کۆماری کوردستان، ئاوڕدانه‌وەیەک له هێندی ته‌وه‌ری گرینگ و پشتگوێ خراوی مێژووی شیرین و تاڵ
20:12 - 28 رەشەمه 2713
Unknown Author
سەدیق بابایی
به‌شی سیهه‌م
ئاکار و هه‌ڵسوکه‌وتی ڕه‌زاشا قه‌ڵش و مه‌ودایێکی زیاتری له تێفکرینی کورد سه‌باره‌ت به ناسیۆنالیزمی ناسێندراو به ئێرانی ! و له ڕاستیدا فارس هێنایه مه‌یدان و توانی کاریگه‌ری خۆی له به‌شی سه‌رووی ڕۆژهه‌ڵاتی کوردستان که هێشتار ئاسه‌واری شۆڕشی سمایل ئاغا (سمکۆ) و ئارارات و ده‌رسیم له زه‌ینی خه‌ڵکدا زیندوو مابوو ده‌ور بگێڕێ.
کاردانه‌وه‌ی فه‌زایەکی ئه‌وتۆ توانی ئاڵترناتیڤی ناسیۆنالیزمی مۆدێرن یان نه‌ته‌وه‌خوازی سه‌رده‌میانه هه‌رنه‌بێ له نێو توێژێکدا بکاته ده‌ستمایه، هه‌رچه‌ند سه‌یری ڕووداوه‌کان ئه‌وه ناشارێته‌وه ئه‌م پێ گه‌یشتنه له به‌ره به‌ری سه‌رهه‌ڵدان و تافی لاوه‌تیدا پێش ئه‌وه ڕیشه‌ی خۆڕاگری به قه‌وه‌ت بکا که‌وته به‌ر په‌لامار و مه‌ودای سه‌قامگری لــێ ئه‌ستێندرا .
نابه‌جێ نییه بوترێ سۆز و هه‌ستی نه‌ته‌وه‌یی وه‌ک پێش داهاتی به‌رەنگارانه له به‌رانبه‌ر زوڵم و زۆری مه‌ئموور و ژاندارمه‌ی شا ده‌چوو، هەتا به که‌ڵک وه‌رگرتن له هه‌لومه‌رجی سیاسی سه‌رهه‌ڵدان و پشکووتنی باوه‌ڕی نه‌ته‌وه‌یی له‌گه‌ل بیری نه‌ته‌وه‌یی لێک بئاڵێنێ . ئه‌م بزاڤه به یه‌که‌م کۆبوونه‌وه ( ٢٥/٦/١٣٢١) ی ، ژ ـ ک له باغی میکائیل به به‌شداریی میرحاج و هاوڕێیەکی تری له حێزبی هیوا به هه‌نگاونان له پراکتیک دا (وێرای یارمه‌تی و پاڵپشتی هیوا و لاین و هۆکاریتری هانده‌ر) پێ نایه مه‌یدانی به ته‌شکیلاتی کردن .
به‌ڵگه به‌جێ ماوه‌کان وەک ڕای که‌سایه‌تی و لاینی سه‌ربه خۆ گومان له‌وه ناهێڵنه‌وه بیرو به‌رنامه‌ی دامه‌زرینه‌رانی کۆمه‌ڵه، وڵاتێکی سه‌ر به‌خۆی کوردی بووە، واته ئه‌ندامانی پێشڕه‌وی بیری نیشتمانی ڕێگا چاره‌ی نه‌هامه‌تییه‌کانیان دیوه‌ته‌وه و هه‌نگاوی سه‌ره‌تایشیان [ په‌ره دانی خێرا به لق و پۆ له ناوچه‌کانی کوردستان ] بۆ هه‌ڵێناوه‌ته‌وه به‌ڵام : بۆ گه‌یشتن به ئامانجێکی به‌رزی ئه‌وتۆ ئه‌مه ته‌نیا لێدانی باریکه ڕیێیێکی ده‌سپێک به حساب دێت.
نه‌بوونی فرسه‌تی پێویست و هه‌روه‌ها گه‌ڵاڵه نه‌کرانی په‌روه‌رده‌ی ئه‌ندامی خۆبه‌ختکار و باوه‌ڕمه‌ند که ئاماده‌ی گیان دان و پاراستنی ده‌سکه‌وته نه‌ته‌وه‌ییه‌کان بێ،ڕواڵه‌تی بوونی باوه‌ڕی نه‌ته‌وه‌یی که له‌و سه‌رده‌مه‌دا تا ڕاده‌یەکی به‌رچاو ببوو به خواستی زۆربه‌ی خه‌ڵکی هه‌رێمی ژێر ده‌سه‌ڵاتی کۆمار، ئه‌وه له‌و درزه گه‌ورانه‌بوون وه‌ک پاشتر ده‌رکه‌وت سه‌لمـێندرا له نێوان ده‌ربڕێن و پێداگری له پێکهاته‌ی کۆماری کوردستان تا ئاستی ئاماده بوون بۆ به‌خشینی نرخی پێویست و نیشاندانی فیداکاری مه‌ودایێکی زۆری هه‌بووە.
کاتێ دۆستی هاوپه‌یمانی وه‌ک کۆماری ئازه‌ربایجان به ئاشکرا خه‌ریکی ساتو سه‌ودا له گه‌ڵ دوژمنی هاوبه‌ش له لایێک و قووتدانی کۆمار وه‌ک ژێرده‌سته‌ی خۆی له لاییکیتره و ئه‌وه بۆ یه‌ک یه‌کی به‌رپرسان و بگره جه‌ماوه‌ر ئاشکرایه ، ناکرێ ده‌ست له سه‌رده‌ست له هه‌چ ده‌رفه‌تێک بۆ تێگه‌یاندنی جه‌ماوه‌ر و ته‌یار کردنی لانی که‌م زه‌ینی ئه‌وان له‌م باره‌وه کۆتایی بکرێ .
له‌وه به‌رینتر پلانی ئاشکراو ڕۆژانه‌ی تاران له په‌ناگوێی کۆمار بۆ کڕین و ته‌ماح وه‌به‌رنانی خه‌ڵک و چه‌کدار کردن به دژی کۆمار و پێوه‌ندی نه‌پساو له‌گه‌ل سه‌رۆک عه‌شیره‌ته‌کان خۆ باسی ڕۆژانه‌ی نێو خه‌ڵک بوه !
