لە پەراوێزی وتووێژەكەی سەلاحەدین خەدیودا
13:54 - 29 خەرمانان 2712
Unknown Author
جەمیل كولاهی
لە چەند رۆژی رابردوودا وتووێژێكی سەلاحەدین خەدیو لە ماڵپەڕی \"روز ئانلاین\" بڵاو بوویەوە كە هەڵگری چەندین خاڵی جێگای تێڕامانە. جێگای ئاماژە پێدانە كە ئەو وتووێژە بە زمانی فارسی بڵاو بووەوە، بەڵام چونكە من بەربێژەكانم كوردن و بە گومانم سەلاحەدین خەدیویش توانای كوردی خوێندنەوەی هەبێ، وەڵامەكەم بە زمانی كوردی دەنووسم.
لە پێشدا دەبێ ئەوە بڵێم كە هیچ گومان لەوەدا نیە كە رێككەوتنی نێوان حدكا و كۆمەڵەی شۆڕشگێڕ بێ كەموكۆڕی نیە و لە بواری جۆراوجۆرەوە رەخنەی لەسەرە.
بۆیە دەبێ گۆشار بخرێتە سەر رێبەرانی ئەو دوو پارتە بۆ ئەوەی كە ئەو رێككەوتننامەیە بەربڵاوتر بێتەوە و حیزبەكانی دیكەی رۆژهەڵاتی كوردستانیش لەخۆ بگرێ، بەڵام هاوكات بە ئاوڕدانەوەیەك لە رابردووی ئەو حیزبانە، دەكرێ وەك دەسكەوتێك سەیری بكەین. كەوابوو هەموان دبێ بە وردبینییەوە رەخنەی لێ بگرن و ئەو دوو پارتەش رەخنەكان قبووڵ بكەن و بۆ چارەسەری كەموكۆڕییەكان هەنگاوی پێویست هەڵێنن.
لەم نێوەدا هێندێك كەس بە بیانووی رەخنە لەو رێككەوتننامەیە چوونەتە بەرەی شۆڤێنیزمی فارسەوە و خەریكی دووپات كردنەوە و جووینەوەی بیر و بۆچوونی فارسەكان دژی كورد بەگشتین و ئەو رێككەوتننامەیە بۆتە بیانوویەك بۆ دەربڕینی بیر و بۆچوونە چەوتەكانیان.
سەلاحەدین خەدیو كەلە ماڵپەڕی \"روز ئانلاین\"دا وەكو شرۆڤەكاری سیاسیی كورد ناساندوویانە، بە هەمان ئەدەبیاتی فارسەكان لەسەر كورد دەدوێ. سەیر ئەوەیە كە زۆرێك لەو كەسانەی كەلە ناسیۆنالیست بووندا كەس لە خۆیان تۆختر نابینن و ئەگەر كەسێ تەنانەت بە هەڵەش وشەی قەوم بخاتە تەنیشتی ناوی كوردەوە یان بڵێ كوردستانی ئێران یان كوردەكانی ئێران، دەماری لاملیان دەردەپەڕی و ماڵپەڕەكان پڕ دەكەن لە وەڵام و بەرپەرچدانەوەی ئەو كەسە و حەیای لە حەفتا وڵاتدا دەبەن، بەڵام لە بەرامبەر سەلاحەدین خەدیودا متەقیان لێوە نایە و تەنانەت ئەگەر كەسێكیش رەخنەی لێ بگرێ لەگەڵ ئەو فاشیستانەی وا بەبێ هیچ عەقڵ و مەنتقێك هێرش دەكەنە سەر كورد، دەیخەنە خانەیەكەوە و دەڵێن رەخنە قبوڵ ناكا و بە چاوێلكەی حیزبییەوە بۆ هەموو دنیا دەڕوانێ! بێ ئاگا لەوەی كە ئەم باسانە باسی حیزبی نین، باسی نەتەوەیین و دەبێ لە بەرامبەریاندا هەڵوێست بگیردرێ.
