بەڵگەی نوێ لەبارەی کەیسی تێرۆری د.قاسملوو بڵاوکرایەوە
16:05 - 14 پووشپەڕ 2718
ئاژانسی کوردپا: بەڵگەی نوێ لە ڕەوتی بەڕێوەچوونی دانیشتنەکانی پارلمانی ئۆتریش لەبارەی کەیسی تێرۆری د.قاسملوو لەلایەن شەریف هەژارییەوە بڵاو کرایەوە.
دەقی ئەم بەڵگەنامانە بە کوردی کە خراوەتە ئیختیار ئاژانسی کوردپا بەم چەشنەیە:
((کۆبوونەوەی ژمارە ٧٢ی ئه‌نجومه‌نی نەتەوەیی: پەرلمانی کۆماری نهمسا))
خولی یاسایی خۆی، لە ڕۆژی سێشەممە: ڕێكه‌وتی (٦-٥-١٩٩٧)، له کاتژمێر ١٢:٠١ خوله‌ك ده‌ستی پێ كرد، تاکو كاتژمێر: ١٩:٣٩ ی خایاند.
![\"\"](\"http://www.kurdpa.net/wenekan/2018-07/53736-4d133f34f2c5dbbac02271b27fcf67e0.jpg\")
شەریف هەژاریئه‌م کۆبوونەوەیە بە بەشداری ژمارەیەکی بەرچاو لە پەرلەمانتاران، کەسایەتی سەربەخۆی بوارەکانی (یاسایی، ئابووری، راگەیاندنه‌كان، و بە سەرپەرەستی سەرۆکی پارلەمان د.هاینز فیشه‌ر)، بەڕێوەچوو.
ئه‌و کۆبوونەوەیە، سێ تەوەری گرنگی لە خۆ گرتبوو، کە بریتین لە:
١- ڕێڕەوی ئابووری وڵاتی نهمسا و، باس کردن لە سەر ئەو گرفتانەی بوونەتە بەربەست لەبەردەم دابین بوونی بەرژەوەندییە ئابووریەکانی.
٢- پرسی تێروری ڕێبەرانی کورد لە دەرەوەی وڵات، بەتایبەت تێرۆری ڤییەن! (بە بەرچاوڕوونییەک کە لەدوای تێرۆری میکۆنۆس، دادگای تایبەت بەو کەیسە تاوانبارانی ناساند و سزای یاسایی بۆ دیاری کردن).
٣- پێوەندی گرتن و دانیشتنی نوێنەرانی حکومەتی نهمسا لەگەڵ رێکخراوی ناتۆ و هەڵسەنگاندنی لایەنە باش و خراپەکانی ئەو هەوڵه و، ئه‌نجامه‌كانی.
----
لە یەکێک لە بڕگەکانی ئەو دانیشتنە دا، په‌رله‌مانتار (د.هه‌یدی سكمیدت لە حیزبی لیبڕاڵه‌كان)، داوای لێکۆڵینەوە لەسەر ڕۆڵ و کاریگەری دەوڵەتی نهمسا، بەتایبەت هەر سێ وەزارەتی (دەرەوە، ناوخۆ و داد) لە پەیوەندی لەگەڵ هەوڵەکانیان بۆ لێکۆڵینەوه لە كه‌یسی تێرۆری (١٣-٧-١٩٨٩)، دەکات.
-
هه‌روه‌ها (ڕۆدۆڵف ئانشۆبه‌ر) په‌رله‌مانتاری سەر بە حیزبی سەوزەکانی نهمسا، لەسەر ڕۆڵی دەوڵەتی نهمسا له گەڕانەوەی ئازادانه‌ی تێرۆریستانی (تێرۆری ڤییەنا)، بۆ ئێران دەدوێت.
هاوکات (د.هیلین پاتریك)، کە یەکێکی تر لە په‌رله‌مانتارانی بەشداربووی ئەو کۆبوونەوەیەیه، سەبارەت بە هۆکاری نەبوونی لێکۆڵینەوە لەسەر تاوانباران و، دەرچوونی ئازادانەی تاوانباران لە وڵاتی نه‌مساوه و، گەڕانەوەشیان بۆ ئێران، داوای روونکردنه‌وه دەکات.
ئەو سێ په‌رلمانتارە بە شێوەیەکی زۆر تایبەت داوای پێک هێنانی لیژنه‌یه‌كی تایبەت بۆ لێکۆڵینەوه ده‌كه‌ن له باره‌ی ئه‌و پرسیارانه‌ی كه له سه‌ره‌تادا بۆچوونەکانیان له‌سه‌ری خستوه‌ته‌ڕوو و، ئاماژه‌شیان به‌وه داوه كه به‌ڵگه‌یان به‌ده‌سته‌وه‌یه بۆ قسه‌كانیان. بەڵام لە په‌رلمان دا ئەو داوایە، ڕەت دەکرێتەوە.
لە به‌شێکی تری ئەو بەڵگەنامەیە دا، هەڵوێست و بۆچوونی سەرۆکی ئەوکاتی په‌رله‌مانی نهمسا (د.هاینز فیشه‌ر) سەبارەت بە ڕۆڵی کۆماری ئیسلامی لە پەرەدان بە تێرۆر لە دەرەوەی وڵاتی ئێران ،خراوەتەڕوو.
(د.هاینز فیشه‌ر) سەرۆکی په‌رلمانی نهمسا، به‌مشێوەیە لەسەر تێرۆری ڤییەنا دواوه:
ناوبراو بە ئاماژەدان بە (تێرۆری میکۆنۆس) و بە پشت بەستن بەو بەڵگانەی کە (دادگای میکۆنۆس) تێرۆریزمی نێودەوڵەتی کۆماری ئیسلامی پێ سەلماند، دەڵێت:
دادگای میکۆنۆس دەری خست کە رێبەرانی حیزبی دێموکراتی کوردستانی ئێران، ئامانجی راستەوخۆی تێرۆری کۆماری ئیسلامی ئێران، بوون!
هەروەها لە درێژەی قسەکانی دا، ئه‌وه‌ش ده‌خاته‌ڕوو، کە: تێرۆری ڕێبه‌ری كورد له ڤییەنا و، سەرپۆش دانان لە سەر ئەو تێرۆرە بۆ ئەوەی تاوانباران بە سزای یاسایی خۆیان نەگەن، رێژیمی کۆماری ئیسلامی ئێرانی زیاتر هاندا بۆ ئه‌نجامدانی چه‌ندین تێرۆری تر لە دەرەوەی وڵات، کە ئاشکرا ترینیان، تێرۆری ڕێبەرانی حیزبی دێموکرات بوو لە به‌رلین دا، كه به (تێرۆری میکۆنۆس) ناسراوه.
ناوبراو ئاماژە به‌وه‌ش ده‌دات: تێرۆری ڤییەنا، بێ باوەڕیی بە سیاسەتی دەرەوەی دەوڵەتی نهمسا و پەیوەندی نه‌مسای بەرانبەر کۆماری ئیسلامی ئێران زیاتر کرد. چونکە هەموو نیشانەکان و هه‌موو ئەو بەڵگانەی لەبەر دەست دابوون، دەیسەلمێنن کە: (جەعفەر سەحراڕودی و ئەمیر مەنسوور بزورگیان) بە پشتیوانی و یارمەتی کاربەدەستانی حکومەتی نهمسا توانیان بگه‌ڕێنه‌وه بۆ ئێران، له‌كاتێكدا هەر لە سەرەتاوە شك و گومانەکان لەسەر ئەو کەسانە بە ڕێژەیەکی زۆر له به‌رده‌ست دابوون.
-
هەر لەسەر هەمان پرس و لە پەیوەندی لەگەڵ تاوانباربوونی (سەحراڕودی و بوزورگیان)، سەرۆکی پۆلیسی ڤییەنا، لە ڕۆژی (١٧-٧-١٩٨٩)، ئاشکرای دەکات، کە: گومانەکان لەسەر ئەو دوو کەسە زۆر بوو، بەتایبەت ئاماژە بە ناوەڕۆکی قسەکانی (ئەمیر مەنسوور بزورگیان) دەکات و دەڵێت: قسەکانی (بزورگیان) ناتەبا و ناڕاستی زۆریان پێوە دیار بوو. بەڵام کەس ڕێی له ده‌ربازبوونی ئەو دوو تاوانبارە لە وڵاتی نهمسا و گەڕانەوەیان بۆ ئێران نەگرت.
-
ڕۆژی ٢٠-٧-١٩٨٩، لە کاتێکدا، کە به‌پێی بەڵگەکان دەردەکەوێ کە دەستی ئێران لەو تێرۆرەدایە. (مۆك)ی وەزیری دەرەوەی ئەوکاتی نهمسا، سەبارەت به‌و مه‌سه‌له‌یه بۆ ڕۆژنامه‌نووسان ده‌دوێت و باسی ڕۆڵی کۆماری ئیسلامی و گومانەکانی حکومەتی نهمسا لەسەر ئێران لە تێرۆری ڤییەنا دا دەکات.
