هەڵبژاردنی ئەمجارە، دەنگدان یان تەحریم؟
15:07 - 7 بەفرانبار 2715
Unknown Author
هەڵمەت مەعرووفی
بە دەستپێكردنەوەی خولێكی دیكە لە ناونووسیی بەربژێرانی هەڵبژاردن بۆ پارلمانی ئێران، مشت ومڕ لە نێوان دوو تاقمی یار و نەیاری هەڵبژاردن، دەستی پێكردۆتەوە و بەتایبەتی تۆڕە كۆمەڵایەتییەكان و لە نێویاندا تۆڕی كۆمەڵایەتیی تلگرام، بە سەرنجدان بە دۆخی نالەباری ئینتێرنێت لە دوو ڕووی خاو بوونی خەت و فیلتێرینگەوە، ئەو ڕۆژانە شوێنێكی گەرم و گوڕن بۆ باس لە نێوان ئەو دوو لایەنەدا، هەرچەند حیزبەكانی خۆرهەڵاتی كوردستان تا ئێستاش هەڵوێستی فەرمیی خۆیان ڕانەگەیاندووە.
لە ماوەی تەمەنی سی و حەوت ساڵەی كۆماری ئیسلامیدا و بەتایبەتی لەو ساڵانەی ڕابردوودا، زۆرینەی خەڵك و ڕووناكبیر و چالاكوانان، بەسەر دوو تاقمی لایەنگرانی بەشداریی چالاكانە و لایەنگرانی بایكۆتدا، دابەش بوون.
گۆڕانكارییەك كە لە سێ خولی ڕابردوودا دەبیندرێ ئەوەیە كە ئیتر وەك ڕابردوو، حیزبەكانی خۆرهەڵاتی كوردستان یەكدەست هەڵبژاردنیان تەحریم نەكردووە و هەندێ لایەن بە ئاشكرا یان ناڕاستەوخۆ، هانی خەڵكیان داوە بۆ هەڵبژاردن و بەشداری كردن، بەڵام هەندێ لە حیزب و لایەنەكان بە بەردەوامی لەسەر قسەی خۆیان واتە بایكۆتی هەڵبژاردن، سوورن.
جیاوازییەكی دیكە كە لە هەڵبژاردنەكانی ئەو خولەدا بەدی دەكرێت، بریتییە لە هاتنە ئارای هەندێ تاقمبەندیی لە نێوان كورد و ئێرانییەكاندا، كە دەكرێ ئاماژە بە بەرەی (وحدت و همبستگی ملی) كە كەسایەتی وەك حیشمەتوڵڵا تەبەرزەدی و مەنسوور ئوسانلوی لەپشتە و لە لایەكی دیكە بەرەی یەكگرتوو كە كەسانێكی وەك ڕەحیم فەرەهمەند و جەلالی زادەی لەپشتە، هەروەها (ندای ایرانیان) كە لە شارە كوردەكانیش بەربژێری خۆیان دەستنیشان و ناونووس كردووە. هەروەها لەو خولەدا بە پێچەوانەی خولەكانی ڕابردوو، لە تارانیش نوێنەری كورد بەشدار بووە كە لە نێویاندا دەكرێ ئاماژە بە مستەفا بەیگی، كوردی فەیلیی كرماشانی بكەین.
هەر كام لەو دوو لایەنەی كە ئاماژەی پێ درا (لایەنگرانی بەشدار بوون و لایەنگرانی بایكۆت)، بەڵگە و هۆكاری خۆیان هەیە بۆ ڕوانگەی خۆیان، لێرەدا بە هۆی ئەوەی كە بابەتی بەردەست جەخت لەسەر كوردستانی خۆرهەڵات دەكات، هۆكاری بەشداریی ئەو دوو لایەنە كوردییە دەخەینە بەر باس.
لایەنگرانی كوردی بەشداربوونی بەرفراوان لە هەڵبژاردن ئەو هۆكارانە دێننە بەرباس:
یەكەم: ئێستا كە بایكۆت وەڵامدەرەوە نەبووە و خەڵك هەر بەشدار دەبێت (بە هەر هۆكارێك بێت) پێویستە ئەو دەنگانە یەك بخرێن و بە قازانجی كورد كەڵكیان لێ وەربگیردرێت.
