پیلانگێڕیی کۆماری ئیسلامی لە دژی ویست‌و ئیرادەی سەربەخۆییخوازی لەهەرێمی کوردستان‌دا

قادر وریا

لە دوای جێگیربوونی هێزی پێشمەرگە لە ناوچە دابڕێندراوەکانی باشووری کوردستان و بە شوێن هاتنەگۆڕی جیددیی داوای گشتپرسی بۆ سەربەخۆیی ئەم بەشەی کوردستان لە لایەن سەرۆکایەتیی هەرێم‌‌و پێشوازیی گشتیی هێزە سیاسییەکان‌و خەڵکی هەرێمی کوردستان لەم داوایە، ڕێژیمی کۆماری ئیسلامیی ئێران زیاتر لە هەر دەوڵەت‌و لایەنێکی دیکە ترسی ڕێنیشتوە‌و کەوتووەتە دژایەتی‌و پیلانگێڕی لە دژی ئیرادەی سەربەخۆییخوازانە لە هەرێمی کوردستان‌دا.

بە گوێرەی ئەو زانیارییانەی بە کۆمیسیۆنی تەشکیلاتی حیزبی دیموکراتی کوردستان گەیشتوون، لە یەک مانگی ڕابردوودا جموجۆڵێکی بەرچاوی نیزامی‌‌‌‌وئەمنییەتی لە لایەن دامودەزگا سوپایی‌‌و ئەمنییەتییەکانی کۆماری ئیسلامی لە ڕۆژهەڵاتی کوردستان بیندراون کە تایبەتمەندیی دیاری ئەم جموجۆڵانە دژایەتی لە گەڵ هەرێمی کوردستان لە ئەگەری پەنابردن بۆ گشتپرسی‌و ڕاگەیاندنی سەربەخۆیی دایە.

زیادکردنی هێزی نیزامی لە شار‌و ناوچە سنوورییەکان بە تایبەتی لە ناوچە سنوورییەکانی پارێزگەی ورمێ کە لەگەڵ هەرێمی کوردستان نزیکی یا سنووری هاوبەشیان هەیە (شنۆ، نەغەدە، پیرانشار، سەردەشت)، هاندانی جاشەکان و بەکرێگیراوان بۆ ناونووسی بە مەبەستی \"خزمەت\" لە دەرەوەی ئێران (عێراق‌و سووریە) لە بەرامبەر بەڵێنی مووچەیەکی مانگانەی زۆر‌دا، ئاوەدانکردنەوەی کۆمەڵێک پێگەی نیزامیی چۆڵکراو (بۆ نموونە لە شاخ‌و گوندەکانی ناوچەی ڕەبەت‌و سەردەشت)، ‌پێکهێنانی کۆبوونەوەی تایبەت بۆ بەسیجییەکان‌و دەستوپێوەندەکانیان بە مەبەستی باسکردن لەو \"هەڕەشە‌و مەترسی\"یانەی دەوڵەت‌و وڵاتی عێراق لە گەڵیان بەرەوڕوون، بەشێک لەو جموجۆڵانەن. ئەم جموجۆڵانە لە کاتێک‌دان کە میدیاکانی سەر بەکۆماری ئیسلامی‌و کاربەدەستان‌و نوێنەرانی ئەم ڕێژیمە لەم ماوەیە دا لە دژایەتیکردنی ویست‌و ئیرادەی سەربەخۆییخوازی‌و هێرش بۆ سەر هەڵگران‌و داکۆکیکارانی ویستی گشتپرسی‌و داوای سەربەخۆیی،‌ درێغیان نەکردوە.

جگە لەمەش لەم دوایانە‌دا، حەراسەتی وەزارەتی ئیتلاعاتی کۆماری ئیسلامی لە پارێزگە جۆراوجۆرەکانی رۆژهەڵاتی کوردستان، بە شێوەی پۆل پۆل‌و یەک یەک پێوەندیی بە ژمارەیەکی بەرچاولە ڕۆژنامەنووسان‌و چالاکانی بواری میدیاوە گرتووە.

لەو چاوپێکەوتن‌و پێوەندییانەدا، داوایان لە ڕۆژنامەنووسان‌و میدیاکارانی کوردستان کردوە بە هەموو توانای خۆیانەوە بکەونە دژایەتی‌لە گەڵ ویست‌و ئیرادەی سەربەخۆییخوازی لە هەرێمی کوردستان‌و بە تایبەتی سەرۆکی هەرێمی کوردستان بدەنە بەرنووکی هێرشەکانیان. ‌‌داوای وەزارەتی ئیتلاعات لە میدیاکاران‌و ڕۆژنامەنووسان ئەوە بووە ویستی پێکهاتنی دەوڵەتی کوردی وەک پڕۆژەیەکی ئیسرائیلی بناسێنن‌و وێڕای باسکردن لە مەترسییەکانی ڕاگەیاندنی دەوڵەتی کوردی، داکۆکی لە یەکپارچەیی عێراق بکەن. بەرپرسانی وەزارەتی ئیتلاعات لەم دیدار‌و پیوەندییانە‌دا نەشیان شاردووەتەوە کە لە دەرەوەی ئێران‌و لە ئاستی ناوچە‌دا، هێندێک قەڵەمیان بۆ ئەم مەبەستە ڕاسپاردوە.‌‌هەروەها ڕاشیان گەیاندوە ئەو کەسانەی وەک نووسەر، شارەزا، لێکۆلەر‌و شرۆڤەکار، کار بۆ ئەم خەتە سیاسییە بکەن، لەگەڵ پێزانین و پاداشی کۆماری ئیسلامیی ئێران بەرەوڕوو دەبن.