-
هاوکات ڕۆژی ٢٦ی هەمان مانگ، سەرۆکی پۆلیسی نهمسا (سچووڵز)، بۆ ڕۆژنامەی (AZ) ڕاده‌گه‌یه‌نێت: بڕیاری گرتنی (جەعفەر سەحرارودی) لە لایەن قوەی قەزاییەوە نه‌ده‌درا له‌كاتێكدا زۆر بەڵگەی لەسەر بوو.
-
ڕۆژی ٢٧ی هه‌مان مانگ، ڕۆژنامەی (ستاندارد) باسی فشاری زۆری کۆماری ئیسلامی بۆ سه‌ر کاربەدەستانی نهمسا دەکات ، ئاماژە بە هەڕەشەی کوشتنی هاووڵاتیانی نهمسا لە وڵاتی ئێران دەکات، ئه‌مه‌ش وەک یەکێک لە فشاره‌كان بۆ سەر حکومەتی نهمسا بۆ ئەوەی هەوڵی دوور خستنەوەی کۆماری ئیسلامی ئێران لە تێرۆری ڤییەنای پێ بدات.
--
له لاپه‌ڕه (١٠ تا ١١) ی به‌ڵگه‌نامه‌كه ئاماژه‌ی به ناوی چه‌ندین ڕۆژنامه دراوه كه به‌رپرسانی نهمسا به‌ڵگه‌یان له به‌رده‌ست دابووه له‌سه‌ر تیرۆریسته‌كان پێش ئه‌وه‌ی تێرۆریسته‌كان ئازادانه بگه‌ڕێنه‌وه بۆ ئێران، كه‌چی ئازادیان كردوون ئه‌وه‌ش خراوه‌ته‌ڕوو كه: لە ڕاستیدا تێرۆری کوردەکان بوون بە قوربانی پێوەندییە ئابوورییەکانی نێوان دوو وڵاتی نهمسا و ئێران و بەردەوامیدان بەو پێوەندییه.
هه‌روه‌ها، نهمسا یەکەم وڵاتی ئەوروپایی بووه کە وەزیری دەرەوەی خۆی (ئیروین لانك)ی لە ساڵی ١٩٨٤ بۆ ئێران ناردووه.
هاوکات وەزیری دەرەوەی ئه‌وكاتی ئێران (ویلایەتی)ش لە ساڵی ١٩٨٧ لەگەڵ نهمسا وەک یەکەم وڵاتی ئه‌وروپایی دیداری کردووه.
-
بۆیە ئەو پەیوەندیانە کاریگەریان لەسەر دوو وڵات داناوه و تەنانەت لە دوای (تێرۆری میکۆنۆس) یش هەڵوێستی حکومەتی نهمسا بەرانبەر کۆماری ئیسلامی نەگۆڕدرا.
کاتێک کۆمسیۆنی کاروباری ئه‌وروپا لە په‌رلمان باس لە ڕاگرتنی پەیوەندییەکانی لەگەڵ ئێران لە ئەگەری هاوکاری نەکردنی ئێران لەسەر تێرۆرەکانی دەرەوەی وڵاتی و بەتایبەت ئه‌وروپا دەکات، دەوڵەتی نهمسا لە دژی ئەو بڕیارە دەوەستێت و ئەو داوایە لە لایەن دەوڵەتی نه‌مساوه ڕەت ده‌كرێته‌وه.
لە بەشێکی تری بەڵگەنامەکە و بەتایبەت لە لاپەڕەكانی (١٢ تا ١٥) دا چه‌ندین پرسیار سەبارەت بە چۆنیەتی رووداوەکانی دوای تێرۆری ١٣ی ژوئیە و ڕۆڵی هەر سێ وەزارەتی (ناوخۆ، دەرەوە و داد) و هەڵوێستی دەوڵەتی نهمسا لەسەر چۆنیەتی ناردنەوەی تاوانباره تێرۆریسته ئێرانییه‌كان بۆ ئێران کراوە، گوشارەکانی کۆماری ئیسلامی بۆ سەر دەوڵەتی نهمسا و بۆ سەر په‌رلمان و کاربەدەستانی دەوڵەت دەکرێت.
په‌رلمانتار (د.هه‌یدی سكمیدت له فراكسیۆنی لیبرال فۆریوم) ئاماژه به بڕیاری (دادگای میكۆنۆس) ده‌كات و، ده‌ڵێت: ((تێرۆری میكۆنۆس ئاكامی ڕاسته‌وخۆی تیرۆری ڤییه‌نا بوو كه لێكۆڵینه‌وه‌ی تێدا نه‌كرا)).
مشتومڕی نێو دانیشتنه‌كه‌ی په‌رلمان:
لەو کۆبوونەوەیەدا ئه‌م سێ په‌رلمانتاره وه‌ك سێ فراكسیۆن:
١-د.هه‌یدی سكمیدت لە فراکسیۆنی لیبراڵه‌كان.
٢- ڕدۆڵف ئانچۆبه‌ر لە فراکسیۆنی سەوز.
٣- د.هیلین پارتریك لە فراکسیۆنی ئازادی.
-
داوای پێكهێنانی لیژنه‌یه‌ك بۆ لێکۆڵینەوە ده‌كه‌ن، سه‌باره‌ت بەو ناڕوونیانەی کە حکومەت و داموودەزگاکانی پێوەندیدار له كه‌یسی تیرۆری ڤیه‌نا ئه‌نجامیان داوه، بەڵام ئەو داواكارییه دەنگ ناهێنێتەوە وەک لە ناوەڕۆکی قسەکاندا ئاماژەی پێکراوە، پاش چەندین جار مشتومڕكردن رەت کراوه‌ته‌وه. پارتەکانی بەشدار یاخود: فراکسیۆنەکانی بەشدار لەو کۆبوونەوەیە بریتیی بوون لە:
پارتی سۆسیال دێموکراتی نهمسا
پارتی ئازادی نهمسا
حیزبی خەڵکی نهمسا
پارتی سەوزی نهمسا
پارتی لیبڕاڵی نهمسا
له‌و دانیشتنه‌ی په‌رله‌مان دا بەگشتی ٦٠ پرسیار لەلایەن بەشداربووانەوە ئاراستەی حکوومەت و دامودەزگاكانی پەیوەندیدار كراوه سه‌باره‌ت به هەر سێ تەوەره‌ی سەرەکی کۆبوونەوەکە.
له‌و شه‌ست پرسیاره، نزیک بە سی پرسیاریان، له باره‌ی تیرۆری (د.قاسملوو)بووه له ڤیه‌نادا، كه بە\" تێرۆری کوردەکان\" ناوبراوه.
گه‌ر بە کورتی ناوەرۆکی پرسیارەکان بخەینەڕوو، به‌مشێوەیەی لای خوارەوەن:
١-هۆكاری چی بوو كه ئەو کۆبوونەوەیه‌ی نێوان (د.قاسملووی ڕێبه‌ری كورد و وه‌فدی ئێران) لە لایەن دامودەزگاكانی ئاسایشی حکومەتی نه‌مساوه پارێزگاری لێ نه‌كراوه؟
٢- بۆچی لە سەرەتای ڕووداوه تێرۆریستییه‌كه‌ی (١٣ ژوئیەی ١٩٨٩) هیچ هەڵوێستێکی ڕوون لە لایەن دام ودەزگا پەیوەندیدارەکانی حکومەی نه‌مساوه نه‌خرایه‌ڕوو؟
٣-چ هۆكارێك له پشت ئه‌وه‌وه بوو كه: حوکمی دەستبەسەرکردنی تاوانباران (جەعفەر سەحراڕودی و ئەمیر مەنسوور بزورگیان) لە لایەن حکومەتی نه‌مساوه جێ به‌جێ نه‌كرێت؟
٤- چۆن \"بزورگیان\" گه‌ڕایه‌وه بۆ ئێران لەکاتێکدا وەک تاوانبارێک لەژێر دەستی حکوومەتی نهمسا دابووە؟
٥- ئەو فشارانه كامانه‌ن كه حکومەتی ئێران بۆ سەر نهمسا كردوونی، کە گومانی خستۆته سەر هەڵوێستی حکومەتی نهمسا بۆ جێ به جێ كردنی هەڵوێستی شیاو له لێکۆڵینەوه‌ی کەیستی تێرۆری کوردەکان؟
٦-بۆچی ڕێگا درا بە گەڕانەوەی (سەحراڕودی) بۆ ئێران؟
٧- هۆکاری بە ئیسکۆرت ناردنەوەی (سەحراڕودی و دەربازکردنی تاوانباره‌كانی تریش) لە لایەن حکومەتی نه‌مساوه، بۆ چی دەگەڕێتەوە؟
٨-کاریگەری بڕیاری (دادگای میکۆنۆس) لەسەر کەیسی (تێرۆری ڤییەنا) چی دەبێت؟
٩- ئایا بڕیاری دادگای میکۆنۆس لەسەر (نهمسا) نابێتە هەڕەشە؟
١٠- پەیوەندیه‌كانی نێوان ئێران و نهمسا لە دوای (تێرۆری ڤییەنا) به‌ره‌و كوێ گه‌شت؟
١١-کۆبوونەوه‌كه‌ی ئەنجومەنی وەزیرانی نهمسا لە رێکەوتی (١٨-٧-١٩٨٩) سه‌باره‌ت به تیرۆری كورده‌كان له ڤییه‌نادا چی بوو؟
له‌گه‌ڵ زۆر پرسیاری تری هاوشێوە، هاتوونەتە ئاراوە.
