بەشداری نەكردن لە هەڵبژاردنەكان، رێگەیەك بۆ بردنە پێشەوەی خەباتی مەدەنی لە كوردستان
13:15 - 6 رێبەندان 2711
Unknown Author
بەشداری نەكردن لە هەڵبژاردنەكان، رێگەیەك بۆ بردنە پێشەوەی خەباتی مەدەنی لە كوردستان
كامیل نورانی فەرد
دیسان گۆڕەپانی سیاسیی ئێران بە باسی هەڵبژاردن و بەشداری كردن و بەشداری نەكردن، بووە بە ناوەندی پێكدادانی بیر و بۆچوونە لێك جیاوازەكان. یاری و سیناریۆی هەمیشەیی دەسەڵاتدارانی رژیمیش لەپێناو گەرم داهێنانی هەڵبژاردنەكان، لە چوارچێوەی شەڕی زێڕنگەری و دەست خستنی بەشی زیاترە كەلە نێوان باڵەكانی وەلی فەقیە و ژێستی فریوكارانەی باڵی ریفۆرمخوازان لەسەر لێكدانەوە و مەرج دانان بۆ بەشداری كردن یان بەشداری نەكردن لە هەڵبژاردنەكان دەستی پێكردووە.
خەڵكی ئێران لەگەڵ هەڵبژاردن لە رژیمی ئاخوندیدا هەر لە سەرەتای هاتنە سەركاری ئەو رژیمەوە بە بەڕێوەبردنی هەڵبژاردنەكانی 12ی خاكەلێوەی 58 لەژێر ناوی \"جمهوری ئیسلامی ئەرێ یا نا؟\" ناسیاوییان هەیە و ناوەرۆكی هەڵبژاردنەكان لە نیزامی فاشیزمی مەزهەبی بە باشی دەزانن. هەڵبژاردنێك كە بە تەواوی لەگەڵ بناغە و ئوسووڵی خەڵكسالاری و دێمۆكراسی و بناغەی كۆمەڵگای ئازاد لە دژایەتییەكی نەگۆڕ دایە و لەسەر بناغەی نیزامی دین سالاری و قۆرغ كراو لەنێو كۆمەڵێكی بچووك و بەپێی ئیدویۆلۆژیی ویلایەتی موتڵەقی فەقیە دامەزراوە.
بۆ زانین و تێگەیشتن لە ناوەرۆكی هەڵبژاردنەكان لە نیزامی ئاخوندەكاندا بە چاوخشاندێكی خێرا هەر لە سەرەتای نووسین و داڕشتنی یاساكانی هەڵبژاردندا دەردەكەوێ كە یاساگەلێكی سەرانسەر ناتەبا و دژ بە قانوونە باو و هاوتەریبەكان لەگەڵ دێمۆكراسی كراوە بە بناغەی كاركردن. لە یاسای بنەڕەتیی رژیم پێوانەی جێگەی متمانە بوون بۆ پاڵێوراوی لە هەر هەڵبژاردنێكدا باوەڕ بوون و پابەند بوونی كەسەكان بە یەك خەت و بەرنامەی دیاریكراو (خەتی ویلایەتی فەقیە) و هەروەها لە هەڵبژاردنەكانی سەركۆماری لەسەر بنەما پابەند بوون بە یەك دین و مەزەهەب و رەگەز دانراوە و كەسانێك كەلە دەرەوی ئەو بازنەیە بن، تەنانەت ناتوانن خۆشیان بپاڵێون. لە هەڵبژاردنەكانی مەجلیس و شۆرای پارێزگا و شارەكانیش ئەگەرچی بە رواڵەت ناتوانن ئەو بەربەستانە بەمجۆرە بەڕێوە ببەن و رایگەیەنن، بەڵام لە ئاكام و لە كردەوەدا كەسەكان بەو جلوبەرگە ئاخوند پەسەندە دەڕازێنرێنەوە و ئەو كەسانەی كە جێگەی متمانەن و دەنگی پێویستیش دێننەوە، ناڕاستەوخۆ و سیستماتیك لە دوای تێپەڕاندنی هەموو قۆناغ و فیلتێرەكان لەگەڵ كەسایەتیەكی ئاڵوگۆڕ پێكراو بەرەوڕوو دەبن و دەبنە مۆرەیەك لەسەر تەختەی شەترەنجی ئاخوندەكان.