دوو: دەكرێ كورد بە یەكدەنگ بەشداریی بكات و بە پێكهێنانی بەرەیەكی بەرین، كاریگەریی لەسەر ناوەند هەبێت و زۆرێك لە هاوكێشەكان بە قازانجی خۆی بگۆڕێت. ئەوان بۆ سەلماندنی قسەكانیان، كوردی باكوور لە پارلمانی توركیە و دەوری پارلمانتارانی كورد لەوێ، بە نموونە دێننەوە و دەڵێن دەبێ لە چوارچێوەی پارلمانی ئێراندا دەست بكەین بە لابیگەریی كوردی.
سێهەم: ناكرێ بە بیانووی دەستەبەر نەبوونی لانیزۆری داواكارییەكانمان، دەست لە لانیكەمەكانیان هەڵگرین و پاشەكشە بكەین. واتە ئەوان بەشداری نەكردن بە پاشەكشە دەزانن، پاشەكشەیەك كە بە قازانجی سیستمی دەسەڵاتدارە.
چوارەم: پێویستە لەو دەرفەتە یاساییانەی كە لە ئەگەری بەشدار بوونی چالاكانەدا دەتوانین مسۆگەری بكەین بە قازانجی خۆمان (كورد) كەڵك وەربگرین.
پێنجەم: ئێمەی كورد توانایی ڕووخاندنی ئەو ڕێژێمەمان نیە و سی و حەوت ساڵە بۆمان نەڕووخاوە، كەواتە دەبێ دەست لە درووشم هەڵگرین و بە بەشداریی زیرەكانە هەوڵ بدەین بۆ پاشەكشە پێكردنی ڕێژێم و ڕاگەیاندنی بوونی خۆمان و ناساندنی خۆمان و سەپاندنی داواكارییەكانمان بەسەر ڕێژێمدا.
لە بەرانبەردا، لایەنگرانی بەشداری نەكردن (بایكۆت)یش هۆكاری خۆیان هەیە بۆ بەشداری نەكردن و لە ناویاندا ئەو هۆكارانەی خوارەوە بەرچاون:
یەكەم: كێشەی كورد بە چوونە پارلمان چارەسەر نابێت، چون لە ڕاستیدا كێشە و بەربەستی سەرەكی، سیستمی یاسادانەر و دەسەڵاتدارە. ئەوان دەڵێن بە هۆی ئەوەی كە سیستمی حكوومەتیی ئێران، توتالیتێرە و دەسەڵاتی سەروویاسایی بوونی هەیە، لە ئەنجامدا چوون بۆ پارلمان هیچ كاریگەرییەكی نیە. ئەو بەشە بۆ سەلماندنی ڕوانگەی خۆیان، مێژووی كۆماری ئیسلامی و دەسكەوتەكانی كورد لە پارلماندا دەخەنە بەر باس.
دوو: شێوازی هەڵبژاردن و هەروەها مەرجەكانی بەربژێربوون و دەنگهێنانەوە نادێموكراتیكە و ئەوەش بۆتە هۆكارێكی سەرەكی كە كەسانی شیاو، نەتوانن بچنە پارلمان و هەر لە سەرەتاوە لە پاڵوێنە دەرناچن. واتە خەڵك ناچارن لە نێوان بژاردەكانی دەسەڵاتدا، كەسێك هەڵبژێرن، نەك بژاردەكانی خۆیان و ئەوەش بە واتای ناپاقژ بوونی هەڵبژاردنە و بێ ڕێزییە بە ڕای گشتیی خەڵك.
سێ: بەشداریی كردن لە هەڵبژاردن و ڕاكێشانی خەڵك بۆ سەر سندووقەكان بە واتای ڕازی بوونە بە لانیكەمی داخوازییەكانی كورد و لەبیربردنەوەی داخوازییە سەرەكییەكان و بە هۆی ئەوەی كە داخوازییەكانی كورد، باڵاترە لە مادەی ١٥ و ١٩ی یاسای بنەڕەتیی كۆماری ئیسلامی، ئەوا بەشداریی كردن لە جۆری خۆیدا، جۆرێكە لە خیانەتی نیشتمانی و فەوتاندنی ڕابردوو و خوێنە ڕژاوەكان لە پێناو ئازادیی كورد و مافە سەرەكییەكانیدا.
چوار: ئەو كەس و لایەنانەی لە ژێر ناوی بەرەیەكی كوردیدا كۆ بوونەتەوە، لە ڕاستیدا ساز كراوی خودی سیستمن بۆ بە ئاڵترناتیڤ كردنیان لەگەڵ هێزە كوردییەكان كە تا ئێستاش نوێنەری ڕاستەقینەی داخوازییەكانی كوردی خۆرهەڵاتن و ڕەواییان هەیە، بەو هۆیەشەوە دەنگدان بەوان، بە واتای دەنگدان بە كورد نیە و نە ئەوان بە دوای مافی كوردەوەن و نە سیستمیش نیازی ماف دانی هەیە و بوونی ئەو ناو و لایەنانە تەنیا بۆ ڕاكێشانی زیاتری خەڵكە بۆ سەر سەندووقەكانی دەنگدان.