ئەو پرسیارانە و زۆر پرسیاری تری ته‌مومژاوی، ئەو بیرۆکەیەی لە لای بەشێک لە پارتەکانی وەک (ئازادی، سه‌وز، لیبراڵه‌كان و هتد) دروست کردبوو کە بۆ وه‌ڵام وەرگرتن و ڕوونبوونەوەی ئەو ته‌مومژاویانه هەوڵی پێکهێنانی کۆمیتەیەکی لێکۆڵینەوە لە حکومەت و داموودەزگا پەیوەندیدارەکان بدەن.
بەڵام وەک لە ناوەرۆکی به‌ڵگەنامەکەدا ئاماژەی پێدراوە، ئەو کۆمیتەیە ڕەت دەکرێتەوە. ئەوەش بۆ ئەوە دەگەڕێتەوە کە ئەو لایەنانەی داوای کۆمیتەی لێکۆڵینەوە دەکەن بە گشتیی ڕۆڵی کەمینە یان: ئۆپۆزسیۆن له ناو په‌رله‌مانی نهمسا دەبینن.
(تێبینی: لە بەڵگەنامەکەدا ژماره‌ی ئه‌و ئەندامانه‌ی كه داوای کۆمیتەی لێکۆڵینەوە ده‌كه‌ن خراوەتەڕوو ژماره‌یان: ١٧ ئه‌ندامی په‌رله‌مان و چه‌ند فراكسیۆنێك بوون).
دوای ئەوەی مشتومڕ و پرسیار کردن کۆتایی پێ دێت،
سەرۆکی په‌رله‌مان (د.هاینز فیشه‌ر) ئەرکی وه‌ڵام دانەوه‌ی بە پرسیارەکان به:
(د.وڵفگانگ سشیسڵ) وه‌زیری ده‌ره‌وه‌ی نهمسا ده‌سپێرێت.
وه‌زیری ده‌ره‌وه‌ی نهمسا لە وه‌ڵامەکانیی دا هەوڵ ده‌دات گوشارەکانی کۆماری ئیسلامی ئێران بۆ سەر نهمسا بە ناڕاست نێو ببات و ئاماژە بە هەبوونی سەربەخۆیی لە بڕیاردان بەتایبەت سه‌ربه‌خۆی دادگا دەکات، دڵنیایی دەدات بە بەشداربووان کە راستییەکان وەک خۆی دەخرێنە ڕوو.
لە پێوەندی لەگەڵ گەڕانەوەی تاوانباران بۆ ئێران ئاماژە بە دوو خاڵ دەکرێت کە ناوەڕۆکەکەی به‌م شێوەیە:
١- کاتێک (ئەمیر مەنسوور بزورگیان) له‌لایه‌ن پۆلیسه‌وه لێکۆڵینەوەی له‌گه‌ڵ دا كراوه باسی لەوە کردووە کە لەو ساته‌دا لەوێ نەبووە بەڵکو ڕۆشتووه بۆ هێنانی خواردن (کڕینی خواردن!)، بە پێی قسەی بەشداربووان ئەو وه‌ڵامەی (بزورگیان) سه‌رنجی پۆلیسی بۆ نێو ڕووداوەکە ڕاكێشاوه و لەهەمانکاتدا (بزورگیان) له بەدەستهێنانی دەرفەتێک دابووه بۆ خۆدەربازکردن و خۆگەیاندنی به باڵوێزخانه‌ی ئێران له ڤیه‌ننادا. هەر ئەوەش بوو کە دوای خۆگەیاندنی به باڵوێزخانه‌ی ئێران بە شێوەیەکی ته‌مومژاوی دەگەڕێتەوە بۆ ئێران!
٢- سەبارەت بە (سەحراڕوودی)، ئاماژە بە وە دەکرێ کە بە هۆی بریندار بوون و خەواندنی لە نەخۆشخانه‌دا یاسا ڕێگربووە لە دەرکردنی بڕیاری دەستبەسەرکردنی. هەروەها باس لەوه‌ش دەکرێت کە بە پێی ئەو زانیاریانەی پۆلیس له‌سەر (سەحراڕودی) ده‌ستی كه‌وتووه تێرۆریستی ناوبراو زیاتر وەک شاهیدحاڵێک لەو ماوەیەی کە لە نهمسا بووە لێکۆڵینەوەی له‌گه‌ڵ كراوه، نەک وەک تاوانبارێكی ڕووداوه‌كه.
هه‌روه‌ها (د.وڵفگانگ سشیسڵ: وه‌زیری ده‌ره‌وه‌ی نهمسا) له وه‌ڵامه‌كانیی دا، له‌باره‌ی سه‌حراڕودیه‌وه ده‌ڵێت: ((پێش (٢٢-٧-١٩٨٩) پۆلیس هیچ به‌ڵگه و گوومانێكی له‌سه‌ر ناوبراو نه‌بووه)).
به‌ڵام وه‌ڵامه‌كانی (د.وڵفگانگ سشیسڵ: وه‌زیری ده‌ره‌وه‌ی نهمسا)، چه‌ندین وه‌ڵامدانه‌وه‌ی په‌رله‌مانتاران به‌دوای خۆی دا ده‌هێنیت.
یه‌كێك له په‌رله‌مانتاران قسه‌كانی (د.وڵفگانگ سشیسڵ: وه‌زیری ده‌ره‌وه) به‌درۆده‌خاته‌وه‌و په‌رله‌مانتاره‌كه باس له بوونی به‌ڵگه‌یه‌ك ده‌كات كه هی ڕۆژی (١٩-٧-١٩٨٩) بووه، به‌ڵگه‌كه‌ش ئه‌وه‌بووه كه كارمه‌ندێكی پۆلیس به ناوی (نیڤۆ‌ره‌ك) له به‌ڵگه‌یه‌كی دا ئاماژه‌ی به‌وه داوه كه: ((شاهیده‌كه له به‌رانبه‌ر كردنه‌وه‌ی له‌گه‌ڵ سه‌حراڕودی دا به‌باشی ده‌یناسێته‌وه و ده‌ڵێت كه سه‌حراڕودی ماتۆڕه‌كه‌ی كڕیووه وكاغه‌زه‌كانی ماتۆڕه‌كه و پێناسه‌ی كڕیاره‌كه و چه‌كی به‌كارهێنراو له تیرۆره‌كه‌دا هه‌مووی پێكه‌وه دۆزراونه‌ته‌وه!)).
په‌رله‌مانتاره‌كه ئاماژه به‌وه‌ش ده‌كات، كه: ((د.دانێك ئه‌و ڕاپۆرته‌ی پێشكه‌شی دادگا و د.فاشینگ كردووه، سێ ڕۆژ پێش ئه‌وه‌ی سه‌حراڕودی بگه‌ڕێنرێته‌وه بۆ ئێران!)).
دووەم پەرلەمانتار کە قسەکانی وەزیری دەرەوە بە درۆ دەخاتەوە، پەرلەمانتار (ڕۆدۆڵف ئانشۆبەر)ە، ناوبراو ئاماژە بە بەڵگەیەکی تایبەتی گروپی دژە تێرۆر دەکات، لە ڕۆژی (١٤-٧-١٩٨٩) کە دەیسەلمێنێت لە ٪٩٩ ئەو سێ ئێرانییە خودی تێرۆریستە تاوانکارەکان بوون! بەڵگەکە دەشی سەلمێنێت کە (د.کیسلەر: وەزیری ناوخۆی ئەوکاتەی نەمسا)ئەو زانیارییەی لە ڕۆژی (١٤-٧-١٩٨٩) پێگەیشتووەو زانیاری و بەڵگەکەی پێ دراوە کە تێرۆریستەکانن.
ھەروەھا بەڵگەیەکی دیکەش دەخاتەڕوو کە سێ ڕۆژ پاش تیرۆرەکە، لەلایەن دادوەرێکەوە پیرۆزبایی لە بەشی ئیجرایی دەکرێت کە دوای سێ ڕۆژ پاش ڕووداوەکە توانیوویانە بەڵگەی تەواو لەسەر ناسنامەی تێرۆریستەکان دەربخەن!
بەپێی بەڵگەکە، یەکەم ھەنگاوی سەرۆکی پۆلیسی نەمسا لە رۆژی (١٦-٧-١٩٨٩) ئەوەبووە کە بە ھیچ جۆرێک ھەنگاوی گرتنی تێرۆریستەکان نەدرێت چونکە (گوایە!) مەترسی دیپلۆماسی لێ دەکەوێتەوە!
ھەروەھا پەرلەمانتارەکە ئاماژە بەوەش دەکات کە لە رۆژی (١٩-٧-١٩٨٩) بەڵگەی تەواو لە بەردەست دابووە کە سەحراڕودی یەکێک لە ئەنجامدەرانی کردەوە تێرۆریستییەکە بووە، بەلام دواتر ئازادانە بۆ فڕۆکەخانە بەڕێی دەکەن!
