فتوای جیهادی خومەینی بۆ سەر خەڵكی كوردستان، هەم بڕیارێكی مەزهەبی بووە و هەم بڕیارێكی سیاسی
14:49 - 19 رەزبەر 2711
فتوای جیهادی خومەینی بۆ سەر خەڵكی كوردستان هەردوو لایەن دەگرێتەوە، واتە هەم بڕیارێكی مەزهەبی بووە و هەم بڕیارێكی سیاسی، چونكە ئەو دوانە لە حكوومەتی دینیدا لێك جیا ناكرێنەوە.
دیمانەی ئاژانسی هەواڵدەریی كوردپا لەگەڵ مامۆستا حەسەن ئەمینی، بەرپرسی شۆرای مەكتەب قورئانی كوردستان،لە پێوەندی لەگەڵ روودای ٢٨ی گەلاوێژی ساڵی ١٣٥٨ی كوردستان:
كوردپا: مامۆستا هێندێ كەس و بەتایبەت شارەزایانی ئەم بوارە لەو باوەڕ دان كە ئەو فتوایەی خومەینی كەلە ٢٨ی گەلاوێژدا بەدژی خەڵكی كوردستان دراوە فتوای جیهاد نەبووە، رای بەڕێزتان لەم بارەو چیە؟
حەسەن ئەمینی: \"بسم اللە الرحمن الرحیم\" ، من پێم وایە ئەو بڕیارە، ئەو فرمانە هەروا بووە، ئەڵبەتە لە ئێراندا دوای ئەوەی كە شۆڕش كراوە، خەڵكی مەزهەبی و خەڵكی سیاسیی حكوومەتی لێك جیا نین، چونكە ئەوانەی كە دەسەڵاتیان بە دەستەوەیە و كاروباری سیاسی رادەپەڕێنن هەمان ئەو كەسانەن كە رێبەرانی مەزهەبیشن، بەتایبەت لە سەرەتای ئینقلابەوە ئیمام كە خۆی رابەری ئینقلاب بووە رێبەرانی سیاسیش هەر ئەو دياريى دەكردن وەك سەركۆمار و ئەو كەسانەی كە لێپرسراو بوون، بەو پێیە ئەم بریارە هەردووكیان بووە، واتە هەم بریارێكی مەزهەبی بووە و هەم بڕیارێكی سیاسی، چونكە ئەو دوانە لە حكومەتی دینیدا لێك جیا ناكرێنەوە. حاكمی دینی وەختێ حكوومەتێكی سیاسیشی بەدەستەوەیە بڕیارێك كە دەیدا هەم مەزهەبییە و هەم سیاسی.
كوردپا: لە روانگەی ئایینی ئیسلامەوە فەرمانی جیهاد بەدژی موسڵمانان نادرێ، بەڵكوو بەدژی \"كافر و ئیلحاد\" دەردێ، بۆ مەگەر خەڵكی كوردستان كافر و مولحد بوون كە ئەو حوكمەیان بەدژ دەركرا؟
حەسەن ئەمینی: ئەگەر فەرمانكە بە چەشنێك درابێت كە لەگەڵ غەیرە دینیدا شەڕ بكرێ، دیارە ئەو فەرمانە دینی نیە، ئەما ئەگەر بەو مانایە درابێ كە تاقمێك لە خەڵكی وڵاتەكە چەكیان بەدەستەوە گرتووە لە بەرامبەری نیزامەوە وەستابن ئەوە ئیتر كاری بە بواری دینیەوە نیە كە كوفر و ئیسلام بێت. لە هەر وڵاتێكدا چ ئیسلامی و چ غەیرە ئیسلامی ئەگەر تاقمێك لەو خەڵكە چەك هەڵگرن و لە بەرامبەری حكومەتدا راوەستن دیارە حكومەتیش بێكار دانانیشێ و دەست لەسەر دەست دانانێ، ئەگەر بەو ناوەوە بڕۆن جیهاد بكەن و لەو روانگەوە كە ئەمانە كافرن، دیارە ئەو بڕیارە بڕیارێكی دینی نیە، چونكە خەڵكی كوردستان موسڵمانن و ئەگەر ئەوكاتەش تاقمی وایان تێدا بووبێت بە هەر حاڵ غەیرە موسڵمان بووبێتن، خۆ هەموو كوردستان غەیرە موسڵمان نەبووە.