پێنجەم: ڕێژێم بە هۆی سیاسەتی هەڵە و پێشێل كردنی مافی مرۆڤ و دیكتاتۆر بوون و دەست درێژ كردن بۆ كار و باری وڵاتانی جیهان و ناوچە و دەست تێدابوون لە تیرۆریزمی نێودەوڵەتی، لە جیهاندا مەشروعییەت و ڕەوایی خۆی لەدەست داوە، بەشداری كردن لە هەڵبژاردن بە هەر هۆكارێكەوە جۆرێكە لە ڕەواییدان بە ڕێژێم (تەنانەت ئەگەر ڕواڵەتییش بێت) و ڕێژێم لە كۆڕ و كۆبوونەوە نێودەوڵەتییەكان، كەڵكی خۆی لێوەردەگرێت و لە ئەنجامدا بەشداری كردنی زۆرینە بۆ ڕێژێم، بە واتای درێژ بوونەوەی تەمەنیەتی و هەر بۆیەش هەموو جۆرە تكنیك و ئامێر و شێوازێك بۆ بەشداریی كردنی زۆرینە، بەكار دێنێت و هەلەكان دەگوازێتەوە.
شەشەم: مێژووی كۆماری ئیسلامی نیشانی داوە كە هەڵبژاردن، دێموكراتیك نیە و لە ڕاستیدا مۆرەكان لە لایەن ڕێژیمەوە چندراون و یارییەكە خۆی دەیكات و ئەوی دیكە، گشتی گەمەیەكە بۆ پەلكێش كردنی خەڵك بۆ سەر سندووقەكانی دەنگدان، تا ئێستا دەیان جار كەسانێك لە ناوچە كوردییەكان و بەتایبەتی لە شارە فرە كولتووری و زمانییەكانی وەك نەغەدە و تیكاب و سەڵماس و ورمێ و قوروە و ...تاد، زۆرینەی دەنگیان هێناوەتەوە، بەڵام لە ژێر چەتری گزە و دەستتێوەردان، دەنگەكان گۆڕاون و دەنگی كورد فەوتاوە.
ئەنجام:
نووسەری ئەو بابەتە خۆی لەگەڵ ڕوانگەی دووهەم، واتە بایكۆتە و لەگەڵ سەرجەم خاڵەكانی ئەو بەشە كۆكە و لای وایە بە هۆی دیكتاتۆر بوونی دەسەڵاتی زاڵ و هەروەها بوونی دەسەڵاتێكی نیمچەخودایی زاڵ بەسەر ئێران و پێكهاتەكەنیدا، كە دەتوانێت بە یەك ئاماژە هەر جۆرە گرێبەستێك هەڵوەشێنێتەوە و حوكمی فتوای شەرعیشی بەدەستە و هەروەها بە هۆی ئەوەی كە داواكارییەكانی كورد لە نێو ئەو چوارچێوەدا ناگونجێ و لە هەمانكاتیشدا سیستمێكی فرە حیزبی و فرە دەنگ نیە و لە ڕاستیدا خودی پارلمانتاریش دەنگێكی ئەوتۆ و دەسەڵاتێكی وەهای نیە، ناكرێ و نابێ بەشداریی لە هەڵبژاردندا بكرێت و هۆكارەكانی لایەنگرانی بەشدار بوون بە لاواز و خەیاڵاوی دەزانێت، بەڵام بابەتێك كە لێرەدا شیاوی سەرنجە چۆنیەتی بایكۆت كردنە.
بایكۆتی بە تەنیا، ناكرێ و ناتوانێ وڵامدەرەوە بێت، بەتایبەتی لە وڵاتێكی وەك كۆماری ئیسلامیدا كە دەنگ دان ئەركێكی خوداییە و دەنگ نەدان بە واتای بێبەش بوونە لە خاڵە كۆمەڵایەتییەكان و لەدەست دانی بەرژەوەندییە سەرەكی، سروشتیی و ساكارەكان، وەك وەرگرتنی پاسپۆرت یان وام (قەزی بانكی) و نموونەی ئاوا ساكار و بڕینی یارانەكان.