ئاوڕدانه‌وه له نێوه‌رۆکی ئه‌م مه‌سه‌له له وتار و نووسراوکانی ده‌ورانی کۆمار دا تا ڕاده‌یەک فامی تیۆریک دەداته جه‌ماوه‌ر و به‌رپرسانی کوردستان، مه‌خابن ته‌یار کردنی کۆمه‌ڵگا پراکتیزه ناکرێ تا ئه‌م مه‌ترسیه به ڕێژهیەک جێ و گرنگی خۆی په‌یدا بکا . ئه‌وه که‌لێنی گه‌وره ی وه‌ک که‌مته‌رخه‌می له بیرۆکه‌ی به‌ر چاو نه‌گیرانی ڕێکاره‌کانی داکۆکی له ته‌مه‌نی کۆماردا پێوه دیاره . هه‌ڵبه‌ت پێشه‌وا له دوا کاته‌کانی ژیانی دا ئاماژه‌ی به ئه‌م مه‌سه‌له‌گه‌له وه‌ک خیانه‌تی سه‌رۆک عه‌شیره‌ته‌کان داوه .
کوردستانی ژماره ٣٠ ـ له ژێر سه‌ردێڕی \" جێژن و بانگ هێشتنی ئاغای جه‌عفه‌ری که‌ریمی [ وه‌زیری ئامووزش]به بۆنه‌ی سه‌ربه‌خۆیی و ناساندنی پێشه‌وای کوردستان هاتوه:\'\'.... ده‌بێ بزانین هه‌ر فه‌ردیک به‌ڵکی هه‌ر میلله‌تێک ده ده‌وره‌ی ژینی خۆیدا جارێک تووشی خۆشبه‌ختی و به‌د به‌ختی ده‌بێت ، ئه‌مما خۆشبه‌خت ئه‌و که‌سه و ئه‌و میلله‌ته‌یه که وه‌ختی خۆشبه‌ختی و چاره ڕه‌شی ته‌شخیس ده‌دا و له کاتی خۆشبه‌ختی ئێستفاده‌ی لێ ده‌کا و نایه‌ڵێ به هه‌ده‌ر بڕوا و ئینشائەڵڵا ئێمه‌ش ده‌بێ فرسه‌ت به تاڵان بزانین و ئه‌و وه‌خته گرانبه‌هایه‌ی به هیچ قیمه‌تێک له ده‌ست نه‌ده‌ین\".
هه‌ر له‌م ڕێوره‌سمه‌دا پێشه‌وا قازی محه‌مه‌د بۆ به‌ر په‌رچ دانه‌وه‌ی ئه‌و لاینانه ئاماده‌نین ڕاستیه‌کانی سه‌ربه‌خۆیی خوازی پێشه‌وا و کۆمار بسه‌لمێنن وتارێک پێشکه‌ش ده‌کا . ده‌قی وتاره‌که به هه‌مان ڕێنووس له کوردستانی ژماره ٣٠ بخوێننه‌وه:“ دو دفعه له لایه‌ن آذربایجانه‌وه‌بو ته‌وریزیان بانگ کردم که له آذربایجاندا کریمان هه‌بی ئه‌من پیشنهادی وانم قبول نه‌کرد ، چون ملتی کورد چوارساله که خود مختاره و داوای استقلال و تیک خستنه‌وه‌ی ته‌واوی خاکی کوردستان ده‌کا زورم پی گران بو که ایمه به خودموختاری راضی بیین چونکو که مده‌ی ئه‌و چند روژه‌ی که جیژن گیراوه احساساتیکی ایوه نوواندوتانه وینه‌ییکی حساس و کامله و ده‌بی دنیا بزانی که کورد لیاقتی استقلال و سه‌ر به‌خویی هه‌یه”.
ئاکامی ئه‌ی وتاره یه‌سه که ڕێگا چاره‌ی نه‌هامه‌تیه‌کان واته ڕاگه‌یاندنی کۆماری سه‌ربه‌خۆ و ئۆرگانیزمی ئێداری و حێزبی ئاشکرا به ڕێژەیەکی باش له به‌ر چاو گیراوه. به‌ڵام به‌ر په‌رچدانه‌وه‌ی پلانه‌کان و گیانی به‌رئه‌نگاری به ئاستی پێویست نه‌گه‌یشتوه . خۆ ڕاگری و کرداری کردنی به‌ڵێنیه‌کان ناته‌واوه .
بۆ وێنه له ده‌ست دانی یه‌ک له چوار نه‌فه‌ر ژنڕاڵی کۆمار ،له‌وه‌ده‌چێ هێشتار دوژمن و مه‌ترسیه‌کانی به‌هێند نه‌گیردرێن. له ئاستی نێو نه‌ته‌وه‌یی‌دا گۆشه نیگای هۆمێد له داگیرکه‌رانی هاوپه‌یمان هه‌ڵنه‌گیراوه. به وته‌ی میرزاموحه‌مه‌د ئه‌مین مه‌نگوڕی یه‌ک له کادره‌کانی کۆمار، گوێ نه‌دان به پێشنیار و ڕاوێژه‌کانی ژنراڵ حه‌مه ڕه‌شیدخان دووهه‌مین ژنراڵ له قیس کۆمار ده‌چێ !
کریس کۆچرا ده‌نووسێ : ڕێبه‌رانی کۆمار له سرنج دان به هۆکاره نێو نه‌ته‌وه‌ییه‌کان به توندی بێ ئاگاییان له خۆ نیشان ده‌دا. یه‌که‌مین و ئاشکراترین زه‌نگی خه‌ته‌ر له سه‌ر کۆمار به‌جێ هێشتنی هێزی سۆڤیه‌تیه‌کان و کشانه‌وه‌یان بوو که ڕێبه‌رانی کورد گوێیان نه‌دایێ.
وه‌ده‌رنانی وه‌زیره‌کانی حێزبی توده دووهه‌مین نیشانه بوو .
سێهه‌مین نیشانه، قسه‌کانی جورج ئالێن سه‌فیری ئامریکا له تاران بوو، که دووپاتی کرده‌وه \" ئامریکا له ته‌واویه‌تی ئه‌رزی ئێران پشتیوانی ده‌کا \".
کریس کۆچرا ده‌ڵێ: \" کۆماری مه‌هاباد وه‌رگێڕی ئاکامی ئه‌و شکسته‌یه که کورده‌کان نه‌یانتوانی پاش ٣٠ ساڵ به سه‌ریدا زاڵ بن [ که به داخه‌وه ئێستا ده‌بێ بڵێن پاش ٦٨ ساڵ – نووسه‌ر]. ناو براو له درێژه‌دا ئه‌م پرسه ده‌سنیشان ده‌کا : ئایا بزاڤێکی ناسیۆنالیستی تۆخ ده‌توانێ به‌بێ هه‌بوونی مه‌رامێکی دیاریکراو شه‌ڕێکی ڕزگاریده‌ر ئێداره بکا؟
هه‌رچه‌ند په‌یکه‌ری ڕێز و حورمه‌تی کۆماری کوردستان و خه‌باتکارانی له دڵ و ده‌روون و وێژه‌ی کوردیدا جێی خۆی گرتووه، به‌ڵام دیسان درێژه‌ی دوژمنایه‌تی نه‌یارانی تاران‌نشین، ئه‌و مه‌ودایه‌ی پاش تێپه‌ڕ کردنی ٦٨ ساڵ به خه‌ڵک نه‌داوه ته‌نانه‌ت ئه‌م په‌یکه‌ره خاوه‌ن ڕیشه له دڵ و ده‌روونیاندا لانی که‌م وه‌ک هێمایەک له گۆڕه‌پان یان قه‌راغ شه‌قامێک وه‌ک مێژوو نیشان بده‌ن. به‌ڵام په‌یکه‌ری خوێنمژانی کورد و مێژووی سه‌لمێندراوی خوێن‌باریان له هه‌ر که‌لێن و قوژبنێکی وڵاتی کورده‌واری‌دا وێڕای هه‌ر کرده‌وەیەکی هام چه‌شنی ڕۆژانه بۆ بیرهێنانه‌وه‌ی ده‌سه‌ڵاتی ملهوڕانه‌ی خۆیان لێ کردوین به داوولی نێو بێستان.