لەو شەڕانەشدا بەداخەوە ئەوەی كە لەناو چوون ئەوانە نەبوون كە چەكیان بە دەستەوە بوو، بەڵكو ئەو كەسانە بوون كەلە ماڵی خۆیان دانیشتبوون خەریك نوێژ و عیبادەتی خودا بوون.
كوردپا: لەو شەڕەدا جیا لە هێزە سیاسییەكان هاووڵاتیی مەدەنیش بوونە قوربانی، چونكە حیزبە سیاسییەكان دەڵێن: لەبەر ئەوەی كە ئێمە ویست و داخوازی خەڵكمان هەلگرتبوو، بۆیە لێك جیا نەدەكراینەوە، بۆیە فەرمانەكەی خومەینە هەموو لایەكی گرتۆتەوە، رای جەنابت لەم بارەوە چیە؟
حەسەن ئەمینی: من یەك كەسایەتیی تەنیا نیم كە بتوانم هەموو شتێك بەناوی خۆمەوە بڵێم، بەڵكوو من كەسێكم لە كۆمەڵەیەك بەناوی \"مەكتەبی قورئانی كوردستان\"، و ئێمە ئەوكاتەش لەو رووداوانەدا بەشدار بووین و من ئەكاتە تەمەنم٣٠ و چەند ساڵ بوو، هەر ئەواكاتەش پێش ئەوەی كە ئینقلاب بێت لە زەمانی رێژیمی پاشایەتیشدا هەبووم و كار و چالاكیم كردوە.
ئێمە بەناوی مەكتەبی قورئان، پەیڕەوان و شاگردانی كاك \"ئەحمەدی مفتی زادە\" ئەوكاتە ئەویش هەبوو و خەڵكی لەگەڵ بوو، ئێمە هەر باوەڕمان بە روبەڕوو بوونەوەی چەكدارانە نەبووە، نە بەناوی حكومەتەوە لەگەڵ خەڵكدا و نە بەناوی خەڵكیشەوە لەگەڵ حكومەتدا. هەر رابردوی ئێمە یانی پێش ئەو روداوەو لەو كاتەشەوە تا ئێستا خۆی شاهیدی ئەو شتەیە و نیشان دەدات كە بەدڵمان نەبووە یانی ئەگەر ئێمە حكومەتمان بەدەستەوە بووایەت نە ئەو فەرمانەمان قبووڵ دەكرد و نە بڕیارێكی وامان دەدا. باوەڕیشمان وابوو كە بەو چەشنە كار دروست نابێ، كاك ئەحمەد لەو بارەوە نوسراوەی زۆری هەیە، بەیانیەی هەیە، كە دەبێ شی بكرێتەوە. تەنانەت پێشبینی ئەم وەزعەی كە ئێستا و ئەم بارودۆخەش كە ئێستا لە گۆڕێدا هەیە لە زۆر لە نوسراوە و وتارەكانیدا كراوە. من بەناوی كەسایەتیی خۆم و كەسێك كە بڕێك لە دین بەڵەدم و هەم بە ناوی مەكتەبی قورئانەوە باوەڕمان بەو شتە نیە كە بە چەك بتوانرێ مافی خەڵك دەستەبەر بكرێ، هەروەها خەڵكێك كە داوای مافی خۆی دەكات حكوومەت بۆی نیە بە چەك و توندوتیژی روبەڕووی بێتەوە، ئەمە باوەڕی منە.
كوردپا: هەروەك باست لێوە كرد كە مافەكانی گەلی كورد لە رێگای خەباتی چەكدارییەوە دەستەبەر ناكرێن، بەڵام ئێمە بینیمان لە ساڵانی سەرەتای شۆڕشدا نەتەنیا ویست و داخوازی هێزە سیاسییەكان لەبەرچاو نەگیرا، ویست و داخوازیی هێزە مەزهەبییەكانیش وەكوو پێڕەوانی ئەحمەد موفتی زادە و پێڕەوانی مەكتەبی قورئان هەموویان وەلا نران و ئێستاش لە چوارچێوەی دەسەڵاتدا كەسێكیان نابینرێ و هەڵاواردنی مەزهەبیش لە كوردستان بەردەوامە، ئەم مەسەلەیە چۆن لێك دەدەییەوە؟
حەسەن ئەمینی: تەنیا ئەوە نەبوو ئەوی كە ئێمە كردمان بێ ئاكام بێت، بەڵكوو هەڵوێستە چەكداریەكەش هەر بێ ئاكام بوو، پێم وانیە هەتا ئێستا بەهۆی ئەو هەڵوێستە چەكدارانە ئەو خەڵكە بە مافی خۆی گەیشتبێ، تەنانەت بووە هۆی لەت لەت بوونی هێزە چەكدارەكانیش كە هەروەك خۆمان دەزانین هەركام لەو حیزبانە بوونەتە یەك دوو حیزبی دیكە، لەبەر ئەوە كە نەگەیشتن.
