هۆلۆکاست ( Holocaust )، به‌شی- ١١
20:36 - 11 پووشپەڕ 2713
Unknown Author
سدیق بابایی
هۆلۆکاست ( Holocaust )، شۆوا، ئه‌نفال یان پاکتاوی ره‌گه‌زی؛
به‌پێ ئاماری کۆمۆنیسته‌کانی تورکیه:
١ ملیون و ٥٠٠ هه‌زار کوردی کوژراو و ڕاگوێزراوی زۆره‌ملی، نێوان ساڵه‌کانی ١٩٢٥تا ١٩٣٨ ی زاینی به‌ده‌ستی تورکه‌کان .
له‌ئاکامی جێ گۆڕکێ‌مه‌زنی مێژوویی، گوشاری سروشت، گه‌ڕان به‌دووی ژینگه‌ی باشتر، شه‌ڕی ده‌سه‌ڵاتخوازی ئیمپراتووره‌دژبه‌ره‌کان، دابه‌ش کردنی کوردستان له‌لایه‌ن زلهێزه‌کان، هه‌روه‌ها ده‌وری فراوان خوازیو قات و قڕی ، میله‌ت گه‌لێکی وه‌ک: تورک، فارس وعه‌ره‌ب له‌جیرانه‌تی یان له‌سه‌ر خاکی کوردستان وه‌ک سه‌رزه‌وی مێژوویی کوردان سه‌قامگیر بوون.
له‌به‌ختی ڕه‌شی کوردان ئه‌م جیرانه‌تیه ناموباره‌که‌به‌درێژایی مێژووی خۆی دیمه‌نی هێمنایه‌تی و ئاسایشی به‌کوردان نیشان نه‌داوه. هه‌رکه‌س له‌لاوه‌هاتووه‌به‌شێکی سه‌رزه‌وی ئه‌م خه‌ڵکه‌ی بۆ خۆی قرتاندوه. سه‌ره‌ڕای ئه‌وه‌ئه‌گه‌ر چی به‌شه‌که‌یتر ڕه‌زای به‌قه‌ده‌ری سه‌پێندراو داوه‌و خوازیاری نیمچه‌ژیانێکی ئاسووده‌وه‌ک خه‌ڵکانی کۆن و نوێ له‌ده‌وروبه‌ری بوه؛ دیسان به‌ئه‌وپه‌ڕی ناڕه‌اوایی و دوژمنکاری به‌رانبه‌ر ویستی مرۆڤی کورد هه‌ڵسوکه‌وت و وه‌ک بیانووی په‌لاماری نوێ و به‌رپه‌رچ دانه‌وه‌ی زێده‌خوازی کوردان لێک دراوه‌ته‌وه .
هه‌ر نه‌بێ له‌ماوه‌ی زیاتر له‌سه‌تو په‌نجا ساڵ به‌ر له‌ئێستاوه‌وێنه‌ی ئاشکرامان له داڕێژران و به‌ڕێوه‌چوونی پلانی قه‌ڵاچۆی خواست و ئاره‌زووی ئێنسانی کورد به‌ده‌ستی جیران و ده‌وروبه‌ریه‌کانی له‌به‌رده‌ست دان .
له‌خواره‌وه‌وێنه‌یێکی هاوشێوه‌ی کرداری نه‌یاری تورک و فارس ڕه‌گه‌زه‌کان وه‌ک مستێک له خه‌روار ده‌خرێته‌پێش چاوی وردبینی خۆێنه‌ر.
وه‌رد دانه‌وه‌ی کورتی وێنه‌خوێناویه‌کانی ڕابردوو ڕه‌نگه یارمه‌تیمان بدات فام کردنێکی تێروته‌سه‌لتری حاشا هه‌ڵنه‌گر له‌مێژووی خۆمان به‌ده‌سته‌وه‌بده‌ین به‌ڵکوو فامی تاکی کورد له‌سه‌ر ڕابردووی خۆی ده‌وڵه‌مه‌ندتر بکا.
ئه‌گه‌ر ڕابردووی دوورتر و کاره‌ساته‌کانی به‌مێژوو بسپێرین و ته‌نێ کورتتری به‌سه‌رهاتی خۆمان له نێوان ساڵه‌کانی ١٨١٩ تا کۆتایی ٢٠١٢ی زاینی بکه‌ین به‌ئاوێنه‌ی تێڕامانی سیاسه‌تی ده‌سه‌ڵاته زاڵه‌کان به‌رانبه‌ر به‌کورد، ڕه‌نگه‌داهاتووی کورد سه‌رله‌نوێ نه‌کاره‌ساتی هه‌ڵوه‌شاندنه‌وه‌ی هه‌وڵ و کوێره‌وه‌ری فێداکارانه‌ی ئازادی خوازانه‌ی کوردستان به‌خۆوه‌ببینێ و نـه‌ناچار بێ ڕۆژانه‌بۆ ده‌ست خستنی ژه‌مه‌نانێک له‌سنووره‌ده‌سکرده‌کاندا قوربانی بێ سنوور ببه‌خشێ .