نواندنی ڕۆژانه‌ی ٢٥٠٠ ساڵ بۆ خۆیان ڕه‌وا،به‌ڵام مێژووی ٦٨ ساڵه‌ی هاوچه‌رخ بۆ ئێمه ناڕه‌وایه. ئه‌وه‌یه مه‌رجی پاراستنی برایه‌تی و هاووڵاتی بوون لای ڕه‌گه‌زی فارسی برا !!!
ڕه‌نگه نابه‌جێ نه‌بێ زۆر به کورتی ئاکارو هه‌لوێستی لایەنی به‌رانبه‌ری چه‌وسێنه‌ری تاران (کورد)، بۆ مل دان به خواستی سته‌مکار بخه‌یمه وه‌ر چاو.
به‌شێکی به‌رچاوی کورد،که‌سایه‌تی و کوڕه‌کانی کۆمار، که له‌سه‌ر سه‌کۆ و پشتی میکرۆفۆنی مینبه‌ران گوڕه‌و نه‌ڕه‌یان گوێ لادێیی هه‌ژاری که‌ڕ ده‌کرد ! کورت پاش تێکچوونی کۆمار ملی ڕێگایان به‌ره‌و تارانی بکوژی سه‌رکۆماره‌که‌یان گرت. وه‌ک ئه‌وه له به‌ربه‌ستێک نه‌جاتییان هاتبێت! ده‌بوو وریا بن له ئاخاوتنی فارسیدا \" له‌هجه\'\' یان نه‌بێ نه‌کوو به دواکه‌وتوویان بزانن و بڵێن خه‌ڵکی دێهاتن ! له ئه‌ندامه‌تی حێزبی خائێنی توده‌وه تا جێبهه‌ی میللی، و... که‌وتنه په‌له‌کردن! پاشتر حێزبی توده باڵی ره‌شی به سه‌ر تاکوتووکی خوازیارانی درێژه‌ده‌ری ئامانجه‌کانی کۆماردا گرت. نێوی\" ئێران\" به پاشبه‌ندی حێزبی دێمۆکراتی کوردستان زیاد کرا. وشه‌ی پیرۆزی کۆمار به جارێک له به‌رنامه‌ی تێکۆشانی سیاسی ڕۆژهه‌ڵاتی کوردستاندا پاک کرایه‌وه .
له بری درێژه‌دان به وه‌سیه‌تی سه‌رکۆمار بۆ متمانه نه‌کردن به قه‌ول و به‌ڵێن و سوێندی ڕه‌گه‌زی فه‌رمانڕه‌وا نەک سه‌رێک، بەڵکوو چه‌ندین سه‌ری تر خرانه به‌رده‌ستی بکوژانی ده‌سه‌ڵاتی \"پرزه\" ! خودمۆختاری کرا به ویستی سه‌ره‌کی ! له پاڵ ئه‌م لادانه گه‌وره‌یه له ڕێبازی کۆمار و پێشه‌وا سه‌یر ئه‌وه‌یه هێشتا هه‌ر خۆمان به درێژه‌ده‌ری ئامانجه‌کانی کۆمار دڵخۆش ده‌که‌ین !؟ ئامانجێک که پاش قوربانی گرتنی سه‌ری ڕێبه‌رو هاوڕێکانی مه‌خابن له تێکۆشانی ئه‌مجاره‌ی حێزبه‌کانیشماندا جێگایێکی وه‌ک خۆی هه‌رنه‌بێ له ئامانجی دواڕۆژدا بۆ نه‌هاته ته‌رخان کرن!!
ئه‌گه‌ر کۆمار و سه‌رکۆماره‌که‌ی ئه‌ستێره‌ی پڕشنگداری ئاسمانی کوردستان بوون، ئه‌ی بۆ حازر نابین شوێنگری ڕێگه‌ی ئه‌م ئه‌ستێرانه بین؟
له به‌رنامه‌ی خه‌باتی نوێ و پڕ له قوربانیدا دا وشه‌ی کۆمار جێگای نیه. ، به‌ڵکوو تێکۆشانی نوێ توانیویه‌تی ده‌وری تایبه‌ت و ئاسه‌واری خۆی له پانتایی بیرو زه‌ین و مێژووی جووڵانه‌وه‌ی کورد دا تۆمار بکا، بۆ وێنه خه‌باتی به‌رگریکارانه‌ی گه‌لی کورد، و له ڕیزی پشه‌وه‌ی دا حێزبی دێمۆکراتی کوردستانی ئێران، کاتی به ده‌سه‌ڵات گه‌یشتنی خۆمه‌ینی،توانی شاڵاوی به‌رینتری ئه‌م جاره‌ی تاران بۆ نه‌هێشتنی یه‌کجاری کورد به‌رپه‌رچ بداته‌وه. له جێدایه تێکۆشه‌رانی ئه‌م بواره و قوربانیه‌کانی وه‌ک پارێزه‌رانی به‌قای نه‌ته‌وه‌ی کورد له ڕۆژهه‌ڵاتی کوردستان ڕێزو حورمه‌تیان پارێزراوو به‌رز بنرخێندرێ.
پاراستنی ڕێز و که‌رامه‌تی خه‌باتکاران به واته‌ی بێده‌نگه‌کردن له که‌موکوڕی و ناته‌واویه‌کانمان نیه. بێده‌نگه کردن له هه‌ڵه و لاری تێکۆشانی هێزه سیاسیه‌کان ده‌وری ئه‌رێنی له سه‌ر کورت کردنه‌وه‌ی ته‌مه‌نی مه‌ینه‌تیه‌کانمان ناگێڕێ.
