کۆماری کوردستان ، ئاوڕدانه‌وه‌یێک له‌هێندی ته‌وه‌ری گرینگ و پشتگوێ خراوی مێژووی شیرین و تاڵ

13:38 - 8 رێبەندان 2713
Unknown Author
سدێق بابایی

(به‌شی ٢)

ئاوه‌ردانه‌وه‌ی ڕابردوو یارمه‌تیمان ده‌دا فام کردنێکی تێروته‌سه‌لتری شایان له‌مێژووی خۆمان به‌ده‌سته‌وه‌بده‌ین .

هێنانه‌گۆڕی پرسگه‌لی ‌هێشتا وه‌ڵام پێ نه‌دراو، فامی تاکی کورد له‌سه‌ر ڕابردووی خۆی ده‌وڵه‌مه‌ند ده‌کا .

ئه‌گه‌ر ڕابردووی دوورتر و کاره‌ساته‌کانی به‌مێژوو بسپێرین و ته‌نێ کورتتری به‌سه‌رهاتی خۆمان له‌ نێوان ساڵه‌کانی ١٨١٩ تا کۆتایی ٢٠٠٨ی زاینی بکه‌ین به‌ئاوێنه‌ی تێڕامانی سیاسه‌تی ده‌سه‌ڵاتی ناوه‌ندی ئێران به‌رانبه‌ر به‌کورد و کوردستانی ڕۆژهه‌ڵات ، ڕه‌نگه‌داهاتووی کورد سه‌رله‌نوێ نه‌کاره‌ساتی هه‌ڵوه‌شاندنه‌وه‌ی هه‌وڵ و کوێره‌وه‌ری فێداکارانه‌ی چه‌شنی کۆماری کوردستان به‌خۆوه‌ببینێ و نـه‌ناچار بێ ڕۆژانه‌بۆ ده‌ست خستنی ژه‌مه‌نانێک له‌سنووره‌ده‌سکرده‌کاندا قوربانی بێ سنوور ببه‌خشێ .

له‌ڕوانگه‌ی هه‌ر تاک و تاقمێکه‌وه‌ڕێژه‌ی گرینگی هۆکاره‌کانی ئه‌م به‌سه‌رهاته‌جیاوازه‌ . وانه‌و ئه‌زموونی کاره‌ساته‌مێژووییه‌کان ئه‌وه‌ده‌سه‌لمێنی که‌ئێمه‌نه‌مان توانیوه‌هێشتا نه‌یاره‌کانمان وه‌ک خۆیان بناسین . به‌واته‌یێکیتر ڕه‌نگامه‌بوونی پلانه‌داڕێژراوه‌کانی نه‌یارانی کورد به‌تایبه‌ت له‌به‌شی ڕۆژهه‌ڵات تێکه‌ڵی جۆره‌ئازایه‌تی و هونه‌رێکی ئه‌وتۆ کراوه‌که‌ئێمه‌ی کورد توانای ئه‌وه‌مان پێشان نه‌داوه‌له‌ژێر کاریگه‌ری جادووگه‌رانه‌ی زمان و کرده‌وه‌کانیان خۆ ده‌رباز که‌ین !!
با چه‌ند وێنه‌ی مێژوویی پێکه‌وه‌به‌سه‌ر بکه‌ینه‌وه‌ . به‌هیوای ئه‌وه‌پتانسیل و هێزو توانا به‌فێڕۆ چوه‌کانمان له‌درزو که‌لێنی ئه‌م به‌سه‌رهاته‌ئاڵۆزه‌دا وه‌دۆزین .

 ـ ساڵی ١١٩٨ به‌رانبه‌ر به‌ ١٨١٩ی زایینی : ئه‌حمه‌د ئاغا کوڕی موحه‌مه‌د ئاغا حاکمی مه‌راغه‌، باپیر ئاغا سه‌رۆکی ده‌سه‌ڵاتداری فێدراسیۆنی عه‌شایری کورد به‌خۆی و هه‌زار که‌سه‌وه‌، به‌بیانوی یارمه‌تی بانگهێشتی ئه‌و شاره‌ده‌کا و به‌پێ پلانی پێشتر داڕێژراو سه‌رجه‌م مێوانانی دامه‌زراو له‌ماڵه‌کانی شاری مه‌راغه‌به‌شه‌و له‌گه‌ڵ سه‌رۆکه‌که‌یان( باپیر ئاغا )  له‌خه‌ودا ، تاقه‌که‌سێکی لێ ده‌رچێ ،ئه‌وانیتر به‌باپیر ئاغای سه‌رۆکیانه‌وه‌ده‌کوژن ! دیاره‌ئه‌حمه‌د ئاغای بکوژی کوردان زاوای فه‌تحعه‌لیخانی قاجاڕ مێردی زه‌ینه‌ب خانم ، حه‌فده‌هه‌مین کچی شا بوه‌ .

