ک. د. ئازاد لەئاستەنگەکانی بەردەم بزاڤی رۆشنبیری و چاپی کتێب ئەدوێ

ئاژانسی کوردپا: کتێب و کتێب خوێندنەوە لەناوچە کوردنشینەکانی ئێـران وەک یەکێک لەباسە جیدییەکانی بەستێنی پەروەردە و بارهێنانی هاووڵاتییان ئەژمار دەکرێت و ئەم پرسەش کاتێک گشتگیر دەبێتەوە کە چەمکی \"پەرە گرتنی خوێندن و نووسین بە زمانی کوردی\" ئاوێتەی یەکتر کرابێتن.

ئاژانسی هەواڵدەریی کوردپا بۆ روونکردنەوە و ئاگاداربوون لە دۆخی کتێب خوێندنەوە و نووسینی کتێب لە ٤ ئوستانی کوردنشینی ئێران لەگەڵ چەند کەس لە چالاکانی فەرهەنگی دیمانەی تایبەتی پێک هێناوە و ئەو پرسانە تاوتوێ دەکات.

دیمانەی ئاژانسی کوردپا لەگەڵ \"ک. د. ئازاد\" شاعیر و نووسەری کورد:

ئاژانسی کوردپا: بۆچی نووسینی شێعــر لە کوردستانی رۆژهەڵات هەتا ئێستا هەر ژانری زاڵە و وەک پێویست بەرەو کورتە چیرۆک و رۆمان نووسی هەنگاوی نەناوە؟
ک. د. ئازاد: ده‌گه‌ڵ ڕێزم بۆ ئه‌و پرسیاره‌و هه‌موو پرسیاره‌کانی به‌و شێوه‌!
نووسین وه‌ک داهێنانێکی تازه‌، هه‌وه‌ڵ جار لای داهێنه‌ره‌که‌یه‌تی. بۆ ئه‌وه‌ی بگاته‌به‌ر ده‌م و ده‌ستی خوێنه‌ر و ئه‌و سێ گۆشه‌ی داهێنه‌ر و به‌رهه‌م و خوێنه‌ری سه‌ر بگرێ مه‌ودایه‌که‌دوور و درێژ. له‌وڵاتی ئێمه‌دا ده‌سه‌ڵات ده‌ی خوڵقێنێ. چ ده‌سه‌ڵاتی ما‌ددی و چ ده‌سه‌ڵاتی سیاسی و ...!

ڕه‌نگه‌من وه‌ک که‌سێک که‌زۆر شاعیر و نووسه‌ری کوردستانی ڕۆژهه‌ڵات ده‌ناسم ئاگام لێ بێ که‌به‌رهه‌می زۆربه‌ی نووسه‌ر و شاعیره‌کانمان هه‌ر له‌چوار چێوه‌ی ماڵ و کۆڕه‌ته‌نکه‌کانی دۆستان و دانیشتنه‌کانی ناوخۆ دا به‌گوێی چه‌ند که‌سێک ده‌گا و به‌داخه‌وه‌به‌هۆی گیر و گرفت و بێ ده‌سه‌ڵاتی، خوێنه‌ری به‌ڕێز له‌وان بێ به‌هره‌ن! دڵساردی نووسه‌رانیش، که‌بۆیان ده‌رکه‌وتوه‌به‌رهه‌می چیرۆکیان هه‌روا قه‌تیس ده‌مێنێ و ناگاته‌ده‌سی خوێنه‌ر له‌وێ بوێستێ!

من خۆم به‌نووسینی سی و حه‌وت به‌رهه‌م که‌سێ یان کورته‌چیرۆکن ، ته‌نیا یه‌کێک له‌و که‌سانه‌م ئاماژه‌م پێ کرد!

بۆیه‌حوکم دان له‌سه‌ر ئه‌وه‌ی که‌شێعر ئایا هه‌ر ژانری زاڵه‌له‌و به‌شه‌له‌کوردستان یان نا، دژواره‌!

