کاریگه‌ریی نێگه‌تیڤی کێشه‌کانی باشووری کوردستان له‌سه‌ر به‌شه‌کانی دیکه‌ی کوردستان
13:54 - 14 خەرمانان 2715
Unknown Author
کاوە بەهرامی
دامەزرانی حکوومەتی هه‌رێمی کوردستان خاڵێکی وه‌رچه‌رخانی گرینگ بۆ بزووتنه‌وه‌ی رزگاری‌خوازیی کورد به‌گشتی و باشووری کوردستان به‌تایبه‌تییه، گه‌شه‌سه‌ندن و هاتنه‌ئارای پرسەکانی نه‌ته‌وه‌ی کورد له‌کۆڕ وکۆمه‌ڵ و کۆبوونه‌وه‌نێوده‌وڵه‌تییه‌کاندا، کاتێک بوو به‌چه‌مکی گشتی که‌کاربه‌ده‌ستانی هه‌رێمی کوردستان له‌کۆڕ و کۆبوونه‌وه‌کاندا ده‌رکه‌وتن و به‌جلوبه‌رگی کوردی و ئاڵای کوردستانه‌وه،بوونی کوردیان سه‌لماند. به‌رزبوونه‌وه‌ی ده‌نگی کوردیش له‌به‌شه‌کانی دیکه‌ی کوردستان وه‌ک باکوور و رۆژئاوا و له‌م دوایی‌یانه‌ش‌دا و بۆ جارێکی دیکه‌رۆژهه‌ڵاتی کوردستان، دابه‌شکرانی کوردستانیان بێ‌تاقه‌ت کرد.
دوژمنانی کورد له‌هه‌موو بواره‌کاندا له‌هه‌وڵی تێکدانی بارودۆخی کورد به‌گشتی و هه‌رێمی کوردستاندا بوون. کێشه‌و ئاڵوزیی حیزبه‌سیاسییه‌کان، سه‌ره‌ڕای ئه‌وی‌که‌له‌بواری دێموکراسی و ره‌هه‌ندی فره‌حیزبی، کاریگه‌ریی باشی بۆ داهاتووی پرۆسه‌ی دێموکراسی له کوردستان هه‌یه و پێش به‌هه‌ر چه‌شنه‌پاوانخوازییه‌ک ده‌گرێ، به‌ڵام به‌هه‌موو پێوه‌رێک بارودۆخی کۆمه‌ڵایه‌تیی کوردستان له‌ئاستی قه‌بووڵکردنی دێموکراسی به‌واتای راسته‌قینه‌ی خۆیدا نییه. ده‌بێ بوار بۆ فه‌رهه‌نگی‌کردنی دێموکراسی له‌قوتابخانه‌وه‌هه‌تا زانکۆکان بڕه‌خسێ. له‌بارودۆخی ئێستادا پێویسته‌سیاسه‌تڤانانی کورد له‌بواری سیاسییه‌وه‌کێشه‌کان چاره‌سه‌ر بکه‌ن، هه‌تاکوو نه‌گاته‌ئاستی ئاڵۆزی و دوڕدونگی. دوژمنانی گه‌لی کورد وه‌کوو ده‌بینن هه‌لپه‌رستانه‌له‌رێگای جۆراوجۆره‌وه‌کێشه‌کان ئاڵۆزتر ده‌که‌ن.
شانازیی هه‌رێمی کوردستان کاتێک خۆی نواند، پێشمه‌رگه‌کانی ئه‌م هه‌رێمه‌له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ی که‌خۆیان له‌شه‌ڕی داعشدا سه‌رقاڵ بوون، فیداکارانه‌چوونه‌شه‌ڕی ئه‌و گرووپه‌تیرۆریستییه‌له‌رۆژئاوای کوردستان و ده‌روازه‌ی تێکشکانی داعشیان له‌و به‌شه‌دا کرده‌وه‌که‌هه‌نووکه‌ش له‌حاڵی تێکشکانی داعشی تاریکی و نه‌زانی‌دا، شه‌ڕڤانانی ئه‌و به‌شه‌ی کوردستان فیداکارانه‌به‌رده‌وامن.
