بورهان غەسالی بۆ كوردپا: هەرچی زەبر و زەنگ زیاتر بێت، بۆچوونی ئازادیخوازی لەلای خەڵك زیاتر گەشە دەكات
كوردپا: بورهان غەسالی لەو باوەڕە دایە، ئێستا توێژی سیاسی و چالاكانی مافی مرۆڤ لە وەزعیەتیك دان كە حكوومەت بە هەموو شێوەیەك سیاسەتی سەركوت و بێدەنگیی بەرامبەریان گرتۆتە پێش و هەموو دەنگێكی ئازادیخوازیی بنبڕ كردووە و ناهێڵێ كەس بیری جیاوازی هەبێت.
حەفتەی رابردوودا بورهان غەسالی چالاكی سیاسی و ئەندامی رێكخراوی مافی مرۆڤی كوردستان، بەهۆی زەخت و گوشاری ئەمنیەتیی دەزگای ئیتلاعاتی حكوومەتی ئیسلامی لە شاری بانە، بە ناچاری وڵاتی بەجێهێشت و پێشتریش ئاژانسی كوردپا هەواڵی رەوشی ئەو چالاكە سیاسییەی رووماڵ كردووە و بە مەبەستی وەرگرتنی زانیاریی زیاتر وتووێژێكی تایبەتیمان لەگەڵی پێكهێناوە و بارودۆخی چالاكانی سیاسی، مافی مرۆڤ و فەرهەنگیی شاری بانەمان خستۆتە روو.
كوردپا: هۆكاری هەڵاتنت لە وڵات بۆ چی دەگەڕێتەوە و چ زەخت و گوشارێكت لەسەر بووە؟
بورهان غەسالی: من لە ساڵی 1370ی هەتاوییەوە كە دەستم كردە بە چالاكیی سیاسی و فەرهەنگی، لەلایەن ناوەندە ئەمنیەتی و ئیتلاعاتییەكانی حكوومەتەوە خرامە ژێر چاوەدێری و پاشان هە هەمان ساڵ دەستبەسەر كرام و بە 30 ساڵ دوور خرانەوە بۆ زیندانی كرمان حوكم درام و دەستبەسەر كەلوپەلی دووكانەكەشمدا گیرا.
دوای 12 ساڵ لە حوكمی دوور خرانەوەم، ئیزنیان دا بێمەوە شارەكەی خۆم و بۆ جارێكی ساڵی 1382 لە جەریانی رێوڕسمی راگەیاندنی سیستمی فیدراڵی بۆ كوردستان كە بەڕێوە چوو و تێیدا خەڵك شادی و خۆشیی خۆیان دەربڕی و منیش چالاكیم تێدا نواند و ئاڵای كوردستانم بەرز كردەوە و خەڵكم هاندا و حكوومەتیش ئەو رێوەڕسمەی بە توندی سەركوت كرد و منیش خرامەوە ژێر چاوەدێری و لەلایەن ئیتلاعاتەوە دەستبەسەر كرام و دیسان حوكمی دوو ساڵ زیندانی تەعزیریم بۆ بڕایەوە و پاش ئیعتراز كردن، حوكمەكەم كرایە و بوو بە 6 مانگ كە ماوەی سێ مانگی لە سەقز و 3 مانگیشی لە بانە لە زیندان بووم.
ساڵی 1386یش جارێكی تر دەزگا ئەمنیەتییەكانی حكوومەتی ئیسلامیی ئێران بە تاوانی پێوەندی گرتن لەگەڵ حیزبێكی دژبەری حكوومەت لەگەڵ 5 كەسی دیكەش دەستبەسەریان كردم. كە بۆ ماوەی 40 شەو لە زیندان بووم كە بە دانانی وەسیقە ئازاد كرام و دواتر لە دادگای سەقز 2 ساڵ زیندانی هەڵپەسێراوم بۆ بڕایەوە.