لێرەدا مەبەست ئەوەیە كە پێویستە لایەنگرانی بایكۆت، جۆرێك لە تەحریمی كارا بێننە ئاراوە و بە بەشداریی لە تۆرە كۆمەڵایەتی و میدیا (دەنگ و ڕەنگ و نووسراوە)كاندا، هەوڵی ڕوونكردنەوەی زیاتری خەڵك بدەن، ناكرێ بە خەڵك بڵێی بەشداری مەكەن، بەڵام نەڵێی بۆ و چۆن؟ و تێیاننەگەیێنی كە بەشداریی نەكردنیان چ واتایەكی هەیە و بەشداری كردنیان دەچێتە گیرفانی كێ.
كۆمەڵگای ئێستای خۆرهەڵات جیاوازییەكی زۆری لەگەڵ تەنانەت دە ساڵ لەمەوبەر هەیە، نەوەیەكی نوێ هاتۆتە ئاراوە كە پێوستی بە ڕوونكردنەوەی زیاتر هەیە، بە زۆر بوونی میدیا جۆراوجۆر و تۆرە كۆمەڵایەتییەكان، ئاسانكاریی تەواو لەو بارەوە كراوە. ئەگەر بێت و حیزب و لایەنە كوردییەكانی دژبەری بەشدار بوون، دەست لەسەر دەست دابنێن و بە نووسینی بەیاننامەیەك كۆتایی بە هەوڵەكانیان بێنن، دڵنیا بن هیچ ئەنجامێك وەرناگیرێت و زۆرینە بەشدار دەبێت.
مەسەلەیەكی دیكە كە پێویستە ئاماژەی پێ بكرێت، ڕێكخستنی خەڵكە لە لایەن ئەو بەشە (دژبەرانی بەشداربوون و دەنگ دان بە ڕێژێم)، لە چوارچێوەی ڕێكخراوی مەدەنی و ناحكوومیدا و دیتنەوەی هێز و تینەكان و خستنە گەڕیان و بردنە سەری ئاستی ڕووناكبیری.
بابەتێكی دیكە بریتیە لە هاتنەوە ناو كایە سیاسییەكانی ئێرانی ئەو حیزب و لایەنانە، ناكرێ لە باشوور دابنیشین و دەست لە سەر دەست، بە لاپەڕە نووسراوەیەك چاوەڕوان بین خەڵك لە ماڵی خۆیان نەیەنە دەر، خەڵكی بێپشتیوان و پەنا، ناچارە بە سەردانەواندن، بێگومان باغی بێ پەرژین مڵەی دەخزێتە گیانی و دەژاكێ. كەواتە پێویستە بە دانانی كاریگەری لە سیاسەتە نێودەوڵەتییەكان و چوونە ناو بازنەی گەمەكانی خۆرهەڵاتی نێوەڕاست كە لە ئێستادا لە هەمیشە، گەرم و گوڕترە و لە لایەكی ترەوە گەڕانەوە بۆ نێو خەڵك و بوون لە نێویاندا، هەم پشتیوانی خەڵك بین و هەمیش قسەیەك بۆ كوتن هەبێت.
كە واتە بایكۆتی ڕووت و تەنیا، ناتوانێ و ناكرێ كاریگەر بێت، پێویستە حیزبەكان لە چوارچێوەی سوننەتی خۆیان (لە ڕووی دانی بەیاننامە) بێنە دەر و لە سەرجەم بوارەكانی خەباتی سیاسی، مەدەنی و كۆمەڵایەتیدا بەشدار بن و بوونیان هەبێت و وەڵامدەرەوەی پرسیارەكان بن و بەو جۆرە هەم بوونیان هەست پێكراو بێت و هەم ڕوونكردنەوە بدەن كە ئەوە یەكێك لە مافەكانی نەوەی نوێ و ئەركی بەرپرسانی حیزبەكان و لایەنەكانە بە ورد و درشتەوە و دەبێ بایكۆت، بایكۆتێكی چالاكانە بێت.
پێویستە بەرپرسانی حیزبی هەست بە گۆڕانی نەوەكان بكەن و نەوەی نوێ ببینن و بە پەیوەندییەكی تۆكمە، هەمەلایەنە و ساغڵەم، ئیزن نەدەن كەلێن بكەوێتە نێوان نەوەكان و ئەگەر كەلێنێكیش هاتۆتە ئاراوە، لەوە زیاتر قووڵ و بەرفراوان نەبێت، هەر كەلێنێك لە نێوان نەوەی دوێنێ و ئەوڕۆ و سبەی، خاڵێكی بەهێزە بۆ سەركەوتنی نەیارانی كورد و بزووتنەوەی كورد.