 ـ بوداق خان مۆکری : ساڵی ١٢٠٣هه‌رچه‌ند بۆ هاریکاری کردنی ده‌سه‌ڵاتی ناوه‌ندی و قڕ کردنی ئێلی بڵباس له‌لایه‌ن کورده‌وه‌تاوانبار ده‌ناسرێ ، به‌فه‌رمانی ئاقا موحه‌مه‌د خان چاوی ده‌ر ده‌هێنن و ده‌ی کوژن .

ـ ئه‌فراسیاو سوڵتانی زه‌ڕزا : ساڵی ١٢٠٧پاش ئه‌وه‌موحه‌مه‌د قوڵیخان ( ئازه‌ری) حاکمی ورمێ ده‌که‌وێته‌به‌ر غه‌زه‌بی موحه‌مه‌د خانی قاجاڕ . سوڵتانی زه‌رزا یارمه‌تی و دا‌ڵده‌ی ده‌دات .کاتێک کێشه‌که‌چاره‌سه‌ر ده‌کرێ و قوڵیخان ده‌کرێته‌وه‌به‌حاکمی ورمێ ، ئه‌فراسیاو سوڵتان زاوای حاکمی دووباره‌به‌ده‌سه‌ڵات گه‌یشتوو بۆ پیرۆزبایی ده‌چێته‌لای . هاوکات به‌فه‌رمانی شا ده‌رمان داوی ده‌که‌ن و ده‌مرێ !!

 ـ هه‌مزه‌ئاغای مه‌نگوڕ : سوپاسالاری شێخ عوبه‌یدوڵڵا ٣٠.٠٧.١٨٨١ له‌لایه‌ن حه‌سه‌ن عه‌لیخان ( سه‌رتیپ ) وه‌زیری فه‌وائێد کوڕی موحه‌مه‌د سادق خانی گه‌ڕووس له‌ده‌ستو پێوه‌نده‌کانی ناسره‌دین شا قاجاڕ بۆ نێو خێوه‌تی سپا له‌مه‌هاباد به‌بیانووی ڕاوێژ و دڵدانه‌وه‌بانگهێشتن ده‌کرێ . هاوکات له‌گه‌ڵ سه‌ت که‌س له‌تفه‌نگچیه‌کانی ده‌درێته ‌به‌ر ده‌سڕێژ و ده‌کوژرێ !

 ـ حه‌سه‌ن سانی هه‌ورامان : ساڵی ١٢٨٤ له‌لایه‌ن فه‌رهادمیرزای قاجاڕ حاکمی کوردستان(سنه‌)دیسان به‌نێو بۆ وتووێژ و پێشکه‌شکردنی خه‌ڵاتی شاهانه‌ !! بانگ هێشتی ئاوایی بێڵک له‌ناوچه‌ی مه‌ریوان ده‌کرێ و به‌فێـڵ ده‌یکوژن .

 ـ جه‌عفه‌رئاغای شكاک : ساڵی ١٢٨٤ پاش سه‌فه‌ری موزه‌فه‌رلدین شا قاجاڕ بۆ ئۆروپا موحه‌مه‌د عه‌لی میرزا والی ته‌ورێز له‌جێگای خۆی داده‌نێ . والی به‌نزام ئه‌لسه‌لته‌نه‌تلگرافی فه‌رمان ده‌دا جه‌عفه‌ر ئاغا بکوژن .نزام ئه‌لسه‌لته‌نه‌قورئانی مۆرکراو بۆ ئاغای شکاک ده‌نێرێ و داوای لێده‌کا بۆ پاراستنی ته‌وریز به‌هانایه‌وه‌بچێ .حسێن خانی زه‌ڕغام یه‌کێک له‌سه‌رانی سپای ته‌ورێز خانی کورد بۆ سه‌رای خۆی مێوانی ده‌کا . به‌گه‌یشتنی ده‌سڕێژی لێ ده‌که‌ن له‌جێدا شه‌هید ده‌کرێ .

 ـ حه‌مه‌سه‌عید سوڵتان حاکمی هه‌ورامان : ساڵی ١٢٨٧ی کۆچی دوا به‌دوای سوێند و قورئان بۆ پارێزگاری و ڕێز لێ گیران ده‌چێته‌شاری سنه‌ئه‌ویش ،به‌پێلانی شه‌ره‌فه‌لمولک و فه‌رمانی موعته‌مد ‌ئه‌لده‌وله‌،قاجاڕ و وه‌زیر ئاقاخانی نووری له‌شاری جوانڕۆ ده‌کوژرێت .