بۆ دوایین جاریش كە بووە هۆكاری هەڵاتنم لە وڵات، لە جەریانی رێوڕسمی ناشتنی تەرمی دوكتور \"ئیبراهیم یوونسی\"دا لە بانە كە بەشدار بووم و تێیدا شێعری شۆڕشگێڕیم خوێندەوە و لەبارەی كەسایەتیی دوكتور یوونسی قسەم كرد كە دواتر لەلایەن هێزە ئەمنیەتییەكانی حكوومەتەوە كە بە تەواوەتی ئەو رێوڕسمەیان ئەمنیەتی كردبوو، خرامە ژێر چاوەدێرییەوە و منیش بە ناچاری بڕیاری یەكجارەكیم دا و بانەم بەجێهێشت و لە هەرێمی كوردستان گیرسامەوە.
كوردپا: لەمەڕ رەوشی چالاكانی سیاسی، و مافی مرۆڤ، ئەوان لە چ رەوشێك دان و حكوومەت لەگەڵیان چۆن هەڵسوكەوت دەكات؟
بورهان غەسالی: ئێستا توێژی سیاسی و چالاكانی مافی مرۆڤ لە وەزعیەتیك دان كە حكوومەت بە هەموو شێوەیەك سیاسەتی سەركوت و بێدەنگیی بەرامبەریان گرتۆتە پێش و هەموو دەنگێكی ئازادیخوازیی بنبڕ كردووە و ناهێڵێ كەس بیری جیاوازی هەبێت. ئەو رێكخراو و NGOیانەی كە دەست دەكەن بە چالاكی پاش ماوەیەك زەخت و گوشاریان دەخرێتە سەر و پێشیان پێ دەگیرێ، كەند و كۆسپ ئەخرێتە بەردەمیان و بڕوبیانوویان پێ دەگرێت. بۆ وێنە من بۆ خۆم هەر لە سەرەتای دامەزارنی \"رێكخراوی مافی مرۆڤی كوردستان\"ەوە بوومە ئەندام و چالاكیم دەست پێكرد، هەر بەهۆی ئەو گوشارانەەوە توانیم تەنیا بۆ ماوەی چوار ساڵ لەگەڵ ئەو رێكخراوەیەدا كار بكەم. چونكە حكوومەت بە شێوەیەكی بەربڵاو زەخت و گوشاری خستە سەر ئەندامانی ئەو ریكخراوە و لە شارەكانی سەقز، بانە، مەهاباد، سنە و ... ئەندامەكانی گیران و پاش گیرانی محەممەد سەدیق كەبوودوەند وەك دامەزرێنەر ئیدی چالاكییەكانی بە تەواوەتی راگیران و بەرتەسك بوونەوە.
بەڵام ئەوەی گرینگە ئەوەیە كە ئەم رەوتە هەر بەردەوامە و چەندین رێكخراوی دیكەی هاوشێوە لە شارە جۆراوجۆرەكان دامەزراون و چالاكانی مافی مرۆڤ و سیاسی وازیان نەهێناوە و بەردەوامن لە چالاكی و هەرچەند زەبر و زەنگ زیاتر بێت، بۆچوونی ئازادیخوازی لەلای خەڵك زیاتر گەشە دەكات.
كوردپا: بارودۆخی چالاكانی سیاسی و فەرهەنگیی كورد لە شاری بانە و چۆنە و هۆكاری زەخت و گوشارەكانی حكوومەتی ئیسلامی كە لەسەریانە بۆچی دەگەڕێتەوە؟
بورهان غەسالی: ئێستا چالاكانی سیاسی و مافی مرۆڤ لە شاری بانە لە رەوشێكی تەواو خراپ دان، كەند و كۆسپی زۆریان لەسەر رێگایە، ئازادی و دەرتانیان پێ نادرێ كە كارەكانیان راپەڕێنن. لەوپەڕی دوورەپەڕزی دان بە چەشنێك ئەو كار و چالاكییانەی كە دەیانهەوێ بەڕێوە بەرن، دەبێ ماوەیەكی زۆر بەسەریدا تێپەڕێت هەتا لە لەلایەنەپێوەندیارەكانەوە مۆڵەتی بەڕێوە بردنی وەرگرن. بەڵام سەرەڕای بەربەست و سانسۆر و پێشگیرییەكانی حكوومەت چالاكانی فەرهەنگی، سیاسی و مافی مرۆڤ هێشتا كۆڵیان نەداوە و كارەكانیان بە دروستی رادەپەڕێنن.