ئەم بابەتە روانگەی نووسەرەکەیەتی و ئاژانسی کوردپا لە ناوەڕۆکی بەرپرسیار نییە
بە دەستپێكردنەوەی خولێكی دیكە لە ناونووسیی بەربژێرانی هەڵبژاردن بۆ پارلمانی ئێران، مشت ومڕ لە نێوان دوو تاقمی یار و نەیاری هەڵبژاردن، دەستی پێكردۆتەوە و بەتایبەتی تۆڕە كۆمەڵایەتییەكان و لە نێویاندا تۆڕی كۆمەڵایەتیی تلگرام، بە سەرنجدان بە دۆخی نالەباری ئینتێرنێت لە دوو ڕووی خاو بوونی خەت و فیلتێرینگەوە، ئەو ڕۆژانە شوێنێكی گەرم و گوڕن بۆ باس لە نێوان ئەو دوو لایەنەدا، هەرچەند حیزبەكانی خۆرهەڵاتی كوردستان تا ئێستاش هەڵوێستی فەرمیی خۆیان ڕانەگەیاندووە.
لە ماوەی تەمەنی سی و حەوت ساڵەی كۆماری ئیسلامیدا و بەتایبەتی لەو ساڵانەی ڕابردوودا، زۆرینەی خەڵك و ڕووناكبیر و چالاكوانان، بەسەر دوو تاقمی لایەنگرانی بەشداریی چالاكانە و لایەنگرانی بایكۆتدا، دابەش بوون.
گۆڕانكارییەك كە لە سێ خولی ڕابردوودا دەبیندرێ ئەوەیە كە ئیتر وەك ڕابردوو، حیزبەكانی خۆرهەڵاتی كوردستان یەكدەست هەڵبژاردنیان تەحریم نەكردووە و هەندێ لایەن بە ئاشكرا یان ناڕاستەوخۆ، هانی خەڵكیان داوە بۆ هەڵبژاردن و بەشداری كردن، بەڵام هەندێ لە حیزب و لایەنەكان بە بەردەوامی لەسەر قسەی خۆیان واتە بایكۆتی هەڵبژاردن، سوورن.
جیاوازییەكی دیكە كە لە هەڵبژاردنەكانی ئەو خولەدا بەدی دەكرێت، بریتییە لە هاتنە ئارای هەندێ تاقمبەندیی لە نێوان كورد و ئێرانییەكاندا، كە دەكرێ ئاماژە بە بەرەی (وحدت و همبستگی ملی) كە كەسایەتی وەك حیشمەتوڵڵا تەبەرزەدی و مەنسوور ئوسانلوی لەپشتە و لە لایەكی دیكە بەرەی یەكگرتوو كە كەسانێكی وەك ڕەحیم فەرەهمەند و جەلالی زادەی لەپشتە، هەروەها (ندای ایرانیان) كە لە شارە كوردەكانیش بەربژێری خۆیان دەستنیشان و ناونووس كردووە. هەروەها لەو خولەدا بە پێچەوانەی خولەكانی ڕابردوو، لە تارانیش نوێنەری كورد بەشدار بووە كە لە نێویاندا دەكرێ ئاماژە بە مستەفا بەیگی، كوردی فەیلیی كرماشانی بكەین.
هەر كام لەو دوو لایەنەی كە ئاماژەی پێ درا (لایەنگرانی بەشدار بوون و لایەنگرانی بایكۆت)، بەڵگە و هۆكاری خۆیان هەیە بۆ ڕوانگەی خۆیان، لێرەدا بە هۆی ئەوەی كە بابەتی بەردەست جەخت لەسەر كوردستانی خۆرهەڵات دەكات، هۆكاری بەشداریی ئەو دوو لایەنە كوردییە دەخەینە بەر باس.
لایەنگرانی كوردی بەشداربوونی بەرفراوان لە هەڵبژاردن ئەو هۆكارانە دێننە بەرباس:
یەكەم: ئێستا كە بایكۆت وەڵامدەرەوە نەبووە و خەڵك هەر بەشدار دەبێت (بە هەر هۆكارێك بێت) پێویستە ئەو دەنگانە یەك بخرێن و بە قازانجی كورد كەڵكیان لێ وەربگیردرێت.
دوو: دەكرێ كورد بە یەكدەنگ بەشداریی بكات و بە پێكهێنانی بەرەیەكی بەرین، كاریگەریی لەسەر ناوەند هەبێت و زۆرێك لە هاوكێشەكان بە قازانجی خۆی بگۆڕێت. ئەوان بۆ سەلماندنی قسەكانیان، كوردی باكوور لە پارلمانی توركیە و دەوری پارلمانتارانی كورد لەوێ، بە نموونە دێننەوە و دەڵێن دەبێ لە چوارچێوەی پارلمانی ئێراندا دەست بكەین بە لابیگەریی كوردی.