که‌موکوڕی، لاری و ناته‌بایی و که‌مته‌رخه‌می له‌م بواره‌دا ته‌نیا به‌رۆکی حێزبی دێمۆکرات و رێکخراوه‌کانی‌تر ناگرێته‌وه، به‌ڵکوو یه‌که یه‌که‌ی ڕووناکبیر، نووسه‌ر، خوێندکار و سه‌رجه‌می خه‌ڵکی کوردستان له ڕۆژهه‌ڵات ده‌پێکێ. ئه‌گه‌ر زۆربه‌ی خه‌ڵکی ئێمه نه‌بووبێته ته‌ماشاچی به‌سه‌رهاتی تاڵی ڕۆژانه‌ی ده‌روجیرانی خۆی، ئه‌سفه‌هانی و مه‌شهه‌دی له لاوه هاتوو توانای پێشێلکردنی که‌رامه‌تی کوردانه‌ی ئێمه‌یان نابێ . له‌گه‌ڵ ئه‌وه به‌رپرسیاره‌تی سه‌ره‌کی ده‌که‌وێته ئه‌ستۆی ئه‌و لایەنانه که خۆیان به درێژه ده‌ری ڕێبازی پێشه‌وا و حێزبه‌که‌ی ده‌زانن .
نه‌مر دوکتۆر قاسملوو له لاپه‌ڕه‌ی ١١ی سه‌ره‌تای چل ساڵ خه‌باتدا فه‌رموویه‌تی: \"ڕاستی ئه‌وه‌یه که نه‌سڵی دامه‌زرێنه‌ری حێزب ئێستا ڕۆڵێکی له تێکۆشانی حێزبی ئێمه‌دا نییە. زۆریان هه‌ر پاش تێکچوونی کۆماری کوردستان وازیان له خه‌باتی سیاسی هێنا.\"
به گشتی تاقمێک پاش تێکچوونی کۆماری کوردستان له فارسی وتن و نووسیندا پێشڕه‌فتی ئه‌وتۆیان کرد که هی وایان تێدایه زێده‌تر له سه‌ت ئاسه‌واری مێژوویی وێژه‌یی و رۆمانی له زمانه‌کانی تره‌وه بۆ سه‌ر فارسی، زمانی زمان بڕی باب، مام و که‌سوکاری خۆی وه‌رگێڕا !
ڕاستی ئه‌وه‌یه له‌م ده‌وره‌یه‌دا هه‌ر وه‌ک له گۆمێکی قووڵ‌دا نۆقم بووبن ئاسه‌وارێک له سوێند خواردووه‌کانی کۆمه‌ڵه‌ی ژ ک، که زۆربه‌یان به‌رپرسایه‌تیان له ئورگانیزمی کۆماردا هه‌بوو نه‌ما. ئه‌وه‌یه که حێزبی توده ده‌بێته مه‌یداندار و\" دێمۆکراسی بۆ ئێران \" ده‌بێ به سه‌ردێڕی تێکۆشانی نوێی ئێمه !!
وێرای ئه‌وه : کاتێک هه‌ژاری بڵیمه‌ت زمانی له قوڕ چه‌قیوی فارسی به وه‌رگێڕانی قانون (ئێبن سینا) له عه‌ره‌بی بۆفارسی که سه‌دان ساڵ تاقه فارسێک نه‌ی وێرابوو به لایدا بچێ ڕزگار ده‌کا، حه‌جاریانی ڕه‌گه‌ز په‌رستی فارس به شێوه‌ی هاوڕه‌گه‌زه‌کانیتری خزمه‌ته‌کانی هه‌ژار چه‌واشه ده‌کا! حه‌جاریانی\" ئێسلاح ته‌ڵه‌ب\" ئه‌م کاره‌ی مامۆستا هه‌ژار به \" به‌ڵگه‌ی توانه‌وه و ئاسیمیله بوونی زمانی کوردی، بێ مایه بوونی پێداگری کورد له پێوه‌ندی جیاوازی زمانی و نه‌ته‌وه‌یی کوردان له ئێران \" ـ ی فره ره‌گه‌ز وه‌سف ده‌کا و به‌رپه‌رچی هه‌بوونی میلله‌ت و زمانێک به ناوی کوردی که تایبه‌تمه‌ندی خۆماڵی هه‌بێ ده‌داته‌وه. راستی هه‌ژاری ره‌حمه‌تی که حازر نیه \" وه‌ڵامی قه‌بریش به هیچ زمانێ جیا له کوردی بداته‌وه( به‌کوردی ده‌ژیم به‌کوردی ده‌مرم، به‌کوردی ده‌یده‌م وه‌ڵامی قه‌برم ... - هه‌ژار) \"له به‌رانبه‌ر ئه‌م وته دا وه‌ڵامی چ ده‌بوو ؟
ئه‌مه وێنهیەکی ته‌واو عه‌یار له ئه‌مه‌کناسی به‌رانبه‌ر خزمه‌ته‌کانی کورد لای ره‌گه‌زی کورۆش و خومه‌ینی ئاشکراتر ده‌کا .
حێزب و رێکخراو ، نووسه‌ر ، وه‌رگێڕ ، رۆشنبیری سیاسی و تاکی کورد ئه‌گه‌ر ئێراده‌ی ئاوڕدانه‌وه له مێژووو به‌سه‌رهاتی گه‌ل و وڵاتی خۆیان نه‌بێ، وێڕای ده‌سته‌ملان نه‌بوونی که‌مترین ماف، بیرو هۆش و قه‌ڵه‌میان ده‌‌کرێته پرده‌بازی نه‌هێشتنی زمان، ناسنامـه و که‌رامه‌تی نه‌ته‌وه‌یی .
تۆ بڵێی : له گۆڕستانی مه‌هاباد-دا وه‌رگێڕی گه‌وره‌ی ئێران [ نه‌ک کوردستان] ! ڕه‌حمه‌تی محه‌مه‌دی قازی له به‌رانبه‌ر پێشوای کۆماری کوردستان ئه‌و که‌سه‌ی که‌له ڕیزی یه‌که‌م کاره‌کانی‌دا مه‌دره‌سه‌کانی کوردستانی ئازاد کرد،هه‌موو ئاسه‌وارێکی فارسی وه‌ک نێوی مه‌دره‌سه و زمان و کتێبی ده‌رسی زۆره‌ملی له‌وێ کۆکرده‌وه و پاشتر له پێناوی ئه‌م ئه‌رکه نیشتمانیه‌دا گیانی به‌خشی، چ پاساوێکی هه‌بێ ؟
وه‌سیه‌ت نامه‌که‌ی پێشه‌وای مه‌زنی کۆماری کوردستان پێش ئه‌وه خاکی کوردستان ته‌رمی پیرۆزی له باوه‌ش بگرێ کاتێک فه‌رموویه‌تی : \'\' دڵنیا بن ئه‌گه‌ر دوژمن هه‌نگوێنتان بداتی تێکه‌ڵاوی ژاره، فریوی سوێنده درۆزنانه کانیان مه‌خۆن، ئه‌گه‌ر هه‌زار جار به قورئان سوێند بخۆن هه‌مدیس مه‌به‌ستێک جیا له له‌نێــوبردنی ئێوه‌یان نیه\"، ئه‌م ڕاستیه‌ی بۆ هه‌موان ڕوون کردوه‌ته‌وه .