له‌ڕوانگه‌ی زۆر تاک و توێژه‌رێکی کورد ناسه‌وه‌‌ڕێژه‌ی گرینگی هۆکاره‌کانی ئه‌م به‌سه‌رهاته‌مه‌ینه‌تباره، وانه‌و ئه‌زموونی کاره‌ساته‌مێژووییه‌کان ئه‌وه‌ده‌سه‌لمێنی که‌ئێمه‌نه‌مان توانیوه‌هێشتار نه‌یاره‌کانمان وه‌ک خۆیان بناسین . به‌واته‌یێکیتر ڕه‌نگامه‌بوونی پلانه‌داڕێژراوه‌کانی نه‌یارانی کورد تێکه‌ڵی جۆره‌ئازایه‌تی و هونه‌رێکی ئه‌وتۆ کراوه‌که‌ئێمه‌ی کورد توانای ئه‌وه‌مان پێشان نه‌داوه‌له‌ژێر کاریگه‌ری سێحربازانه- ی زمان و کرده‌وه‌کانیان خۆ ده‌رباز که‌ین !!
هیوا ئه‌وه‌یه به‌به‌سه‌رکردنه‌وه‌ی وێنه‌ی هه‌وڵه‌مێژوویه‌کانی نه‌زۆک کردنی ئاره‌زووی ئێنسانی کورد پتانسیل و هێزو توانا به‌فێڕۆ چوه‌کانمان له‌درزو که‌لێنی ئه‌م به‌سه‌رهاته‌ئاڵۆزه‌دا وه‌دۆزین .
١ ـ ساڵی ١١٩٨ به‌رانبه‌ر به١٨١٩ی زایینی : ئه‌حمه‌د ئاغا کوڕی موحه‌مه‌د ئاغا حاکمی مه‌راغه، باپیر ئاغا سه‌رۆکی ده‌سه‌ڵاتداری فێدراسیۆنی عه‌شایری کورد به‌خۆی و هه‌زار که‌سه‌وه‌به‌بیانوی یارمه‌تیدان بۆ سه‌قامگیر کردنی ئاسایش و پاڵپشتی، بانگ هێشتی مه‌راغه( شارێکی ئازه‌ربایجان) ده‌کا . به‌پێ پلانی پێشتر داڕێژراو سه‌رجه‌م مێوانانی دامه‌زراو له‌ماڵه‌کانی شار به‌شه‌و له‌گه‌ڵ سه‌رۆکه‌که‌یان( باپیر ئاغا ) له‌خه‌ودا بێ ئه‌وه تاقه‌که‌سێکیان لێ ده‌رچێ ده‌کوژن !
دیاره‌ئه‌حمه‌د ئاغای مه‌راغه بکوژی کوردان، زاوای فه‌تحعه‌لیخانی قاجاڕ ومێردی زه‌ینه‌ب خانم حه‌فده‌هه‌مین کچی شا بووه .
٢- کۆژرانی میر محمد ، ناسراو به‌میری ڕه‌واندز، میره‌کوێره) به‌پلانی سولتان محمد دووهه‌م – عوسمانی کاتی گه‌ڕانه‌وه‌بۆ کوردستان له ستانبوڵ له ترابوزان ١٨٣٧به‌ده‌ستی نۆکه‌رانی سولتان .
٣ـ بوداق خان مۆکری : ساڵی ١٢٠٣ هه‌رچه‌ند بۆ هاریکاری کردنی ده‌سه‌ڵاتی ناوه‌ندی و قڕ کردنی ئێلی بڵباس له‌لایه‌ن کورده‌وه‌تاوانبار و که‌وا سووری به‌ر له‌شکری شا ده‌ناسرێ، به‌فه‌رمانی ئاقا موحه‌مه‌د خان قاجار چاوی ده‌ر ده‌هێنن و ده‌ی کوژن .
٤ ـ ئه‌فراسیاو سوڵتانی زه‌ڕزا : ساڵی١٢٠٧پاش ئه‌وه‌موحه‌مه‌د قوڵیخان ( ئازه‌ری) حاکمی ورمێ ده‌که‌وێته‌به‌ر غه‌زه‌بی موحه‌مه‌د خانی قاجاڕ . سوڵتانی زه‌رزا یارمه‌تی و دا‌ڵده‌ی ده‌دات . کاتێک کێشه‌که‌چاره‌سه‌ر ده‌کرێ و قوڵیخان ده‌گێڕدرێته‌وه‌سه‌ر ده‌سه‌لاتی حکومه‌ت له‌ورمێ ، ئه‌فراسیاو سوڵتانی زاوای بۆ پیرۆزبایی ده‌چێته‌لای . به‌ڵام به‌فه‌رمانی شا قوڵی خان ده‌رمان داوی ده‌کا و ده‌مرێ !!