لەراستیدا فەلسەفەی دامەزراندنی ناوەندگەلی وەك شۆرای نیگابان و شاندی چاوەدێریی پارێزگاكان و چاودێری ئیستسوابی و... هتد بۆ گەیشتن بەو ئامانجانەیە. ئەگەر كەسێكیش لە بەرانبەر ئەو دام و دەزگایە بوەستێ، ناتوانێ درێژە بە كارەكانی بدات و لەلایەن دەست و پێوەندییەكانی ئەو دەزگایەوە دەخرێتە پەراوێزەوە. لە هەمووش گرینگتر ئەوەیە كە ئەگەر وای دابنێین كەسێك كەرامەت و وجوودی ئینسانی خۆی دەپارێزێ و مل بە بەربەستەكانی رژیم نادات، لەگەڵ شوێنێك (مەجلیس) بەرەوڕوو دەبێ كە كەمترین دەسەڵاتی سیاسی و قانونیی نیە و دەستوور و داڕشتن و چاوەدێری یاساكان و كاروباری كۆمەڵگا لە شوێنێكی دیكە ( بەیتی رێبەری) دیاری دەكرێ و لە راستیدا نیزامی ئاخوندی مەشرووعیەتی خۆی لە دەنگی خەڵك وەرناگرێ و بەپێی بناغەكانی پێكهاتەی ئەو رژیمە پێویستیەك بەو پرۆسەی مەشروعیەت دانە لە نیزامی \"پیرۆزی جمهوری ئیسلامی\"دا نیە. بە كورتی دەتوانین بڵێین، تێپەڕ كردنی ئەو رێگە سەخت و دوور و درێژە تەنیا بۆ گەیشتن بە شوێنی دەسپێكە.
كەوایە بە لەبەرچاو گرتنی ئەو راستیانە ئامانج لە بەڕێوە بردنی شانۆی هەڵبژاردن و سەرمایەدانان لەسەر بەڕێوە چوونی گەرم و گوڕی هەڵبژاردنەكان لەلایەن رژیمی ئاخوندییەوە چیە؟ جگەلە چەواشە كردنی بیروڕای گشتیی ناوخۆ، ئامانج لەو شانۆیە ژێستی دێمۆكراتیك لە ئاستی نێودەوڵەتی و شاردنەوەی سەرجەم پێشێلكارییەكانی مافی مرۆڤ و جینایەتەكانی لەژێر ناوی بەڕێوە بردنی هەڵبژاردنی ئازاد و دێمۆكراتیك و بەشداری ئازادانەی خەڵكە. كاتێك كە دامەزراوە داكۆكیكارەكانی مافی مرۆڤ و وڵاتانی جیهان وێنەی بەڕێوە چوونی هەڵبژاردن و بەشداری بەربڵاوی خەڵك دەبینن، ناتوانن بە شێوەیەكی جیددی و بەرفراوان فشارەكانیان لەسەر رژیمی ئێران كۆ بكەنەوە، چونكە بە گومانی هەڵەی بەخشینی مەشرووعیەت لەلایەن خەڵكەوە لە رێگەی بەشداری لە هەڵبژاردنەكان تووشی لێكدانەوەی هەڵە دەبن و سەبارەت بە جینایەتكاری و دڕندەیی ئەو رژیمە تووشی دوو دڵی دەبن.
بە سەرنج دان بەو بابەتە گەورەترین ئامانجی ئەو رژیمە، فریودانی جیهانیان و بە رواڵەت پیشاندانی دابین كردنی مافی خەڵكی وەزاڵە هاتووی ئێرانە، نەك ئەوەی كە مافی بێ ئەملاو ئەولای خەڵك سەبارەت بە هەڵبژاردنی نوێنەر و كەسانی جێگەی متمانەی خۆیان رێزی لێگیرابێ.
جێگەی سەرسووڕمانە لەگەڵ ئەوەی كە زۆربەی خەباتكاران و رووناكبیران و خاوەنڕایان لەو راستیانە ئاگادارن، دووبارە تووشی گومان و دوودڵی لەمەڕ بەشداری كردن و بەشداری نەكردن لە هەڵبژاردنەكاندا دەبن.
هەموو جارێ بە هاتنە مەیدانی كەسێك لە بەرەی ریفۆرمخوازان گومان و وەهمەكان بەرەو سەر دەچن و ئومێد و شەپۆلی ناڕاست و هەڵە دەگوازرێتەوە بۆ نێو كۆمەڵگا، ئەویش لەلایەن كەسانێكەوە كە پێشینەیەكی دوور درێژی خەبات دژی رژیمی نەگۆڕی ئاخوندییان هەیە. دەبێ یەكجار بۆ هەمیشە ئەو راستیە قبووڵ بكەین كە هەر جەریان و رەوتێك لەناوخۆی نیزام چ سەوز و چ بە هەر رەنگ و روویەكی دیكەوە توانای ریفۆرمیان نیە و هەموو ئیدعاكارانی ریفۆرم بۆ چەندەمین جار لە تاقیكردنەوەی خۆڕاگری لەسەر دروشمەكانیان شكستیان خواردووە و پەشیمانی و پاشگەز بوونەوەیان لێ بینراوە و كەوتوونەتە تاریف و زمان لووسی بۆ ویلایەتی فەقیە.