زیاتر لەوانەش بەڵگە دەخرێتەڕوو کە ڕێگاپێدانی (بزورگیان) بۆ ئەوەی پەنابباتە ناو بالوێزخانەی ئێران لە ڤیەننادا شانزەجار لەلایەن دەوڵەتی تێرۆریستیی ئێرانەوە گوشار خراوەتەسەر دەوڵەتی نەمسا، دەولەتی نەمساش پێنج جار فەرمانی(سیاسیی) کردووە کە ناوبراو نابێت بگیردرێت! بەڵگەکە ئەوەش دەخاتەڕوو کە بەرپرسانی نەمسا بەچۆکدا ھاتوون و ساتوسەودایان لەگەل دەوڵەتی تێرۆریستیی ئێران دا کردووە.
پەرلەمانتارەکە ئاماژە بە قسەکانی (ھێلین قاسملووش) دەکات کە لە ڕۆژی (١٦-٤-١٩٩٧) دەکات کە سەردانی ڤییەنای کردووە و ڕایگەیاندووە کە: ((جیاوازی گەورە لە نێوان ئەڵمانیا و نەمسا ئەوەیە کە لە بەرلین دەوڵەت خۆی تێرۆریستەکان دەست بەسەر دەکات و دادگاییان دەکات، بەلام لە ڤییەنادا دەوڵەت خۆێ تێرۆریستەکان ئازاد دەکات!)).
چه‌ند سه‌رنجێكی كورتی دۆكیۆمێنته‌ر و ئاماده‌كار (شه‌ریف هه‌ژاری):
١-ئه‌م به‌ڵگه‌نامه‌یه چه‌ندین لاپه‌ڕه‌یه، ئه‌مه پوخته‌یه‌كی زۆر كه‌میه‌تی. به‌ڵگه‌نامه‌كه (سه‌د له سه‌د) ده‌یسه‌لمێنێت كه: حكومه‌تی نهمسا و وه‌زاره‌ته‌كانی (ناوخۆ، ده‌ره‌وه و داد) به‌ڵگه‌ی ته‌واویان له‌به‌رده‌ست دابووه سه‌باره‌ت به بكه‌رانی كرده‌وه تیرۆریستییه‌كه. به‌ڵام به (عه‌مده‌ن و به قه‌ستی) نه تیرۆریسته‌كانیان گرتووه، نه هێشتووشیانه كه بڕیاری تاوانباربوون و ده‌ستگیركردنیان بۆ ده‌ربچێت. ئه‌مه‌ش ڕوونه له پێناو نه‌وتی به‌لاشی ئێران (كه زۆرینه‌ی نه‌وته‌كه‌ش هه‌ر هی خاكی خۆرهه‌لاتی كوردستان و، خاكی عه‌ره‌بستانی ده‌وله‌تی ئێرانی دروستكراوه) و له پێناو فرۆشتنی چه‌ك به‌و ڕژێمه تیرۆریستییه-جیهانییه، ئاماده‌بوون ڕێز له تیرۆریستانی (ئازادیخوازكوژ) بگرن و به‌ڕێزه‌وه و به پارێزگاریه‌وه بیاننێرنه‌وه بۆ كۆماری تێرۆریستانی ئێران.
٢-ئه‌م به‌ڵگه‌نامه‌یه و كه‌یسی شه‌هیدكردنه‌كه‌شی ده‌یسه‌لمێنێت كه: قاسملووی حه‌كیم (بیرمه‌نده شۆڕشگێڕه‌كه‌ی ڕێی تێكۆشانیی یه‌كسانیی له نێوان مرۆڤ و نه‌ته‌وه جیاوازه‌كان) زوڵملێكراوترین بیرمه‌ندی ئازادیخوازی ناو مێژووی جیهانه. چونكه ته‌نیا قوربانییه كه به تێرۆركراویش (له جیهانی پۆست-مۆدێرن و به‌ناو یاساسه‌روه‌ری ئه‌وروپاش دا) هێنده زوڵمی لێ بكرێت كه: یاساكانی وڵاتانی پێشكه‌وتو و ته‌واوی بیروباوه‌ڕه مرۆڤدۆستیه‌كانیشیان ته‌نیا له پێناو چه‌ند (به‌رمیل) نه‌وتێكدا خراوه‌ته ژێر پێی وه‌حشه تێرۆریسته تاوانكاره مرۆڤ-سه‌ربڕه‌كانی كۆماری (تیرۆر و سێداره‌ی) ئاخونده‌كانی ئێرانه‌وه.
٣-با هه‌موو خوێنه‌ران ئه‌و ڕاستییه‌ش بزانن، له وه‌ته‌ی وه‌ڵامه‌كانی (د.وڵفگانگ سشیسڵ وه‌زیری ده‌ره‌وه‌ی نهمسا) له ناو ئه‌م به‌ڵگه‌نامه‌یه‌ی ئه‌م دانیشتنه‌ی په‌رله‌مانی نه‌مسام خوێندووه‌ته‌وه. ده‌ستم كردووه به خوێندنه‌وه‌ی ژیانی ئه‌م وه‌زیره بۆ ئه‌وه‌ی بزانم: ئایا ئه‌م وه‌لامانه‌ی (وه‌زیری ده‌ره‌وه‌ی نهمسا) له ناو په‌رله‌مانی ولاته‌كه‌ی دا (له نه‌زانین)ی بووه یاخود نا؟
پاش به‌دواداچوونی ورد بۆم ده‌ركه‌وت ناوبراو وه‌زیری ئابوری نهمسا بووه له ساتی تێرۆركردنه‌كه‌ی د.قاسملوو دا و زۆر به وردی ئاگاداری كه‌ینوبه‌ینه‌كه بووه. چونكه خۆی له‌و ساته‌دا وه‌زیری ئابوری و هێنانی نه‌وته فه‌رهودیه‌كه‌ی خوێنی قاسملوو بووه. ئیدی بۆم سه‌لما كه ناوبراو زیاتر له چاره‌كه سه‌ده‌یه‌كه یه‌كێكه له ده‌سه‌لڵاتداران و بڕیاربه‌ده‌ستانی ناو حكومه‌تی نهمسا ته‌نانه‌ت له نێوان ساڵانی (٢٠٠٠ تا ٢٠٠٧) به دوو خول ڕاوێژكاری نه‌مسابووه كه بڵاترین پۆستی وڵاته‌كه‌یه.
كه‌وابوو ناوبراو مه‌به‌ستی بووه هه‌ر به‌رده‌وامیی بدات به پارێزه‌ریان له كرده‌وه تێرۆریستیه‌كانی ئێران و له (سه‌رپۆشدانان له‌سه‌ر ئه‌م تاوانه ترسناكه تێرۆریستییه)، بۆیه ڕێك وه‌ك (فه‌قێیه‌كی ئاخونده‌كان) ئه‌و قسانه‌ی له ناو په‌رله‌مانی وڵاته‌كه‌ی داتاشیووه.
ڕامێنن كه: د.قاسملوو له سالی ١٩٨٩ شه‌هید ده‌كرێت، كه‌چی پاش هه‌شت سال و له سالی ١٩٩٧ یش (د.وڵفگانگی وه‌زیری ده‌ره‌وه)، له ناو په‌رله‌مانی نهمسا هه‌ر بۆ ڕژێمی تیرۆریستی ئێرانیی ده‌پۆشێت، ته‌نانه‌ت ئێستاش كه ساڵڕۆژی تیرۆری د.قاسملوه و ڕێژێمی ئێران به دایكی تێرۆری جیهانیی و سپۆنسه‌ری تێرۆریزمی جیهانیی سه‌لمێنراوه، كه‌چی نهمسا هه‌ر ئاماده‌ی ڕاخستنی فه‌رشی سوره بۆ حه‌سه‌ن ڕۆحانی تێرۆریست.
ترسناكتر له‌وه‌‌ش: دیسانه‌وه تێرۆریستێكی ناو باڵوێزخانه‌ی ئێران له نهمسا، ویستوویه‌تی له فه‌ره‌نسا كرده‌وه‌ی تیرۆریستی دژی كۆبوونه‌وه‌ی موجاهیدینی خه‌لق ئه‌نجام بدات.