په‌لاماری داعش بۆسه‌ر هه‌رێمی کوردستان، ئاماده‌بوونی پێشمه‌رگه، گه‌ریلا و شه‌ڕڤان، بۆ به‌رگری له‌کوردستان، خاڵێکی دیکه‌ی به‌هێزی کورد له‌مێژووی بزووتنه‌وه‌ی کورددا بوو و هه‌ر له‌و کاته‌دا ناڕه‌زایه‌تیی ئێران بۆ به‌شداریی پێشمه‌رگه‌ی حیزبی دێموکراتی کوردستانی ئێران له‌شه‌ڕی داعشدا، لێکه‌وته‌وه. هێرشی تورکیه‌بۆسه‌ر گه‌ریلاکان له قه‌ندیل و بڕینی قووتی خه‌ڵک له‌لایه‌ن حکوومه‌تی ناوه‌ندیی عێراقی فیدراڵەوە، کۆمه‌ڵێک کێشه‌و ناڕه‌زایه‌تیی بۆ لاوازی کردنی گه‌لی کورد له‌هه‌موو پارچه‌کانی کوردستانه. حوزووری پێشمه‌رگه‌له‌سنوور و نێوخۆی رۆژهه‌ڵاتی کوردستان مه‌ترسیی خستووه‌ته‌نێو کاربه‌ده‌ستانی ئاخووندیی کۆماری ئیسلامی و له‌هه‌موو بواره‌کاندا له‌فیکری تێکدانی بارودۆخی کوردستانن، ته‌نانه‌ت له‌سنووری رۆژهه‌ڵات به‌ره‌و باشووریش سنووریان به‌زاند. هه‌ر بۆیه‌ده‌ر و جیرانی کورد که کوردیان به چوار پارچه‌کرد، دۆستی کورد نین، پێویسته‌ئامۆژگاری و هاوکارییه‌کانیان، دۆستانه‌چاوی لێ نه‌کرێ و هه‌ڵسوکه‌وته‌کانیان له‌ژێر چاودێریی سیاسیی کورددا بن. ئه‌وان له‌هه‌موو ده‌رفه‌تێکدا تێده‌کۆشن، گورزی سه‌ربازی له‌کورد بوه‌شێنن و به‌ناوی هاوکارییه‌وه، نێوماڵی کورد تێک بده‌ن.
هه‌ر بۆیه‌هه‌رچه‌شنه‌ئاڵۆزی و تێکچوونێک له‌هه‌رێمی کوردستانی باشوور، شوێندانه‌ریی نێگه‌تیڤی بۆسه‌ر کورد له‌هه‌موو به‌شه‌کانی کوردستاندا ده‌بێ و یه‌کگرتوویی سیاسیی کورد له‌هه‌لومه‌رجی هه‌نووکه‌ییدا، ده‌توانێ په‌لاماری نیزامی و پیلانه‌کانی دوژمنانی کورد پووچه‌ڵ بکاته‌وه، جارێکی دیکه‌یه‌کڕیزیی کورد وه‌کوو هه‌وێنێک ئارامی و سه‌قامگیریی کوردستان ده‌سته‌به‌ر ده‌کات و خه‌ڵک له‌مه‌ترسیی کۆچبه‌ری رزگاری ده‌بێ.