 ـ پلانی ترۆری سمایل ئاغا سمکۆ : به‌دانانی ته‌قه‌مه‌نی له‌نێو قوتووی شیرینی : ساڵی١٢٨٧به‌رانبه‌ر ١٩١٩ به‌ده‌ستی موکه‌ڕه‌م ئه‌لمولک جێگری والی ته‌ورێز که‌سمکۆ تێیدا ده‌رباز ده‌بێ به‌ڵام برایێکی ده‌کوژرێ .

 ـ کوژرانی سمایل ئاغا سمکۆ : پووشپه‌ڕی ١٣٠٩ به‌رانبه‌ر به‌ ١٧ی ژوئه‌نی ١٩٣٠ له‌شاری شنۆ به‌فه‌رمانی ڕه‌زا شا په‌هله‌وی ، هه‌مدیس به‌بیانووی وتوویژ و پاش سوێند ، قورئان و به‌ڵێنی پێدان.

 ـ له‌سێداره‌دانی پێشه‌وا و هاوڕێیانی ده‌ی خاکه‌لێوه‌ی ساڵی ١٣٢٦ پاش قه‌ولو به‌ڵێنی سه‌ۆک وه‌زیران قه‌وام !

 ـ کوشتنی دوکتۆر قاسملو و هاوڕێیانی : ٢٢ی پووشپه‌ڕی ١٣٦٨به‌رانبه‌ر ١٣.٠٧.١٩٨٩له‌وین پێته‌ختی ئۆتریش له‌ژێر په‌رده‌ی وتووێژی چاره‌سه‌ر‌یدا !!

 ـ کوشتنی دوکتور سادق شه‌ره‌فکه‌ندی و هاوڕێیانی : ٢٦ی خه‌رمانانی ١٣٧١ به‌رانبه‌ر ١٧ دێسامبری ١٩٩٢ له‌برلین (ئالمان) کاتی کۆبوونه‌وه‌بۆ یه‌کخستنی سه‌رانی هێزه‌سه‌رانسه‌ریه‌کانی دژبه‌ری تاران !! که‌ته‌نێ کورده‌کانی تێدا قوربانی کران ؟؟؟! مه‌حکه‌مه‌ی ناسراو به‌میکۆنۆس( قه‌زایی ئاڵمان) ده‌سه‌لاتدارانی ئێران ـ ی به‌پلاندانه‌ر و به‌ڕێوه‌به‌ری ئه‌م کرده‌وه‌ترۆریستیه‌ناساند .

ئه‌وه‌مشتێک له‌خه‌روار کرده‌وه‌ی ده‌سه‌ڵاتدارانی ناوه‌ندی ئێران ـ قاجار ، په‌هله‌وی ، و کۆماری ئێسلامی دژ به‌میلله‌تی کورد له‌کوردستانی ڕۆژهه‌ڵاته‌که‌له‌ڕاستیدا یه‌ک ڕه‌وشت یه‌ک سیاسه‌ت و یه‌ک ئامانجی به‌دواوه‌بوه‌. سه‌رکوتی بێ به‌زه‌ییانه‌و دوژمنایه‌تی پشت به‌سراو به‌هه‌ر وه‌سیله‌ییک به‌رانبه‌ر نه‌ته‌وه‌ی کورد .

مه‌خابن ڕێبه‌رانی ئێمه‌تا ئه‌وکاته‌خۆیان له‌سێبه‌ری داری  سێداره‌ی ده‌سه‌ڵاتی تاران  یا ڕووبه‌ڕووی  تیمی ترۆر و ده‌سڕێژو گوله‌بارانی پیاوه‌کانیاندا  نه‌دیوه‌ ، هه‌رکام به‌شێوه‌یێک فریوی  دوو دڵی و وته‌گه‌لی وه‌ک \"هه‌موته‌نان عه‌زیز\" ! \"مه‌رزداران غه‌یوور\"  ! \" ئیرانیان ئه‌سیل\" ! ،خواردوه‌ .

سه‌یرو سه‌مه‌ره‌تر ئه‌وه‌یه‌ئه‌م کاروانه‌مه‌رگباره‌ ڕێچکه‌ی پێشوو به‌‌زڕڕه‌ی زه‌نگی هه‌ڵوێستی سیاسی! حێزبه‌کانمان نه‌سره‌وتوانه‌به‌بێ ئاوڕدانه‌وه‌  له‌پشته‌سه‌ر درێژه‌پێده‌دات ! به‌چه‌شنێک شێلگیرانه‌تر له‌پێشووو هه‌مدیس خوازیاری وتووێژ له‌گه‌ڵ نه‌یاری تاقی کراوه ی ده‌ست سوور به‌خوێنی ڕێبه‌رانی کورده‌!؟

درێژه‌ی هه‌یه‌ ...