ئەمەش شتێكە لە گۆڕەپانی سیاسی و لە مێژوودا هەمیشە هەبووە كە ئەوانەی كاری سیاسییان كردوە وەختی وا هەبووە كە گەیشتوون بە ئامانجیان و وەختی واش هەبووە نەگەیشتوون، یان ئەوەش كە بە ئامانجەكانیان نەگەیشتوون بەو مانایە نیە كە هەر ناگەن.
ئێمە نە لە بواری مەزهەبیەوە نە لە بواری غەیرە مەزهەبیشەوە نائومێد نین كە خەڵك بە مافەكانی خۆیان نەگەن. بەڵام ئەوەش كە دەڵێن ئێوە ئەو هەڵوێستەتان بوو ئەو رێگەتان هەڵبژارد و بە ئاكام نەگەیشت، خۆ رێگەكانی دیكەش بە ئاكام نەگەیشتون. یەكەم جار ئێمە لەگەڵ ئەو وەزعەدا بووین و من خۆشم زیندان كرام، زیاتر لە پێنج ساڵ لە زینداندا بووم. دەیان نەفەر لە پەیڕەوەانی سیاسەتی مەكتەبی قورئان چوونە زیندانەوە، خۆ ئەم زیندان چوونە لەبەر ئەوە نەبوو كە ئێمە هەڵوێستیمان لەگەڵ حكوومەت هاودەنگ بووە، بەڵام ئەوەی دیارە ئەو هەڵوێستەی كە حكومەت گرتبوویە بەر بە نسبەت داوای خەڵك، ئێمە بە دروستمان نەزانیوە و ئێستاش بە دروستی نازانین بۆیە دەبێ ئێمە هەموو رۆژێك بڕۆینە زیندان.
كوردپا: مامۆستا زیاتر لە سێ دەیە بەسەر رووداوەكانی دەیەی ٥٠ی كوردستاندا تێدەپەڕی و بزووتنەوەی كورد هەوراز و نشێوی زۆری بڕیوە و قۆناغی خەباتی چەكداریی تاقی كردۆتەوە و ئێستاش هێندێكیان سەرقاڵی چالاكیی سیاسی و مەدەنین، بەڵام هێشتا كێشە و گرژی و ئاڵۆزی هەیە ئەوكات و ئێستا چۆن پێكەوە بەراوەرد دەكەی؟
حەسەن ئەمینی: لە بنەڕەتدا ئەمە یەك مەسەلەیە و جیاوازیی نیە، حاكمیەت باوەڕی بەوە نیە و لە بەرامبەر شتەكەدا وەستاوە و لەبەر ئەوە ئەسڵی شتەكە هەر یەكێكە، بەهەرحاڵ ئەو وەختە جۆرێك بوو كە ئەو حكوومەتە تازە هاتبووە سەركار و هێشتا لەسەر پێی خۆی نەوەستابوو و وامان بە باشتر ئەزانی، ئەڵبەتە ئێستاش پێمان وایە تاقمە چەكدارەكان ئەگەر ئیجازەیان پێ بدرێت حازرن بێن كاری سیاسی و چالاكیی مەدەنی بكەن و چەك بەكار نەهێنن، ئێمە ئەوە دەزانین و خۆشیان زۆر جار وتویانە. ئێستا ئەگەر حاكمیەت ئیزن بە حیزبە سیاسییەكان بدات ئەوان حازرن بێن فەعالیەتی سیاسی و مەدەنی بكەن، ئەوە حكوومەت ئیزنی چالاكیی سیاسی و مەدەنییان پێ نادات بۆیە خەباتی چەكدارانە دەكەن.ئەوكاتە ئەم حكوومەتەی ئێستا تا نەهاتبووە سەركار و كەسانێك كە لەوەو پێش زوڵمیان لێ كرابوو حكوومەتیان بەدەستەوە گرتبوو، روون نەبوو دەگات بە كوێ، باوەڕم وایە ئێستا و ئەوكاتە زۆری فەرقە، بەڵام ئەمەی كە ئێستاش هەیە هەر درێژەدەری ئەوەیە كە هەر ئەوكاتە بووە. خەڵك مافی خۆیان دەوێ و داوای دەكەن و حكومەتیش باوەڕی بەو شتە نیە، بۆیە لە بەرامبەریدا وەستاوە، ئەوكاتەش هەر وا بووە و ئێستاش هەر وایە.
