تەقینەوەی مین لە سۆماری كرماشان بریندارێکی لێکەوەتەوە
19:39 - 17 رەشەمه 2711
كوردپا: هەواڵدەریی میهر لە زاری فەرمانداری \"قەسر شیرین\"ـەوە بڵاوی كردەوە بەهۆی تەقینەوەیەكی مین لە شاری سنووریی سۆمار – نەفت شار كەسێك بە توندی بریندار بووە.
نوورەدین سەفەری زادە خەڵكی ئیسلام ئاباد غەرب لە كاتی پووچەڵ كردنەوەی مینە چێنراوەكان لە شاری سنووریی سۆمار بە توندی بریندار بووە و پاشان بۆ نەخۆشخانەكانی قەسر شیرین و كرماشان رەوانە كراوە.
بەپێی ئەو ئامار و داتایانەی لەلایەن ناوەند و دامەزراوەكانی چالاكی بواری ژینگە و مینەوە لە ناوخۆی ئێران بڵاو كراونەتەوە، پاش زیاتر لە 23 ساڵ دوای كۆتایی هاتنی شەڕی ئێران – عێراق هێشتا ناوچە و زەوی و زاری زۆر لە ئێران ماون كە مین رێژ كراون و هەتا ئێستا پاك نەكراونەتەوە.
بەپێی لێكۆڵینەوەیەكی مەیدانیی كە لە چوارچێوەی خەسارناسیی میندا كراوە لێرەدا ئاماژە بە هێندێ ئامار دەكەین:
ـ هەتا پێش ساڵی 1368، 300 هەزار كەس بەهۆی تەقینەوەی مینەوە لە ئێران كوژراون.
ـ زیاتر لە 90%ی قوربانیانی مین هاووڵاتییانی غەیرە نیزامی بوون.
ـ زۆربەیان بەتایبەت گوندنشینان، شوان، منداڵ و كرێكارانن و بەشێكی كەمیشیان سەرباز و هێزەكانی پاك كەرەوەی مین بوون.
ناوچە و پارێزگا مین رێژ كراوەكانی لە ئێران بریتیتن لە: ئازەربایجانی رۆژئاوا، كوردستان، ئیلام و خووزستان و هەروەها چوار پارێزگای كوردنشین لە ئێران بەپێی ئامارەكانی خودی حكوومەت، زیاترین رێژەی مینی چێنراویان تێدایە و زیاترین رێژەی قوربانیان لێكەوتۆتەوە.
ـ زیاتر لە 6 میلیۆن هێكتار لە زەوی و زارەی ئێران ئالوودە بە مینن كە سەرجەم 16 میلیۆن مینیان تێدا چێنراوە.
ـ ساڵانە بە شێوەی نێونجی 300 رووداوی تەقینەوەی مین لە ئێران روو دەدەات كە زۆربەی قوربانیان كەسانی خوار تەمەن 10 ساڵن و بەپێی ئاماری كۆنگرەی مین لە ساڵی 1383 نزیك بە 2 هەزار كەس لە قوربانیان كەسانی تەمەن ژێر 18 ساڵ بوون.
بەپێی ئاماری یوونیسێف لە ساڵی 1379ەوە هەتا 1384 لە پارێزگای كوردستان 337 رووداوی تەقینەوەی مین رووی داوە كە سەرجەم 301 كەس كوژراوە و 31 كەسی دیكەش برینداری بوون.
بەپێی هەمان لێكۆڵینەوە لە ماوەی ساڵانی 1367 تا ساڵی 1382 رێژەی رووداوەكانی مین لە چوار پارێزگای كوردنشین بەم چەشنەیە:
ـ كرماشان 1273 رووداو كە دەكاتە 3/34%.
ـ كوردستان 889 رووداو كە دەكاتە 9/23%.
ـ ئیلام 596 رووداو كە دەكاتە 1/16%.
ـ ئازەربایجانی رۆژئاوا 494 رووداو كە دەكاتە 3/13%.
ئەو ئامار و داتا و بەڵگانە كە لەمەڕ رێژەی قوربانیان و هەروەها رێژەی مینە چێنراوەكان بڵاو دەكرێنەوە، بەهۆی نەبوونی سەرچاوە و فەزای ئەمنیەتیی هێندێ لە ناوچە كوردنشینەكان زۆر جار راست نین و ناكرێ وەكوو بەڵگەیەكی رەها و یەكلاكەرەوە چاویان لێ بكرێت.
لە ماوەی چەند ساڵی رابردوودا لە ناوچە سنوورییەكانی ناوچە كوردنشینەكانی ئێران و بەتایبەت لە گوندەكان زۆرێك لە هاووڵاتییانی غەیرە نیزامی و بەتایبەت منداڵان، شوان و كرێكار و وەرزێڕان بوونەتە قوربانیی تەقینەوەی مینە چێنراوەكان كە پاشماوەی شەڕی ئێران – عێراق و شەڕی ساڵانی سەرەتای شۆڕشی گەلانی ئێرانن.