(وه‌ك شه‌ریف هه‌ژاری) ده‌پرسم: گه‌لۆ ئه‌م چه‌ندین ساڵه كه ده‌وڵه‌تیكی وه‌ك نهمسا هه‌ر سه‌رپۆش له‌سه‌ر كاره تێرۆریستیه‌كانی ڕێژێمی ئێران داده‌نێت، به‌تایبه‌ت له كه‌یسی تێرۆری د.قاسملوو دا تیرۆریسته‌كان ده‌پارێزێت، ئایا ئه‌م هۆكارانه نهمسا ناكاته ئاسانكار بۆ تێرۆریستان و كرده‌وه‌كانیان؟
ئایا ناتوانرێ كه بووترێت: نهمسا دایه‌نگای پارێزه‌ری تێرۆریستانی ڕێژێمی ئێرانه له ئه‌وروپا!؟
ئه‌رشیفی به‌ڵگه‌نامه‌یی: شه‌ریف هه‌ژاری
وه‌رگێڕانی له ئه‌ڵمانییه‌وه بۆ كوردی: ژیله‌مۆ
پێداچوونه‌وه و ئاماده‌كردنی: شه‌ریف هه‌ژاری
![\"\"](\"http://www.kurdpa.net/wenekan/2018-07/872542-74ef0126342cb66bc035d0fec766aa6d.jpg\")
![\"\"](\"http://www.kurdpa.net/wenekan/2018-07/123088-7773caa76af6fcf77042d3b66ecd5f59.jpg\")
![\"\"](\"http://www.kurdpa.net/wenekan/2018-07/360775-073e1e8cce0634591b05361fab19b667.jpg\")
![\"\"](\"http://www.kurdpa.net/wenekan/2018-07/904318-f83bcc76f629a7cc065522ec2db3fd3b.jpg\")
دەقی ئەم بەڵگەنامانە بە کوردی کە خراوەتە ئیختیار ئاژانسی کوردپا بەم چەشنەیە:
((کۆبوونەوەی ژمارە ٧٢ی ئه‌نجومه‌نی نەتەوەیی: پەرلمانی کۆماری نهمسا))
خولی یاسایی خۆی، لە ڕۆژی سێشەممە: ڕێكه‌وتی (٦-٥-١٩٩٧)، له کاتژمێر ١٢:٠١ خوله‌ك ده‌ستی پێ كرد، تاکو كاتژمێر: ١٩:٣٩ ی خایاند.
شەریف هەژاریئه‌م کۆبوونەوەیە بە بەشداری ژمارەیەکی بەرچاو لە پەرلەمانتاران، کەسایەتی سەربەخۆی بوارەکانی (یاسایی، ئابووری، راگەیاندنه‌كان، و بە سەرپەرەستی سەرۆکی پارلەمان د.هاینز فیشه‌ر)، بەڕێوەچوو.ئه‌و کۆبوونەوەیە، سێ تەوەری گرنگی لە خۆ گرتبوو، کە بریتین لە:
١- ڕێڕەوی ئابووری وڵاتی نهمسا و، باس کردن لە سەر ئەو گرفتانەی بوونەتە بەربەست لەبەردەم دابین بوونی بەرژەوەندییە ئابووریەکانی.
٢- پرسی تێروری ڕێبەرانی کورد لە دەرەوەی وڵات، بەتایبەت تێرۆری ڤییەن! (بە بەرچاوڕوونییەک کە لەدوای تێرۆری میکۆنۆس، دادگای تایبەت بەو کەیسە تاوانبارانی ناساند و سزای یاسایی بۆ دیاری کردن).
٣- پێوەندی گرتن و دانیشتنی نوێنەرانی حکومەتی نهمسا لەگەڵ رێکخراوی ناتۆ و هەڵسەنگاندنی لایەنە باش و خراپەکانی ئەو هەوڵه و، ئه‌نجامه‌كانی.
----
لە یەکێک لە بڕگەکانی ئەو دانیشتنە دا، په‌رله‌مانتار (د.هه‌یدی سكمیدت لە حیزبی لیبڕاڵه‌كان)، داوای لێکۆڵینەوە لەسەر ڕۆڵ و کاریگەری دەوڵەتی نهمسا، بەتایبەت هەر سێ وەزارەتی (دەرەوە، ناوخۆ و داد) لە پەیوەندی لەگەڵ هەوڵەکانیان بۆ لێکۆڵینەوه لە كه‌یسی تێرۆری (١٣-٧-١٩٨٩)، دەکات.
-
هه‌روه‌ها (ڕۆدۆڵف ئانشۆبه‌ر) په‌رله‌مانتاری سەر بە حیزبی سەوزەکانی نهمسا، لەسەر ڕۆڵی دەوڵەتی نهمسا له گەڕانەوەی ئازادانه‌ی تێرۆریستانی (تێرۆری ڤییەنا)، بۆ ئێران دەدوێت.
هاوکات (د.هیلین پاتریك)، کە یەکێکی تر لە په‌رله‌مانتارانی بەشداربووی ئەو کۆبوونەوەیەیه، سەبارەت بە هۆکاری نەبوونی لێکۆڵینەوە لەسەر تاوانباران و، دەرچوونی ئازادانەی تاوانباران لە وڵاتی نه‌مساوه و، گەڕانەوەشیان بۆ ئێران، داوای روونکردنه‌وه دەکات.
ئەو سێ په‌رلمانتارە بە شێوەیەکی زۆر تایبەت داوای پێک هێنانی لیژنه‌یه‌كی تایبەت بۆ لێکۆڵینەوه ده‌كه‌ن له باره‌ی ئه‌و پرسیارانه‌ی كه له سه‌ره‌تادا بۆچوونەکانیان له‌سه‌ری خستوه‌ته‌ڕوو و، ئاماژه‌شیان به‌وه داوه كه به‌ڵگه‌یان به‌ده‌سته‌وه‌یه بۆ قسه‌كانیان. بەڵام لە په‌رلمان دا ئەو داوایە، ڕەت دەکرێتەوە.
لە به‌شێکی تری ئەو بەڵگەنامەیە دا، هەڵوێست و بۆچوونی سەرۆکی ئەوکاتی په‌رله‌مانی نهمسا (د.هاینز فیشه‌ر) سەبارەت بە ڕۆڵی کۆماری ئیسلامی لە پەرەدان بە تێرۆر لە دەرەوەی وڵاتی ئێران ،خراوەتەڕوو.
(د.هاینز فیشه‌ر) سەرۆکی په‌رلمانی نهمسا، به‌مشێوەیە لەسەر تێرۆری ڤییەنا دواوه:
ناوبراو بە ئاماژەدان بە (تێرۆری میکۆنۆس) و بە پشت بەستن بەو بەڵگانەی کە (دادگای میکۆنۆس) تێرۆریزمی نێودەوڵەتی کۆماری ئیسلامی پێ سەلماند، دەڵێت:
دادگای میکۆنۆس دەری خست کە رێبەرانی حیزبی دێموکراتی کوردستانی ئێران، ئامانجی راستەوخۆی تێرۆری کۆماری ئیسلامی ئێران، بوون!
هەروەها لە درێژەی قسەکانی دا، ئه‌وه‌ش ده‌خاته‌ڕوو، کە: تێرۆری ڕێبه‌ری كورد له ڤییەنا و، سەرپۆش دانان لە سەر ئەو تێرۆرە بۆ ئەوەی تاوانباران بە سزای یاسایی خۆیان نەگەن، رێژیمی کۆماری ئیسلامی ئێرانی زیاتر هاندا بۆ ئه‌نجامدانی چه‌ندین تێرۆری تر لە دەرەوەی وڵات، کە ئاشکرا ترینیان، تێرۆری ڕێبەرانی حیزبی دێموکرات بوو لە به‌رلین دا، كه به (تێرۆری میکۆنۆس) ناسراوه.
ناوبراو ئاماژە به‌وه‌ش ده‌دات: تێرۆری ڤییەنا، بێ باوەڕیی بە سیاسەتی دەرەوەی دەوڵەتی نهمسا و پەیوەندی نه‌مسای بەرانبەر کۆماری ئیسلامی ئێران زیاتر کرد. چونکە هەموو نیشانەکان و هه‌موو ئەو بەڵگانەی لەبەر دەست دابوون، دەیسەلمێنن کە: (جەعفەر سەحراڕودی و ئەمیر مەنسوور بزورگیان) بە پشتیوانی و یارمەتی کاربەدەستانی حکومەتی نهمسا توانیان بگه‌ڕێنه‌وه بۆ ئێران، له‌كاتێكدا هەر لە سەرەتاوە شك و گومانەکان لەسەر ئەو کەسانە بە ڕێژەیەکی زۆر له به‌رده‌ست دابوون.
-
هەر لەسەر هەمان پرس و لە پەیوەندی لەگەڵ تاوانباربوونی (سەحراڕودی و بوزورگیان)، سەرۆکی پۆلیسی ڤییەنا، لە ڕۆژی (١٧-٧-١٩٨٩)، ئاشکرای دەکات، کە: گومانەکان لەسەر ئەو دوو کەسە زۆر بوو، بەتایبەت ئاماژە بە ناوەڕۆکی قسەکانی (ئەمیر مەنسوور بزورگیان) دەکات و دەڵێت: قسەکانی (بزورگیان) ناتەبا و ناڕاستی زۆریان پێوە دیار بوو. بەڵام کەس ڕێی له ده‌ربازبوونی ئەو دوو تاوانبارە لە وڵاتی نهمسا و گەڕانەوەیان بۆ ئێران نەگرت.
-
ڕۆژی ٢٠-٧-١٩٨٩، لە کاتێکدا، کە به‌پێی بەڵگەکان دەردەکەوێ کە دەستی ئێران لەو تێرۆرەدایە. (مۆك)ی وەزیری دەرەوەی ئەوکاتی نهمسا، سەبارەت به‌و مه‌سه‌له‌یه بۆ ڕۆژنامه‌نووسان ده‌دوێت و باسی ڕۆڵی کۆماری ئیسلامی و گومانەکانی حکومەتی نهمسا لەسەر ئێران لە تێرۆری ڤییەنا دا دەکات.