یان لەلایەكی دیكەشەوە بیانووی 2 نەتەوەیی هێندێك لە شارەكانی كوردستان بۆتە ئامرازێك بۆ هاندانی بەشداریی خەڵكی كوردستان لە هەڵبژاردنەكان و دەڵێن ئەگەر لەو شارانە خەڵك نەچنە سەر سندووقی دەنگدان، بەشە مافەكەیان، نەتەوەی بەرانبەر دەیبات و بەم شێوەیە مافەكانی نەتەوەكەمان پێشێل دەكرێ. جێگەی خۆیەتی ئەو پرسیارە گرینگە بكەین كەلە ماوەی 33 ساڵی دەسەڵاتدارییەتی ئاخوندەكان بوونی نوێنەرانی كورد چ ئاڵوگۆڕێكی ئەرێنی لە ژیانی خەڵكدا دروست كردووە هەتا ترسی ئەوەمان هەبێ كە لەو شارە دوو پێكهاتەییانە بەشەكەمان دەفەوتێ؟ مەگەر لە ماوەی ئەو ساڵانە كەمترین مافمان لەلایەن نوێنەرانی دانراوی رژیم وەدیهاتووە، یان دۆخی ئابووری باش بووە و لە سەرژمێری لەرادەبەدەری بێكاریی لاوان و نەبوونی دەرفەتی كار لە كوردستان كەم بۆتەوە. وەڵامی ئەو پرسیارە لەلایەن فەخرەدین حەیدەری نوێنەری سەقز و بانە ماوەیەك لەمەوبەر لە قسەكانی لە مەجلیس بە روونی درایەوە. ناوبراو لە قسەكانیدا دانی بەو راستیەدا نا كە رۆژ بە رۆژ ژمارەی بێكاریی لاوانی خوێندەواری كورد بەرەوسەر دەچێ و دۆخی ئابووری لە خەراپترین حاڵەتی خۆی دایە و خەڵك بەڕاستی لەگەڵ كێشەی جیددی بەرەوڕوون و هەروەها رەخنەی لە بەڵێن و وادەكانی ئەحمەدی نەژاد بە خەڵكی كوردستان گرت و گوتی: بۆچی خەڵك لەسەر كار دادەنێن و فریویان دەدەن؟ زۆر باشە، ئەو نوێنەرە بەرێزەی شارەكانی بانە و سەقز توانی بەهۆی درزی ناوخۆیی رژیم و شەڕ لەگەڵ رەوتی لادەر (انحرافی) رەخنە لە ئەحمەدی نەژاد بگرێ و سەرجەم نەهامەتی و كێشەكان بخاتە ئەستۆی ناوبراو كە لەڕاستیدا تەنیا ئەو هۆكاری هەموو كێشەكان نیە و توانی كێشەی خەڵك لە مەجلیس باس بكات، ئایا ئیتر لە دوای ئەو قسانە دەرگایەكی رەحمەت بە رووی خەڵكدا دەكرێتەوە و كێشەكان یەك لە دوای یەك چارەسەر دەبن؟ بە بڕوای من 32 ساڵ تەمەنی دەسەڵاتدارییەتی ئاخوندی بە باشی دەتوانێ وەڵامی هەموو پرسیارەكان لەو بارەوە بداتەوە.
بەهەرحاڵ نابێ گومانمان هەبێ لەسەر سەداقەت و شەرافەتی هێندێك لە نوێنەرانی رێگە پێدراو لە مەجلیس و ئۆرگانەكانی دەسەڵات، بەڵام وەدیهاتنی داوا رەواكانی خەڵك لەلایەن نوێنەرانەوە لە شوێنێك بەناوی مەجلیس قسەیەكی هەڵە و پووچە، لەبەر ئەوەی كە ئەو بینایە لە بناغەوە وێرانە و ئەوە راستیەكە لە ماوی ساڵیان دەسەڵاتداریی رژیم دەركەوتووە. پێشوازی و پڕوپاگەندە بۆ فریوكاریی هەڵبژاردن خەیانەتە بە متمانەی خەڵك و یارمەتیدەرە بۆ مانەوەی دەزگای سەركوت و جینایەتی رژیمی ئاخوندی.