سەلاحەدین خەدیو لە وتەكانیدا پێ لەسەر بەستراوەیی حیزبەكانی رۆژهەڵات بە ی.ن.ك و پ.د.ك دادەگرێ و لە درێژەدا دەڵێ كە دروشمی فیدراڵیزم و بەرەی كوردستانی دەقاودەق لە پارتەكانی باشووری كوردستان گیراوە. بەڵام بەڕێزیان تەنیا یەك بەڵگەش بۆ سەلماندنی ئاخاوتنەكانی ناهێنێتەوە و تەنیا بە \"احتمال دارد\" و \"شاید\" و \"بعید است\" دەیەوێ راستی شرۆڤەكەی بسەلمێنێ. جەنابی كە پێ دەڵێن شرۆڤەكاری سیاسی، زانیاری لەسەر مێژووی سێ دەیە پێشیش نیە كە دوكتۆر قاسملو لە سەرەتای هاتنە سەركاری رژیمی كۆماری ئیسلامی لە دووتوێی نامەیەكدا بۆ رێبەرانی ئێران سیستمی فێدراڵیزمی بە گۆنجاوترین رێكار بۆ چارەسەریی كێشەی نەتەوەیی لە ئێران پێشنیار كرد یان هەر لەو كاتەدا حیزبە كوردییەكان لە قەوارەی بەرەیەكدا لەگەڵ رژیم وتووێژیان دەكرد هەرچەندەش ناوی بەرەی لەسەر نەبوو، بەڵام ناوەرۆكەكەی بەرە بوو. لەوانەیە كە جەنابیان ئیشی بە سەر ناوەرۆكەوە نەبێ، تەنیا ناوی بۆ گرینگ بێ! بۆیە دەڵێ لە پارتەكانی باشوور كۆپییان كردووە.
پێم وایە دوكتۆر خەدیو ئەوەندە سەرقاڵی خوێندنەوەی بەرهەمەكانی سەردار قاڵیباف و حەجاریان و مەنسوور حیكمەت و سروش بێ كە كاتی بۆ خوێندنەوەی مێژووی كورد نەبێ! كەسێك كە چوارچێوەی بیری لەسەر كتێب و نووسراوەكانی ئەو دژە كوردانە دامەزرابێ و بە هێنانەوەی تانە و تەشەرەكانی ئەوان دژی كورد، خەریكی كوتانی كورد بێ، ئاساییە كە ئاخاوتن و بیر و بۆچونەكانی ئەوان لەسەر كورد بجوێتەوە و لەوان خراپتر مەسەلەی كورد شرۆڤە بكات.
كاتێك كە بەبێ دوو دڵی دەڵێ لە ساڵی ٢٠٠٠ نە حیزبی ئەكتیڤ نە هێزێكی دەرەكی هەبوو كە پاڵپشتیان بێ (مەبەست هێزە كوردییەكانی رۆژهەڵاتە)، بە تەواوی مرۆڤ دێتە سەر ئەو باوەڕە كە جەنابی خەدیو دەرسەكانی ئەو چوار كەسەی چاك لەبەر كردووە، چونكە ئەوە ئەدەبیاتی ئەوان بوو كە بە حیزبە كوردییەكان دەیانگۆت \"ایادی استكبار جهانی\" و \"گروهكهای وابستە بە ئامریكا\" واتە دروشمی فیدراڵیزم و ئەم رێككەوتنامەیە لە پشتیوانیی هێزە دەرەكییەكانەوە سەرچاوە دەگرێ! ئەگینا ئەو دوو حیزبە بەم دەرئەنجامە نەدەگەیشتن. شرۆڤەیەك كە بە تەواوی لە بیر و بۆچوونی ئەو چوار كەسەی وا ناوی هێناون و هەروەها لە بەناو ئۆپۆزێسیۆنەكانی فارس وەرگیراوە! ئەگەر چاوێك لە راگەیەندراوی لایەنە فارسەكان لە چەند رۆژی رابردوودا و سەردار قالیبافەكان و سرووشەكاندا بگێڕین ئەو راستییەمان بۆ دەردەكەوێ كە ئەم قسەیەی جەنابی خەدیو دەقاودەق لەو بەیاننامە و روونكردنەوانە لایەنە فارسەكان وەرگیراوە.
