کۆمەڵەی مافی مرۆڤی کوردستانی ئێران- ژنێف وتارێکی لە یازده‌هه‌مین دیداری كۆمه‌ڵایه‌تیی شۆرای مافی مرۆڤ پێشكەش کرد
ئاژانسی کوردپا: کۆمەڵەی مافی مرۆڤی کوردستانی ئێران- ژنێف، له یازده‌هه‌مین دیداری كۆمه‌ڵایه‌تیی شۆرای مافی مرۆڤ، وتارێکی له‌سه‌ر پرسی مافی خوێندن به زمانی دایکی له ئێران پێشکەش کرد.
بەپێی ڕاپۆرتی گەیشتوو بە ئاژانسی هەواڵدەریی کوردپا، ڕۆژی سێشەممە، ٩ی ڕەزبەر، کۆمەڵەی مافی مرۆڤی کوردستانی ئێران- ژنێف، وەک ته‌نیا لایه‌نی كوردستانی و ئێرانی، له هۆڵی سه‌ره‌كیی شۆرای مافی مرۆڤ کە كۆنفڕانسێكی نێونه‌ته‌وه‌یی له‌ژێر ناوی "ده‌ستپێڕاگه‌یشتن به خوێندن و خوێندن به زمانی دایکیـ"ـی ڕێک خستبوو، وتارێکی پێشکەش کرد.
كۆمه‌ڵه‌ی مافی مرۆڤی كوردستان- ژنێڤ، وه‌ک ته‌نیا لایه‌نی كوردستانی و ئێرانی، له یازده‌هه‌مین دیداری كۆمه‌ڵایه‌تیی شۆرای مافی مرۆڤ، به پێشكه‌شكردنی وتارێک له‌سه‌ر پرسی مافی خوێندن به زمانی دایکی له ئێران، له هۆڵی سه‌ره‌كیی شۆرای مافی مرۆڤ، به‌شداری کردووە.
هه‌روه‌ها له میانه‌ی یازده‌هه‌مین دیداری كۆمه‌ڵایه‌تیی شۆرای مافی مرۆڤ، ڕۆژی سێشه‌ممه، ١ی ئۆكتۆبر، كاتژمێر ٢ی پاشنیوه‌ڕۆ، له هۆڵی ٢٥ی شۆرای مافه‌كانی مرۆڤ، كۆمه‌ڵه‌ی مافی مرۆڤی كوردستان- ژنێڤ، كۆنفڕانسێكی نێونه‌ته‌وه‌یی له‌ژێر ناوی "ده‌ستپێڕاگه‌یشتن به خوێندن و خوێندن به زمانی دایکی"، به به‌شداریی ئه‌و كه‌سایه‌تییانه‌ی خواره‌وه به‌ڕێوه چوو:
پڕۆفیسۆر "مۆریس ژه‌كه‌ر پارڤێكس" له زانكۆی فریبورگی سوئیس
پڕۆفیسۆر "مارک ویدمر" له زانكۆی فریبورگی سوئیس
خاتوو "دالی ئانژل پێرێز" له مه‌كسیكۆ
خاتوو "كارمه‌ن ڕامیرێز بۆسكان" له كۆلۆمبیا
خاتوو "هانی دادیار"، نوێنه‌ری ڕێكخراوی مافی مرۆڤی به‌لووچ
"ته‌یموور ئه‌لیاسی"، نوێنه‌ری كۆمه‌ڵه‌ی مافی مرۆڤی كوردستانی ئێران - ژنێڤ له نه‌ته‌وه‌یه‌كگرتووه‌كان
دەقی وتاری نوێنه‌ری كۆمه‌ڵه‌ی مافی مرۆڤی كوردستان- ژنێڤ، له یازده‌هه‌مین دیداری كۆمه‌ڵایه‌تیی شۆرای مافی مرۆڤ:
به‌ڕێز سه‌رۆک،
له كۆماری ئیسلامیی ئێران، ده‌سەڵات له ده‌ستی گرووپی شیعه - فارسدایه و كورده‌كان قوربانیی سیاسه‌تی سه‌ركوت و هه‌ڵاواردنن به‌هۆی جیاوازی نه‌ته‌وه‌یی و ئایینییانه‌وه. سه‌ره‌ڕای فره‌نه‌ته‌وه‌یی و ئایینی و زمانه‌یی بوونی وڵاتی ئێران، ته‌نیا زمانی فارسی ڕه‌سمییه. زمانی كوردی سێهه‌مین زمانی ئێرانه (١٣ ملیۆن هاووڵاتی كورد) و دووهه‌مین به‌شی كوردستانه، دوای كوردستانی توركیا.
له یه‌كه‌مین ده‌ستووری بنه‌ڕه‌تیی ئێران كه له ساڵی ١٩٠٦دا نووسراوه، ته‌نیا زمانی فارسی وه‌ک زمانی ڕه‌سمی وڵات ده‌ناسێت. ده‌وڵه‌ته ناوەندییەكانی ئێران كه له‌سه‌ر ئه‌ساسی سیاسه‌تی یه‌ک نه‌ته‌وه، یه‌ك وڵات، یه‌ک مه‌زهه‌ب و یه‌ک زمان دامه‌زراون، خوێندن به زمانی كوردی، ئازه‌ری، عه‌ره‌بی و به‌لووچیان قه‌ده‌غه كردووه و وه‌ك له‌هجه‌یه‌كی زمانی فارسی له قه‌ڵه‌میان ده‌ده‌ن. هه‌ر داواكارییه‌كی نه‌ته‌وه‌كانی ئێران بۆ مافی خوێندن به زمانی دایکی به تایبه‌ت له كوردستان و ئازه‌ربایجان یان ئیمهال كراوه یان به‌توندی ڕه‌تكراوه‌ته‌وه. هەندێك له زمانناسان، سیاسه‌تی حكوو‌مه‌ته‌كانی تاران به‌رانبه‌ر به زمانی كوردی وه‌ك ژینوسایدی زمان سه‌یر ده‌كه‌ن.