سێهەم: ناكرێ بە بیانووی دەستەبەر نەبوونی لانیزۆری داواكارییەكانمان، دەست لە لانیكەمەكانیان هەڵگرین و پاشەكشە بكەین. واتە ئەوان بەشداری نەكردن بە پاشەكشە دەزانن، پاشەكشەیەك كە بە قازانجی سیستمی دەسەڵاتدارە.
چوارەم: پێویستە لەو دەرفەتە یاساییانەی كە لە ئەگەری بەشدار بوونی چالاكانەدا دەتوانین مسۆگەری بكەین بە قازانجی خۆمان (كورد) كەڵك وەربگرین.
پێنجەم: ئێمەی كورد توانایی ڕووخاندنی ئەو ڕێژێمەمان نیە و سی و حەوت ساڵە بۆمان نەڕووخاوە، كەواتە دەبێ دەست لە درووشم هەڵگرین و بە بەشداریی زیرەكانە هەوڵ بدەین بۆ پاشەكشە پێكردنی ڕێژێم و ڕاگەیاندنی بوونی خۆمان و ناساندنی خۆمان و سەپاندنی داواكارییەكانمان بەسەر ڕێژێمدا.
لە بەرانبەردا، لایەنگرانی بەشداری نەكردن (بایكۆت)یش هۆكاری خۆیان هەیە بۆ بەشداری نەكردن و لە ناویاندا ئەو هۆكارانەی خوارەوە بەرچاون:
یەكەم: كێشەی كورد بە چوونە پارلمان چارەسەر نابێت، چون لە ڕاستیدا كێشە و بەربەستی سەرەكی، سیستمی یاسادانەر و دەسەڵاتدارە. ئەوان دەڵێن بە هۆی ئەوەی كە سیستمی حكوومەتیی ئێران، توتالیتێرە و دەسەڵاتی سەروویاسایی بوونی هەیە، لە ئەنجامدا چوون بۆ پارلمان هیچ كاریگەرییەكی نیە. ئەو بەشە بۆ سەلماندنی ڕوانگەی خۆیان، مێژووی كۆماری ئیسلامی و دەسكەوتەكانی كورد لە پارلماندا دەخەنە بەر باس.
دوو: شێوازی هەڵبژاردن و هەروەها مەرجەكانی بەربژێربوون و دەنگهێنانەوە نادێموكراتیكە و ئەوەش بۆتە هۆكارێكی سەرەكی كە كەسانی شیاو، نەتوانن بچنە پارلمان و هەر لە سەرەتاوە لە پاڵوێنە دەرناچن. واتە خەڵك ناچارن لە نێوان بژاردەكانی دەسەڵاتدا، كەسێك هەڵبژێرن، نەك بژاردەكانی خۆیان و ئەوەش بە واتای ناپاقژ بوونی هەڵبژاردنە و بێ ڕێزییە بە ڕای گشتیی خەڵك.
سێ: بەشداریی كردن لە هەڵبژاردن و ڕاكێشانی خەڵك بۆ سەر سندووقەكان بە واتای ڕازی بوونە بە لانیكەمی داخوازییەكانی كورد و لەبیربردنەوەی داخوازییە سەرەكییەكان و بە هۆی ئەوەی كە داخوازییەكانی كورد، باڵاترە لە مادەی ١٥ و ١٩ی یاسای بنەڕەتیی كۆماری ئیسلامی، ئەوا بەشداریی كردن لە جۆری خۆیدا، جۆرێكە لە خیانەتی نیشتمانی و فەوتاندنی ڕابردوو و خوێنە ڕژاوەكان لە پێناو ئازادیی كورد و مافە سەرەكییەكانیدا.
چوار: ئەو كەس و لایەنانەی لە ژێر ناوی بەرەیەكی كوردیدا كۆ بوونەتەوە، لە ڕاستیدا ساز كراوی خودی سیستمن بۆ بە ئاڵترناتیڤ كردنیان لەگەڵ هێزە كوردییەكان كە تا ئێستاش نوێنەری ڕاستەقینەی داخوازییەكانی كوردی خۆرهەڵاتن و ڕەواییان هەیە، بەو هۆیەشەوە دەنگدان بەوان، بە واتای دەنگدان بە كورد نیە و نە ئەوان بە دوای مافی كوردەوەن و نە سیستمیش نیازی ماف دانی هەیە و بوونی ئەو ناو و لایەنانە تەنیا بۆ ڕاكێشانی زیاتری خەڵكە بۆ سەر سەندووقەكانی دەنگدان.