دیمانەی ئاژانسی هەواڵدەریی كوردپا لەگەڵ مامۆستا حەسەن ئەمینی، بەرپرسی شۆرای مەكتەب قورئانی كوردستان،لە پێوەندی لەگەڵ روودای ٢٨ی گەلاوێژی ساڵی ١٣٥٨ی كوردستان:
كوردپا: مامۆستا هێندێ كەس و بەتایبەت شارەزایانی ئەم بوارە لەو باوەڕ دان كە ئەو فتوایەی خومەینی كەلە ٢٨ی گەلاوێژدا بەدژی خەڵكی كوردستان دراوە فتوای جیهاد نەبووە، رای بەڕێزتان لەم بارەو چیە؟
حەسەن ئەمینی: \"بسم اللە الرحمن الرحیم\" ، من پێم وایە ئەو بڕیارە، ئەو فرمانە هەروا بووە، ئەڵبەتە لە ئێراندا دوای ئەوەی كە شۆڕش كراوە، خەڵكی مەزهەبی و خەڵكی سیاسیی حكوومەتی لێك جیا نین، چونكە ئەوانەی كە دەسەڵاتیان بە دەستەوەیە و كاروباری سیاسی رادەپەڕێنن هەمان ئەو كەسانەن كە رێبەرانی مەزهەبیشن، بەتایبەت لە سەرەتای ئینقلابەوە ئیمام كە خۆی رابەری ئینقلاب بووە رێبەرانی سیاسیش هەر ئەو دياريى دەكردن وەك سەركۆمار و ئەو كەسانەی كە لێپرسراو بوون، بەو پێیە ئەم بریارە هەردووكیان بووە، واتە هەم بریارێكی مەزهەبی بووە و هەم بڕیارێكی سیاسی، چونكە ئەو دوانە لە حكومەتی دینیدا لێك جیا ناكرێنەوە. حاكمی دینی وەختێ حكوومەتێكی سیاسیشی بەدەستەوەیە بڕیارێك كە دەیدا هەم مەزهەبییە و هەم سیاسی.
كوردپا: لە روانگەی ئایینی ئیسلامەوە فەرمانی جیهاد بەدژی موسڵمانان نادرێ، بەڵكوو بەدژی \"كافر و ئیلحاد\" دەردێ، بۆ مەگەر خەڵكی كوردستان كافر و مولحد بوون كە ئەو حوكمەیان بەدژ دەركرا؟
حەسەن ئەمینی: ئەگەر فەرمانكە بە چەشنێك درابێت كە لەگەڵ غەیرە دینیدا شەڕ بكرێ، دیارە ئەو فەرمانە دینی نیە، ئەما ئەگەر بەو مانایە درابێ كە تاقمێك لە خەڵكی وڵاتەكە چەكیان بەدەستەوە گرتووە لە بەرامبەری نیزامەوە وەستابن ئەوە ئیتر كاری بە بواری دینیەوە نیە كە كوفر و ئیسلام بێت. لە هەر وڵاتێكدا چ ئیسلامی و چ غەیرە ئیسلامی ئەگەر تاقمێك لەو خەڵكە چەك هەڵگرن و لە بەرامبەری حكومەتدا راوەستن دیارە حكومەتیش بێكار دانانیشێ و دەست لەسەر دەست دانانێ، ئەگەر بەو ناوەوە بڕۆن جیهاد بكەن و لەو روانگەوە كە ئەمانە كافرن، دیارە ئەو بڕیارە بڕیارێكی دینی نیە، چونكە خەڵكی كوردستان موسڵمانن و ئەگەر ئەوكاتەش تاقمی وایان تێدا بووبێت بە هەر حاڵ غەیرە موسڵمان بووبێتن، خۆ هەموو كوردستان غەیرە موسڵمان نەبووە.
لەو شەڕانەشدا بەداخەوە ئەوەی كە لەناو چوون ئەوانە نەبوون كە چەكیان بە دەستەوە بوو، بەڵكو ئەو كەسانە بوون كەلە ماڵی خۆیان دانیشتبوون خەریك نوێژ و عیبادەتی خودا بوون.