بەڵێ، بانگەشە و پڕوپاگەندە بۆ هەڵبژاردنەكان لەژێر هەر ناوێك و بە هەر ئامانجێك لە نیزامی ئاخوندی و دەسەڵاتداری ئەو رژیمە كارێكی ناڕاست و دوور لە لۆژیكە.
ئەمڕۆ كە بەستێنی بەرەو پێش بردنی خەباتی مەدەنی، بەهۆی ماندوویی نەناسی و بەرەوسەر چوونی زانیاری و وریایی گشتی، زیاتر لە رابردوو لەبارە و سەرەڕای فشارەكانی دەسەڵات، خەڵك بە بەردەوامی و لە رێگەی جۆراوجۆرەوە خەباتی مەدەنی لە چوارچێوەی نافەرمانیە مەدەنیەكان و پەرەدان بە هەڵسوورانی NGO كان بەرەوپێش دەبەن. بەشداری نەكردن لە هەڵبژاردنەكان وەك رێكارێك بۆ بردنە پێشەوەی خەباتی مەدەنیش دێتە ئەژمار.
مەیدانی هەڵبژاردنەكان كە رژێم زۆری پێویستە بۆ وەرگرتنی رەواییەت لە ئاستی نێودەوڵەتی و پیشاندانی بەشداری بەربڵاوی خەڵك لە هەڵبژاردنەكان، جێگەی خۆیەتی بە باشترین شێوە لەلایەن خەڵكی وریا و ئازادیخوازی ئێران ئەو دەرفەتە كەڵكی لێ وەرگیرێ و ببێتە مەیدانێك بۆ بردنە پێشەوەی خەباتی مەدەنی و بە بەشداری نەكردن لە هەڵبژاردنەكان بە كردەوە پیلانەكانی رژیمی ئاخوندی پووچەڵ بكرێتەوە و مافی بێ ئەملا و ئەولای بەشداری نەكردن لە هەڵبژاردنەكان كەڵكی لێ وەرگیرێ.
بە دڵنیاییەوە خەڵكی كوردستان ئەزموونی 23ی بانەمەڕیان لەبیر نەكردووە كەلە یەكیەتیەكی كەم وێنەدا سەرانسەری كوردستان چووە ناو مانگرتنێكی گشتییەوە. خەڵكی كوردستان ئەزموونی بەنرخیان لە خەباتی مەدەنیدا هەیە و وەك پێشەنگی ئەو جۆرە خەباتە لە سەرانسەری ئێران دەناسرێ. جێگەی وەبیرهێنانەوەیە كە ئەو یەكیەتی و هاوپەیوەندییە بەرچاوە باقی نەتەوەكانی ئێرانی تووشی سەرسووڕمان كرد و لە هەمان كاتدا ئافەرین و دەستخۆشیان لە خەڵكی كورد كرد. لەلایەكی دیكەوە زەربەیەكی گورچكبڕ لە جەستەی رژیمی ئاخوندی درا و بە سەرنجدان بە ترس و دڵەڕاوكێی لەرادەبەدەری رژیم لە یەكیەتی و هاودەنگیی خەڵك، مانگرتنی گشتیی كوردستان بە بۆنەی ئیعدامی 5 زیندانیی سیاسی لە 19ی بانەمەڕی 1389 پەیامێكی زۆر روون و هەڕەشە ئامێز نێردرا بۆ دەسەڵاتدارانی ئێران. رژیم زیاتر لە هەر شتێكی دیكە ترسی لە یەكیەتی و هاوفكریی خەڵك هەیە و تووشی لەرزین و سەرلێشێواوی لەمەڕ هەڵسووكەوت لەگەڵ دۆخی پێشهاتوو دەبێ. پێویستە خەڵكی كوردستان لە هەر دەرفەتێك بۆ دووبارە كردنەوەی ئەو ئەزموونە سەركەوتوویە كەڵك وەرگرن و پێشەنگی خۆیان لەو شێوە خەباتە لە ئاستی ئێران سەرلەنوێ بسەلمێننەوە.
ئەوە بەرپرسایەتیەكی گرینگە و هەر تاكێكی كۆمەڵگا لە راست جێبەجێ كردنی بەرپرسیارە هیچ بیانووێك بۆ خۆ دزینەوە لەو بەرپرسایەتیە جێگەی قبووڵ نیە. هەر جۆرە فشار و بەربەستێك لەلایەن رژیمەوە نابێ لەپێناو بردنە پێشەوەی ئەو خەباتە، خەڵك تووشی دوودڵی بكات و ئەوە راستیەكە كە ئازادی و گەیشتن بە ئامانجەكان نرخی دەوێ و بۆ گەیشتن بە ئامانجەكانمان دەبێ ئەو نرخەش بدەین.