مه‌ترسیی داگیرکه‌رانی کوردستان بۆ تێکچوونی ده‌سه‌ڵاتی دیکتاتۆریی خۆیان له‌م هه‌لومه‌رجه‌دا خۆ ده‌نوێنێ و ئه‌وه‌ش روون و ئاشکرایه،سه‌قامگیری له‌رۆژهه‌ڵاتی نێوه‌ڕاست، به‌بوونی کورد و ده‌سته‌به‌رکردنی مافه سیاسی و نه‌ته‌وایه‌تییه‌کانی له‌هه‌ر چوار به‌شی کوردستاندا به‌ستراوه‌ته‌وه. به‌تایبه‌ت کۆماری ئیسلامیی ئێران پاش به‌ناو رێککه‌وتن له‌گه‌ڵ رۆژئاوا له‌پێوه‌ندی له‌گه‌ڵ بەرنامە ناوکییەکەی، پێی وایه‌کێشه‌نێوخۆیی‌یه‌کانی و گرفتی کۆمه‌ڵانی خه‌ڵک کۆتایی پێ دێت و ئێران وه‌کوو دوورگه‌یه‌کی ئارام له‌بیروڕای گشتیدا نیشان ده‌دات و سه‌رنجیان بیروڕای گشتی بۆ بووژانه‌وه‌ی بازرگانی بۆلای خۆی راده‌کێشێ. پێشمه‌رگه‌ی رۆژهه‌ڵات ده‌نگی خۆی به‌رز کردووه‌ته‌وه‌و ئه‌و به‌ناو ئارامی و سه‌قامگیرییه‌تێک ده‌شکینێ و ده‌رفه‌تی پیلانگێڕییه‌کانی کۆماری ئیسلامی بۆ تیکدانی بارودۆخی به‌شه‌کانی دیکه‌ی کوردستان، ده‌کاته‌بڵقی سه‌ر ئاو. به‌پشت به‌ستن به‌کۆمه‌ڵانی خه‌ڵکی کوردستان به‌تایبه‌ت کچان و کوڕانی کوردستانی، ریزه‌کانی خۆیان پته‌وتر ده‌که‌ن بۆ به‌ربه‌ره‌کانێی زیاتر و به‌ره‌و رزگاریی کوردستان هه‌نگاوه‌کان توند ده‌که‌نه‌وه.
ره‌مزی سه‌رکه‌وتوویی کورد له‌گره‌وی یه‌کبوون و یه‌کده‌نگیی هه‌موو به‌شه‌کانی کوردستانه‌به‌هه‌موو جیاوازییه‌کان و زۆریی بۆچوونه‌سیاسی و سه‌لیقه‌یی‌یه‌کانه‌وه.
ئەم بابەتە روانگەی نووسەرەکەیەتی و ئاژانسی کوردپا لە ناوەڕۆکی بەرپرسیار نییە
دامەزرانی حکوومەتی هه‌رێمی کوردستان خاڵێکی وه‌رچه‌رخانی گرینگ بۆ بزووتنه‌وه‌ی رزگاری‌خوازیی کورد به‌گشتی و باشووری کوردستان به‌تایبه‌تییه، گه‌شه‌سه‌ندن و هاتنه‌ئارای پرسەکانی نه‌ته‌وه‌ی کورد له‌کۆڕ وکۆمه‌ڵ و کۆبوونه‌وه‌نێوده‌وڵه‌تییه‌کاندا، کاتێک بوو به‌چه‌مکی گشتی که‌کاربه‌ده‌ستانی هه‌رێمی کوردستان له‌کۆڕ و کۆبوونه‌وه‌کاندا ده‌رکه‌وتن و به‌جلوبه‌رگی کوردی و ئاڵای کوردستانه‌وه،بوونی کوردیان سه‌لماند. به‌رزبوونه‌وه‌ی ده‌نگی کوردیش له‌به‌شه‌کانی دیکه‌ی کوردستان وه‌ک باکوور و رۆژئاوا و له‌م دوایی‌یانه‌ش‌دا و بۆ جارێکی دیکه‌رۆژهه‌ڵاتی کوردستان، دابه‌شکرانی کوردستانیان بێ‌تاقه‌ت کرد.