كوردپا: لەو شەڕەدا جیا لە هێزە سیاسییەكان هاووڵاتیی مەدەنیش بوونە قوربانی، چونكە حیزبە سیاسییەكان دەڵێن: لەبەر ئەوەی كە ئێمە ویست و داخوازی خەڵكمان هەلگرتبوو، بۆیە لێك جیا نەدەكراینەوە، بۆیە فەرمانەكەی خومەینە هەموو لایەكی گرتۆتەوە، رای جەنابت لەم بارەوە چیە؟
حەسەن ئەمینی: من یەك كەسایەتیی تەنیا نیم كە بتوانم هەموو شتێك بەناوی خۆمەوە بڵێم، بەڵكوو من كەسێكم لە كۆمەڵەیەك بەناوی \"مەكتەبی قورئانی كوردستان\"، و ئێمە ئەوكاتەش لەو رووداوانەدا بەشدار بووین و من ئەكاتە تەمەنم٣٠ و چەند ساڵ بوو، هەر ئەواكاتەش پێش ئەوەی كە ئینقلاب بێت لە زەمانی رێژیمی پاشایەتیشدا هەبووم و كار و چالاكیم كردوە.
ئێمە بەناوی مەكتەبی قورئان، پەیڕەوان و شاگردانی كاك \"ئەحمەدی مفتی زادە\" ئەوكاتە ئەویش هەبوو و خەڵكی لەگەڵ بوو، ئێمە هەر باوەڕمان بە روبەڕوو بوونەوەی چەكدارانە نەبووە، نە بەناوی حكومەتەوە لەگەڵ خەڵكدا و نە بەناوی خەڵكیشەوە لەگەڵ حكومەتدا. هەر رابردوی ئێمە یانی پێش ئەو روداوەو لەو كاتەشەوە تا ئێستا خۆی شاهیدی ئەو شتەیە و نیشان دەدات كە بەدڵمان نەبووە یانی ئەگەر ئێمە حكومەتمان بەدەستەوە بووایەت نە ئەو فەرمانەمان قبووڵ دەكرد و نە بڕیارێكی وامان دەدا. باوەڕیشمان وابوو كە بەو چەشنە كار دروست نابێ، كاك ئەحمەد لەو بارەوە نوسراوەی زۆری هەیە، بەیانیەی هەیە، كە دەبێ شی بكرێتەوە. تەنانەت پێشبینی ئەم وەزعەی كە ئێستا و ئەم بارودۆخەش كە ئێستا لە گۆڕێدا هەیە لە زۆر لە نوسراوە و وتارەكانیدا كراوە. من بەناوی كەسایەتیی خۆم و كەسێك كە بڕێك لە دین بەڵەدم و هەم بە ناوی مەكتەبی قورئانەوە باوەڕمان بەو شتە نیە كە بە چەك بتوانرێ مافی خەڵك دەستەبەر بكرێ، هەروەها خەڵكێك كە داوای مافی خۆی دەكات حكوومەت بۆی نیە بە چەك و توندوتیژی روبەڕووی بێتەوە، ئەمە باوەڕی منە.
كوردپا: هەروەك باست لێوە كرد كە مافەكانی گەلی كورد لە رێگای خەباتی چەكدارییەوە دەستەبەر ناكرێن، بەڵام ئێمە بینیمان لە ساڵانی سەرەتای شۆڕشدا نەتەنیا ویست و داخوازی هێزە سیاسییەكان لەبەرچاو نەگیرا، ویست و داخوازیی هێزە مەزهەبییەكانیش وەكوو پێڕەوانی ئەحمەد موفتی زادە و پێڕەوانی مەكتەبی قورئان هەموویان وەلا نران و ئێستاش لە چوارچێوەی دەسەڵاتدا كەسێكیان نابینرێ و هەڵاواردنی مەزهەبیش لە كوردستان بەردەوامە، ئەم مەسەلەیە چۆن لێك دەدەییەوە؟
حەسەن ئەمینی: تەنیا ئەوە نەبوو ئەوی كە ئێمە كردمان بێ ئاكام بێت، بەڵكوو هەڵوێستە چەكداریەكەش هەر بێ ئاكام بوو، پێم وانیە هەتا ئێستا بەهۆی ئەو هەڵوێستە چەكدارانە ئەو خەڵكە بە مافی خۆی گەیشتبێ، تەنانەت بووە هۆی لەت لەت بوونی هێزە چەكدارەكانیش كە هەروەك خۆمان دەزانین هەركام لەو حیزبانە بوونەتە یەك دوو حیزبی دیكە، لەبەر ئەوە كە نەگەیشتن.