-
هاوکات ڕۆژی ٢٦ی هەمان مانگ، سەرۆکی پۆلیسی نهمسا (سچووڵز)، بۆ ڕۆژنامەی (AZ) ڕاده‌گه‌یه‌نێت: بڕیاری گرتنی (جەعفەر سەحرارودی) لە لایەن قوەی قەزاییەوە نه‌ده‌درا له‌كاتێكدا زۆر بەڵگەی لەسەر بوو.
-
ڕۆژی ٢٧ی هه‌مان مانگ، ڕۆژنامەی (ستاندارد) باسی فشاری زۆری کۆماری ئیسلامی بۆ سه‌ر کاربەدەستانی نهمسا دەکات ، ئاماژە بە هەڕەشەی کوشتنی هاووڵاتیانی نهمسا لە وڵاتی ئێران دەکات، ئه‌مه‌ش وەک یەکێک لە فشاره‌كان بۆ سەر حکومەتی نهمسا بۆ ئەوەی هەوڵی دوور خستنەوەی کۆماری ئیسلامی ئێران لە تێرۆری ڤییەنای پێ بدات.
--
له لاپه‌ڕه (١٠ تا ١١) ی به‌ڵگه‌نامه‌كه ئاماژه‌ی به ناوی چه‌ندین ڕۆژنامه دراوه كه به‌رپرسانی نهمسا به‌ڵگه‌یان له به‌رده‌ست دابووه له‌سه‌ر تیرۆریسته‌كان پێش ئه‌وه‌ی تێرۆریسته‌كان ئازادانه بگه‌ڕێنه‌وه بۆ ئێران، كه‌چی ئازادیان كردوون ئه‌وه‌ش خراوه‌ته‌ڕوو كه: لە ڕاستیدا تێرۆری کوردەکان بوون بە قوربانی پێوەندییە ئابوورییەکانی نێوان دوو وڵاتی نهمسا و ئێران و بەردەوامیدان بەو پێوەندییه.
هه‌روه‌ها، نهمسا یەکەم وڵاتی ئەوروپایی بووه کە وەزیری دەرەوەی خۆی (ئیروین لانك)ی لە ساڵی ١٩٨٤ بۆ ئێران ناردووه.
هاوکات وەزیری دەرەوەی ئه‌وكاتی ئێران (ویلایەتی)ش لە ساڵی ١٩٨٧ لەگەڵ نهمسا وەک یەکەم وڵاتی ئه‌وروپایی دیداری کردووه.
-
بۆیە ئەو پەیوەندیانە کاریگەریان لەسەر دوو وڵات داناوه و تەنانەت لە دوای (تێرۆری میکۆنۆس) یش هەڵوێستی حکومەتی نهمسا بەرانبەر کۆماری ئیسلامی نەگۆڕدرا.
کاتێک کۆمسیۆنی کاروباری ئه‌وروپا لە په‌رلمان باس لە ڕاگرتنی پەیوەندییەکانی لەگەڵ ئێران لە ئەگەری هاوکاری نەکردنی ئێران لەسەر تێرۆرەکانی دەرەوەی وڵاتی و بەتایبەت ئه‌وروپا دەکات، دەوڵەتی نهمسا لە دژی ئەو بڕیارە دەوەستێت و ئەو داوایە لە لایەن دەوڵەتی نه‌مساوه ڕەت ده‌كرێته‌وه.
لە بەشێکی تری بەڵگەنامەکە و بەتایبەت لە لاپەڕەكانی (١٢ تا ١٥) دا چه‌ندین پرسیار سەبارەت بە چۆنیەتی رووداوەکانی دوای تێرۆری ١٣ی ژوئیە و ڕۆڵی هەر سێ وەزارەتی (ناوخۆ، دەرەوە و داد) و هەڵوێستی دەوڵەتی نهمسا لەسەر چۆنیەتی ناردنەوەی تاوانباره تێرۆریسته ئێرانییه‌كان بۆ ئێران کراوە، گوشارەکانی کۆماری ئیسلامی بۆ سەر دەوڵەتی نهمسا و بۆ سەر په‌رلمان و کاربەدەستانی دەوڵەت دەکرێت.
په‌رلمانتار (د.هه‌یدی سكمیدت له فراكسیۆنی لیبرال فۆریوم) ئاماژه به بڕیاری (دادگای میكۆنۆس) ده‌كات و، ده‌ڵێت: ((تێرۆری میكۆنۆس ئاكامی ڕاسته‌وخۆی تیرۆری ڤییه‌نا بوو كه لێكۆڵینه‌وه‌ی تێدا نه‌كرا)).
مشتومڕی نێو دانیشتنه‌كه‌ی په‌رلمان:
لەو کۆبوونەوەیەدا ئه‌م سێ په‌رلمانتاره وه‌ك سێ فراكسیۆن:
١-د.هه‌یدی سكمیدت لە فراکسیۆنی لیبراڵه‌كان.
٢- ڕدۆڵف ئانچۆبه‌ر لە فراکسیۆنی سەوز.
٣- د.هیلین پارتریك لە فراکسیۆنی ئازادی.
-
داوای پێكهێنانی لیژنه‌یه‌ك بۆ لێکۆڵینەوە ده‌كه‌ن، سه‌باره‌ت بەو ناڕوونیانەی کە حکومەت و داموودەزگاکانی پێوەندیدار له كه‌یسی تیرۆری ڤیه‌نا ئه‌نجامیان داوه، بەڵام ئەو داواكارییه دەنگ ناهێنێتەوە وەک لە ناوەڕۆکی قسەکاندا ئاماژەی پێکراوە، پاش چەندین جار مشتومڕكردن رەت کراوه‌ته‌وه. پارتەکانی بەشدار یاخود: فراکسیۆنەکانی بەشدار لەو کۆبوونەوەیە بریتیی بوون لە:
پارتی سۆسیال دێموکراتی نهمسا
پارتی ئازادی نهمسا
حیزبی خەڵکی نهمسا
پارتی سەوزی نهمسا
پارتی لیبڕاڵی نهمسا
له‌و دانیشتنه‌ی په‌رله‌مان دا بەگشتی ٦٠ پرسیار لەلایەن بەشداربووانەوە ئاراستەی حکوومەت و دامودەزگاكانی پەیوەندیدار كراوه سه‌باره‌ت به هەر سێ تەوەره‌ی سەرەکی کۆبوونەوەکە.
له‌و شه‌ست پرسیاره، نزیک بە سی پرسیاریان، له باره‌ی تیرۆری (د.قاسملوو)بووه له ڤیه‌نادا، كه بە\" تێرۆری کوردەکان\" ناوبراوه.
گه‌ر بە کورتی ناوەرۆکی پرسیارەکان بخەینەڕوو، به‌مشێوەیەی لای خوارەوەن:
١-هۆكاری چی بوو كه ئەو کۆبوونەوەیه‌ی نێوان (د.قاسملووی ڕێبه‌ری كورد و وه‌فدی ئێران) لە لایەن دامودەزگاكانی ئاسایشی حکومەتی نه‌مساوه پارێزگاری لێ نه‌كراوه؟
٢- بۆچی لە سەرەتای ڕووداوه تێرۆریستییه‌كه‌ی (١٣ ژوئیەی ١٩٨٩) هیچ هەڵوێستێکی ڕوون لە لایەن دام ودەزگا پەیوەندیدارەکانی حکومەی نه‌مساوه نه‌خرایه‌ڕوو؟
٣-چ هۆكارێك له پشت ئه‌وه‌وه بوو كه: حوکمی دەستبەسەرکردنی تاوانباران (جەعفەر سەحراڕودی و ئەمیر مەنسوور بزورگیان) لە لایەن حکومەتی نه‌مساوه جێ به‌جێ نه‌كرێت؟
٤- چۆن \"بزورگیان\" گه‌ڕایه‌وه بۆ ئێران لەکاتێکدا وەک تاوانبارێک لەژێر دەستی حکوومەتی نهمسا دابووە؟
٥- ئەو فشارانه كامانه‌ن كه حکومەتی ئێران بۆ سەر نهمسا كردوونی، کە گومانی خستۆته سەر هەڵوێستی حکومەتی نهمسا بۆ جێ به جێ كردنی هەڵوێستی شیاو له لێکۆڵینەوه‌ی کەیستی تێرۆری کوردەکان؟
٦-بۆچی ڕێگا درا بە گەڕانەوەی (سەحراڕودی) بۆ ئێران؟
٧- هۆکاری بە ئیسکۆرت ناردنەوەی (سەحراڕودی و دەربازکردنی تاوانباره‌كانی تریش) لە لایەن حکومەتی نه‌مساوه، بۆ چی دەگەڕێتەوە؟
٨-کاریگەری بڕیاری (دادگای میکۆنۆس) لەسەر کەیسی (تێرۆری ڤییەنا) چی دەبێت؟
٩- ئایا بڕیاری دادگای میکۆنۆس لەسەر (نهمسا) نابێتە هەڕەشە؟
١٠- پەیوەندیه‌كانی نێوان ئێران و نهمسا لە دوای (تێرۆری ڤییەنا) به‌ره‌و كوێ گه‌شت؟
١١-کۆبوونەوه‌كه‌ی ئەنجومەنی وەزیرانی نهمسا لە رێکەوتی (١٨-٧-١٩٨٩) سه‌باره‌ت به تیرۆری كورده‌كان له ڤییه‌نادا چی بوو؟
له‌گه‌ڵ زۆر پرسیاری تری هاوشێوە، هاتوونەتە ئاراوە.