درێژه‌ی هه‌یه
به‌شی سیهه‌م
ئاکار و هه‌ڵسوکه‌وتی ڕه‌زاشا قه‌ڵش و مه‌ودایێکی زیاتری له تێفکرینی کورد سه‌باره‌ت به ناسیۆنالیزمی ناسێندراو به ئێرانی ! و له ڕاستیدا فارس هێنایه مه‌یدان و توانی کاریگه‌ری خۆی له به‌شی سه‌رووی ڕۆژهه‌ڵاتی کوردستان که هێشتار ئاسه‌واری شۆڕشی سمایل ئاغا (سمکۆ) و ئارارات و ده‌رسیم له زه‌ینی خه‌ڵکدا زیندوو مابوو ده‌ور بگێڕێ.
کاردانه‌وه‌ی فه‌زایەکی ئه‌وتۆ توانی ئاڵترناتیڤی ناسیۆنالیزمی مۆدێرن یان نه‌ته‌وه‌خوازی سه‌رده‌میانه هه‌رنه‌بێ له نێو توێژێکدا بکاته ده‌ستمایه، هه‌رچه‌ند سه‌یری ڕووداوه‌کان ئه‌وه ناشارێته‌وه ئه‌م پێ گه‌یشتنه له به‌ره به‌ری سه‌رهه‌ڵدان و تافی لاوه‌تیدا پێش ئه‌وه ڕیشه‌ی خۆڕاگری به قه‌وه‌ت بکا که‌وته به‌ر په‌لامار و مه‌ودای سه‌قامگری لــێ ئه‌ستێندرا .
نابه‌جێ نییه بوترێ سۆز و هه‌ستی نه‌ته‌وه‌یی وه‌ک پێش داهاتی به‌رەنگارانه له به‌رانبه‌ر زوڵم و زۆری مه‌ئموور و ژاندارمه‌ی شا ده‌چوو، هەتا به که‌ڵک وه‌رگرتن له هه‌لومه‌رجی سیاسی سه‌رهه‌ڵدان و پشکووتنی باوه‌ڕی نه‌ته‌وه‌یی له‌گه‌ل بیری نه‌ته‌وه‌یی لێک بئاڵێنێ . ئه‌م بزاڤه به یه‌که‌م کۆبوونه‌وه ( ٢٥/٦/١٣٢١) ی ، ژ ـ ک له باغی میکائیل به به‌شداریی میرحاج و هاوڕێیەکی تری له حێزبی هیوا به هه‌نگاونان له پراکتیک دا (وێرای یارمه‌تی و پاڵپشتی هیوا و لاین و هۆکاریتری هانده‌ر) پێ نایه مه‌یدانی به ته‌شکیلاتی کردن .
به‌ڵگه به‌جێ ماوه‌کان وەک ڕای که‌سایه‌تی و لاینی سه‌ربه خۆ گومان له‌وه ناهێڵنه‌وه بیرو به‌رنامه‌ی دامه‌زرینه‌رانی کۆمه‌ڵه، وڵاتێکی سه‌ر به‌خۆی کوردی بووە، واته ئه‌ندامانی پێشڕه‌وی بیری نیشتمانی ڕێگا چاره‌ی نه‌هامه‌تییه‌کانیان دیوه‌ته‌وه و هه‌نگاوی سه‌ره‌تایشیان [ په‌ره دانی خێرا به لق و پۆ له ناوچه‌کانی کوردستان ] بۆ هه‌ڵێناوه‌ته‌وه به‌ڵام : بۆ گه‌یشتن به ئامانجێکی به‌رزی ئه‌وتۆ ئه‌مه ته‌نیا لێدانی باریکه ڕیێیێکی ده‌سپێک به حساب دێت.
نه‌بوونی فرسه‌تی پێویست و هه‌روه‌ها گه‌ڵاڵه نه‌کرانی په‌روه‌رده‌ی ئه‌ندامی خۆبه‌ختکار و باوه‌ڕمه‌ند که ئاماده‌ی گیان دان و پاراستنی ده‌سکه‌وته نه‌ته‌وه‌ییه‌کان بێ،ڕواڵه‌تی بوونی باوه‌ڕی نه‌ته‌وه‌یی که له‌و سه‌رده‌مه‌دا تا ڕاده‌یەکی به‌رچاو ببوو به خواستی زۆربه‌ی خه‌ڵکی هه‌رێمی ژێر ده‌سه‌ڵاتی کۆمار، ئه‌وه له‌و درزه گه‌ورانه‌بوون وه‌ک پاشتر ده‌رکه‌وت سه‌لمـێندرا له نێوان ده‌ربڕێن و پێداگری له پێکهاته‌ی کۆماری کوردستان تا ئاستی ئاماده بوون بۆ به‌خشینی نرخی پێویست و نیشاندانی فیداکاری مه‌ودایێکی زۆری هه‌بووە.
کاتێ دۆستی هاوپه‌یمانی وه‌ک کۆماری ئازه‌ربایجان به ئاشکرا خه‌ریکی ساتو سه‌ودا له گه‌ڵ دوژمنی هاوبه‌ش له لایێک و قووتدانی کۆمار وه‌ک ژێرده‌سته‌ی خۆی له لاییکیتره و ئه‌وه بۆ یه‌ک یه‌کی به‌رپرسان و بگره جه‌ماوه‌ر ئاشکرایه ، ناکرێ ده‌ست له سه‌رده‌ست له هه‌چ ده‌رفه‌تێک بۆ تێگه‌یاندنی جه‌ماوه‌ر و ته‌یار کردنی لانی که‌م زه‌ینی ئه‌وان له‌م باره‌وه کۆتایی بکرێ .
له‌وه به‌رینتر پلانی ئاشکراو ڕۆژانه‌ی تاران له په‌ناگوێی کۆمار بۆ کڕین و ته‌ماح وه‌به‌رنانی خه‌ڵک و چه‌کدار کردن به دژی کۆمار و پێوه‌ندی نه‌پساو له‌گه‌ل سه‌رۆک عه‌شیره‌ته‌کان خۆ باسی ڕۆژانه‌ی نێو خه‌ڵک بوه !
ئاوڕدانه‌وه له نێوه‌رۆکی ئه‌م مه‌سه‌له له وتار و نووسراوکانی ده‌ورانی کۆمار دا تا ڕاده‌یەک فامی تیۆریک دەداته جه‌ماوه‌ر و به‌رپرسانی کوردستان، مه‌خابن ته‌یار کردنی کۆمه‌ڵگا پراکتیزه ناکرێ تا ئه‌م مه‌ترسیه به ڕێژهیەک جێ و گرنگی خۆی په‌یدا بکا . ئه‌وه که‌لێنی گه‌وره ی وه‌ک که‌مته‌رخه‌می له بیرۆکه‌ی به‌ر چاو نه‌گیرانی ڕێکاره‌کانی داکۆکی له ته‌مه‌نی کۆماردا پێوه دیاره . هه‌ڵبه‌ت پێشه‌وا له دوا کاته‌کانی ژیانی دا ئاماژه‌ی به ئه‌م مه‌سه‌له‌گه‌له وه‌ک خیانه‌تی سه‌رۆک عه‌شیره‌ته‌کان داوه .