ئەمەش شتێكە لە گۆڕەپانی سیاسی و لە مێژوودا هەمیشە هەبووە كە ئەوانەی كاری سیاسییان كردوە وەختی وا هەبووە كە گەیشتوون بە ئامانجیان و وەختی واش هەبووە نەگەیشتوون، یان ئەوەش كە بە ئامانجەكانیان نەگەیشتوون بەو مانایە نیە كە هەر ناگەن.
ئێمە نە لە بواری مەزهەبیەوە نە لە بواری غەیرە مەزهەبیشەوە نائومێد نین كە خەڵك بە مافەكانی خۆیان نەگەن. بەڵام ئەوەش كە دەڵێن ئێوە ئەو هەڵوێستەتان بوو ئەو رێگەتان هەڵبژارد و بە ئاكام نەگەیشت، خۆ رێگەكانی دیكەش بە ئاكام نەگەیشتون. یەكەم جار ئێمە لەگەڵ ئەو وەزعەدا بووین و من خۆشم زیندان كرام، زیاتر لە پێنج ساڵ لە زینداندا بووم. دەیان نەفەر لە پەیڕەوەانی سیاسەتی مەكتەبی قورئان چوونە زیندانەوە، خۆ ئەم زیندان چوونە لەبەر ئەوە نەبوو كە ئێمە هەڵوێستیمان لەگەڵ حكوومەت هاودەنگ بووە، بەڵام ئەوەی دیارە ئەو هەڵوێستەی كە حكومەت گرتبوویە بەر بە نسبەت داوای خەڵك، ئێمە بە دروستمان نەزانیوە و ئێستاش بە دروستی نازانین بۆیە دەبێ ئێمە هەموو رۆژێك بڕۆینە زیندان.
كوردپا: مامۆستا زیاتر لە سێ دەیە بەسەر رووداوەكانی دەیەی ٥٠ی كوردستاندا تێدەپەڕی و بزووتنەوەی كورد هەوراز و نشێوی زۆری بڕیوە و قۆناغی خەباتی چەكداریی تاقی كردۆتەوە و ئێستاش هێندێكیان سەرقاڵی چالاكیی سیاسی و مەدەنین، بەڵام هێشتا كێشە و گرژی و ئاڵۆزی هەیە ئەوكات و ئێستا چۆن پێكەوە بەراوەرد دەكەی؟
حەسەن ئەمینی: لە بنەڕەتدا ئەمە یەك مەسەلەیە و جیاوازیی نیە، حاكمیەت باوەڕی بەوە نیە و لە بەرامبەر شتەكەدا وەستاوە و لەبەر ئەوە ئەسڵی شتەكە هەر یەكێكە، بەهەرحاڵ ئەو وەختە جۆرێك بوو كە ئەو حكوومەتە تازە هاتبووە سەركار و هێشتا لەسەر پێی خۆی نەوەستابوو و وامان بە باشتر ئەزانی، ئەڵبەتە ئێستاش پێمان وایە تاقمە چەكدارەكان ئەگەر ئیجازەیان پێ بدرێت حازرن بێن كاری سیاسی و چالاكیی مەدەنی بكەن و چەك بەكار نەهێنن، ئێمە ئەوە دەزانین و خۆشیان زۆر جار وتویانە. ئێستا ئەگەر حاكمیەت ئیزن بە حیزبە سیاسییەكان بدات ئەوان حازرن بێن فەعالیەتی سیاسی و مەدەنی بكەن، ئەوە حكوومەت ئیزنی چالاكیی سیاسی و مەدەنییان پێ نادات بۆیە خەباتی چەكدارانە دەكەن.ئەوكاتە ئەم حكوومەتەی ئێستا تا نەهاتبووە سەركار و كەسانێك كە لەوەو پێش زوڵمیان لێ كرابوو حكوومەتیان بەدەستەوە گرتبوو، روون نەبوو دەگات بە كوێ، باوەڕم وایە ئێستا و ئەوكاتە زۆری فەرقە، بەڵام ئەمەی كە ئێستاش هەیە هەر درێژەدەری ئەوەیە كە هەر ئەوكاتە بووە. خەڵك مافی خۆیان دەوێ و داوای دەكەن و حكومەتیش باوەڕی بەو شتە نیە، بۆیە لە بەرامبەریدا وەستاوە، ئەوكاتەش هەر وا بووە و ئێستاش هەر وایە.