٥ ـ هه‌مزه‌ئاغای مه‌نگوڕ : سوپاسالاری شێخ عوبه‌یدوڵڵا ٣٠.٠٧.١٨٨١ له‌لایه‌ن حه‌سه‌ن عه‌لیخان (سه‌رتیپ ) وه‌زیری فه‌وائێد کوڕی موحه‌مه‌د سادق خانی گه‌ڕووس له‌ده‌ستو پێوه‌نده‌کانی ناسرلدین شا قاجاڕ بۆ نێو خێوه‌تی سپا له‌مه‌هاباد به‌بیا نووی ڕاوێژ و دڵدانه‌وه‌بانگ هێشتن ده‌کرێ . هاوکات له‌گه‌ڵ سه‌ت که‌س له‌تفه‌نگچیه‌کانی ده‌درێته به‌ر ده‌سڕێژ و ده‌کوژرێ !
٦ـ حه‌سه‌ن سانی هه‌ورامان : ساڵی ١٢٨٤ له‌لایه‌ن فه‌رهاد میرزای قاجاڕ حاکمی کوردستان(سنه)دیسان به‌نێو بۆ وتووێژ و پێشکه‌شکردنی خه‌ڵاتی شاهانه !! بانگ هێشتی ئاوایی بێڵک له‌ناوچه‌ی مه‌ریوان ده‌کرێ و به‌فێـڵ ده‌یکوژن .
٧ ـ جه‌عفه‌رئاغای شكاک : ساڵی ١٢٨٤ پاش سه‌فه‌ری موزه‌فه‌رلدین شا قاجاڕ بۆ ئۆروپا موحه‌مه‌د عه‌لی میرزا والی ته‌ورێز له‌جێگای خۆی داده‌نێ . والی به‌نزام ئه‌لسه‌لته‌نه‌تلگرافی فه‌رمان ده‌دا جه‌عفه‌ر ئاغا بکوژن .
نزام ئه‌لسه‌لته‌نه‌قورئانی مۆرکراو بۆ ئاغای شکاک ده‌نێرێ و داوای لێده‌کا بۆ پاراستنی ته‌وریز به‌هانایه‌وه‌بچێ .حسێن خانی زه‌ڕغام یه‌کێک له‌سه‌رانی سپای ته‌ورێز خانی کورد بۆ سه‌رای خۆی مێوانی ده‌کا . به‌گه‌یشتنی ده‌سڕێژی لێ ده‌که‌ن له‌جێدا شه‌هید ده‌کرێ .
٨ ـ حه‌مه‌سه‌عید سوڵتان حاکمی هه‌ورامان : ساڵی١٢٨٧ی کۆچی : دوا به‌دوای سوێند و قورئان بۆ پارێزگاری و ڕێز لێ گیران سه‌ردانی شاری سنه ده‌کات. پاش گه‌یشتنی به پێلانی شه‌ره‌فه‌لمولک و فه‌رمانی موعته‌مد ئه‌لده‌وله‌قاجاڕ و وه‌زیر ئاقاخانی نووری ڕه‌کێشی شاری جوانڕۆ ده‌کرێ و له‌وێدا ده‌کوژرێت .
٩ ـ سێداره‌دانی دوکتۆر فۆئاد، ئه‌کره‌م به‌گی جه‌میل، ته‌فێق به‌گ (وه‌کیلی داد) دانیشتووی دیار به‌کر وێرای ٤٩ که‌سیتر له‌ڕۆشنبیرانی کورد به‌بیانووی هاوکاری له‌گه‌ڵ شووڕشی شێخ سه‌عید له‌مه‌حکه‌مه‌ی ڕوواڵه‌تی نیزامی١٣ خه‌رمانان ٤ی سپتامبری ١٩٢٥ له‌دیار به‌کر.
هه‌ر له‌و سه‌روبه‌نده‌دا شێخ عه‌بدولقادری گه‌یلانی کوڕی شێخ عۆبه‌یدوڵای شه‌مزینی سه‌رۆکی سه‌نای عۆسمانی به‌بیانووی جاسووسی بۆ ئێنگیس له‌سێداره‌ی بێدادی درا.
ئارمسترانگ نوێنه‌ری ئه‌وکاتی بریتانیا له‌تورکیه‌ده‌ڵێ؛ \" سه‌رانسه‌ری کوردستان ئاگری تێ به‌ردراو خه‌ڵکه‌که‌ی کوشتار کران . پیاوه‌کان ئه‌شکه‌نجه‌دران و کوژران .
گونده‌کان سووتێندران به‌رهه‌می کشتوکاڵی له‌نێو بران .ژنو منداڵ بێ سه‌روشوێن یان کوژران .\" ( کورته‌مێژووی بزووتنه‌وه‌نه‌ته‌وه‌ییه‌کانی کورد) سادق شه‌ره‌فکه‌ندی.