حیزبی دیموکراتی کوردستان لەم پێوەندییە دا، بە ئەرکی سیاسی‌ونەتەوەیی خۆی دەزانێ لە هەلومەرجی ئێستا‌دا، ڕووی قسەی بکاتە دوو دەستە بەردەنگ کە ئەم پیلانگێڕییانەی کۆماری ئیسلامی بە جۆرێک لە جۆرەکان پێوەندیی بەوانەوە هەیە:
دەستەی یەکەم، ئەولایەن‌و کەسانەن کە کۆماری ئیسلامی وەک دۆست‌و خەمخۆری کورد دەناسن یا بە هەر هۆیەک وای دەناسێنن.

دەستەی دوویەمیش، ئەوانەن کە کۆماری ئیسلامی، دەیەوێ لە دژی ویستی سەربەخۆیی کورد بەکاریان بێنێت.

**
ڕێژیمی ڕیاکاری کۆماری ئیسلامیی ئێران، بەردەوام هەوڵی داوە لە لایەک \"موسوڵمانبوونی نەتەوەی کورد‌\"و لە لایەکی دیکە \"ئێرانیبوونی رەچەڵەکی کوردەکان\" وەک کارتێکی سیاسی بۆ یاریکردن بە پرسی کورد لە وڵاتانی دراوسێ‌دا بەکار بێنێ. ئەمە لە کاتێک دابووە کە لە نێوخۆی ئێران‌دا، نەک هەر هیچ مافێکی نەتەوەیی کوردەکانی بە ڕەسمیی نەناسیوە بەڵکوو لە هیچ چەشنە سەرکوت و تاوانێک دژی کورد لە ڕۆژهەڵاتی کوردستان‌و ئێران، دەستی نەگێڕاوەتەوە. خاڵی لەمە سەرنجڕاکێشتر، ئەو سیاسەت‌و هەڵوێستە ئاشکرا‌و شاراوانەن کە ئەم ڕێژیمە لە کاتی سەرکەوتن و بەرەوپێشچوونی پرسی کورد لە ناوچەدا، بەڕێوەی بردوون‌و بەڕێوەیان دەبا. لەم بارەیەوە تەنیا ئاماژە بە دوونموونە دەکەین:
١- نموونەی یەکەم، هاوبەشیی ئەو ڕێژیمە لە پیلانگێڕی‌و هەوڵەکانی دەوڵەتانی سووریە‌‌‌و تورکیە لە دەیەی ٩٠ی زایینی‌دا بوو کە هەرێمی کوردستان بە پێچەوانەی ویستی ئەوان کەوتبووە ژێرچەتری چاوەدێرییەکی نێودەوڵەتی‌و کورد لە ئاکامی ئەو وەزعە دا، پارلمان‌و حکوومەتی هەرێمی کوردستانی دامەزراند.

٢- نموونەی دووهەم پیلانگێڕی‌و دوژمنایەتیی ئێستای ئەو ڕێژیمە هەمبەرهاتنەگۆڕی ویست‌و ئیرادەی سەربەخۆییخوازی لە هەرێمی کوردستانە.