کوردستانی ژماره ٣٠ ـ له ژێر سه‌ردێڕی \" جێژن و بانگ هێشتنی ئاغای جه‌عفه‌ری که‌ریمی [ وه‌زیری ئامووزش]به بۆنه‌ی سه‌ربه‌خۆیی و ناساندنی پێشه‌وای کوردستان هاتوه:\'\'.... ده‌بێ بزانین هه‌ر فه‌ردیک به‌ڵکی هه‌ر میلله‌تێک ده ده‌وره‌ی ژینی خۆیدا جارێک تووشی خۆشبه‌ختی و به‌د به‌ختی ده‌بێت ، ئه‌مما خۆشبه‌خت ئه‌و که‌سه و ئه‌و میلله‌ته‌یه که وه‌ختی خۆشبه‌ختی و چاره ڕه‌شی ته‌شخیس ده‌دا و له کاتی خۆشبه‌ختی ئێستفاده‌ی لێ ده‌کا و نایه‌ڵێ به هه‌ده‌ر بڕوا و ئینشائەڵڵا ئێمه‌ش ده‌بێ فرسه‌ت به تاڵان بزانین و ئه‌و وه‌خته گرانبه‌هایه‌ی به هیچ قیمه‌تێک له ده‌ست نه‌ده‌ین\".
هه‌ر له‌م ڕێوره‌سمه‌دا پێشه‌وا قازی محه‌مه‌د بۆ به‌ر په‌رچ دانه‌وه‌ی ئه‌و لاینانه ئاماده‌نین ڕاستیه‌کانی سه‌ربه‌خۆیی خوازی پێشه‌وا و کۆمار بسه‌لمێنن وتارێک پێشکه‌ش ده‌کا . ده‌قی وتاره‌که به هه‌مان ڕێنووس له کوردستانی ژماره ٣٠ بخوێننه‌وه:“ دو دفعه له لایه‌ن آذربایجانه‌وه‌بو ته‌وریزیان بانگ کردم که له آذربایجاندا کریمان هه‌بی ئه‌من پیشنهادی وانم قبول نه‌کرد ، چون ملتی کورد چوارساله که خود مختاره و داوای استقلال و تیک خستنه‌وه‌ی ته‌واوی خاکی کوردستان ده‌کا زورم پی گران بو که ایمه به خودموختاری راضی بیین چونکو که مده‌ی ئه‌و چند روژه‌ی که جیژن گیراوه احساساتیکی ایوه نوواندوتانه وینه‌ییکی حساس و کامله و ده‌بی دنیا بزانی که کورد لیاقتی استقلال و سه‌ر به‌خویی هه‌یه”.
ئاکامی ئه‌ی وتاره یه‌سه که ڕێگا چاره‌ی نه‌هامه‌تیه‌کان واته ڕاگه‌یاندنی کۆماری سه‌ربه‌خۆ و ئۆرگانیزمی ئێداری و حێزبی ئاشکرا به ڕێژەیەکی باش له به‌ر چاو گیراوه. به‌ڵام به‌ر په‌رچدانه‌وه‌ی پلانه‌کان و گیانی به‌رئه‌نگاری به ئاستی پێویست نه‌گه‌یشتوه . خۆ ڕاگری و کرداری کردنی به‌ڵێنیه‌کان ناته‌واوه .
بۆ وێنه له ده‌ست دانی یه‌ک له چوار نه‌فه‌ر ژنڕاڵی کۆمار ،له‌وه‌ده‌چێ هێشتار دوژمن و مه‌ترسیه‌کانی به‌هێند نه‌گیردرێن. له ئاستی نێو نه‌ته‌وه‌یی‌دا گۆشه نیگای هۆمێد له داگیرکه‌رانی هاوپه‌یمان هه‌ڵنه‌گیراوه. به وته‌ی میرزاموحه‌مه‌د ئه‌مین مه‌نگوڕی یه‌ک له کادره‌کانی کۆمار، گوێ نه‌دان به پێشنیار و ڕاوێژه‌کانی ژنراڵ حه‌مه ڕه‌شیدخان دووهه‌مین ژنراڵ له قیس کۆمار ده‌چێ !
کریس کۆچرا ده‌نووسێ : ڕێبه‌رانی کۆمار له سرنج دان به هۆکاره نێو نه‌ته‌وه‌ییه‌کان به توندی بێ ئاگاییان له خۆ نیشان ده‌دا. یه‌که‌مین و ئاشکراترین زه‌نگی خه‌ته‌ر له سه‌ر کۆمار به‌جێ هێشتنی هێزی سۆڤیه‌تیه‌کان و کشانه‌وه‌یان بوو که ڕێبه‌رانی کورد گوێیان نه‌دایێ.
وه‌ده‌رنانی وه‌زیره‌کانی حێزبی توده دووهه‌مین نیشانه بوو .
سێهه‌مین نیشانه، قسه‌کانی جورج ئالێن سه‌فیری ئامریکا له تاران بوو، که دووپاتی کرده‌وه \" ئامریکا له ته‌واویه‌تی ئه‌رزی ئێران پشتیوانی ده‌کا \".
کریس کۆچرا ده‌ڵێ: \" کۆماری مه‌هاباد وه‌رگێڕی ئاکامی ئه‌و شکسته‌یه که کورده‌کان نه‌یانتوانی پاش ٣٠ ساڵ به سه‌ریدا زاڵ بن [ که به داخه‌وه ئێستا ده‌بێ بڵێن پاش ٦٨ ساڵ – نووسه‌ر]. ناو براو له درێژه‌دا ئه‌م پرسه ده‌سنیشان ده‌کا : ئایا بزاڤێکی ناسیۆنالیستی تۆخ ده‌توانێ به‌بێ هه‌بوونی مه‌رامێکی دیاریکراو شه‌ڕێکی ڕزگاریده‌ر ئێداره بکا؟
هه‌رچه‌ند په‌یکه‌ری ڕێز و حورمه‌تی کۆماری کوردستان و خه‌باتکارانی له دڵ و ده‌روون و وێژه‌ی کوردیدا جێی خۆی گرتووه، به‌ڵام دیسان درێژه‌ی دوژمنایه‌تی نه‌یارانی تاران‌نشین، ئه‌و مه‌ودایه‌ی پاش تێپه‌ڕ کردنی ٦٨ ساڵ به خه‌ڵک نه‌داوه ته‌نانه‌ت ئه‌م په‌یکه‌ره خاوه‌ن ڕیشه له دڵ و ده‌روونیاندا لانی که‌م وه‌ک هێمایەک له گۆڕه‌پان یان قه‌راغ شه‌قامێک وه‌ک مێژوو نیشان بده‌ن. به‌ڵام په‌یکه‌ری خوێنمژانی کورد و مێژووی سه‌لمێندراوی خوێن‌باریان له هه‌ر که‌لێن و قوژبنێکی وڵاتی کورده‌واری‌دا وێڕای هه‌ر کرده‌وەیەکی هام چه‌شنی ڕۆژانه بۆ بیرهێنانه‌وه‌ی ده‌سه‌ڵاتی ملهوڕانه‌ی خۆیان لێ کردوین به داوولی نێو بێستان.