جه‌وا‌ێر له‌عل نێهرۆ پیاوی مه‌زنی هێند له‌پێوه‌ندی وه‌زع وکاره‌ساتی تاڵی ژیانی کوردان له‌کتێبی ده‌ڵێ: \" به‌م جۆره‌تورکه‌کان که‌به‌م زووانه‌له‌پێناوی ئازادی خۆیاندا خه‌باتیان کردبوو ، کورده‌کان-یان که‌خوازیاری هه‌ر ئه‌م ئازادیه‌بوون سه‌رکوت کرد . سه‌یره‌چلۆن ناسیۆنالیزمێکی به‌رگریکه‌ر ده‌بێته‌ناسۆنالیزمێکی هێرشکه‌ر و خه‌بات له‌پێناو وه‌ده‌ست هێنانی ئازادی دا ده‌بێته‌خه‌بات بۆ زاڵ بوون به‌سه‌ر خه‌ڵکی دیکه‌دا !.\"
١٠- پلانی ترۆری سمایل ئاغا سمکۆ : به‌دانانی ته‌قه‌مه‌نی له‌نێو قوتووی شیرینی : ساڵی١٢٨٧به‌رانبه‌ر ١٩١٩ به‌ده‌ستی موکه‌ڕه‌م ئه‌لمولک جێگری والی ته‌ورێز که‌سمکۆ تێیدا ده‌رباز ده‌بێ به‌ڵام برایێکی ده‌کوژرێ .
١١ـ کوژرانی سمایل ئاغا سمکۆ : پووشپه‌ڕی ١٣٠٩ به‌رانبه‌ر به ١٧ی ژوئه‌نی ١٩٣٠ له‌شاری شنۆ به‌فه‌رمانی ڕه‌زا شا په‌هله‌وی، دیسان به‌بیانووی وتووێژ و پاش سوێندی قورئان و به‌ڵێنی پێدان.
١٢ - به‌هاری ١٩٣٧ دابه‌زاندنی پلانی کوشتنی(برایم) کوڕی سه‌ید ڕه‌زا سه‌رۆکی شۆڕشگێڕانی درسیم کاتی گه ڕانه‌وه‌له سه‌فه‌ری وتووێژ له‌سه‌ر بانگهێشتی ناوه‌ندی هێزه‌کانی تورک !
١٣- له‌داو خستن و مه‌حکه‌مه‌ی ڕوواڵه‌تی سه‌ید‌ڕه‌زا ڕێبه‌ری شووڕشی ده‌رسیم ٢٧ی خه‌زه‌ڵوه‌ری ١٩٣٧وێکڕای پێنج که‌س له‌سه‌رۆک عه‌شیره‌ته‌کانی ده‌رسیم و له‌سێداره‌دانی.
١٤ ـ له‌سێداره‌دانی پێشه‌وا و هاوڕێیانی ده‌ی خاکه‌لێوه‌ی ساڵی ١٣٢٦ پاش قه‌ولو به‌ڵێنی سه‌ۆک وه‌زیران قه‌وام !
١٥ ـ کوشتنی دوکتۆر قاسملو و هاوڕێیانی : ٢٢ی پووشپه‌ڕی ١٣٦٨به‌رانبه‌ر ١٣.٠٧.١٩٨٩له‌وین پێته‌ختی ئۆتریش له‌ژێر په‌رده‌ی وتووێژی چاره‌سه‌ر‌یدا !!
١٦ـ کوشتنی دوکتور سادق شه‌ره‌فکه‌ندی و هاڕێیانی :٢٦ی خه‌رمانانی ١٣٧١ به‌رانبه‌ر١٧ی دێسامبری١٩٩٢ له‌برلین (ئالمان) کاتی کۆبوونه‌وه‌بۆ یه‌کخستنی سه‌رانی هێزه‌سه‌رانسه‌ریه‌کانی دژبه‌ری تاران !! که‌ته‌نێ کورده‌کانی تێدا قوربانی کران ؟؟؟ مه‌حکه‌مه‌ی ناسراو به‌میکۆنۆس( قه‌زایی ئاڵمان) ده‌سه‌لاتدارانی ئێران ـ ی به‌پلاندانه‌ر و به‌ڕێوه‌به‌ری ئه‌م کرده‌وه‌ترۆریستیه به‌فه‌رمی ناساند .
دکتۆر سادق شه‌ره‌فکه‌ندی له‌لاپه‌ڕه‌ی ١٦٣ (کورته‌مێژووی بزووتنه‌وه‌نه‌ته‌وایه‌تیه‌کانی کورد ) ده‌ڵێ : \" له‌ماوه‌ی ١٣ ساڵ ڕاپه‌ڕین و خه‌باتی چه‌کداره‌انه‌ی کوردستان(تورکیا) دا ١٩٢٥- ١٩٣٨ زاینی به‌گوێره‌ی گوتاره‌کانی حێزبی کۆمۆنیستی تورکیه‌نزیکه‌ی یه‌ک ملیون و نیو له‌کورده‌کان یان کوژران یان بۆ شوێنه‌دوورده‌سته‌کان دوور خرانه‌وه.\"
درێژه‌ی هه‌یه
[email protected]
هۆلۆکاست ( Holocaust )، شۆوا، ئه‌نفال یان پاکتاوی ره‌گه‌زی؛
به‌پێ ئاماری کۆمۆنیسته‌کانی تورکیه:
١ ملیون و ٥٠٠ هه‌زار کوردی کوژراو و ڕاگوێزراوی زۆره‌ملی، نێوان ساڵه‌کانی ١٩٢٥تا ١٩٣٨ ی زاینی به‌ده‌ستی تورکه‌کان .
