راپۆرتێک لەبارەی ناشتنی تەرمی ئیمپراتۆری شێعری جیهان + وتووێــژ

ئاژانسی کوردپا: پاش ئەوەی شێركۆ بێكەس شاعیری گەورەی كورد دوای ململانێیەكی زۆر لەگەڵ نەخۆشیی شێرپەنجەی سییەكانی، لە نەخۆشخانەیەكی شاری ستۆكهۆڵم پایتەختی وڵاتی سوید دڵە گەورە و پڕ لە عەشقەكەی لە لێدان كەوت و گەرێندرایەوە کوردستان، رۆژی رابردوو لە پارکی ئازادیی شاری سلێمانی لەسەر وەسیەتی خۆی لە مەنزڵگەی هەتا هەتاییدا ئارامی گرت.

پاش چاوەڕوانییەكی یەک حەفتەیی لەلای خەڵكی بە ئەمەگی كوردستان بۆ هێنانەوەی تەرمی ئەو مرۆڤە بەرز و پڕ لە وشەیە، سەرلەبەیانیی رۆژی یەكشەممە رێكەوتی ٢٠ی گەلاوێژی ١٣٩٢ی هەتاوی بەرامبەر بە ١١ی ئاگوستی ٢٠١٣ تەرمی پیرۆزی لە رێگای فڕۆكەخانەی نێودەوڵەتیی هەولێرەوە هێنایەوە هەرێمی كوردستان و دواتر لە رێوڕەسمێكی بەشكۆدا لە تەلاری وەزرارەتی رۆشنبیری و لاوانی هەرێم رێز لە پێگە و كەسایەتیی شێرکۆ نرا كە تێدیدا كۆمەڵێک لە بەرپرسانی حكوومەت و حیزبەكان و هەروەها كۆمەڵێكی بەرچاو لە نووسەر و رۆشنبیرانی كورد بەشدار بوون و لەو رێوڕەسمەشدا عیماد ئەحمەد جێگری سەرۆكی حكوومەتی هەرێم و چەندین لایەن و حیزب و رێكخراو و كەسایەتیی ئەدەبی پەیام و برووسكەی سەرەخۆشی و ماتەمەینییان خوێندەوە.

پاشان سەرلەبەیانیی رۆژی دووشەمە كە تەرمی ئیمپراتۆری وشە بۆ سلێمانی، شار و زێدی لەدایكبوونی بەڕێ‌ كرا، هاوكات لە شار و شارۆچكەكانی دێگەڵە، كۆیە شاری ئەدیب و نووسەران و دووكان و پیرەمەگرۆن و تاسڵووجە بە كەژاوە و بە حەشیمەتێكی زۆر و بە رێز و حورمەتێكی فراوانەوە هێنرایەوە سلێمانی و لەناو رێگا و سەرشەقامەكان بە تاجەگوڵینەی وەفا و ئەمەگناسیی جەماوەری كوردستان تەرمەكەی گوڵباران كرا.

لەناو ئاپۆرا و جەماوەری بەرین چاو پڕ لە گریانی هەرێمی كوردستان و بەتایبەت سلێمانی تەرمی مامۆستا شێركۆ بێكەس هێنرایە بەردەم بینای \"دەزگای چاپ و پەخسی سەردەم\" وەك مەكۆی سەرەكی و شوێنی كاری مامۆستا شێركۆ و لەوێوە لە رێوڕەسمێكی فەرمی و بە مارشی ئەی رەقیب و موزیك و لەناو ریزی لاوان و پیر و ەنج و كوڕ و كیژ و كاڵی رۆڵەكانی كورددا و بەسەر شانی جەماوەر و ئەدیب و نووسەران و هاوكاران و بنەماڵەكەیەوە بەرەو گۆڕەكەی كەلە پاركی ئازادیی شاری سلێمانی و لەپەنای مۆنۆمێنتی \"شەهیدانی ساڵی ١٩٦٣\" كە وەسیەتی خۆی بوو، بەڕێ‌ كرا.

