامنەیی بۆتە رێبەری حکوومەتی ئیسلامی، ژمارەی ناوەندە ئەمنییەکان لە ٥ دانەوە بۆ ١٥ ناوەند زیادی کردووە.

کوشتاری ئینسانەکان:

خشتەی (٤)
چۆنیەتیی کوشتن و بریندارکردنی کۆلبەران و هاووڵاتییانی مەدەنی لە ناوچە کوردنشینەکان (١٣٩٣)



بەپێی ئامار و ژمارەکانی بڵاوکراوە لە خشتەی (٤)دا، زۆرترین ژمارەی کۆلبەران و هاووڵاتییانی مەدەنی بە تەقەی راستەوخۆی هیزە چەکدارەکانی (نیزامییەکان) حکوومەتی ئیسلامیی ئێران کوژراون.

لە درێژەی رەتی کوژران و بریندار کردنی کۆلبەران و هاووڵاتییانی مەدەنیدا، کۆلبەرێکی تەمەن ١٧ ساڵە بە تەقەی راستەوخۆی هێزە چەکدارەکان کوژراوەو دوو هاووڵاتیی مەدەنیش کە تەمەنیان لەژێر ١٨ ساڵدا بووە (کوڕێکی تەمەن ١٧ ساڵ و کچێکی منداڵیش) بە تەقەی ئەو هێزانە بریندار کراون.

فەتحوڵڵا زەمامیان رەییس پۆلیسی بەرەنگاربوونەوەی کەلوپەلی قاچاخ، لە مانگی خەرمانانی ئەمساڵد رایگەیاندبوو: \"لە ئەگەری گوینەدانی کۆڵبەران و قاچاخچییەکان بە بڕیاراتی پۆلیس، لە خالی سنوورید دەدرێنە بەر دەستڕێژی چەکی هێزە چەکدارەکان\".

یاسا نێونەتەوەیی و نێوخۆییەکان:

بەگوتەی کۆڕی گشتیی رێکخراوی نەتەوە یەکگرتووەکانیش، هێزە نیزامییەکان لەگەڵ دیتنی کۆڵبەران، دەستبەجی تەقەیان لێ دکەن و دەیاندەنە بەر دەستڕێژی چەکەکانیان.

بەپێی یاسای بەکارهێنانی چەک لە حکوومەتی ئیسلامیی ئێراندا، کەسی تۆمەتبار کە خراوەتە ژێر چاوەدیرییەوە، دەبێ لە پێشدا هۆشداریی پێ بدرێ و پاشان تەقەی هەوایی بەسەدا بکرێ و لە کۆتاییشدا لە پشتێنە بەرەوخواری تەقەی لێ بکرێ.

هەروەها بەپێی بەندی ئەلف ماددەی ٢ی یاسای قاچاخ، ئەگەرچی کەلووپەلی قاچاخ کە نرخەکەی لە ١ ملیۆن کەمتر بێت هیچ سزایەکی نییە و لە زۆربەی حاڵەتەکاندا ئەو کەلووپەلانەی کە کۆڵبەران هەڵی دەگرن لەو ئەندازەیە کەمتر کە ئەو سزایە بیانگرێتەوە، بۆیە دەبێ تەنیا کەلووپەلەکانیان زەوت بکرێت.

روانگەی یاسایی:

حکوومەتی ئیسلامیی ئێران، بە بیانووی ئەوەیکە کۆڵبەران کەلوپەل یاساخ دەگوازنەوە، بە تاوانکار دەزانێ، بەڵام ئەو تاوانبار کردنی ئەو کەسانە لە بواری یاساییەوە گومانی زۆری لەسەرە.