له‌ئاکامی جێ گۆڕکێ‌مه‌زنی مێژوویی، گوشاری سروشت، گه‌ڕان به‌دووی ژینگه‌ی باشتر، شه‌ڕی ده‌سه‌ڵاتخوازی ئیمپراتووره‌دژبه‌ره‌کان، دابه‌ش کردنی کوردستان له‌لایه‌ن زلهێزه‌کان، هه‌روه‌ها ده‌وری فراوان خوازیو قات و قڕی ، میله‌ت گه‌لێکی وه‌ک: تورک، فارس وعه‌ره‌ب له‌جیرانه‌تی یان له‌سه‌ر خاکی کوردستان وه‌ک سه‌رزه‌وی مێژوویی کوردان سه‌قامگیر بوون.
له‌به‌ختی ڕه‌شی کوردان ئه‌م جیرانه‌تیه ناموباره‌که‌به‌درێژایی مێژووی خۆی دیمه‌نی هێمنایه‌تی و ئاسایشی به‌کوردان نیشان نه‌داوه. هه‌رکه‌س له‌لاوه‌هاتووه‌به‌شێکی سه‌رزه‌وی ئه‌م خه‌ڵکه‌ی بۆ خۆی قرتاندوه. سه‌ره‌ڕای ئه‌وه‌ئه‌گه‌ر چی به‌شه‌که‌یتر ڕه‌زای به‌قه‌ده‌ری سه‌پێندراو داوه‌و خوازیاری نیمچه‌ژیانێکی ئاسووده‌وه‌ک خه‌ڵکانی کۆن و نوێ له‌ده‌وروبه‌ری بوه؛ دیسان به‌ئه‌وپه‌ڕی ناڕه‌اوایی و دوژمنکاری به‌رانبه‌ر ویستی مرۆڤی کورد هه‌ڵسوکه‌وت و وه‌ک بیانووی په‌لاماری نوێ و به‌رپه‌رچ دانه‌وه‌ی زێده‌خوازی کوردان لێک دراوه‌ته‌وه .
هه‌ر نه‌بێ له‌ماوه‌ی زیاتر له‌سه‌تو په‌نجا ساڵ به‌ر له‌ئێستاوه‌وێنه‌ی ئاشکرامان له داڕێژران و به‌ڕێوه‌چوونی پلانی قه‌ڵاچۆی خواست و ئاره‌زووی ئێنسانی کورد به‌ده‌ستی جیران و ده‌وروبه‌ریه‌کانی له‌به‌رده‌ست دان .
له‌خواره‌وه‌وێنه‌یێکی هاوشێوه‌ی کرداری نه‌یاری تورک و فارس ڕه‌گه‌زه‌کان وه‌ک مستێک له خه‌روار ده‌خرێته‌پێش چاوی وردبینی خۆێنه‌ر.
وه‌رد دانه‌وه‌ی کورتی وێنه‌خوێناویه‌کانی ڕابردوو ڕه‌نگه یارمه‌تیمان بدات فام کردنێکی تێروته‌سه‌لتری حاشا هه‌ڵنه‌گر له‌مێژووی خۆمان به‌ده‌سته‌وه‌بده‌ین به‌ڵکوو فامی تاکی کورد له‌سه‌ر ڕابردووی خۆی ده‌وڵه‌مه‌ندتر بکا.
ئه‌گه‌ر ڕابردووی دوورتر و کاره‌ساته‌کانی به‌مێژوو بسپێرین و ته‌نێ کورتتری به‌سه‌رهاتی خۆمان له نێوان ساڵه‌کانی ١٨١٩ تا کۆتایی ٢٠١٢ی زاینی بکه‌ین به‌ئاوێنه‌ی تێڕامانی سیاسه‌تی ده‌سه‌ڵاته زاڵه‌کان به‌رانبه‌ر به‌کورد، ڕه‌نگه‌داهاتووی کورد سه‌رله‌نوێ نه‌کاره‌ساتی هه‌ڵوه‌شاندنه‌وه‌ی هه‌وڵ و کوێره‌وه‌ری فێداکارانه‌ی ئازادی خوازانه‌ی کوردستان به‌خۆوه‌ببینێ و نـه‌ناچار بێ ڕۆژانه‌بۆ ده‌ست خستنی ژه‌مه‌نانێک له‌سنووره‌ده‌سکرده‌کاندا قوربانی بێ سنوور ببه‌خشێ .