پێنجەم: ڕێژێم بە هۆی سیاسەتی هەڵە و پێشێل كردنی مافی مرۆڤ و دیكتاتۆر بوون و دەست درێژ كردن بۆ كار و باری وڵاتانی جیهان و ناوچە و دەست تێدابوون لە تیرۆریزمی نێودەوڵەتی، لە جیهاندا مەشروعییەت و ڕەوایی خۆی لەدەست داوە، بەشداری كردن لە هەڵبژاردن بە هەر هۆكارێكەوە جۆرێكە لە ڕەواییدان بە ڕێژێم (تەنانەت ئەگەر ڕواڵەتییش بێت) و ڕێژێم لە كۆڕ و كۆبوونەوە نێودەوڵەتییەكان، كەڵكی خۆی لێوەردەگرێت و لە ئەنجامدا بەشداری كردنی زۆرینە بۆ ڕێژێم، بە واتای درێژ بوونەوەی تەمەنیەتی و هەر بۆیەش هەموو جۆرە تكنیك و ئامێر و شێوازێك بۆ بەشداریی كردنی زۆرینە، بەكار دێنێت و هەلەكان دەگوازێتەوە.
شەشەم: مێژووی كۆماری ئیسلامی نیشانی داوە كە هەڵبژاردن، دێموكراتیك نیە و لە ڕاستیدا مۆرەكان لە لایەن ڕێژیمەوە چندراون و یارییەكە خۆی دەیكات و ئەوی دیكە، گشتی گەمەیەكە بۆ پەلكێش كردنی خەڵك بۆ سەر سندووقەكانی دەنگدان، تا ئێستا دەیان جار كەسانێك لە ناوچە كوردییەكان و بەتایبەتی لە شارە فرە كولتووری و زمانییەكانی وەك نەغەدە و تیكاب و سەڵماس و ورمێ و قوروە و ...تاد، زۆرینەی دەنگیان هێناوەتەوە، بەڵام لە ژێر چەتری گزە و دەستتێوەردان، دەنگەكان گۆڕاون و دەنگی كورد فەوتاوە.
ئەنجام:
نووسەری ئەو بابەتە خۆی لەگەڵ ڕوانگەی دووهەم، واتە بایكۆتە و لەگەڵ سەرجەم خاڵەكانی ئەو بەشە كۆكە و لای وایە بە هۆی دیكتاتۆر بوونی دەسەڵاتی زاڵ و هەروەها بوونی دەسەڵاتێكی نیمچەخودایی زاڵ بەسەر ئێران و پێكهاتەكەنیدا، كە دەتوانێت بە یەك ئاماژە هەر جۆرە گرێبەستێك هەڵوەشێنێتەوە و حوكمی فتوای شەرعیشی بەدەستە و هەروەها بە هۆی ئەوەی كە داواكارییەكانی كورد لە نێو ئەو چوارچێوەدا ناگونجێ و لە هەمانكاتیشدا سیستمێكی فرە حیزبی و فرە دەنگ نیە و لە ڕاستیدا خودی پارلمانتاریش دەنگێكی ئەوتۆ و دەسەڵاتێكی وەهای نیە، ناكرێ و نابێ بەشداریی لە هەڵبژاردندا بكرێت و هۆكارەكانی لایەنگرانی بەشدار بوون بە لاواز و خەیاڵاوی دەزانێت، بەڵام بابەتێك كە لێرەدا شیاوی سەرنجە چۆنیەتی بایكۆت كردنە.
بایكۆتی بە تەنیا، ناكرێ و ناتوانێ وڵامدەرەوە بێت، بەتایبەتی لە وڵاتێكی وەك كۆماری ئیسلامیدا كە دەنگ دان ئەركێكی خوداییە و دەنگ نەدان بە واتای بێبەش بوونە لە خاڵە كۆمەڵایەتییەكان و لەدەست دانی بەرژەوەندییە سەرەكی، سروشتیی و ساكارەكان، وەك وەرگرتنی پاسپۆرت یان وام (قەزی بانكی) و نموونەی ئاوا ساكار و بڕینی یارانەكان.