كامیل نورانی فەرد
دیسان گۆڕەپانی سیاسیی ئێران بە باسی هەڵبژاردن و بەشداری كردن و بەشداری نەكردن، بووە بە ناوەندی پێكدادانی بیر و بۆچوونە لێك جیاوازەكان. یاری و سیناریۆی هەمیشەیی دەسەڵاتدارانی رژیمیش لەپێناو گەرم داهێنانی هەڵبژاردنەكان، لە چوارچێوەی شەڕی زێڕنگەری و دەست خستنی بەشی زیاترە كەلە نێوان باڵەكانی وەلی فەقیە و ژێستی فریوكارانەی باڵی ریفۆرمخوازان لەسەر لێكدانەوە و مەرج دانان بۆ بەشداری كردن یان بەشداری نەكردن لە هەڵبژاردنەكان دەستی پێكردووە.
خەڵكی ئێران لەگەڵ هەڵبژاردن لە رژیمی ئاخوندیدا هەر لە سەرەتای هاتنە سەركاری ئەو رژیمەوە بە بەڕێوەبردنی هەڵبژاردنەكانی 12ی خاكەلێوەی 58 لەژێر ناوی \"جمهوری ئیسلامی ئەرێ یا نا؟\" ناسیاوییان هەیە و ناوەرۆكی هەڵبژاردنەكان لە نیزامی فاشیزمی مەزهەبی بە باشی دەزانن. هەڵبژاردنێك كە بە تەواوی لەگەڵ بناغە و ئوسووڵی خەڵكسالاری و دێمۆكراسی و بناغەی كۆمەڵگای ئازاد لە دژایەتییەكی نەگۆڕ دایە و لەسەر بناغەی نیزامی دین سالاری و قۆرغ كراو لەنێو كۆمەڵێكی بچووك و بەپێی ئیدویۆلۆژیی ویلایەتی موتڵەقی فەقیە دامەزراوە.
بۆ زانین و تێگەیشتن لە ناوەرۆكی هەڵبژاردنەكان لە نیزامی ئاخوندەكاندا بە چاوخشاندێكی خێرا هەر لە سەرەتای نووسین و داڕشتنی یاساكانی هەڵبژاردندا دەردەكەوێ كە یاساگەلێكی سەرانسەر ناتەبا و دژ بە قانوونە باو و هاوتەریبەكان لەگەڵ دێمۆكراسی كراوە بە بناغەی كاركردن. لە یاسای بنەڕەتیی رژیم پێوانەی جێگەی متمانە بوون بۆ پاڵێوراوی لە هەر هەڵبژاردنێكدا باوەڕ بوون و پابەند بوونی كەسەكان بە یەك خەت و بەرنامەی دیاریكراو (خەتی ویلایەتی فەقیە) و هەروەها لە هەڵبژاردنەكانی سەركۆماری لەسەر بنەما پابەند بوون بە یەك دین و مەزەهەب و رەگەز دانراوە و كەسانێك كەلە دەرەوی ئەو بازنەیە بن، تەنانەت ناتوانن خۆشیان بپاڵێون. لە هەڵبژاردنەكانی مەجلیس و شۆرای پارێزگا و شارەكانیش ئەگەرچی بە رواڵەت ناتوانن ئەو بەربەستانە بەمجۆرە بەڕێوە ببەن و رایگەیەنن، بەڵام لە ئاكام و لە كردەوەدا كەسەكان بەو جلوبەرگە ئاخوند پەسەندە دەڕازێنرێنەوە و ئەو كەسانەی كە جێگەی متمانەن و دەنگی پێویستیش دێننەوە، ناڕاستەوخۆ و سیستماتیك لە دوای تێپەڕاندنی هەموو قۆناغ و فیلتێرەكان لەگەڵ كەسایەتیەكی ئاڵوگۆڕ پێكراو بەرەوڕوو دەبن و دەبنە مۆرەیەك لەسەر تەختەی شەترەنجی ئاخوندەكان.