ئاژانسی کوردپا: کورد خاوەنی دەیان چیرۆکی ئەوینداری و تراژیدیای خۆجێیە، بەڵام بۆچی خوێنەر یان بیسەر لە شێعری کەمتر شاعیـرێکدا کەمتــر هەست بە نۆستالۆژی دەکات؟
ک. د. ئازاد: کورد وه‌ک میلله‌تێکی سه‌ربه‌خۆ نه‌ناسراوه‌. له‌وڵاتی ژێر ده‌سڵاتی فارس و تورک و عه‌ره‌ب دا ده‌ژی. هه‌ر له‌وڵاتی خۆشی دا وه‌ک شارۆمه‌ندی ده‌ره‌جه‌دوو یان بێ ده‌سه‌ڵاتی ژماردراوه‌. زۆربه‌ی نووسه‌ر و شاعیرانمان له‌ خوێندنی زمانی زگماکی بێ به‌هره‌ن. که‌ڵه‌نووسه‌ر و شاعیرانی باشمان بوون و هه‌ن که‌هه‌ر به‌زمانی ده‌سه‌ڵاتی ئه‌و وڵاته‌ی خۆیان ده‌نووسن. وه‌ک له‌ڕۆژهه‌ڵات ده‌بینین موحه‌ممه‌دی قازی،ئیبراهیم یۆنسی، مه‌نسووری یاقووتی،عه‌لی ئه‌شره‌فی ده‌رویشیان و ....
ئه‌گه‌ر نۆستالۆژی وه‌ک دووری له‌زێد و نیشتمان و ده‌رد و ڕه‌نجی چاو لێکه‌ین ئه‌وا له‌به‌رهه‌می زۆربه‌ی نووسه‌ر و شاعیرانمان دا ڕه‌نگی داوه‌ته‌وه‌.

شاعیران ده‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ی مێژوو نووس نین، به‌ڵام شێعره‌کانیان سه‌رچاوه‌ی زۆر به‌ڵگه‌ی مێژوویی نه‌ته‌وه‌کانن!

شێعری شاعیران وه‌ک ئاوێنه‌یه‌ک، واقیعه‌کانی کۆمه‌ڵگای خۆی نواندووه‌! شێعری شاعیرانی کوردیش به‌درێژایی مێژوو شانبه‌شانی کۆمه‌ڵگا و زۆر جارانیش له‌پێشه‌وه‌ی ئه‌وان دا، جووڵاوه‌ته‌وه‌و ڕه‌نگدانه‌وه‌ی خه‌یاڵ و واقیعیه‌ته‌کانی خه‌ڵکه‌که‌ی بووه‌!

ئاژانسی کوردپا: وەک ئاشکرایە لە دوو دەیەی رابردوودا بزاڤێکی رۆشنبیری لە رۆژهەڵاتی کوردستان دەستی پێ کرد، ئەم رەوتە هەتا چەندە کاریگەری لەسەر زمان و ئەدەبی کوردی هەبووە؟
ک. د. ئازاد: کاریگه‌ری زۆری بووه‌، به‌ڵام ده‌بێ له‌بیرمان نه‌چێ له‌ڕۆژهه‌ڵات هه‌وڵه‌کان زۆربه‌ی تاکه‌که‌سین. کۆڕ و کۆبوونه‌وه‌ی لاواز هه‌ن بۆ باس و دوان له‌سه‌ر ڕه‌وتی ئه‌ده‌بی. گۆڤاره‌کانیش چوون گرووپ و لایه‌نی بێ ده‌سه‌ڵاتی ما‌ددی ده‌ری ده‌که‌ن ناتوانن کاری ئه‌و بزافه‌زه‌ق‌تر که‌نه‌وه‌. بۆ چاپی کتێب یان گۆڤار هه‌ر که‌س یان گروپێک ده‌بێ له‌خۆی مایه‌دانێ و پشتیوانی ده‌سه‌ڵاتی به‌شوێنه‌وه‌نیه‌!

نوێ خوازی و نوێبوونه‌وه‌ی شێعر له‌ڕۆژهه‌ڵات تا ڕاده‌یه‌ک سه‌رکه‌وتوویی پیوه‌دیاره‌! به‌ڵام ئه‌گه‌ر به‌وردی بڕوانیته‌شێعره‌کان و بچیته‌ناو ده‌روونی ئه‌وان، به‌ڕوونی بۆت ده‌رده‌که‌ون که‌زۆر نووسه‌ر و شاعیری ئه‌مڕۆمان خه‌ریکی لاسایی له‌ئه‌ده‌بی دراوسێ و ئه‌ده‌بی گه‌لانی ترن و مۆرک و مارکی ئه‌وان به‌به‌رهه‌مه‌کانیانه‌وه‌دیاره‌! که‌ئه‌وه‌به‌ڕاستی خه‌ساره‌!