نواندنی ڕۆژانه‌ی ٢٥٠٠ ساڵ بۆ خۆیان ڕه‌وا،به‌ڵام مێژووی ٦٨ ساڵه‌ی هاوچه‌رخ بۆ ئێمه ناڕه‌وایه. ئه‌وه‌یه مه‌رجی پاراستنی برایه‌تی و هاووڵاتی بوون لای ڕه‌گه‌زی فارسی برا !!!
ڕه‌نگه نابه‌جێ نه‌بێ زۆر به کورتی ئاکارو هه‌لوێستی لایەنی به‌رانبه‌ری چه‌وسێنه‌ری تاران (کورد)، بۆ مل دان به خواستی سته‌مکار بخه‌یمه وه‌ر چاو.
به‌شێکی به‌رچاوی کورد،که‌سایه‌تی و کوڕه‌کانی کۆمار، که له‌سه‌ر سه‌کۆ و پشتی میکرۆفۆنی مینبه‌ران گوڕه‌و نه‌ڕه‌یان گوێ لادێیی هه‌ژاری که‌ڕ ده‌کرد ! کورت پاش تێکچوونی کۆمار ملی ڕێگایان به‌ره‌و تارانی بکوژی سه‌رکۆماره‌که‌یان گرت. وه‌ک ئه‌وه له به‌ربه‌ستێک نه‌جاتییان هاتبێت! ده‌بوو وریا بن له ئاخاوتنی فارسیدا \" له‌هجه\'\' یان نه‌بێ نه‌کوو به دواکه‌وتوویان بزانن و بڵێن خه‌ڵکی دێهاتن ! له ئه‌ندامه‌تی حێزبی خائێنی توده‌وه تا جێبهه‌ی میللی، و... که‌وتنه په‌له‌کردن! پاشتر حێزبی توده باڵی ره‌شی به سه‌ر تاکوتووکی خوازیارانی درێژه‌ده‌ری ئامانجه‌کانی کۆماردا گرت. نێوی\" ئێران\" به پاشبه‌ندی حێزبی دێمۆکراتی کوردستان زیاد کرا. وشه‌ی پیرۆزی کۆمار به جارێک له به‌رنامه‌ی تێکۆشانی سیاسی ڕۆژهه‌ڵاتی کوردستاندا پاک کرایه‌وه .
له بری درێژه‌دان به وه‌سیه‌تی سه‌رکۆمار بۆ متمانه نه‌کردن به قه‌ول و به‌ڵێن و سوێندی ڕه‌گه‌زی فه‌رمانڕه‌وا نەک سه‌رێک، بەڵکوو چه‌ندین سه‌ری تر خرانه به‌رده‌ستی بکوژانی ده‌سه‌ڵاتی \"پرزه\" ! خودمۆختاری کرا به ویستی سه‌ره‌کی ! له پاڵ ئه‌م لادانه گه‌وره‌یه له ڕێبازی کۆمار و پێشه‌وا سه‌یر ئه‌وه‌یه هێشتا هه‌ر خۆمان به درێژه‌ده‌ری ئامانجه‌کانی کۆمار دڵخۆش ده‌که‌ین !؟ ئامانجێک که پاش قوربانی گرتنی سه‌ری ڕێبه‌رو هاوڕێکانی مه‌خابن له تێکۆشانی ئه‌مجاره‌ی حێزبه‌کانیشماندا جێگایێکی وه‌ک خۆی هه‌رنه‌بێ له ئامانجی دواڕۆژدا بۆ نه‌هاته ته‌رخان کرن!!
ئه‌گه‌ر کۆمار و سه‌رکۆماره‌که‌ی ئه‌ستێره‌ی پڕشنگداری ئاسمانی کوردستان بوون، ئه‌ی بۆ حازر نابین شوێنگری ڕێگه‌ی ئه‌م ئه‌ستێرانه بین؟
له به‌رنامه‌ی خه‌باتی نوێ و پڕ له قوربانیدا دا وشه‌ی کۆمار جێگای نیه. ، به‌ڵکوو تێکۆشانی نوێ توانیویه‌تی ده‌وری تایبه‌ت و ئاسه‌واری خۆی له پانتایی بیرو زه‌ین و مێژووی جووڵانه‌وه‌ی کورد دا تۆمار بکا، بۆ وێنه خه‌باتی به‌رگریکارانه‌ی گه‌لی کورد، و له ڕیزی پشه‌وه‌ی دا حێزبی دێمۆکراتی کوردستانی ئێران، کاتی به ده‌سه‌ڵات گه‌یشتنی خۆمه‌ینی،توانی شاڵاوی به‌رینتری ئه‌م جاره‌ی تاران بۆ نه‌هێشتنی یه‌کجاری کورد به‌رپه‌رچ بداته‌وه. له جێدایه تێکۆشه‌رانی ئه‌م بواره و قوربانیه‌کانی وه‌ک پارێزه‌رانی به‌قای نه‌ته‌وه‌ی کورد له ڕۆژهه‌ڵاتی کوردستان ڕێزو حورمه‌تیان پارێزراوو به‌رز بنرخێندرێ.
پاراستنی ڕێز و که‌رامه‌تی خه‌باتکاران به واته‌ی بێده‌نگه‌کردن له که‌موکوڕی و ناته‌واویه‌کانمان نیه. بێده‌نگه کردن له هه‌ڵه و لاری تێکۆشانی هێزه سیاسیه‌کان ده‌وری ئه‌رێنی له سه‌ر کورت کردنه‌وه‌ی ته‌مه‌نی مه‌ینه‌تیه‌کانمان ناگێڕێ.