ئەو پرسیارانە و زۆر پرسیاری تری ته‌مومژاوی، ئەو بیرۆکەیەی لە لای بەشێک لە پارتەکانی وەک (ئازادی، سه‌وز، لیبراڵه‌كان و هتد) دروست کردبوو کە بۆ وه‌ڵام وەرگرتن و ڕوونبوونەوەی ئەو ته‌مومژاویانه هەوڵی پێکهێنانی کۆمیتەیەکی لێکۆڵینەوە لە حکومەت و داموودەزگا پەیوەندیدارەکان بدەن.
بەڵام وەک لە ناوەرۆکی به‌ڵگەنامەکەدا ئاماژەی پێدراوە، ئەو کۆمیتەیە ڕەت دەکرێتەوە. ئەوەش بۆ ئەوە دەگەڕێتەوە کە ئەو لایەنانەی داوای کۆمیتەی لێکۆڵینەوە دەکەن بە گشتیی ڕۆڵی کەمینە یان: ئۆپۆزسیۆن له ناو په‌رله‌مانی نهمسا دەبینن.
(تێبینی: لە بەڵگەنامەکەدا ژماره‌ی ئه‌و ئەندامانه‌ی كه داوای کۆمیتەی لێکۆڵینەوە ده‌كه‌ن خراوەتەڕوو ژماره‌یان: ١٧ ئه‌ندامی په‌رله‌مان و چه‌ند فراكسیۆنێك بوون).
دوای ئەوەی مشتومڕ و پرسیار کردن کۆتایی پێ دێت،
سەرۆکی په‌رله‌مان (د.هاینز فیشه‌ر) ئەرکی وه‌ڵام دانەوه‌ی بە پرسیارەکان به:
(د.وڵفگانگ سشیسڵ) وه‌زیری ده‌ره‌وه‌ی نهمسا ده‌سپێرێت.
وه‌زیری ده‌ره‌وه‌ی نهمسا لە وه‌ڵامەکانیی دا هەوڵ ده‌دات گوشارەکانی کۆماری ئیسلامی ئێران بۆ سەر نهمسا بە ناڕاست نێو ببات و ئاماژە بە هەبوونی سەربەخۆیی لە بڕیاردان بەتایبەت سه‌ربه‌خۆی دادگا دەکات، دڵنیایی دەدات بە بەشداربووان کە راستییەکان وەک خۆی دەخرێنە ڕوو.
لە پێوەندی لەگەڵ گەڕانەوەی تاوانباران بۆ ئێران ئاماژە بە دوو خاڵ دەکرێت کە ناوەڕۆکەکەی به‌م شێوەیە:
١- کاتێک (ئەمیر مەنسوور بزورگیان) له‌لایه‌ن پۆلیسه‌وه لێکۆڵینەوەی له‌گه‌ڵ دا كراوه باسی لەوە کردووە کە لەو ساته‌دا لەوێ نەبووە بەڵکو ڕۆشتووه بۆ هێنانی خواردن (کڕینی خواردن!)، بە پێی قسەی بەشداربووان ئەو وه‌ڵامەی (بزورگیان) سه‌رنجی پۆلیسی بۆ نێو ڕووداوەکە ڕاكێشاوه و لەهەمانکاتدا (بزورگیان) له بەدەستهێنانی دەرفەتێک دابووه بۆ خۆدەربازکردن و خۆگەیاندنی به باڵوێزخانه‌ی ئێران له ڤیه‌ننادا. هەر ئەوەش بوو کە دوای خۆگەیاندنی به باڵوێزخانه‌ی ئێران بە شێوەیەکی ته‌مومژاوی دەگەڕێتەوە بۆ ئێران!
٢- سەبارەت بە (سەحراڕوودی)، ئاماژە بە وە دەکرێ کە بە هۆی بریندار بوون و خەواندنی لە نەخۆشخانه‌دا یاسا ڕێگربووە لە دەرکردنی بڕیاری دەستبەسەرکردنی. هەروەها باس لەوه‌ش دەکرێت کە بە پێی ئەو زانیاریانەی پۆلیس له‌سەر (سەحراڕودی) ده‌ستی كه‌وتووه تێرۆریستی ناوبراو زیاتر وەک شاهیدحاڵێک لەو ماوەیەی کە لە نهمسا بووە لێکۆڵینەوەی له‌گه‌ڵ كراوه، نەک وەک تاوانبارێكی ڕووداوه‌كه.
هه‌روه‌ها (د.وڵفگانگ سشیسڵ: وه‌زیری ده‌ره‌وه‌ی نهمسا) له وه‌ڵامه‌كانیی دا، له‌باره‌ی سه‌حراڕودیه‌وه ده‌ڵێت: ((پێش (٢٢-٧-١٩٨٩) پۆلیس هیچ به‌ڵگه و گوومانێكی له‌سه‌ر ناوبراو نه‌بووه)).
به‌ڵام وه‌ڵامه‌كانی (د.وڵفگانگ سشیسڵ: وه‌زیری ده‌ره‌وه‌ی نهمسا)، چه‌ندین وه‌ڵامدانه‌وه‌ی په‌رله‌مانتاران به‌دوای خۆی دا ده‌هێنیت.
یه‌كێك له په‌رله‌مانتاران قسه‌كانی (د.وڵفگانگ سشیسڵ: وه‌زیری ده‌ره‌وه) به‌درۆده‌خاته‌وه‌و په‌رله‌مانتاره‌كه باس له بوونی به‌ڵگه‌یه‌ك ده‌كات كه هی ڕۆژی (١٩-٧-١٩٨٩) بووه، به‌ڵگه‌كه‌ش ئه‌وه‌بووه كه كارمه‌ندێكی پۆلیس به ناوی (نیڤۆ‌ره‌ك) له به‌ڵگه‌یه‌كی دا ئاماژه‌ی به‌وه داوه كه: ((شاهیده‌كه له به‌رانبه‌ر كردنه‌وه‌ی له‌گه‌ڵ سه‌حراڕودی دا به‌باشی ده‌یناسێته‌وه و ده‌ڵێت كه سه‌حراڕودی ماتۆڕه‌كه‌ی كڕیووه وكاغه‌زه‌كانی ماتۆڕه‌كه و پێناسه‌ی كڕیاره‌كه و چه‌كی به‌كارهێنراو له تیرۆره‌كه‌دا هه‌مووی پێكه‌وه دۆزراونه‌ته‌وه!)).
په‌رله‌مانتاره‌كه ئاماژه به‌وه‌ش ده‌كات، كه: ((د.دانێك ئه‌و ڕاپۆرته‌ی پێشكه‌شی دادگا و د.فاشینگ كردووه، سێ ڕۆژ پێش ئه‌وه‌ی سه‌حراڕودی بگه‌ڕێنرێته‌وه بۆ ئێران!)).
دووەم پەرلەمانتار کە قسەکانی وەزیری دەرەوە بە درۆ دەخاتەوە، پەرلەمانتار (ڕۆدۆڵف ئانشۆبەر)ە، ناوبراو ئاماژە بە بەڵگەیەکی تایبەتی گروپی دژە تێرۆر دەکات، لە ڕۆژی (١٤-٧-١٩٨٩) کە دەیسەلمێنێت لە ٪٩٩ ئەو سێ ئێرانییە خودی تێرۆریستە تاوانکارەکان بوون! بەڵگەکە دەشی سەلمێنێت کە (د.کیسلەر: وەزیری ناوخۆی ئەوکاتەی نەمسا)ئەو زانیارییەی لە ڕۆژی (١٤-٧-١٩٨٩) پێگەیشتووەو زانیاری و بەڵگەکەی پێ دراوە کە تێرۆریستەکانن.
ھەروەھا بەڵگەیەکی دیکەش دەخاتەڕوو کە سێ ڕۆژ پاش تیرۆرەکە، لەلایەن دادوەرێکەوە پیرۆزبایی لە بەشی ئیجرایی دەکرێت کە دوای سێ ڕۆژ پاش ڕووداوەکە توانیوویانە بەڵگەی تەواو لەسەر ناسنامەی تێرۆریستەکان دەربخەن!
بەپێی بەڵگەکە، یەکەم ھەنگاوی سەرۆکی پۆلیسی نەمسا لە رۆژی (١٦-٧-١٩٨٩) ئەوەبووە کە بە ھیچ جۆرێک ھەنگاوی گرتنی تێرۆریستەکان نەدرێت چونکە (گوایە!) مەترسی دیپلۆماسی لێ دەکەوێتەوە!
ھەروەھا پەرلەمانتارەکە ئاماژە بەوەش دەکات کە لە رۆژی (١٩-٧-١٩٨٩) بەڵگەی تەواو لە بەردەست دابووە کە سەحراڕودی یەکێک لە ئەنجامدەرانی کردەوە تێرۆریستییەکە بووە، بەلام دواتر ئازادانە بۆ فڕۆکەخانە بەڕێی دەکەن!