لەراستیدا فەلسەفەی دامەزراندنی ناوەندگەلی وەك شۆرای نیگابان و شاندی چاوەدێریی پارێزگاكان و چاودێری ئیستسوابی و... هتد بۆ گەیشتن بەو ئامانجانەیە. ئەگەر كەسێكیش لە بەرانبەر ئەو دام و دەزگایە بوەستێ، ناتوانێ درێژە بە كارەكانی بدات و لەلایەن دەست و پێوەندییەكانی ئەو دەزگایەوە دەخرێتە پەراوێزەوە. لە هەمووش گرینگتر ئەوەیە كە ئەگەر وای دابنێین كەسێك كەرامەت و وجوودی ئینسانی خۆی دەپارێزێ و مل بە بەربەستەكانی رژیم نادات، لەگەڵ شوێنێك (مەجلیس) بەرەوڕوو دەبێ كە كەمترین دەسەڵاتی سیاسی و قانونیی نیە و دەستوور و داڕشتن و چاوەدێری یاساكان و كاروباری كۆمەڵگا لە شوێنێكی دیكە ( بەیتی رێبەری) دیاری دەكرێ و لە راستیدا نیزامی ئاخوندی مەشرووعیەتی خۆی لە دەنگی خەڵك وەرناگرێ و بەپێی بناغەكانی پێكهاتەی ئەو رژیمە پێویستیەك بەو پرۆسەی مەشروعیەت دانە لە نیزامی \"پیرۆزی جمهوری ئیسلامی\"دا نیە. بە كورتی دەتوانین بڵێین، تێپەڕ كردنی ئەو رێگە سەخت و دوور و درێژە تەنیا بۆ گەیشتن بە شوێنی دەسپێكە.
كەوایە بە لەبەرچاو گرتنی ئەو راستیانە ئامانج لە بەڕێوە بردنی شانۆی هەڵبژاردن و سەرمایەدانان لەسەر بەڕێوە چوونی گەرم و گوڕی هەڵبژاردنەكان لەلایەن رژیمی ئاخوندییەوە چیە؟ جگەلە چەواشە كردنی بیروڕای گشتیی ناوخۆ، ئامانج لەو شانۆیە ژێستی دێمۆكراتیك لە ئاستی نێودەوڵەتی و شاردنەوەی سەرجەم پێشێلكارییەكانی مافی مرۆڤ و جینایەتەكانی لەژێر ناوی بەڕێوە بردنی هەڵبژاردنی ئازاد و دێمۆكراتیك و بەشداری ئازادانەی خەڵكە. كاتێك كە دامەزراوە داكۆكیكارەكانی مافی مرۆڤ و وڵاتانی جیهان وێنەی بەڕێوە چوونی هەڵبژاردن و بەشداری بەربڵاوی خەڵك دەبینن، ناتوانن بە شێوەیەكی جیددی و بەرفراوان فشارەكانیان لەسەر رژیمی ئێران كۆ بكەنەوە، چونكە بە گومانی هەڵەی بەخشینی مەشرووعیەت لەلایەن خەڵكەوە لە رێگەی بەشداری لە هەڵبژاردنەكان تووشی لێكدانەوەی هەڵە دەبن و سەبارەت بە جینایەتكاری و دڕندەیی ئەو رژیمە تووشی دوو دڵی دەبن.
بە سەرنج دان بەو بابەتە گەورەترین ئامانجی ئەو رژیمە، فریودانی جیهانیان و بە رواڵەت پیشاندانی دابین كردنی مافی خەڵكی وەزاڵە هاتووی ئێرانە، نەك ئەوەی كە مافی بێ ئەملاو ئەولای خەڵك سەبارەت بە هەڵبژاردنی نوێنەر و كەسانی جێگەی متمانەی خۆیان رێزی لێگیرابێ.
جێگەی سەرسووڕمانە لەگەڵ ئەوەی كە زۆربەی خەباتكاران و رووناكبیران و خاوەنڕایان لەو راستیانە ئاگادارن، دووبارە تووشی گومان و دوودڵی لەمەڕ بەشداری كردن و بەشداری نەكردن لە هەڵبژاردنەكاندا دەبن.
هەموو جارێ بە هاتنە مەیدانی كەسێك لە بەرەی ریفۆرمخوازان گومان و وەهمەكان بەرەو سەر دەچن و ئومێد و شەپۆلی ناڕاست و هەڵە دەگوازرێتەوە بۆ نێو كۆمەڵگا، ئەویش لەلایەن كەسانێكەوە كە پێشینەیەكی دوور درێژی خەبات دژی رژیمی نەگۆڕی ئاخوندییان هەیە. دەبێ یەكجار بۆ هەمیشە ئەو راستیە قبووڵ بكەین كە هەر جەریان و رەوتێك لەناوخۆی نیزام چ سەوز و چ بە هەر رەنگ و روویەكی دیكەوە توانای ریفۆرمیان نیە و هەموو ئیدعاكارانی ریفۆرم بۆ چەندەمین جار لە تاقیكردنەوەی خۆڕاگری لەسەر دروشمەكانیان شكستیان خواردووە و پەشیمانی و پاشگەز بوونەوەیان لێ بینراوە و كەوتوونەتە تاریف و زمان لووسی بۆ ویلایەتی فەقیە.