ئەو پارێزەرە کوردە، سەبارەت بەوەی، کە رەوتی یاسایی هیچ کام لەپەروەندەی کوژراوەکان لەلایەن بنەماڵەی هاووڵاتییە کوژراوەکانەوە بە ئەنجام ناگات، رایگەیاند؛ \"بە داخەوە ئێستا هێزە نیزامی و ئینتزامییەکان لە دادگاکاندا بەپێی چەند پاساوێکی وەک، کە دەڵێن: لەپێشدا عەلامەتمان پێداوە و دواتر بە دەنگ ئاگادارمان کردۆتەوە، کە خۆت بەدەستەوە بدەو دواتر تەقەی هەواییمان کردووەو لە ئەنجامدا تەقەمان لێکردووە، خۆیان لە سزا بێبەری دەکەن.

محەمەد ساڵح نیکبەخت راشیگەیاندووە: ئەگەر لە پشتێنە بەرەو خوار کەسەکەیان نەپێکابێت، دەڵێن: چونکە مەوداکەی دوور بووە بۆمان تەشخیس نەدراوەو لە ئەنجامدا گولـلەکە بەر شوێنی کاریگەری کەوتووەو گیانی لەدەست داوە.

نیکبەخت گوتیشی؛ ئەم پاساوە ئەگەر بۆ مەئموورانی هێزە ئینتزامییەکان و هێزەکانی کاڵا قاچاخ بێت، یاسا هیچ بەدواداچوونێکی دیکەی بۆ ناکات و بەم پاساوە بەسندە دەکات.

ئەو پارێزەرە یاسازانە گوتوشیەتی: ئەگەر کەسێک ماشێنی پی بێت، دەبێ لە سەرەتادا تەقە لە تەگەری ماشێنەکە بکرێت، کە ئەمە دەبێتە هۆی راوەستانی ماشێنەکەو لە ئەنجامدا گرتنی شۆفیرەکە، بەڵام لە زۆربەی حاڵەتەکاندا هیچکام لە ماددە یاساییەکان رەچاو ناکرێت و لە یەکەم حاڵەتدا تەقە لە شۆفیرەکان دەکەن.

سەبارەت بە کوژرانی کۆڵبەران و رەوتی بێ ئەنجامی پەروەندەکەیان گوتی؛ ئەگەر ئەم تێبینی و ماددە یاساییانە لەبەر چاو نەگیرێن، حاڵەتی کوشتنەکە دەبێتە، ئەنقەست (عەمد) و دەبێ بکوژەکە بەپێی یاسا قەساس بکرێت، کە حوکمەکەی سێدارە دەبێت.

محەمەد ساڵح نیکبەخت ئاماژەی بەوە کرد، لە ماوەی چەند ساڵی رابردوودا، تێکڕای حاڵەتی کوشتنی کۆڵبەران و کاسبکاران بەشێوە ئەنقەست (شبە عمد) و غەیرە ئەنقەست (غیر عمد) لە قەڵەم دراون.

ئەحمەد شەهید راپۆرتێری تایبەتیی رێکخراوی نەتەوە یەکگرتووەکان سەبارەت بەکوژرانی کۆلبەرانی سەرسنووری بە \"کوشتنی سەرەوەتر لە دەسەڵاتی دەزگای قەزایی\" لە قەڵەم دابوو کە نیگەرانیی قووڵی خۆی لەو پەیونەدییەدا دەربڕیبووو. ناوبرا پێشتریش باسی لە دۆخی نالەبار و دژواری کۆڵبەرانی سەرسنوور و \"کوشتاری سیستماتیک\"ی ئەو کۆڵبەرانە کردبوو.

ناوبراو لە راپۆرتی ساڵانەی خۆیدا جەختی لەوە کردۆتەوە، کە لە کاتی هاتنەسەرکاری حەسەن رۆحانییەوە دۆخی مافی مرۆڤ لە وڵاتی ئێراندا هیچ گۆڕانێکی بەخۆیەوە نەبینیوەو دۆخی مافی مرۆڤ لە ئێراندا و پێشێلکاریی سیستماتیکی مافی مرۆڤ لەلایەن دەسەڵاتەوە بەردەوام لە ئارادا بووەو بگرە زۆر زیاتریش بووە.

بەکارهێنان و بڵاوکردنەوەی ئەم ئامارە بەمەرجی ئاماژە بە سەرچاوەکەی رێگەپێدراوە.

ئا: کۆچ