ئەوەی جێگای هەڵوێستە و تێڕامانە، ئەوەیە كە ماوەی یەک حەفتە بوو چین و توێژە جیاجیاكانی هەرێمی كوردستان و بەتایبەت خەڵكی شاری سلێمانی وەكوو وەفا و ئەمەگناسییەک بۆ زیاتر لە حەوت دەیە خەباتی فەرهەنگی و ئەدەبیی مامۆستا شێركۆ، چاوەڕێی هێنانەوەی تەرمەكەی بوون و ئامادەكارییان بۆ دەكرد و لەم پێوەندییەشدا ئەنجومەنی \"دەزگای چاپ و پەخشی سەردەم\" و لێژنەی رێوڕەسمی ناشتنی تەرمی شێركۆ زۆر كاریان كرد. جەماوەرێكی زۆر رەشپۆش، شینگێڕ و چاو پڕ لە فرمێسک و چەپكە گوڵ و تاجەگوڵینەی وەفادارییان بۆ مامۆستاكەیان هێنابوو، ناو پاركی ئازادیی شاری سلێمانییان تەنیبوو، هەموو وێكڕا بۆ لەدەستدانی ئەم ئەدیبە ناودار و شاعیرە حیماسی و لایەنگری ئازادییە داخدار بوون.

جەماوەر و ئەدیب و نووسەر و رۆشنبیرێكی زۆر لە شار و شارۆچكەكانی كوردستان و بەتایبەت لە رۆژهەڵات بەشێک لە نیشتمانەوە بۆ ماڵاوایی لە شێركۆ هاتبوون و ئەمە لایەنێكی بەرجەستەی ئەو رێوڕەسمە بەشكۆیە بوو.

جەماوەر بە گەرمای تاقەت پڕووكێنی هاویندا هەتا دەهات رووی لە زیادبوون دەكرد، عاشقانی دەنگ و هاوار و شیعری شێركۆ، بەشێكی بەرچاو لە بەرپرسانی حكوومەتی و حیزب و لایەنە سیاسییەكان، نوێنەرانی رێكخراو و دامودەزگا فەرهەنگی و مەدەنییەكان، دامودەزگاكانی چاپ و بڵاوكردنەوە و بەتایبەت رۆژنامەنووسان و هەواڵنێرانی دەزگاكانی راگەیاندن و بەتایبەت كەناڵە ئاسمانییەكان ئامادە بوون و بە پەرۆشەوە رێوڕسەمی ناشتنی تەرمی شاعیری عەشق و جوانی و ئازادی و كارەساتەكانی نیشتمانیان رووماڵ دەكرد.

بەشداریی جەماوەری كچان و ژنانی وریا و چاوكراوەی كورد لەم رێوڕسمەدا دەربڕی وەفادارییان بۆ شاعیری گەل و نیشانەی كاریگەریی شێركۆە لەسەر بیر و هزری ژنا و كچانی وڵاتەكەمان بوو. پاش لێدانی مووزیك و مارشی دواماڵاوایی لە ئیمپراتۆری شێعر و وشە و خوێندنی تەڵقین و داب و نەریتی ئایینی، گرووپی ژێداری ئۆركێسترای كوردستان بە دوو پارچە موزیك رێزیان لە یادی شێركۆ بێكەس گرت.

لە بڕگەیەكی دیكەی رێوڕەسمەكەدا پەیامی ئەنجومەنی \"دەزگای چاپ و پەخشی سەردەم\" لەلایەن رەئووف بێگەردی نووسەر و جێگری دەزگاوە خوێندرایەوە و تێیدا وێڕای سپاس و پێزانین لە بەشداری و پەرۆشیی جەماوەر و چینە جیاكانی كوردستان لەو رێوڕسمە باسی لە كەسایەتیی بەرز و قەڵەم و هەڵوێست و بیروباوەڕی مرۆڤدۆستانەی مامۆستا شێركۆ كرد و وتی شانازییەكی گەورەیە بۆ سەردەم كە مامۆستا شێركۆ بێكەس خۆی دامەزرێنەر و بەڕێوەبەری بووە. دواتر دكتۆر كاوە مەحموود وەزیری رۆشنبیری و لاوانی حكوومەتی هەرێمی كوردستان پەیامی وەزارەتی رۆشنبیریی خوێندەوە و بەناوی حكوومەتی هەرێمی كوردستانەوە سەرەخۆشی لە هەموو جەماوەری كوردستان و بەتایبەت لە كۆمەڵەی ئەدیب و نووسەرانی كورد كرد و لەدەستدانی شێركۆی بە خەسارێكی قەرەبوو نەكراوە بۆ ئەدەب و شیعری كورد وەسف كرد.