هەتا ئێستا لەم بارەوە لەلایەن رێكخراوێكەوە بە فەرمی لەمەڕ ئامار و رێژەی كوژراوانی ئەو رووداوانە لێكۆڵینەوە نەكراوە.
نوورەدین سەفەری زادە خەڵكی ئیسلام ئاباد غەرب لە كاتی پووچەڵ كردنەوەی مینە چێنراوەكان لە شاری سنووریی سۆمار بە توندی بریندار بووە و پاشان بۆ نەخۆشخانەكانی قەسر شیرین و كرماشان رەوانە كراوە.
بەپێی ئەو ئامار و داتایانەی لەلایەن ناوەند و دامەزراوەكانی چالاكی بواری ژینگە و مینەوە لە ناوخۆی ئێران بڵاو كراونەتەوە، پاش زیاتر لە 23 ساڵ دوای كۆتایی هاتنی شەڕی ئێران – عێراق هێشتا ناوچە و زەوی و زاری زۆر لە ئێران ماون كە مین رێژ كراون و هەتا ئێستا پاك نەكراونەتەوە.
بەپێی لێكۆڵینەوەیەكی مەیدانیی كە لە چوارچێوەی خەسارناسیی میندا كراوە لێرەدا ئاماژە بە هێندێ ئامار دەكەین:
ـ هەتا پێش ساڵی 1368، 300 هەزار كەس بەهۆی تەقینەوەی مینەوە لە ئێران كوژراون.
ـ زیاتر لە 90%ی قوربانیانی مین هاووڵاتییانی غەیرە نیزامی بوون.
ـ زۆربەیان بەتایبەت گوندنشینان، شوان، منداڵ و كرێكارانن و بەشێكی كەمیشیان سەرباز و هێزەكانی پاك كەرەوەی مین بوون.
ناوچە و پارێزگا مین رێژ كراوەكانی لە ئێران بریتیتن لە: ئازەربایجانی رۆژئاوا، كوردستان، ئیلام و خووزستان و هەروەها چوار پارێزگای كوردنشین لە ئێران بەپێی ئامارەكانی خودی حكوومەت، زیاترین رێژەی مینی چێنراویان تێدایە و زیاترین رێژەی قوربانیان لێكەوتۆتەوە.
ـ زیاتر لە 6 میلیۆن هێكتار لە زەوی و زارەی ئێران ئالوودە بە مینن كە سەرجەم 16 میلیۆن مینیان تێدا چێنراوە.
ـ ساڵانە بە شێوەی نێونجی 300 رووداوی تەقینەوەی مین لە ئێران روو دەدەات كە زۆربەی قوربانیان كەسانی خوار تەمەن 10 ساڵن و بەپێی ئاماری كۆنگرەی مین لە ساڵی 1383 نزیك بە 2 هەزار كەس لە قوربانیان كەسانی تەمەن ژێر 18 ساڵ بوون.
بەپێی ئاماری یوونیسێف لە ساڵی 1379ەوە هەتا 1384 لە پارێزگای كوردستان 337 رووداوی تەقینەوەی مین رووی داوە كە سەرجەم 301 كەس كوژراوە و 31 كەسی دیكەش برینداری بوون.
بەپێی هەمان لێكۆڵینەوە لە ماوەی ساڵانی 1367 تا ساڵی 1382 رێژەی رووداوەكانی مین لە چوار پارێزگای كوردنشین بەم چەشنەیە:
ـ كرماشان 1273 رووداو كە دەكاتە 3/34%.
ـ كوردستان 889 رووداو كە دەكاتە 9/23%.
ـ ئیلام 596 رووداو كە دەكاتە 1/16%.
ـ ئازەربایجانی رۆژئاوا 494 رووداو كە دەكاتە 3/13%.
ئەو ئامار و داتا و بەڵگانە كە لەمەڕ رێژەی قوربانیان و هەروەها رێژەی مینە چێنراوەكان بڵاو دەكرێنەوە، بەهۆی نەبوونی سەرچاوە و فەزای ئەمنیەتیی هێندێ لە ناوچە كوردنشینەكان زۆر جار راست نین و ناكرێ وەكوو بەڵگەیەكی رەها و یەكلاكەرەوە چاویان لێ بكرێت.
لە ماوەی چەند ساڵی رابردوودا لە ناوچە سنوورییەكانی ناوچە كوردنشینەكانی ئێران و بەتایبەت لە گوندەكان زۆرێك لە هاووڵاتییانی غەیرە نیزامی و بەتایبەت منداڵان، شوان و كرێكار و وەرزێڕان بوونەتە قوربانیی تەقینەوەی مینە چێنراوەكان كە پاشماوەی شەڕی ئێران – عێراق و شەڕی ساڵانی سەرەتای شۆڕشی گەلانی ئێرانن.
هەتا ئێستا لەم بارەوە لەلایەن رێكخراوێكەوە بە فەرمی لەمەڕ ئامار و رێژەی كوژراوانی ئەو رووداوانە لێكۆڵینەوە نەكراوە.