زیاتر لەوانەش بەڵگە دەخرێتەڕوو کە ڕێگاپێدانی (بزورگیان) بۆ ئەوەی پەنابباتە ناو بالوێزخانەی ئێران لە ڤیەننادا شانزەجار لەلایەن دەوڵەتی تێرۆریستیی ئێرانەوە گوشار خراوەتەسەر دەوڵەتی نەمسا، دەولەتی نەمساش پێنج جار فەرمانی(سیاسیی) کردووە کە ناوبراو نابێت بگیردرێت! بەڵگەکە ئەوەش دەخاتەڕوو کە بەرپرسانی نەمسا بەچۆکدا ھاتوون و ساتوسەودایان لەگەل دەوڵەتی تێرۆریستیی ئێران دا کردووە.
پەرلەمانتارەکە ئاماژە بە قسەکانی (ھێلین قاسملووش) دەکات کە لە ڕۆژی (١٦-٤-١٩٩٧) دەکات کە سەردانی ڤییەنای کردووە و ڕایگەیاندووە کە: ((جیاوازی گەورە لە نێوان ئەڵمانیا و نەمسا ئەوەیە کە لە بەرلین دەوڵەت خۆی تێرۆریستەکان دەست بەسەر دەکات و دادگاییان دەکات، بەلام لە ڤییەنادا دەوڵەت خۆێ تێرۆریستەکان ئازاد دەکات!)).
چه‌ند سه‌رنجێكی كورتی دۆكیۆمێنته‌ر و ئاماده‌كار (شه‌ریف هه‌ژاری):
١-ئه‌م به‌ڵگه‌نامه‌یه چه‌ندین لاپه‌ڕه‌یه، ئه‌مه پوخته‌یه‌كی زۆر كه‌میه‌تی. به‌ڵگه‌نامه‌كه (سه‌د له سه‌د) ده‌یسه‌لمێنێت كه: حكومه‌تی نهمسا و وه‌زاره‌ته‌كانی (ناوخۆ، ده‌ره‌وه و داد) به‌ڵگه‌ی ته‌واویان له‌به‌رده‌ست دابووه سه‌باره‌ت به بكه‌رانی كرده‌وه تیرۆریستییه‌كه. به‌ڵام به (عه‌مده‌ن و به قه‌ستی) نه تیرۆریسته‌كانیان گرتووه، نه هێشتووشیانه كه بڕیاری تاوانباربوون و ده‌ستگیركردنیان بۆ ده‌ربچێت. ئه‌مه‌ش ڕوونه له پێناو نه‌وتی به‌لاشی ئێران (كه زۆرینه‌ی نه‌وته‌كه‌ش هه‌ر هی خاكی خۆرهه‌لاتی كوردستان و، خاكی عه‌ره‌بستانی ده‌وله‌تی ئێرانی دروستكراوه) و له پێناو فرۆشتنی چه‌ك به‌و ڕژێمه تیرۆریستییه-جیهانییه، ئاماده‌بوون ڕێز له تیرۆریستانی (ئازادیخوازكوژ) بگرن و به‌ڕێزه‌وه و به پارێزگاریه‌وه بیاننێرنه‌وه بۆ كۆماری تێرۆریستانی ئێران.
٢-ئه‌م به‌ڵگه‌نامه‌یه و كه‌یسی شه‌هیدكردنه‌كه‌شی ده‌یسه‌لمێنێت كه: قاسملووی حه‌كیم (بیرمه‌نده شۆڕشگێڕه‌كه‌ی ڕێی تێكۆشانیی یه‌كسانیی له نێوان مرۆڤ و نه‌ته‌وه جیاوازه‌كان) زوڵملێكراوترین بیرمه‌ندی ئازادیخوازی ناو مێژووی جیهانه. چونكه ته‌نیا قوربانییه كه به تێرۆركراویش (له جیهانی پۆست-مۆدێرن و به‌ناو یاساسه‌روه‌ری ئه‌وروپاش دا) هێنده زوڵمی لێ بكرێت كه: یاساكانی وڵاتانی پێشكه‌وتو و ته‌واوی بیروباوه‌ڕه مرۆڤدۆستیه‌كانیشیان ته‌نیا له پێناو چه‌ند (به‌رمیل) نه‌وتێكدا خراوه‌ته ژێر پێی وه‌حشه تێرۆریسته تاوانكاره مرۆڤ-سه‌ربڕه‌كانی كۆماری (تیرۆر و سێداره‌ی) ئاخونده‌كانی ئێرانه‌وه.
٣-با هه‌موو خوێنه‌ران ئه‌و ڕاستییه‌ش بزانن، له وه‌ته‌ی وه‌ڵامه‌كانی (د.وڵفگانگ سشیسڵ وه‌زیری ده‌ره‌وه‌ی نهمسا) له ناو ئه‌م به‌ڵگه‌نامه‌یه‌ی ئه‌م دانیشتنه‌ی په‌رله‌مانی نه‌مسام خوێندووه‌ته‌وه. ده‌ستم كردووه به خوێندنه‌وه‌ی ژیانی ئه‌م وه‌زیره بۆ ئه‌وه‌ی بزانم: ئایا ئه‌م وه‌لامانه‌ی (وه‌زیری ده‌ره‌وه‌ی نهمسا) له ناو په‌رله‌مانی ولاته‌كه‌ی دا (له نه‌زانین)ی بووه یاخود نا؟
پاش به‌دواداچوونی ورد بۆم ده‌ركه‌وت ناوبراو وه‌زیری ئابوری نهمسا بووه له ساتی تێرۆركردنه‌كه‌ی د.قاسملوو دا و زۆر به وردی ئاگاداری كه‌ینوبه‌ینه‌كه بووه. چونكه خۆی له‌و ساته‌دا وه‌زیری ئابوری و هێنانی نه‌وته فه‌رهودیه‌كه‌ی خوێنی قاسملوو بووه. ئیدی بۆم سه‌لما كه ناوبراو زیاتر له چاره‌كه سه‌ده‌یه‌كه یه‌كێكه له ده‌سه‌لڵاتداران و بڕیاربه‌ده‌ستانی ناو حكومه‌تی نهمسا ته‌نانه‌ت له نێوان ساڵانی (٢٠٠٠ تا ٢٠٠٧) به دوو خول ڕاوێژكاری نه‌مسابووه كه بڵاترین پۆستی وڵاته‌كه‌یه.
كه‌وابوو ناوبراو مه‌به‌ستی بووه هه‌ر به‌رده‌وامیی بدات به پارێزه‌ریان له كرده‌وه تێرۆریستیه‌كانی ئێران و له (سه‌رپۆشدانان له‌سه‌ر ئه‌م تاوانه ترسناكه تێرۆریستییه)، بۆیه ڕێك وه‌ك (فه‌قێیه‌كی ئاخونده‌كان) ئه‌و قسانه‌ی له ناو په‌رله‌مانی وڵاته‌كه‌ی داتاشیووه.
ڕامێنن كه: د.قاسملوو له سالی ١٩٨٩ شه‌هید ده‌كرێت، كه‌چی پاش هه‌شت سال و له سالی ١٩٩٧ یش (د.وڵفگانگی وه‌زیری ده‌ره‌وه)، له ناو په‌رله‌مانی نهمسا هه‌ر بۆ ڕژێمی تیرۆریستی ئێرانیی ده‌پۆشێت، ته‌نانه‌ت ئێستاش كه ساڵڕۆژی تیرۆری د.قاسملوه و ڕێژێمی ئێران به دایكی تێرۆری جیهانیی و سپۆنسه‌ری تێرۆریزمی جیهانیی سه‌لمێنراوه، كه‌چی نهمسا هه‌ر ئاماده‌ی ڕاخستنی فه‌رشی سوره بۆ حه‌سه‌ن ڕۆحانی تێرۆریست.
ترسناكتر له‌وه‌‌ش: دیسانه‌وه تێرۆریستێكی ناو باڵوێزخانه‌ی ئێران له نهمسا، ویستوویه‌تی له فه‌ره‌نسا كرده‌وه‌ی تیرۆریستی دژی كۆبوونه‌وه‌ی موجاهیدینی خه‌لق ئه‌نجام بدات.
(وه‌ك شه‌ریف هه‌ژاری) ده‌پرسم: گه‌لۆ ئه‌م چه‌ندین ساڵه كه ده‌وڵه‌تیكی وه‌ك نهمسا هه‌ر سه‌رپۆش له‌سه‌ر كاره تێرۆریستیه‌كانی ڕێژێمی ئێران داده‌نێت، به‌تایبه‌ت له كه‌یسی تێرۆری د.قاسملوو دا تیرۆریسته‌كان ده‌پارێزێت، ئایا ئه‌م هۆكارانه نهمسا ناكاته ئاسانكار بۆ تێرۆریستان و كرده‌وه‌كانیان؟
ئایا ناتوانرێ كه بووترێت: نهمسا دایه‌نگای پارێزه‌ری تێرۆریستانی ڕێژێمی ئێرانه له ئه‌وروپا!؟
ئه‌رشیفی به‌ڵگه‌نامه‌یی: شه‌ریف هه‌ژاری
وه‌رگێڕانی له ئه‌ڵمانییه‌وه بۆ كوردی: ژیله‌مۆ
پێداچوونه‌وه و ئاماده‌كردنی: شه‌ریف هه‌ژاری