دوا پەیام پەیامی بنەماڵەی شێركۆ بێكەس بوو كە لەلایەن \"هەڵۆ شێركۆ بێكەس\" كوڕییەوە خوێندرایەوە و بە نوێنەرایەتیی سەرجەم كس و كار و بنەماڵەكەی سوپاسی ئەمەگناسی و رێز و وەفا و قەدری سەرجەم جەماوەری كوردستانی كرد و دواتر پارچە شیعرێكی باوكی خوێندەوە كە لێكچوونی زۆری دەنگی لە مامۆشتا شێركۆ، جەماوەری خەمبارتر كرد.

لەلایەن زۆر كەسایەتیی ئەدیب، نووسەر، شاعیر، هونەرمەند و لایەن و پارتی سیاسی و ریچكخراوی مەدەنی لە هەرێمی كوردستان و دەروەی كوردستان زۆر پەیام و برووسكەی ماتەمین و سەرەخۆشی و هەرەها تاجەگوڵینەی رێز و وەفا گەیشتبووە دەستی لێژنەی بەڕێوەبەری رێوڕەسمەكە كە تاجە گوڵینەكان لەسەر گۆڕەكەی دانران، بەڵام لەبەر نەبوونی كات و دەرفەت نەكرا پەیام و برووسكەی لایەنەكان بخوێنرێتەوە و تەنیا سپاسیان كرا.

لە پەراوێزی رێوڕەسمی ناشتنی تەرمی مامۆستا شێركۆدا چەند نووسەر، رۆشنبیر و هونەرمەندێكی كوردمان دواند كە بەم چەشنە را و سەرنجی خۆیان لەبارەی كەسایەتیی مامۆستا شێركۆ و پێگەی ئەو شاعیرە گەورەیە لە ئەدەبی كوردیدا دەەبڕی.

حەمەعەلی خان: شێركۆ هەموو چركەیەك لەگەڵ ئازار و ژان و برینی نەتەوەكەیدا بوو

حەمەعەلی خان، ئەكتەر و دەرهێنەر و رۆشنبیر لەم بارەوە وتی: مامۆستا شێركۆ هەر لە سەرەتاوە كە دەستی بە نووسینی شێعر كردووە خەڵک هەر بەدوای شێعرەكانییەوە بوون، بۆیە ئێستاش كە گەڕاوەتەوە شاری سلێمانی، ئەو شارەی كە تێیدا لەدایک بووە، ئەم خەڵكەش كەلە شارەكانی دیكە و تەنانەت لە خۆرهەڵات، خۆرئاوا و باكوورەوە هاتوون، بۆ رێز و ئەمەگ و وەفادارییانە بۆ شێركۆ. چونكە شێركۆ هەم نووسەری شاخ و هەم نووسەری شار بووە و هەموو چركەیەك لەگەڵ ئازار و ژان و برینی نەتەوەكەیدا بوو. شێركۆ تەنیا شێعری بۆ شێعریەت نەنووسیوە، بەڵكوو شیعری بۆ كۆی ئازارەكانی مرۆڤایەتی نووسیوە.

ئێستاش قەڵەمێك لەو قەڵەمانەی رۆژهەڵاتی ناڤین كە كاك شێركۆ بێكەسە كە گۆرانیی بۆ ئازادی چڕیوە، لەدەست چووە.

فەرهاد ئەكبەری: مەرگی شێركۆ خەسارێكی زۆر گەورە بوو لە پەیكەری ئەدەبی كوردی و رەوتی ئازادیخوازی لە ئەدەبی جیهانیدا

فەرهاد ئەكبەری نووسەر و رۆشنبیر لەم بارەوە وتی: كاک شێركۆ كەسێكی ئازادیخواز و پێداگر و لایەنگری مافی گەلەكەی بوو و لە زمانی ئەوانەوە درد و ئازار و مەینەتییەكانی ئەوانی بە زمانی شیعر بە جیهان گەیاند.