زۆر توێژینه‌وه‌ی زانستی ده‌ریخستووه كه كاتێك منداڵان به زمانی دایكییان ده‌رس ده‌خوێنن، شانسی سه‌ركه‌وتنیان له خوێندن زیاتره و ئه‌نجامی خوێندنیان باشتره. خوێندن به زمانی دایكی بایه‌خی فێربوون و هستی سۆزی منداڵ زیاد ده‌كات. به‌پێچه‌وانه، نه‌زانینی زمانی دایكی ده‌بێته هۆی لاوازبوون له په‌ره‌پێدانی خوێندنی ئاكادیمی و به‌رز. نه‌زانینی زمانی دایكی پێشگیری ده‌كات له په‌ره‌پێدانی زمانێكی سه‌رچاوه كه مایه‌ی گه‌شه‌پێدانی تواناكانی زمانه‌وانی، چالاكی و توێژینه‌وه‌یه. زمانی سه‌رچاوه واته زمانی دایکی كاریگه‌ریی هه‌یه له فێربوونی سیستمه‌كانی زمانێكی نوێ.
لێكۆڵینه‌وه‌كان له‌سه‌ر ئه‌و باوك و دایكانه‌ی كه منداڵه‌كانیان فێری زمانی دایكی ده‌كه‌ن، نیشانی داوه كه ئه‌و منداڵانه‌ی فێری زمانی دایكی كراون، ئاكام و نه‌تیجه‌ی خوێندنیان باشتره تاكوو ئه‌و منداڵانه‌ی كه باوك و دایكیان فێری زمانی دایكیان نه‌كردوون. بۆ وێنه، له نیوزله‌ند، توێژینه‌وه‌یه‌كی نوێ نیشانی داوه كه ئه‌و منداڵانه‌ی گه‌لی ژێرده‌ستی "مائۆری" كه به زمانی دایکی خوێندنی سه‌ره‌تاییان ته‌واوكردووه سه‌ركه‌وتووتر بوون له‌و منداڵانەی "مائۆریانه"ی كه ته‌نیا به زمانی ئینگلیزی ده‌رسیان خوێندووه.
خوێندن ده‌توانێت ڕۆڵێكی مه‌ترسیدار ببینێت له لەنێوبردنی زمان و كولتووری نه‌ته‌وه‌یه‌ك ئه‌گه‌ر وه‌كوو ئامرازێكی ئا‌سیمیلاسیۆن بەكار بهێنرێت به‌ڵام له هه‌مان كاتیشدا، ده‌كرێت خوێندن وه‌ك ئامرازێكی بووژانه‌وه و په‌ره‌پێدانی زمانێكی له مه‌ترسی له‌نێوچووندایه بەكار بهێندرێت.
له پێوه‌ندی له‌گه‌ڵ زمانی كوردی له خۆرهه‌ڵاتی كوردستان، ئێران ده‌بێت پلانێكی تۆخمه كه شامیلی ناسینی ده‌ستووری زمانی كوردی و هه‌روه‌ها جێبه‌جێكردنی ئه‌و ده‌ستووره به ده‌رسی زمانی كوردی له ئاستی قوتابخانه‌كان و زانكۆكان له سیستمی خوێندنی گشتی ئێران. هه‌روه‌ها به فه‌رمی كردنی ئیستیفاده كردن له زمانی كوردی له ئیداره‌و ناوه‌نده‌كانی ده‌وڵه‌تی و له چالاكی سیاسی و كۆمه‌ڵایه‌تیه‌كان له ناوچه‌كانی كوردستان.
له كۆتاییدا، به پشتبه‌ستن به ڕاسپارده‌كانی كۆمیته‌ی كۆنڤانسیۆنی مافه‌كانی منداڵان له ساڵی ٢٠١٦ بۆ ئێران، كۆماری ئیسلامی ده‌بێت هه‌نگاوی جیددی هه‌ڵبنێت بۆ خوێندن به زمانی دایكی له ئاستی میللی و له ته‌واوی ئاسته‌كانی خوێندن بۆ ته‌واوی ئه‌ندامانی نه‌ته‌وه‌كانی ئێران وه‌ك كورد، ئازه‌ری، به‌لووچ و عه‌ره‌به‌‌كانی ئه‌حواز. هه‌روه‌ها به پشتبه‌ستن به‌پێی یاسا و ستانده‌رده‌كانی یونیسكۆ، پێشگیری بكات له هه‌ر چه‌شنه تاقیكردنه‌وه‌ی زمانی فه‌رسی بۆ منداڵانی نه‌ته‌وه‌كانی ئێران كه ده‌بێته هۆی هه‌ڵاواردن و بێبه‌شكردنی منداڵانی گه‌لانی بنده‌ستی ئێران له خوێندن.
كۆمه‌ڵه‌ی مافی مرۆڤی كوردستانی ئێران- ژنێڤ له نه‌ته‌وه‌یه‌كگرتووه‌كان