یان لەلایەكی دیكەشەوە بیانووی 2 نەتەوەیی هێندێك لە شارەكانی كوردستان بۆتە ئامرازێك بۆ هاندانی بەشداریی خەڵكی كوردستان لە هەڵبژاردنەكان و دەڵێن ئەگەر لەو شارانە خەڵك نەچنە سەر سندووقی دەنگدان، بەشە مافەكەیان، نەتەوەی بەرانبەر دەیبات و بەم شێوەیە مافەكانی نەتەوەكەمان پێشێل دەكرێ. جێگەی خۆیەتی ئەو پرسیارە گرینگە بكەین كەلە ماوەی 33 ساڵی دەسەڵاتدارییەتی ئاخوندەكان بوونی نوێنەرانی كورد چ ئاڵوگۆڕێكی ئەرێنی لە ژیانی خەڵكدا دروست كردووە هەتا ترسی ئەوەمان هەبێ كە لەو شارە دوو پێكهاتەییانە بەشەكەمان دەفەوتێ؟ مەگەر لە ماوەی ئەو ساڵانە كەمترین مافمان لەلایەن نوێنەرانی دانراوی رژیم وەدیهاتووە، یان دۆخی ئابووری باش بووە و لە سەرژمێری لەرادەبەدەری بێكاریی لاوان و نەبوونی دەرفەتی كار لە كوردستان كەم بۆتەوە. وەڵامی ئەو پرسیارە لەلایەن فەخرەدین حەیدەری نوێنەری سەقز و بانە ماوەیەك لەمەوبەر لە قسەكانی لە مەجلیس بە روونی درایەوە. ناوبراو لە قسەكانیدا دانی بەو راستیەدا نا كە رۆژ بە رۆژ ژمارەی بێكاریی لاوانی خوێندەواری كورد بەرەوسەر دەچێ و دۆخی ئابووری لە خەراپترین حاڵەتی خۆی دایە و خەڵك بەڕاستی لەگەڵ كێشەی جیددی بەرەوڕوون و هەروەها رەخنەی لە بەڵێن و وادەكانی ئەحمەدی نەژاد بە خەڵكی كوردستان گرت و گوتی: بۆچی خەڵك لەسەر كار دادەنێن و فریویان دەدەن؟ زۆر باشە، ئەو نوێنەرە بەرێزەی شارەكانی بانە و سەقز توانی بەهۆی درزی ناوخۆیی رژیم و شەڕ لەگەڵ رەوتی لادەر (انحرافی) رەخنە لە ئەحمەدی نەژاد بگرێ و سەرجەم نەهامەتی و كێشەكان بخاتە ئەستۆی ناوبراو كە لەڕاستیدا تەنیا ئەو هۆكاری هەموو كێشەكان نیە و توانی كێشەی خەڵك لە مەجلیس باس بكات، ئایا ئیتر لە دوای ئەو قسانە دەرگایەكی رەحمەت بە رووی خەڵكدا دەكرێتەوە و كێشەكان یەك لە دوای یەك چارەسەر دەبن؟ بە بڕوای من 32 ساڵ تەمەنی دەسەڵاتدارییەتی ئاخوندی بە باشی دەتوانێ وەڵامی هەموو پرسیارەكان لەو بارەوە بداتەوە.
بەهەرحاڵ نابێ گومانمان هەبێ لەسەر سەداقەت و شەرافەتی هێندێك لە نوێنەرانی رێگە پێدراو لە مەجلیس و ئۆرگانەكانی دەسەڵات، بەڵام وەدیهاتنی داوا رەواكانی خەڵك لەلایەن نوێنەرانەوە لە شوێنێك بەناوی مەجلیس قسەیەكی هەڵە و پووچە، لەبەر ئەوەی كە ئەو بینایە لە بناغەوە وێرانە و ئەوە راستیەكە لە ماوی ساڵیان دەسەڵاتداریی رژیم دەركەوتووە. پێشوازی و پڕوپاگەندە بۆ فریوكاریی هەڵبژاردن خەیانەتە بە متمانەی خەڵك و یارمەتیدەرە بۆ مانەوەی دەزگای سەركوت و جینایەتی رژیمی ئاخوندی.