ئەمە بۆ خۆی نوێگەرییەكی زۆر گەورە بوو لە زمانی شیعردا كە كای شێركۆ كردی و شیعری نوێی كوردی گەیاندە ئاستێک كە نەتەنیا لە كوردستان و چوارچێوەی ناوچەكەدا شانبەشانی گەورە شاعیرانی وەكوو \"نەجیب مەحفووز، نازم حیكمەت، مەحموود دەروێش و ئەحمەد شاملوو\"، بەڵكوو لە ئاستی جیهانیشدا كەسێک بوو كە شیعرەكانی لە وڵاتانی ئاسیایی، چین و ژاپۆن و بەتایبەت ئورووپایی وەرگێڕدراون.

هەروەها لە درێژەدا ئاماژەی بەوەش دا: ئەم كارانەی ئەركێكی زۆر گەورە دەخاتە سەرشانی هەموومان كە بە رێگا و ئامانجەكانی پێی وەفادار بین، هەروەك چۆن تا دوایین چركەكانی ژیانی بە پڕەنسیبە بەرزە مرۆییەكان وەفادار بوو. لەلایەكی دیكەشەوە ئازار و مەینەتییەكانی ژنانی كۆمەڵگاكەی خستە روو. مەرگی مامۆستا شێركۆ خەسارێكی زۆر گەورە بوو بۆ ئەدەبی كوردی و بۆ رەوتی ئازادیخوازی لە ئەدەبی جیهانیدا.

عارف قوربانی: تاكەكەسێک لە كوردستاندا كە قەرزداری نیشتمانەكەی نەبێت، شێركۆ بێكەسە

عارف قوربانی رۆژنامەنووس و لێكۆڵەر بەم چەشنە رای خۆی دەربڕی: بەشداریی ئەم هەموو جەماوەرە لە شوێنە جیاجیاكانی كوردستان بەبێ‌ ئەوەی كە ئاگادار بكرێنەوە یان بانگهێشت بكرین و بەبێ‌ ئەوەی كە هێزێكی سیاسی لە پشت كۆكردنەوەی خەڵكەوە بێ‌، ئەوە خۆی ئاماژەیە بۆ خۆشەویستیی جەماوەریی ئەم پیاوە. چونكە ئەم شاعرە مەزنە بە زمانی شیعر خەزمەتی بە رابردوو، ئێستا و داهاتووی میللەتەكەی كردووە. من پێم وایە ئەم بەشدارییە بچووكترین پادشاتە بۆ ئەو هەموو خزمەت و ماندوو بوونەی كە مامۆستا شێركۆ بۆ ئەدەبی كوردی كردوویە. من پێم وایە تاكەكەسێک لە كوردستاندا كە قەرزداری نیشتمان نەبێت، ئەو كەسە شێركۆ بێكەسە. خزمەتكردن لە بواری ئەدەب، خزمەتێكی گەورە لە بواری زمانی كوردی كە هێشتا خەڵك ئەو لایەنە گەورەیەی دەرك پێنەكردووە، گۆمانم لەوە نیە كەلە داهاتوودا زۆر لێكۆڵینەوەی بەپێز و زانستی و ئەكادیمی لەكۆی دیوانەكانی مامۆستادا ئەكرێ‌. چونكە شێركۆ زۆر وشەی رەسەن و خۆماڵیی كوردیی زیندوو كردۆتەوە كە پێم وایە ئەگەر ئەو نەبوایە هەموویان لەناو دەچوون.

سەعید نەجاڕی (ئاسۆ): شێركۆ بەو تایبەتمەندییانەی كە هەیەتی، شاعیری میللییە

سەعید نەجاڕی(ئاسۆ) شاعیری بۆكانی كەلە رۆژهەڵاتەوە بەشداری ئەو رێوڕەسمە بوو، بەم چشنە دوا و گوتی: كاتێک بڕیار درا و هاتنە سەر ئەو قەناعەتەی كە ئیدی شیعری كوردی لەسەر رەیڵی جاران و شێوازی كلاسیك نەڕوات، یەك لەو كەسانەی كە بە گەرموگوڕی هاتە مەیدان و تەكان و گوڕی پێدا و دیاردەی مۆدێڕن و روانینی نوێی هێنایە ناو شیعری كوردییەوە، مامۆستا شێركۆ بێكەس بوو.