کێ ده‌ڵێ ده‌بێ وه‌ک گه‌لانی تر بنووسین جا ئه‌و جار ده‌بینه‌نوێخواز و ئه‌مڕۆیی و...؟
به‌شێکی زۆر له‌و قه‌ڵه‌م به‌ده‌ستانه‌مان هه‌ربۆوه‌ی به‌دواکه‌وتوویان دانه‌نێن و خۆیان بخزێننه‌ناو ئاپۆره‌ی شاعیران، لاسایی که‌سانیتر ده‌که‌ن!

ئاژانسی کوردپا: کاری وەرگێڕان لە دەقە نڤیسکاری و شێعرییەکاندا وەک پردێکی پەیوەندی نێوان فەرهەنگەکان ئەژمار دەکرێت، بەبڕوای ئێــوە شاعیر و وەرگێــڕە کوردەکانی هەتا چەندە توانیویانە ئەم پێوانە رەچاو بکەن؟
ک. د. ئازاد: ئێستا به‌خۆشیه‌وه‌به‌هۆی ده‌سه‌ڵاتی زمانی نه‌ته‌وه‌ی کورد زۆربه‌ی نووسراوه‌کانی نووسه‌ران و شاعیرانی جیهانی وه‌رگێڕدراونه‌سه‌ر زمانی کوردی و کورده‌کانیش له‌به‌شه‌جیا جیاکانی ئێران و عێراق و تورکیه‌و... به‌هۆی زمانه‌کانی ئه‌سڵی ئه‌و وڵاتانه‌و ته‌رجمه‌ی ده‌ق و نووسینه‌کانی ده‌ره‌کی و بیانی به‌زمانه‌کانی عه‌ره‌بی و فارسی و تورکی توانیویانه‌له‌و وه‌رگێرانه‌که‌ڵک وه‌ر گرن!

به‌ڵام نووسراوه‌و شێعری کوردی تا ڕاده‌یه‌کی زۆر له‌و باره‌وه‌نه‌یتوانیوه‌بگاته‌گوێچکه‌و به‌ر چاوی خوێنه‌رانی جهیان.

ئاژانسی کوردپا: رەوشی ئێستای شێعـــر و ئەدەبی کوردی چۆن دەبینی؟ دەگوترێ کە کتێب خوێندنەوە لای تاکی کورد زۆر باوی نەماوە، ئەمە هۆکارەکەی چییە؟ پێتان وایە چی بکرێت کە تاکی کورد زیاتر بەرەو لای خوێندن بچێت؟
ک. د. ئازاد: ره‌نگه‌چه‌ن هۆی ببێ؛ وه‌ک بوونی ساته‌لایت و ئینتێڕنێت لای زۆربه‌ی ئه‌و که‌سانه‌ی که‌پێشتر له‌ڕێگه‌ی خوێندنه‌وه‌ده‌یانتوانی ئاگاداری ڕه‌وت و هه‌نگاوه‌کانی شێعر و نووسین بن!

بوونی قه‌یرانی ئابووری و فه‌قری ماڵی و فه‌قری فیکری و فه‌رهه‌نگی!
مرۆڤی ئه‌مڕۆ سه‌ری ناپڕژێ کاتی خۆی ته‌رخان بکا بۆ خوێندنه‌وه‌. بوونی که‌ره‌سه‌کانی ناوم بردن توانیویانه‌کاتی خه‌ڵک پڕ که‌نه‌وه‌و وه‌ها خه‌ڵکیان سه‌رگه‌م و کات پڕ کردوه‌که‌ئاوڕدانه‌وه‌کان بۆ خوێندن زۆر که‌مه‌. هه‌ر چه‌ند لای رۆشنبیران و بیرمه‌ندانی کورد ڕه‌نگه‌ئه‌و باسه‌که‌م ره‌نگتر بێ.

ئاژانسی کوردپا: زۆربەی شاعیرە کوردەکان، لانیکەم لە دەستپێکی هۆنینەوەی شێعردا ئولگوویەکیان هەبووە، ئێوە کە بە شاعیرێکی خاوەن زمانی گڕ ناسراون، چ شاعیرێک کاریگەریی لە هۆنینەوەی شێعرەکانت هەبووە؟

ک. د. ئازاد: له‌منداڵیه‌وه‌ده‌گه‌ڵ شێعر فرچکم گرتوه‌. باوک و دایکم هه‌ر دووک شاعیر بوون.

دایکم نه‌خوێنده‌وار بوو و باوکم مامۆستای ئایینی. هاتوچووی شاعیرانی گه‌وره‌ی وه‌ک فیدایی و هێمن و هه‌ژار وحه‌قیقی و ... منی هاندا وه‌خوێنم و بنووسم.