لێرەدا مەبەست ئەوەیە كە پێویستە لایەنگرانی بایكۆت، جۆرێك لە تەحریمی كارا بێننە ئاراوە و بە بەشداریی لە تۆرە كۆمەڵایەتی و میدیا (دەنگ و ڕەنگ و نووسراوە)كاندا، هەوڵی ڕوونكردنەوەی زیاتری خەڵك بدەن، ناكرێ بە خەڵك بڵێی بەشداری مەكەن، بەڵام نەڵێی بۆ و چۆن؟ و تێیاننەگەیێنی كە بەشداریی نەكردنیان چ واتایەكی هەیە و بەشداری كردنیان دەچێتە گیرفانی كێ.
كۆمەڵگای ئێستای خۆرهەڵات جیاوازییەكی زۆری لەگەڵ تەنانەت دە ساڵ لەمەوبەر هەیە، نەوەیەكی نوێ هاتۆتە ئاراوە كە پێوستی بە ڕوونكردنەوەی زیاتر هەیە، بە زۆر بوونی میدیا جۆراوجۆر و تۆرە كۆمەڵایەتییەكان، ئاسانكاریی تەواو لەو بارەوە كراوە. ئەگەر بێت و حیزب و لایەنە كوردییەكانی دژبەری بەشدار بوون، دەست لەسەر دەست دابنێن و بە نووسینی بەیاننامەیەك كۆتایی بە هەوڵەكانیان بێنن، دڵنیا بن هیچ ئەنجامێك وەرناگیرێت و زۆرینە بەشدار دەبێت.
مەسەلەیەكی دیكە كە پێویستە ئاماژەی پێ بكرێت، ڕێكخستنی خەڵكە لە لایەن ئەو بەشە (دژبەرانی بەشداربوون و دەنگ دان بە ڕێژێم)، لە چوارچێوەی ڕێكخراوی مەدەنی و ناحكوومیدا و دیتنەوەی هێز و تینەكان و خستنە گەڕیان و بردنە سەری ئاستی ڕووناكبیری.
بابەتێكی دیكە بریتیە لە هاتنەوە ناو كایە سیاسییەكانی ئێرانی ئەو حیزب و لایەنانە، ناكرێ لە باشوور دابنیشین و دەست لە سەر دەست، بە لاپەڕە نووسراوەیەك چاوەڕوان بین خەڵك لە ماڵی خۆیان نەیەنە دەر، خەڵكی بێپشتیوان و پەنا، ناچارە بە سەردانەواندن، بێگومان باغی بێ پەرژین مڵەی دەخزێتە گیانی و دەژاكێ. كەواتە پێویستە بە دانانی كاریگەری لە سیاسەتە نێودەوڵەتییەكان و چوونە ناو بازنەی گەمەكانی خۆرهەڵاتی نێوەڕاست كە لە ئێستادا لە هەمیشە، گەرم و گوڕترە و لە لایەكی ترەوە گەڕانەوە بۆ نێو خەڵك و بوون لە نێویاندا، هەم پشتیوانی خەڵك بین و هەمیش قسەیەك بۆ كوتن هەبێت.
كە واتە بایكۆتی ڕووت و تەنیا، ناتوانێ و ناكرێ كاریگەر بێت، پێویستە حیزبەكان لە چوارچێوەی سوننەتی خۆیان (لە ڕووی دانی بەیاننامە) بێنە دەر و لە سەرجەم بوارەكانی خەباتی سیاسی، مەدەنی و كۆمەڵایەتیدا بەشدار بن و بوونیان هەبێت و وەڵامدەرەوەی پرسیارەكان بن و بەو جۆرە هەم بوونیان هەست پێكراو بێت و هەم ڕوونكردنەوە بدەن كە ئەوە یەكێك لە مافەكانی نەوەی نوێ و ئەركی بەرپرسانی حیزبەكان و لایەنەكانە بە ورد و درشتەوە و دەبێ بایكۆت، بایكۆتێكی چالاكانە بێت.
پێویستە بەرپرسانی حیزبی هەست بە گۆڕانی نەوەكان بكەن و نەوەی نوێ ببینن و بە پەیوەندییەكی تۆكمە، هەمەلایەنە و ساغڵەم، ئیزن نەدەن كەلێن بكەوێتە نێوان نەوەكان و ئەگەر كەلێنێكیش هاتۆتە ئاراوە، لەوە زیاتر قووڵ و بەرفراوان نەبێت، هەر كەلێنێك لە نێوان نەوەی دوێنێ و ئەوڕۆ و سبەی، خاڵێكی بەهێزە بۆ سەركەوتنی نەیارانی كورد و بزووتنەوەی كورد.
ئەم بابەتە روانگەی نووسەرەکەیەتی و ئاژانسی کوردپا لە ناوەڕۆکی بەرپرسیار نییە