دیارە لە رۆژهەڵاتدا كاک سوارە بەرلەو ئەم كارەی كردبوو، بەڵام تەمەنی ئەو دەرفەتەی پێنەدا كە ئەو كارە بە ئەنجام بگەیەنێ‌. شێركۆ بێكەس كەسێک بوو كەلە شیعری كێش و سەرواداری \"تریفەی هەڵبەست\"ەوە هەتا شیعرەكانی \"خاچ و مار و رۆژژمێری شاعیرێک\" و هەتا شیعرەكانی ئەم دوایانەشی رۆژ لەگەڵ رۆژ بەرەو نوێگەری ئەچوو و ئەو وێنە و ئیماژ و وشە نوێیانەی كە لەگەڵ بیرێكی ئەمڕۆیی دونیا دیتوو، ئازار و زامی نیشتمان چێشتوو تێكەڵی دەكرد و لە چوارچێوەی شێعردا دەیهۆندەوە.

ئەوەش كە بۆتە هۆی ئەوەی كە سەرەڕای هەموو كێشە و ئاستەنگەكانی ژیان لە هەر چوار پارچەی نیشتمانەوە هاتووین بۆ بەڕێ‌ كردنی ئەم شاعیرە، ئەوەیە كە شێكۆ هەمیشە لە مەیداندا بووە و شاعیری هەموو نەتەوە بوو، گریا بۆ گەروە و بچكۆلە و ئەنفال و هەڵەبجە و منداڵان و ژنان، گریا بۆ رووتەڵ و هەژار و دەوڵەمەند و هەموو كەسایەتییە سیاسی و فەرهەنگییەكان گریا، بۆیە ئەكرێ‌ پێی بوترێ‌ شاعیری میللی.

بوار نوورەدین: شێركۆ لە ئەدەب و بەتایبەت شێعری نوێی كوردیدا هەنگاو، دەنگێک و ئەزموونێكی نوێ‌ بوو

بوار نوورەدین، نووسەر و لێكۆڵەر و لێژنەی رێوڕەسمی ناشتنی تەرمی مامۆستا شێركۆ لەم بارەوە وتی: سەرەتای سەرهەڵدانی مامۆستا شێركۆ بێكەس لە ئەدەبیاتی كوردی و بەتایبەت لە شیعری نوێدا هەنگاو و ئەزموون و شێوازێكی نوێ‌ بوو. تاكە شاعیری كورد كە لەگەڵ سەردەم و رۆژگارەكاندا رۆژانە شیعری بۆ خەڵك و هەموو چین و توێژەكان نووسی، هەر شێركۆ بێكەس بوو. وەكوو كەسایەتیش كە لەگەڵی كارم كردووە و لە دوایین دیوانیدا هاوكاری بووم و كاری پێداچوونەوە و هەڵەچەنیی ئەو دیوانە و دیزانیی ناوەوەی كتێبەكەی كەوتە لای من، بەڕاستی هەتا بڵێی پیاوێكی سادە و ساكار بوو، چەند گەورە بوو ئەوەندەش ساكار بوون و ئەوەندەش كار كردن لەگەڵی ئاسوودەیی پێ‌ دەبەخشی.

بە نیسبەت بەشداریی ئەم جەماوەرە بەرینەشوە، هۆیەكەی ئەوەیە كە یەكەم شێركۆ بیێكەس بۆ خۆی پێگەیەكی تایبەتی لەناو خەڵك هەیە، چونكە من كەسێكی هاوتا و هاوشێوەی لانیكەم لە شیعری كوردیدا نابینم، لەلایەكی تریشەوە شێركۆ خەڵكی ئەم شارەیە و لەگەڵ خەڵكەكەی ژیاوە و ئەم شارەش لە هەموو روویەكەوە شارێكی زیندووە و لەڕووی چالاكیی رۆشنبیری و كاری هونەری و جەماوەرییەوە. بۆیە هەتاڕادەیەك ئەم رێوڕەسمە و شێوازی بەدەنگەوە هاتن و بەشداریی خەڵكم بەدڵ بوو، چونكە هێشتا شایانی زیاترە، بەڵام لەم هەلومەرج و بارودۆخەی ئەمڕۆدا هەر ئەوە كرا و هیوادارم بتوانین كاری باشتریشی بۆ بكەین.