لەو کەس‌و لایەنانەی کۆماری ئیسلامی وەک دۆست‌و خەمخۆری کورد دەناسن یا دەیناسێنن، دەپرسین ئەوە چ دۆست‌و پشتیوانێکی نەتەوەی کوردە، کە چاوی دیتنی ئەوەی نییە ئەم نەتەوە\"موسوڵمان\"‌و \"بە ڕەچەڵەک ئێرانی\"یە،لە گشتپرسییەکی ئازاد‌و دیموکراتیک‌دا بڕیارلە سەر چارەنووسی خۆی بدا‌و لە سەر نیشتمانی خۆی، ببێتەخاوەنی دەوڵەتێکی سەربەخۆ، ئەویش بێ ئەوەی خاکی نەتەوە‌و وڵاتێکی دیکە داگیر بکا؟! ئایا ئەمە ئەو پەڕی دوژمنایەتیی ئەو رێژیمە لە گەڵ نەتەوەی کورد‌و پرسە ڕەواکەی ناگەیەنێ کە کاتێک دەگاتە سەر دژایەتیی دابینبوونی مافی سەربەخۆیی بۆ بەشێک لە نەتەوەی کورد، \"موسوڵمانبوون\"‌و \"ئێرانیبوونی کورد لە هەر جێیەک بیت\"‌و تەنانەت دروشم‌و سیاسەت‌‌و ناوەرۆکی بە رواڵەت دژ بە ئیستیعمارو ئیستیکباری‌خۆی، وەلا دەنێ‌و لە پێناوی دژایەتیی پرسی کورد، دەیانخاتە ژیر پێ؟! ئەم دوژمنایەتییە دەبێ چەندە زۆر‌و بێسنوور بێت کەمانەوە‌‌‌و پاراستنی یەکەیەکی سیاسی- جۆگرافیایی وەک عێراق_کە دروستبوونەکەی لە ئەساس دا بەرهەمی ڕێککەوتنی هێزە ئیستیعمارییەکان لە سەر دابەشینی سەرزەوییەکانی ئەم ناوچەیە بە بێ رەزامەندیی نەتەوەکانی ئەوێ بووە، بەو هەمووە کێشە‌و قەیرانانەی ڕابردوو‌و ئێستا‌و داهاتووەوە،لە پێکهاتنی وڵات‌و دەوڵەتێکی سەربەخۆی کورد، بە باشتر دەزانێ! لە راستی‌دا ناسین‌و ناساندنی ڕێژیمێک بەم سیاسەتە دژە کوردییەوە بە \"دۆستی کورد\"،دەچێتە خانەی خۆفریودان‌‌و خەڵک بە فریوبردن‌‌.‌‌ئەم کارە شیاوی ناوێکی گەورەتر ‌لە‌\"هەڵە\"‌و \"بەهەڵەچوونێکی سیاسی\"یە.‌دیارە لەبەرچاونەگرتن‌و لەبیرخۆبردنەوەی سیاسەت‌و هەڵویستی تاسەرئێسقان دوژمنانەی ئەو ڕێژیمەش لە ئاست ئەو شانس و دەرفەتە مێژووییانەی بۆ کورد ڕەخساون‌و دەرەخسێن، هەڵەیەکی گەورەیە‌و بە هیچ جۆر ڕەوا نییە لە حیسابات و سیاسەتکردنی داهاتوو‌دا، فەرامۆش بکرین.

بۆ ئەو کەسانەش کە لە نێوخۆی ڕۆژهەڵاتی کوردستان‌و ئێران‌دا دەژین‌و کۆماری ئیسلامی دەیەوێ بۆ دژایەتی‌و پیلانگێڕی هەمبەر ویست‌و ئیرادەی سەربەخۆیی لە هەرێمی کوردستان بە کاریان بێنێت، قسەی ئێمە ئەوەیە وشیاربن‌و مەکەونە داوی ئەو ڕێژیمەوە. مەسەلەکە زۆر سادەیە: ڕێژیمێک کە ئامادە نییە سەرەتاییترین مافەکانی زیاتر لە١٠میلیۆن کورد لە چوارچێوەی سنوورەکانی وڵاتی خۆی‌دا بە رەسمی بناسێ، دژی دابینبوونی مافەکان‌و وەدیهاتنی ئاوات‌و ئارەزووە دێرینەکانی ئەو نەتەوەیە لە بەشەکانی دیکەی کوردستانیش،پیلانگێڕی دەکا! ڕووهەڵماڵاوییەکەشی بەو ڕادەیەیە کە دەیەوێ تاکەکانی ئەو نەتەوەیە لە ڕۆژهەلاتی کوردستان،ببنە بەکرێگیراوی‌‌و بەزمان‌و قەڵەم‌و چەک‌،دژی ویست‌و ئیرادەی پیرۆزی سەربەخۆیی لە نێو بەشیک لە نەتەوەکەی خۆیاندا،بوەستنەوە.

پیلانگێڕی‌و سیاسەتی دوژمنکارانەی کۆماری ئیسلامی لە ئاست گشتپرسی‌و ویستی سەربەخۆیی لە هەرێمی کوردستان،بەر لەوەی دژایەتی لە گەڵ جێبەجێبوون‌و دابینبوونی مافە ڕەواکانەکانی نەتەوەی کورد لە بەشەکانی دیکەی کوردستان بێ، پێداگرتنەوەیە لە سەر بندەستهێشتنەوەی کورد لە ئێران‌دا‌و داننەنان بە بوونی ئەو نەتەوەیە‌و بە رەسمینەناسینی مافە نەتەوەییەکانی. لە یەک وتە‌دا، بەدەنگەوە چوون‌و بەشداریی هەر کوردێک لە پیلانگێڕی‌و سیاسەتی دوژمنکارانەی کۆماری ئیسلامی لە ئاست بڕیاڕی گشتیی خەڵکی هەرێمی کوردستان، دەچێتە خانەی پشتکردن لەمافی ڕەوا و بێئەملاوئەولای نەتەوەکەی‌و، مێژوو لێی نابوورێ.

ئەم بابەتە روانگەی نووسەرەکەیەتی و ئاژانسی کوردپا لێی بەرپرسیار نییە.