دوژمنانی کورد له‌هه‌موو بواره‌کاندا له‌هه‌وڵی تێکدانی بارودۆخی کورد به‌گشتی و هه‌رێمی کوردستاندا بوون. کێشه‌و ئاڵوزیی حیزبه‌سیاسییه‌کان، سه‌ره‌ڕای ئه‌وی‌که‌له‌بواری دێموکراسی و ره‌هه‌ندی فره‌حیزبی، کاریگه‌ریی باشی بۆ داهاتووی پرۆسه‌ی دێموکراسی له کوردستان هه‌یه و پێش به‌هه‌ر چه‌شنه‌پاوانخوازییه‌ک ده‌گرێ، به‌ڵام به‌هه‌موو پێوه‌رێک بارودۆخی کۆمه‌ڵایه‌تیی کوردستان له‌ئاستی قه‌بووڵکردنی دێموکراسی به‌واتای راسته‌قینه‌ی خۆیدا نییه. ده‌بێ بوار بۆ فه‌رهه‌نگی‌کردنی دێموکراسی له‌قوتابخانه‌وه‌هه‌تا زانکۆکان بڕه‌خسێ. له‌بارودۆخی ئێستادا پێویسته‌سیاسه‌تڤانانی کورد له‌بواری سیاسییه‌وه‌کێشه‌کان چاره‌سه‌ر بکه‌ن، هه‌تاکوو نه‌گاته‌ئاستی ئاڵۆزی و دوڕدونگی. دوژمنانی گه‌لی کورد وه‌کوو ده‌بینن هه‌لپه‌رستانه‌له‌رێگای جۆراوجۆره‌وه‌کێشه‌کان ئاڵۆزتر ده‌که‌ن.
شانازیی هه‌رێمی کوردستان کاتێک خۆی نواند، پێشمه‌رگه‌کانی ئه‌م هه‌رێمه‌له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ی که‌خۆیان له‌شه‌ڕی داعشدا سه‌رقاڵ بوون، فیداکارانه‌چوونه‌شه‌ڕی ئه‌و گرووپه‌تیرۆریستییه‌له‌رۆژئاوای کوردستان و ده‌روازه‌ی تێکشکانی داعشیان له‌و به‌شه‌دا کرده‌وه‌که‌هه‌نووکه‌ش له‌حاڵی تێکشکانی داعشی تاریکی و نه‌زانی‌دا، شه‌ڕڤانانی ئه‌و به‌شه‌ی کوردستان فیداکارانه‌به‌رده‌وامن.
په‌لاماری داعش بۆسه‌ر هه‌رێمی کوردستان، ئاماده‌بوونی پێشمه‌رگه، گه‌ریلا و شه‌ڕڤان، بۆ به‌رگری له‌کوردستان، خاڵێکی دیکه‌ی به‌هێزی کورد له‌مێژووی بزووتنه‌وه‌ی کورددا بوو و هه‌ر له‌و کاته‌دا ناڕه‌زایه‌تیی ئێران بۆ به‌شداریی پێشمه‌رگه‌ی حیزبی دێموکراتی کوردستانی ئێران له‌شه‌ڕی داعشدا، لێکه‌وته‌وه. هێرشی تورکیه‌بۆسه‌ر گه‌ریلاکان له قه‌ندیل و بڕینی قووتی خه‌ڵک له‌لایه‌ن حکوومه‌تی ناوه‌ندیی عێراقی فیدراڵەوە، کۆمه‌ڵێک کێشه‌و ناڕه‌زایه‌تیی بۆ لاوازی کردنی گه‌لی کورد له‌هه‌موو پارچه‌کانی کوردستانه. حوزووری پێشمه‌رگه‌له‌سنوور و نێوخۆی رۆژهه‌ڵاتی کوردستان مه‌ترسیی خستووه‌ته‌نێو کاربه‌ده‌ستانی ئاخووندیی کۆماری ئیسلامی و له‌هه‌موو بواره‌کاندا له‌فیکری تێکدانی بارودۆخی کوردستانن، ته‌نانه‌ت له‌سنووری رۆژهه‌ڵات به‌ره‌و باشووریش سنووریان به‌زاند. هه‌ر بۆیه‌ده‌ر و جیرانی کورد که کوردیان به چوار پارچه‌کرد، دۆستی کورد نین، پێویسته‌ئامۆژگاری و هاوکارییه‌کانیان، دۆستانه‌چاوی لێ نه‌کرێ و هه‌ڵسوکه‌وته‌کانیان له‌ژێر چاودێریی سیاسیی کورددا بن. ئه‌وان له‌هه‌موو ده‌رفه‌تێکدا تێده‌کۆشن، گورزی سه‌ربازی له‌کورد بوه‌شێنن و به‌ناوی هاوکارییه‌وه، نێوماڵی کورد تێک بده‌ن.