که‌موکوڕی، لاری و ناته‌بایی و که‌مته‌رخه‌می له‌م بواره‌دا ته‌نیا به‌رۆکی حێزبی دێمۆکرات و رێکخراوه‌کانی‌تر ناگرێته‌وه، به‌ڵکوو یه‌که یه‌که‌ی ڕووناکبیر، نووسه‌ر، خوێندکار و سه‌رجه‌می خه‌ڵکی کوردستان له ڕۆژهه‌ڵات ده‌پێکێ. ئه‌گه‌ر زۆربه‌ی خه‌ڵکی ئێمه نه‌بووبێته ته‌ماشاچی به‌سه‌رهاتی تاڵی ڕۆژانه‌ی ده‌روجیرانی خۆی، ئه‌سفه‌هانی و مه‌شهه‌دی له لاوه هاتوو توانای پێشێلکردنی که‌رامه‌تی کوردانه‌ی ئێمه‌یان نابێ . له‌گه‌ڵ ئه‌وه به‌رپرسیاره‌تی سه‌ره‌کی ده‌که‌وێته ئه‌ستۆی ئه‌و لایەنانه که خۆیان به درێژه ده‌ری ڕێبازی پێشه‌وا و حێزبه‌که‌ی ده‌زانن .
نه‌مر دوکتۆر قاسملوو له لاپه‌ڕه‌ی ١١ی سه‌ره‌تای چل ساڵ خه‌باتدا فه‌رموویه‌تی: \"ڕاستی ئه‌وه‌یه که نه‌سڵی دامه‌زرێنه‌ری حێزب ئێستا ڕۆڵێکی له تێکۆشانی حێزبی ئێمه‌دا نییە. زۆریان هه‌ر پاش تێکچوونی کۆماری کوردستان وازیان له خه‌باتی سیاسی هێنا.\"
به گشتی تاقمێک پاش تێکچوونی کۆماری کوردستان له فارسی وتن و نووسیندا پێشڕه‌فتی ئه‌وتۆیان کرد که هی وایان تێدایه زێده‌تر له سه‌ت ئاسه‌واری مێژوویی وێژه‌یی و رۆمانی له زمانه‌کانی تره‌وه بۆ سه‌ر فارسی، زمانی زمان بڕی باب، مام و که‌سوکاری خۆی وه‌رگێڕا !
ڕاستی ئه‌وه‌یه له‌م ده‌وره‌یه‌دا هه‌ر وه‌ک له گۆمێکی قووڵ‌دا نۆقم بووبن ئاسه‌وارێک له سوێند خواردووه‌کانی کۆمه‌ڵه‌ی ژ ک، که زۆربه‌یان به‌رپرسایه‌تیان له ئورگانیزمی کۆماردا هه‌بوو نه‌ما. ئه‌وه‌یه که حێزبی توده ده‌بێته مه‌یداندار و\" دێمۆکراسی بۆ ئێران \" ده‌بێ به سه‌ردێڕی تێکۆشانی نوێی ئێمه !!
وێرای ئه‌وه : کاتێک هه‌ژاری بڵیمه‌ت زمانی له قوڕ چه‌قیوی فارسی به وه‌رگێڕانی قانون (ئێبن سینا) له عه‌ره‌بی بۆفارسی که سه‌دان ساڵ تاقه فارسێک نه‌ی وێرابوو به لایدا بچێ ڕزگار ده‌کا، حه‌جاریانی ڕه‌گه‌ز په‌رستی فارس به شێوه‌ی هاوڕه‌گه‌زه‌کانیتری خزمه‌ته‌کانی هه‌ژار چه‌واشه ده‌کا! حه‌جاریانی\" ئێسلاح ته‌ڵه‌ب\" ئه‌م کاره‌ی مامۆستا هه‌ژار به \" به‌ڵگه‌ی توانه‌وه و ئاسیمیله بوونی زمانی کوردی، بێ مایه بوونی پێداگری کورد له پێوه‌ندی جیاوازی زمانی و نه‌ته‌وه‌یی کوردان له ئێران \" ـ ی فره ره‌گه‌ز وه‌سف ده‌کا و به‌رپه‌رچی هه‌بوونی میلله‌ت و زمانێک به ناوی کوردی که تایبه‌تمه‌ندی خۆماڵی هه‌بێ ده‌داته‌وه. راستی هه‌ژاری ره‌حمه‌تی که حازر نیه \" وه‌ڵامی قه‌بریش به هیچ زمانێ جیا له کوردی بداته‌وه( به‌کوردی ده‌ژیم به‌کوردی ده‌مرم، به‌کوردی ده‌یده‌م وه‌ڵامی قه‌برم ... - هه‌ژار) \"له به‌رانبه‌ر ئه‌م وته دا وه‌ڵامی چ ده‌بوو ؟
ئه‌مه وێنهیەکی ته‌واو عه‌یار له ئه‌مه‌کناسی به‌رانبه‌ر خزمه‌ته‌کانی کورد لای ره‌گه‌زی کورۆش و خومه‌ینی ئاشکراتر ده‌کا .
حێزب و رێکخراو ، نووسه‌ر ، وه‌رگێڕ ، رۆشنبیری سیاسی و تاکی کورد ئه‌گه‌ر ئێراده‌ی ئاوڕدانه‌وه له مێژووو به‌سه‌رهاتی گه‌ل و وڵاتی خۆیان نه‌بێ، وێڕای ده‌سته‌ملان نه‌بوونی که‌مترین ماف، بیرو هۆش و قه‌ڵه‌میان ده‌‌کرێته پرده‌بازی نه‌هێشتنی زمان، ناسنامـه و که‌رامه‌تی نه‌ته‌وه‌یی .
تۆ بڵێی : له گۆڕستانی مه‌هاباد-دا وه‌رگێڕی گه‌وره‌ی ئێران [ نه‌ک کوردستان] ! ڕه‌حمه‌تی محه‌مه‌دی قازی له به‌رانبه‌ر پێشوای کۆماری کوردستان ئه‌و که‌سه‌ی که‌له ڕیزی یه‌که‌م کاره‌کانی‌دا مه‌دره‌سه‌کانی کوردستانی ئازاد کرد،هه‌موو ئاسه‌وارێکی فارسی وه‌ک نێوی مه‌دره‌سه و زمان و کتێبی ده‌رسی زۆره‌ملی له‌وێ کۆکرده‌وه و پاشتر له پێناوی ئه‌م ئه‌رکه نیشتمانیه‌دا گیانی به‌خشی، چ پاساوێکی هه‌بێ ؟
وه‌سیه‌ت نامه‌که‌ی پێشه‌وای مه‌زنی کۆماری کوردستان پێش ئه‌وه خاکی کوردستان ته‌رمی پیرۆزی له باوه‌ش بگرێ کاتێک فه‌رموویه‌تی : \'\' دڵنیا بن ئه‌گه‌ر دوژمن هه‌نگوێنتان بداتی تێکه‌ڵاوی ژاره، فریوی سوێنده درۆزنانه کانیان مه‌خۆن، ئه‌گه‌ر هه‌زار جار به قورئان سوێند بخۆن هه‌مدیس مه‌به‌ستێک جیا له له‌نێــوبردنی ئێوه‌یان نیه\"، ئه‌م ڕاستیه‌ی بۆ هه‌موان ڕوون کردوه‌ته‌وه .
درێژه‌ی هه‌یه