له‌ڕوانگه‌ی زۆر تاک و توێژه‌رێکی کورد ناسه‌وه‌‌ڕێژه‌ی گرینگی هۆکاره‌کانی ئه‌م به‌سه‌رهاته‌مه‌ینه‌تباره، وانه‌و ئه‌زموونی کاره‌ساته‌مێژووییه‌کان ئه‌وه‌ده‌سه‌لمێنی که‌ئێمه‌نه‌مان توانیوه‌هێشتار نه‌یاره‌کانمان وه‌ک خۆیان بناسین . به‌واته‌یێکیتر ڕه‌نگامه‌بوونی پلانه‌داڕێژراوه‌کانی نه‌یارانی کورد تێکه‌ڵی جۆره‌ئازایه‌تی و هونه‌رێکی ئه‌وتۆ کراوه‌که‌ئێمه‌ی کورد توانای ئه‌وه‌مان پێشان نه‌داوه‌له‌ژێر کاریگه‌ری سێحربازانه- ی زمان و کرده‌وه‌کانیان خۆ ده‌رباز که‌ین !!
هیوا ئه‌وه‌یه به‌به‌سه‌رکردنه‌وه‌ی وێنه‌ی هه‌وڵه‌مێژوویه‌کانی نه‌زۆک کردنی ئاره‌زووی ئێنسانی کورد پتانسیل و هێزو توانا به‌فێڕۆ چوه‌کانمان له‌درزو که‌لێنی ئه‌م به‌سه‌رهاته‌ئاڵۆزه‌دا وه‌دۆزین .
١ ـ ساڵی ١١٩٨ به‌رانبه‌ر به١٨١٩ی زایینی : ئه‌حمه‌د ئاغا کوڕی موحه‌مه‌د ئاغا حاکمی مه‌راغه، باپیر ئاغا سه‌رۆکی ده‌سه‌ڵاتداری فێدراسیۆنی عه‌شایری کورد به‌خۆی و هه‌زار که‌سه‌وه‌به‌بیانوی یارمه‌تیدان بۆ سه‌قامگیر کردنی ئاسایش و پاڵپشتی، بانگ هێشتی مه‌راغه( شارێکی ئازه‌ربایجان) ده‌کا . به‌پێ پلانی پێشتر داڕێژراو سه‌رجه‌م مێوانانی دامه‌زراو له‌ماڵه‌کانی شار به‌شه‌و له‌گه‌ڵ سه‌رۆکه‌که‌یان( باپیر ئاغا ) له‌خه‌ودا بێ ئه‌وه تاقه‌که‌سێکیان لێ ده‌رچێ ده‌کوژن !
دیاره‌ئه‌حمه‌د ئاغای مه‌راغه بکوژی کوردان، زاوای فه‌تحعه‌لیخانی قاجاڕ ومێردی زه‌ینه‌ب خانم حه‌فده‌هه‌مین کچی شا بووه .
٢- کۆژرانی میر محمد ، ناسراو به‌میری ڕه‌واندز، میره‌کوێره) به‌پلانی سولتان محمد دووهه‌م – عوسمانی کاتی گه‌ڕانه‌وه‌بۆ کوردستان له ستانبوڵ له ترابوزان ١٨٣٧به‌ده‌ستی نۆکه‌رانی سولتان .
٣ـ بوداق خان مۆکری : ساڵی ١٢٠٣ هه‌رچه‌ند بۆ هاریکاری کردنی ده‌سه‌ڵاتی ناوه‌ندی و قڕ کردنی ئێلی بڵباس له‌لایه‌ن کورده‌وه‌تاوانبار و که‌وا سووری به‌ر له‌شکری شا ده‌ناسرێ، به‌فه‌رمانی ئاقا موحه‌مه‌د خان قاجار چاوی ده‌ر ده‌هێنن و ده‌ی کوژن .
٤ ـ ئه‌فراسیاو سوڵتانی زه‌ڕزا : ساڵی١٢٠٧پاش ئه‌وه‌موحه‌مه‌د قوڵیخان ( ئازه‌ری) حاکمی ورمێ ده‌که‌وێته‌به‌ر غه‌زه‌بی موحه‌مه‌د خانی قاجاڕ . سوڵتانی زه‌رزا یارمه‌تی و دا‌ڵده‌ی ده‌دات . کاتێک کێشه‌که‌چاره‌سه‌ر ده‌کرێ و قوڵیخان ده‌گێڕدرێته‌وه‌سه‌ر ده‌سه‌لاتی حکومه‌ت له‌ورمێ ، ئه‌فراسیاو سوڵتانی زاوای بۆ پیرۆزبایی ده‌چێته‌لای . به‌ڵام به‌فه‌رمانی شا قوڵی خان ده‌رمان داوی ده‌کا و ده‌مرێ !!