كوردپا: شاری بانە لەباری هەڵكەوتەی جوغرافییاییەوە شارێكی سەرسنوورە و ئەمەش یەكێك لە تایبەتمەندییەكانیە و لە ماوەی 10 ساڵی رابردوودا لەو شارە كۆمەڵێك چالاكیی فەرهەگی، ئەدەبی و هونەری وەك فێستیڤاڵی چیرۆك نووسیی رۆژئاوای ئێران و چەند كۆڕی شێعری بەڕێوە چوون، پێت وایە هۆی چیە لە شارێكی بچووكی وەكوو بانەدا ئەو هەموو چالاكیە بەڕێوە دەچێت؟
بورهان غەسالی: ئەمە هۆیەكەی دەگەڕێتەوە بۆ هەوڵ و چالاكیی ئەو كەسایەتیە فەرهەنگی، ئەدەبی و هونەرییانەی كەلە بانە هەڵكەوتوون توانیویانە لەباری ئەدەبی و هونەرییەوە رۆڵی كارا بگێڕن و هەموو ساڵێك چەند فێستیڤاڵێك وەك، چیرۆك و شێعر و هونەری بەڕێوە بەرن.
ناتوانین رۆڵی چالاكانی بورای سینەما و هونە لەبەرچاو نەگرین كەلە ئاستی ناوخۆیی و جیهانیدا پلەی بەرزیان بەدەستهێناوە كە كەسانێكی وەك: بەهمەن قوبادی، تەها كەریمی، هیوا ئەمین نژاد و رەحیم زەبیحی ... كە جێی پەنجە و كاریگەرییان لە بەرهەمهێناندا دیارە و توانیویانە رۆڵی شاری بانە لە بواری فەرهەنگیدا بەرز رابگرن.
كوردپا: لە بەرەبەری خولی نۆیەمی هەڵبژاردنی مەجلیسی شۆرای ئیسلامیدا، حكوومەت بۆ هێنانی خەڵك سەر سندووقەكانی دەنگدان چ كارگەلێكی كردووە؟
بورهان غەسالی: حكوومەت هەمو ئیمكانات و هەوڵی خۆی خستۆتە گەڕ كە خەڵك زیاتر بۆ سەر سندووقەكانی دەنگدان رابكێشێ، حكوومەت بۆ بەلاڕێدا بردنی بیروڕای گشتیی خەڵك لە رێگای جۆراوجۆر كەڵك وەردەگرێت، بۆ نموونە هەموو پڕۆژەكانی لە بەربەری هەڵبژاردنەكان و لەو كات و ساتانەدا وەگەڕ دەخات و بەم چەشنە دەیهەوێ بڵێ كە ئێمە لە خزمەتی خەڵك داین. بۆ وێنە نوێنەرێك كە چوار ساڵ لە مەجلیسدا بووە هەمیسان خۆی پاڵاوتۆتە بەڵام حكوومەت رەتی سەلاحییەتی كردووە، لەبەر ئەوەی لە نێوان ئەو و كەسێكی دیكە ركابەرێ ساز ببێت و بەم چەشنە تەنووری هەڵبژاردنەكان گەرمتر بكات و خەڵكی زیاتر بەشدار بن.
یان هێندێ جار نوێنەرانی پێشوو دێنێت تەبلیغ بۆ بەربژێرە تازەكان دەكەن كە جێگای رەزامەندی حكوومەتن. بەڵام دەبێ خەڵك لەوە وریاتر بن و هەڵبژاردن تەحریم بكەن و بەشداری نەكەن، هەڵبژاردنیش كە تەحریم كرا حكوومەت زەربەیەكی گەورەی لێ دەدرێت. بەڕای من نەچوون بۆ سەر سندووقەكانی دەنگدان و بەشداری نەكردن بۆ خۆی خەباتێكی زۆر گەورەیە، خەباتێكە كە خەڵك ئەتوانێ بەبێ خوێن رشتن و گرفت و نرخێك، ئەو شتەی كە دەیهەوێ بەدەستی بهێنێت. ئەوەش دەگەڕێتەوە بۆ ئیرادە و ویستی خەڵك كە ئەتوانن نەچنە سەر سندووقەكانی دەنگدان.