پێشتر شێعری فارسی و شاعیرانی کوردی وه‌ک هه‌ژار و هێمن و ... دواتر وه‌ک په‌شێو و شێرکۆ بێکه‌س. .... نزار قه‌بانی له‌عه‌ره‌ب و... به‌گشتی مامۆستای گه‌وره‌ی من گه‌له‌چه‌وساوه‌کم بووه‌!

کاریگه‌ری ره‌نج و ده‌رد و چه‌وسانه‌وه‌و ئازار و ئاواره‌یی و ده‌ربه‌ده‌ری میلله‌ته‌که‌م منی کردۆته‌ک.د.ئازاد!

ئاژانسی کوردپا: دەگوترێ لەزۆربەی شێعرەکانتدا ئازارێکی قووڵ و هاوارێکی بێ دەنگ بوونیان هەیە، ئەمە هۆکارەکەی چییە؟
ک. د. ئازاد: له‌پرسیاری پیشوو دا ئاماژه‌م کرد که‌دیتنی ئازار و چه‌وسانه‌وه‌و بێ وڵاتی و ئاواریی نه‌ته‌وه‌که‌م منی کردۆته‌ک.د.ئازاد!

ڕه‌نگه‌شاعیران به‌ئیحساسترین مرۆڤ بن که‌ناتوانن ڕه‌نج ببینن و بێده‌نگ دانیشن. زۆربه‌ی ناوه‌رۆکی نووسراوه‌کانیشم هه‌ڵوێستی منه‌به‌رانبه‌ر ئه‌و کێشه‌سیاسی و ئابووری و فه‌رهه‌نگیه‌ی به‌سه‌ر میلله‌ته‌کم دا داسه‌پاوه‌.

ڕه‌نگه‌من تا‌که‌که‌سێک بم له‌کوردستانی ڕۆژهه‌ڵات که‌هه‌ر چه‌ند کتێبی چاپ کراوم که‌مه،‌به‌ڵام زیاترین به‌رهه‌مم له‌گۆڤار و کتێب و ئینتێڕنیت دا بڵاو بۆته‌وه‌!
ئێستا سی و حه‌وت کتێبی ئاماده‌ی چاپم هه‌یه‌و به‌هۆی بێده‌سه‌ڵاتیه‌وه‌نه‌م توانیوه‌کارێک بکه‌م :
ـ پتر له‌٧٠٠ به‌رهه‌می (شێعر و چیڕۆك وبه‌رهه‌می ده‌روون ناسی وبابه‌ته‌کانی ئه‌ده‌بی) له‌گۆڤاره‌كان وكتێبه‌كانی ئێران وجیهان دا چاپ كراوه‌!

بەرهەمەکانی نووسەر و شاعیر(ک. د. ئازاد)
ـ ٣٧ به‌رهه‌می( به‌شێوه‌ی كتێب ) هه‌یه‌که‌به هۆی گیروگرفت و بێ ده‌سه‌ڵاتی بڵاو نه‌بوونه‌ته‌وه‌!
ـ‌به‌رهه‌می زیاتر له‌ ٣٧ ساڵ نووسینی ئه‌ده‌بی‌كه ‌زۆربه‌یان شێعرن و ئاماده‌ی چاپن بریتین له‌:
١‌ـ چبكه‌م تا تۆ قه‌ت به‌هارت لێ نه‌تۆرێ (چاپی سوێد)
٢ـ نیشتمانی تازه‌ی شێعرم
٣ ـ وه‌رزی قینێكی بێ واده‌
٤ ـ شه‌یدایی
٥ـ یاخی
٦ـ شه‌وگارنامێنێ تاکوو سه‌ر
٧ ـ پایزه‌خه‌م
٨ ـ غه‌ریبانه‌
٩ـ لێره‌دڵداری تاوانه‌!
١٠ ـ بۆ خه‌مێكی بێ كۆتایی
١١ـ یاسای هه‌رمان
١٢ ـ كوا یه‌ك ڕه‌نگی ده‌ورانی زوو؟
١٣ ـ من هۆگری ئه‌م كوێستانه‌م
١٤ ـ خۆشه‌ویستێكم هه‌بوو
١٥ـ وه‌رزی به‌رزی خۆشه‌ویستی
١٦ ـ قه‌ڵه‌مێكی فره‌وێژ و فڕ هاوێژ
١٧ ـ یاد و یادگار، بۆنه‌و به‌هانه‌
١٨ ـ تا ئاربابای خۆشه‌ویستی
١٩ ـ سه‌ردێڕی خوێن
٢٠ ـ تائه‌وپه‌ڕی فه‌رامۆشی
٢١ ـ كووچه‌ڕازه‌كانی لاوه‌تی
٢٢ـ بێشكه‌كانمان پێناكه‌نن!
٢٣ ـ ئاواته‌كانمان هه‌ڵنافڕن
٢٤ ـ دواین وێستگه‌!
٢٥ ـ ئاوێنه‌كانی ده‌روون ( كورته‌چیڕۆك )
٢٦ ـ كوردانی سۆران (لێكۆڵینه‌وه‌‌سه‌باره‌ت به‌زمان وفه‌رهه‌‌نگی كوردی سۆران ) بڕوانه‌مه‌ی كارناسی(لیسانس)
٢٧ ـ خه‌ونووچكه‌كانی بێداری !( كورته‌چیڕۆك)
٢٨ ـ تا باسی ئازادی ده‌که‌م !
29 ـ ڕاپه‌ڕین !
30 ـ بابه‌ت و وتاری ئه‌ده‌بی
31 ـ روانشناسی و مشاوره‌(مجموعه مقالات) به‌فارسی
٣٢ ـ تا ئازادی!
٣٣ ـ وت و وێژه‌کانی ک.د.ئازاد ده‌گه‌ڵ ڕۆژنامه‌و گۆڤاره‌کان
٣٤ ـ گۆرانیه‌کانی سه‌فه‌ر!( كورته‌چیڕۆك)
٣٦ ـ چریکه‌کانی ئازادی!
٣٦ ـ خه‌ونه‌کانی به‌ر تریفه‌
٣٧ ـ خه‌منامه‌ی خاک