٥ ـ هه‌مزه‌ئاغای مه‌نگوڕ : سوپاسالاری شێخ عوبه‌یدوڵڵا ٣٠.٠٧.١٨٨١ له‌لایه‌ن حه‌سه‌ن عه‌لیخان (سه‌رتیپ ) وه‌زیری فه‌وائێد کوڕی موحه‌مه‌د سادق خانی گه‌ڕووس له‌ده‌ستو پێوه‌نده‌کانی ناسرلدین شا قاجاڕ بۆ نێو خێوه‌تی سپا له‌مه‌هاباد به‌بیا نووی ڕاوێژ و دڵدانه‌وه‌بانگ هێشتن ده‌کرێ . هاوکات له‌گه‌ڵ سه‌ت که‌س له‌تفه‌نگچیه‌کانی ده‌درێته به‌ر ده‌سڕێژ و ده‌کوژرێ !
٦ـ حه‌سه‌ن سانی هه‌ورامان : ساڵی ١٢٨٤ له‌لایه‌ن فه‌رهاد میرزای قاجاڕ حاکمی کوردستان(سنه)دیسان به‌نێو بۆ وتووێژ و پێشکه‌شکردنی خه‌ڵاتی شاهانه !! بانگ هێشتی ئاوایی بێڵک له‌ناوچه‌ی مه‌ریوان ده‌کرێ و به‌فێـڵ ده‌یکوژن .
٧ ـ جه‌عفه‌رئاغای شكاک : ساڵی ١٢٨٤ پاش سه‌فه‌ری موزه‌فه‌رلدین شا قاجاڕ بۆ ئۆروپا موحه‌مه‌د عه‌لی میرزا والی ته‌ورێز له‌جێگای خۆی داده‌نێ . والی به‌نزام ئه‌لسه‌لته‌نه‌تلگرافی فه‌رمان ده‌دا جه‌عفه‌ر ئاغا بکوژن .
نزام ئه‌لسه‌لته‌نه‌قورئانی مۆرکراو بۆ ئاغای شکاک ده‌نێرێ و داوای لێده‌کا بۆ پاراستنی ته‌وریز به‌هانایه‌وه‌بچێ .حسێن خانی زه‌ڕغام یه‌کێک له‌سه‌رانی سپای ته‌ورێز خانی کورد بۆ سه‌رای خۆی مێوانی ده‌کا . به‌گه‌یشتنی ده‌سڕێژی لێ ده‌که‌ن له‌جێدا شه‌هید ده‌کرێ .
٨ ـ حه‌مه‌سه‌عید سوڵتان حاکمی هه‌ورامان : ساڵی١٢٨٧ی کۆچی : دوا به‌دوای سوێند و قورئان بۆ پارێزگاری و ڕێز لێ گیران سه‌ردانی شاری سنه ده‌کات. پاش گه‌یشتنی به پێلانی شه‌ره‌فه‌لمولک و فه‌رمانی موعته‌مد ئه‌لده‌وله‌قاجاڕ و وه‌زیر ئاقاخانی نووری ڕه‌کێشی شاری جوانڕۆ ده‌کرێ و له‌وێدا ده‌کوژرێت .
٩ ـ سێداره‌دانی دوکتۆر فۆئاد، ئه‌کره‌م به‌گی جه‌میل، ته‌فێق به‌گ (وه‌کیلی داد) دانیشتووی دیار به‌کر وێرای ٤٩ که‌سیتر له‌ڕۆشنبیرانی کورد به‌بیانووی هاوکاری له‌گه‌ڵ شووڕشی شێخ سه‌عید له‌مه‌حکه‌مه‌ی ڕوواڵه‌تی نیزامی١٣ خه‌رمانان ٤ی سپتامبری ١٩٢٥ له‌دیار به‌کر.
هه‌ر له‌و سه‌روبه‌نده‌دا شێخ عه‌بدولقادری گه‌یلانی کوڕی شێخ عۆبه‌یدوڵای شه‌مزینی سه‌رۆکی سه‌نای عۆسمانی به‌بیانووی جاسووسی بۆ ئێنگیس له‌سێداره‌ی بێدادی درا.
ئارمسترانگ نوێنه‌ری ئه‌وکاتی بریتانیا له‌تورکیه‌ده‌ڵێ؛ \" سه‌رانسه‌ری کوردستان ئاگری تێ به‌ردراو خه‌ڵکه‌که‌ی کوشتار کران . پیاوه‌کان ئه‌شکه‌نجه‌دران و کوژران .
گونده‌کان سووتێندران به‌رهه‌می کشتوکاڵی له‌نێو بران .ژنو منداڵ بێ سه‌روشوێن یان کوژران .\" ( کورته‌مێژووی بزووتنه‌وه‌نه‌ته‌وه‌ییه‌کانی کورد) سادق شه‌ره‌فکه‌ندی.