هه‌ر بۆیه‌هه‌رچه‌شنه‌ئاڵۆزی و تێکچوونێک له‌هه‌رێمی کوردستانی باشوور، شوێندانه‌ریی نێگه‌تیڤی بۆسه‌ر کورد له‌هه‌موو به‌شه‌کانی کوردستاندا ده‌بێ و یه‌کگرتوویی سیاسیی کورد له‌هه‌لومه‌رجی هه‌نووکه‌ییدا، ده‌توانێ په‌لاماری نیزامی و پیلانه‌کانی دوژمنانی کورد پووچه‌ڵ بکاته‌وه، جارێکی دیکه‌یه‌کڕیزیی کورد وه‌کوو هه‌وێنێک ئارامی و سه‌قامگیریی کوردستان ده‌سته‌به‌ر ده‌کات و خه‌ڵک له‌مه‌ترسیی کۆچبه‌ری رزگاری ده‌بێ.
مه‌ترسیی داگیرکه‌رانی کوردستان بۆ تێکچوونی ده‌سه‌ڵاتی دیکتاتۆریی خۆیان له‌م هه‌لومه‌رجه‌دا خۆ ده‌نوێنێ و ئه‌وه‌ش روون و ئاشکرایه،سه‌قامگیری له‌رۆژهه‌ڵاتی نێوه‌ڕاست، به‌بوونی کورد و ده‌سته‌به‌رکردنی مافه سیاسی و نه‌ته‌وایه‌تییه‌کانی له‌هه‌ر چوار به‌شی کوردستاندا به‌ستراوه‌ته‌وه. به‌تایبه‌ت کۆماری ئیسلامیی ئێران پاش به‌ناو رێککه‌وتن له‌گه‌ڵ رۆژئاوا له‌پێوه‌ندی له‌گه‌ڵ بەرنامە ناوکییەکەی، پێی وایه‌کێشه‌نێوخۆیی‌یه‌کانی و گرفتی کۆمه‌ڵانی خه‌ڵک کۆتایی پێ دێت و ئێران وه‌کوو دوورگه‌یه‌کی ئارام له‌بیروڕای گشتیدا نیشان ده‌دات و سه‌رنجیان بیروڕای گشتی بۆ بووژانه‌وه‌ی بازرگانی بۆلای خۆی راده‌کێشێ. پێشمه‌رگه‌ی رۆژهه‌ڵات ده‌نگی خۆی به‌رز کردووه‌ته‌وه‌و ئه‌و به‌ناو ئارامی و سه‌قامگیرییه‌تێک ده‌شکینێ و ده‌رفه‌تی پیلانگێڕییه‌کانی کۆماری ئیسلامی بۆ تیکدانی بارودۆخی به‌شه‌کانی دیکه‌ی کوردستان، ده‌کاته‌بڵقی سه‌ر ئاو. به‌پشت به‌ستن به‌کۆمه‌ڵانی خه‌ڵکی کوردستان به‌تایبه‌ت کچان و کوڕانی کوردستانی، ریزه‌کانی خۆیان پته‌وتر ده‌که‌ن بۆ به‌ربه‌ره‌کانێی زیاتر و به‌ره‌و رزگاریی کوردستان هه‌نگاوه‌کان توند ده‌که‌نه‌وه.
ره‌مزی سه‌رکه‌وتوویی کورد له‌گره‌وی یه‌کبوون و یه‌کده‌نگیی هه‌موو به‌شه‌کانی کوردستانه‌به‌هه‌موو جیاوازییه‌کان و زۆریی بۆچوونه‌سیاسی و سه‌لیقه‌یی‌یه‌کانه‌وه.
ئەم بابەتە روانگەی نووسەرەکەیەتی و ئاژانسی کوردپا لە ناوەڕۆکی بەرپرسیار نییە