بەڵێ، بانگەشە و پڕوپاگەندە بۆ هەڵبژاردنەكان لەژێر هەر ناوێك و بە هەر ئامانجێك لە نیزامی ئاخوندی و دەسەڵاتداری ئەو رژیمە كارێكی ناڕاست و دوور لە لۆژیكە.
ئەمڕۆ كە بەستێنی بەرەو پێش بردنی خەباتی مەدەنی، بەهۆی ماندوویی نەناسی و بەرەوسەر چوونی زانیاری و وریایی گشتی، زیاتر لە رابردوو لەبارە و سەرەڕای فشارەكانی دەسەڵات، خەڵك بە بەردەوامی و لە رێگەی جۆراوجۆرەوە خەباتی مەدەنی لە چوارچێوەی نافەرمانیە مەدەنیەكان و پەرەدان بە هەڵسوورانی NGO كان بەرەوپێش دەبەن. بەشداری نەكردن لە هەڵبژاردنەكان وەك رێكارێك بۆ بردنە پێشەوەی خەباتی مەدەنیش دێتە ئەژمار.
مەیدانی هەڵبژاردنەكان كە رژێم زۆری پێویستە بۆ وەرگرتنی رەواییەت لە ئاستی نێودەوڵەتی و پیشاندانی بەشداری بەربڵاوی خەڵك لە هەڵبژاردنەكان، جێگەی خۆیەتی بە باشترین شێوە لەلایەن خەڵكی وریا و ئازادیخوازی ئێران ئەو دەرفەتە كەڵكی لێ وەرگیرێ و ببێتە مەیدانێك بۆ بردنە پێشەوەی خەباتی مەدەنی و بە بەشداری نەكردن لە هەڵبژاردنەكان بە كردەوە پیلانەكانی رژیمی ئاخوندی پووچەڵ بكرێتەوە و مافی بێ ئەملا و ئەولای بەشداری نەكردن لە هەڵبژاردنەكان كەڵكی لێ وەرگیرێ.
بە دڵنیاییەوە خەڵكی كوردستان ئەزموونی 23ی بانەمەڕیان لەبیر نەكردووە كەلە یەكیەتیەكی كەم وێنەدا سەرانسەری كوردستان چووە ناو مانگرتنێكی گشتییەوە. خەڵكی كوردستان ئەزموونی بەنرخیان لە خەباتی مەدەنیدا هەیە و وەك پێشەنگی ئەو جۆرە خەباتە لە سەرانسەری ئێران دەناسرێ. جێگەی وەبیرهێنانەوەیە كە ئەو یەكیەتی و هاوپەیوەندییە بەرچاوە باقی نەتەوەكانی ئێرانی تووشی سەرسووڕمان كرد و لە هەمان كاتدا ئافەرین و دەستخۆشیان لە خەڵكی كورد كرد. لەلایەكی دیكەوە زەربەیەكی گورچكبڕ لە جەستەی رژیمی ئاخوندی درا و بە سەرنجدان بە ترس و دڵەڕاوكێی لەرادەبەدەری رژیم لە یەكیەتی و هاودەنگیی خەڵك، مانگرتنی گشتیی كوردستان بە بۆنەی ئیعدامی 5 زیندانیی سیاسی لە 19ی بانەمەڕی 1389 پەیامێكی زۆر روون و هەڕەشە ئامێز نێردرا بۆ دەسەڵاتدارانی ئێران. رژیم زیاتر لە هەر شتێكی دیكە ترسی لە یەكیەتی و هاوفكریی خەڵك هەیە و تووشی لەرزین و سەرلێشێواوی لەمەڕ هەڵسووكەوت لەگەڵ دۆخی پێشهاتوو دەبێ. پێویستە خەڵكی كوردستان لە هەر دەرفەتێك بۆ دووبارە كردنەوەی ئەو ئەزموونە سەركەوتوویە كەڵك وەرگرن و پێشەنگی خۆیان لەو شێوە خەباتە لە ئاستی ئێران سەرلەنوێ بسەلمێننەوە.
ئەوە بەرپرسایەتیەكی گرینگە و هەر تاكێكی كۆمەڵگا لە راست جێبەجێ كردنی بەرپرسیارە هیچ بیانووێك بۆ خۆ دزینەوە لەو بەرپرسایەتیە جێگەی قبووڵ نیە. هەر جۆرە فشار و بەربەستێك لەلایەن رژیمەوە نابێ لەپێناو بردنە پێشەوەی ئەو خەباتە، خەڵك تووشی دوودڵی بكات و ئەوە راستیەكە كە ئازادی و گەیشتن بە ئامانجەكان نرخی دەوێ و بۆ گەیشتن بە ئامانجەكانمان دەبێ ئەو نرخەش بدەین.