جه‌وا‌ێر له‌عل نێهرۆ پیاوی مه‌زنی هێند له‌پێوه‌ندی وه‌زع وکاره‌ساتی تاڵی ژیانی کوردان له‌کتێبی ده‌ڵێ: \" به‌م جۆره‌تورکه‌کان که‌به‌م زووانه‌له‌پێناوی ئازادی خۆیاندا خه‌باتیان کردبوو ، کورده‌کان-یان که‌خوازیاری هه‌ر ئه‌م ئازادیه‌بوون سه‌رکوت کرد . سه‌یره‌چلۆن ناسیۆنالیزمێکی به‌رگریکه‌ر ده‌بێته‌ناسۆنالیزمێکی هێرشکه‌ر و خه‌بات له‌پێناو وه‌ده‌ست هێنانی ئازادی دا ده‌بێته‌خه‌بات بۆ زاڵ بوون به‌سه‌ر خه‌ڵکی دیکه‌دا !.\"
١٠- پلانی ترۆری سمایل ئاغا سمکۆ : به‌دانانی ته‌قه‌مه‌نی له‌نێو قوتووی شیرینی : ساڵی١٢٨٧به‌رانبه‌ر ١٩١٩ به‌ده‌ستی موکه‌ڕه‌م ئه‌لمولک جێگری والی ته‌ورێز که‌سمکۆ تێیدا ده‌رباز ده‌بێ به‌ڵام برایێکی ده‌کوژرێ .
١١ـ کوژرانی سمایل ئاغا سمکۆ : پووشپه‌ڕی ١٣٠٩ به‌رانبه‌ر به ١٧ی ژوئه‌نی ١٩٣٠ له‌شاری شنۆ به‌فه‌رمانی ڕه‌زا شا په‌هله‌وی، دیسان به‌بیانووی وتووێژ و پاش سوێندی قورئان و به‌ڵێنی پێدان.
١٢ - به‌هاری ١٩٣٧ دابه‌زاندنی پلانی کوشتنی(برایم) کوڕی سه‌ید ڕه‌زا سه‌رۆکی شۆڕشگێڕانی درسیم کاتی گه ڕانه‌وه‌له سه‌فه‌ری وتووێژ له‌سه‌ر بانگهێشتی ناوه‌ندی هێزه‌کانی تورک !
١٣- له‌داو خستن و مه‌حکه‌مه‌ی ڕوواڵه‌تی سه‌ید‌ڕه‌زا ڕێبه‌ری شووڕشی ده‌رسیم ٢٧ی خه‌زه‌ڵوه‌ری ١٩٣٧وێکڕای پێنج که‌س له‌سه‌رۆک عه‌شیره‌ته‌کانی ده‌رسیم و له‌سێداره‌دانی.
١٤ ـ له‌سێداره‌دانی پێشه‌وا و هاوڕێیانی ده‌ی خاکه‌لێوه‌ی ساڵی ١٣٢٦ پاش قه‌ولو به‌ڵێنی سه‌ۆک وه‌زیران قه‌وام !
١٥ ـ کوشتنی دوکتۆر قاسملو و هاوڕێیانی : ٢٢ی پووشپه‌ڕی ١٣٦٨به‌رانبه‌ر ١٣.٠٧.١٩٨٩له‌وین پێته‌ختی ئۆتریش له‌ژێر په‌رده‌ی وتووێژی چاره‌سه‌ر‌یدا !!
١٦ـ کوشتنی دوکتور سادق شه‌ره‌فکه‌ندی و هاڕێیانی :٢٦ی خه‌رمانانی ١٣٧١ به‌رانبه‌ر١٧ی دێسامبری١٩٩٢ له‌برلین (ئالمان) کاتی کۆبوونه‌وه‌بۆ یه‌کخستنی سه‌رانی هێزه‌سه‌رانسه‌ریه‌کانی دژبه‌ری تاران !! که‌ته‌نێ کورده‌کانی تێدا قوربانی کران ؟؟؟ مه‌حکه‌مه‌ی ناسراو به‌میکۆنۆس( قه‌زایی ئاڵمان) ده‌سه‌لاتدارانی ئێران ـ ی به‌پلاندانه‌ر و به‌ڕێوه‌به‌ری ئه‌م کرده‌وه‌ترۆریستیه به‌فه‌رمی ناساند .
دکتۆر سادق شه‌ره‌فکه‌ندی له‌لاپه‌ڕه‌ی ١٦٣ (کورته‌مێژووی بزووتنه‌وه‌نه‌ته‌وایه‌تیه‌کانی کورد ) ده‌ڵێ : \" له‌ماوه‌ی ١٣ ساڵ ڕاپه‌ڕین و خه‌باتی چه‌کداره‌انه‌ی کوردستان(تورکیا) دا ١٩٢٥- ١٩٣٨ زاینی به‌گوێره‌ی گوتاره‌کانی حێزبی کۆمۆنیستی تورکیه‌نزیکه‌ی یه‌ک ملیون و نیو له‌کورده‌کان یان کوژران یان بۆ شوێنه‌دوورده‌سته‌کان دوور خرانه‌وه.\"
درێژه‌ی هه‌یه
[email protected]