بیوگرافی:

ـ دێڕی« پایان نامه‌« كه‌م تایبه‌تمه‌ندی كوردانی سۆرانه‌. چۆن بووه‌ئه‌و عینوانه‌م هه‌ڵبژارد.

ـ زۆر به‌ئاواته‌وه‌بووم تا له‌سه‌ر« كوردی سۆران » كه‌خۆم یه‌كێک له‌وانم شتێک بنووسم. له‌زانستگا ئه‌و هه‌له‌م بۆ ڕه‌خسا و بڕوانه‌مه‌ی كارناسی(لیسانس) خۆم له‌سه‌ر كوردی سۆران نووسی وله‌و ساڵه‌دا یه‌كێك له‌باشترین پایان نامه‌كان ده‌رچوو و به‌شانازیه‌وه‌باشترین پله‌ی (نمره‌) وه‌رگرت .

ـ ساڵی ١٣٦٨ هه‌تاوی وه‌ک دامه‌زرێنه‌ری ئه‌نجوومه‌نی ئه‌ده‌بی له‌شاری بانه‌تێكۆشانی خۆم په‌ره‌پێ داوه‌.

( ئه‌نجومه‌نی ئه‌ده‌بی بانه‌هه‌وه‌ڵین ئه‌نجومه‌نی ئه‌ده‌بی له‌ناو شاره‌کورد نشینه‌کانی ئێران دا بووه‌که‌له‌وێدا بێجگه‌له‌کاری ئه‌ده‌بی ،بۆ هه‌وه‌ڵ جار به‌شیوه‌ی ڕه‌سمی و به‌هه‌ر دوو شێوه‌ی سۆرانی و لاتین وانه‌ی کوردیم تێدا وتۆته‌وه‌).
بێجگه له دامه‌زراندی ئه‌نجوومه‌نی ئه‌ده‌بی بانه‌،وه‌ک به‌ڕێوه‌به‌ری ئه‌نجوومه‌ن کارم کردوه و زیاتر له‌پێنج ساڵ به‌رێوه‌به‌ری ئه‌نجومه‌نی ئه‌ده‌بی بانه‌بووم.

ـ ٣٠ ساڵه‌مامۆستای قوتابخانه‌م‌!
ـ ئێستا بێجگه‌له‌كاری ئه‌ده‌بی، له‌ده‌بیرستانه‌كانی شاری بانه‌و له‌ناوه‌ندی ڕاوێژکاری بنه‌ماڵه‌
« مركز مشاوره‌خانواده‌» دا وه‌ک ڕاوێژكار خه‌ریكی كارم!

ـ خه‌ڵاتی یه‌که‌می به‌رده‌نگانم له‌فستیواڵی شێعری هاوچه‌رخی پیرانشار ١٣٨٨ وه‌رگرتووه‌!