ئەم بەستراوەییە فیكرییەی بەڕێز خەدیو كاتێ بە روونی دەردەكەوێ كە بۆ شرۆڤەی داخوازی خەڵكی كوردستان پەنا دەباتە بەر روانگەی كەسێكی وەكوو حەجاریان كە یەكێك لە تیۆرێسییەنەكانی كۆماری ئیسلامییە! و دەڵێ مەسەلەی كورد سیاسی نیە و ئابوورییە، واتە مەسەلەی كورد بە دوو گۆنی كەنم و گۆنییەك برینج چارەسەر دەبێ! ئەم بیرۆكەیەی جەنابی خەدیو گەڵاڵەی \"محرومیت زدایی\" رژیمم دەخاتەوە بیر كە پێی وابوو كورد لە برسییەتیدا پەنای بۆ چەك بردووە و بە دابەشكردنی چەند گۆنی برینج و چەند كیلو رۆن، كورد واز لە خەباتی نەتەوەیی دێنێ و شۆڕشی كورد فەشەلی پێدێ! لێرە دایە كە مرۆڤ بەزەیی بە كورددا دێتەوە كە بۆ دەبێ كەسێكی ئاوەها ببێتە رووناكبیر و دەمڕاستی دەستەیەكی دیكە كە خۆیان ناوی رووناكبیریان لەسەر خۆیان داناوە، چەپڵەی بۆ لێدەن و وەك رەخنەگر بەسەر كورددا بیسەپێنن؟
ماڵی فارسەكان ئاوەدان، لانیكەم فارسەكان لەسەر چالاكیی فەرهەنگی و تاڕادەیەكیش مافی شارۆمەندی كێشەیان نیە! كێشەی ئەوان لەوە دایە كە كورد بڵێ ئەز نەتەوەم و مافی نەتەوەییم دەوێ. بۆیە وەك بەڕێز خەدیو گۆتەنی دبێ بڵێی قەومم! با دوكتۆر گۆتەنی \"گفتمان\"مان لەنێو چینی مام ناوەندیی شارەكاندا كڕیاری هەبێ و وەك حیزبەكان بایكۆتمان نەكەن! ئەمەیە عەقڵیەتی رووناكبیری نەتەوەی كورد؟! لەو هەموو فەیلەسووفە ناودارانەی جیهان دەبێ سەردار قاڵیباف و سەردار حەجاریان ببنە سەرچاوەی فیكری بۆێ؟ ئەگەر حەجاریان دەڵێ كێشەی خەڵك كێشەی هەژاری و برسیەتییە، مەبەستی فارسەكانە و راستیش دەكا، خۆ فارس وەك كورد نە زمانی، نە فەرهەنگی، نە ژینگەی... لە مەترسیدا نین، بەڵام كورد جیا لە مەسەلەی ئابووری، كێشەی سیاسی و فەرهەنگیی قووڵی هەیە كە چارەسەر كردنیان لە كێشە ئابوورییەكە كەمتر نیە؟ بە دڵنیاییەوە تا كێشەی سیاسیی كورد چارەسەر نەكرێ كێشەی ئابووری و فەهەنگیشی چارەسەر ناكرێ، چونكە ئەو بایكوتە ئابوورییە بە درێژایی كێشەی سیاسی خراوەتە سەر كورد و چارەسەرییەكەی بەستراوەتەوە بە چارەسەریی سیاسیی مەسەلەی كوردەوە.
كاتێك كە بەڕێز خەدیو دەڵێ یەكێك لە هۆیەكانی تێكچوونی ئۆپۆزێسیۆنی ئێرانی لەم رێككەوتننامەیە، ئەوە بوو كە رووی ئەم رێككەوتننامەیە زیاتر لە بەربێژە كوردستانییەكان بەتایبەتی حیزبە ركەبەرەكانیان بوو نە باسی دیكە! مرۆڤ تووشی سەرسووڕمان دەبێ! من پێم وانیە كە جەنابی خەدیو ئاگاداری هەڵوێستی دژبەران لە كۆمۆنیست و سەڵتەنەتخواز و ئیسلامی و میلی ـ مەزهەبی بێ ئاگا بێ، چونكە لەنێو باسەكەیدا چەندین جار بە هەڵوێستی ئەو لایەنانە و دژكردەوەی كوردەكان ئاماژە دەكا، ئیدی نازانم بۆ بەو شێوەیە پاكانە بۆ شۆڤێنیزمی زاڵ دەكا. هەموان دەزانن كە لەو ماوەیەدا نووسەران، كەسایەتییەكان، رووناكبیران و حیزبە فارسەكان لەسەر چەندین خاڵ بە شێوەیەكی هاوبەش ساق ببوونەوە و هێرشیان دەكرد، لەوانە دەتوانم بە مافی دیاریكردنی چارەی خۆنووسین، فێدرالیزم، نەتەوە، جووڵانەوەی رزگاریدەر، سەربەخۆیی... ئاماژە بكەم، واتە فارسەكان ئەوانە بۆ كورد بە رەوا نابینن و كورد وەك قەوم و عەشیرە... دەناسن. كێشەی سەرەكیی ئەوان مافی دیاریكردنی چارەی خۆنووسین بوو نەك ئەوەی وا جەنابی خەدیو دەڵێ! ئاخۆ بۆ دەبێ رووناكبیرێكی كورد ئەوەندە لاواز بێ و خۆ بە كەم زان، كە پشت لە داخوازیی نەتەوەیی نەتەوەكەی بكاو بیر و بۆچوونی شۆڤێنیستەكان لەسەر كورد پاساو بداتەوە و درۆیشیان بۆ بكا؟!
سەلاحەدین خەدیو لە درێژەدا باسی دوانەی كورد ـ عەجەم دەكا و دەڵێ كورد هەردەم لە گەڵ تورك بەهۆی دراوسێیەتی لە ئوستانی ورمێدا نێوان ئاڵۆزیی هەبووە و فارسەكان لەم نێوەدا \"هیچ كار\"ەن! لە پێشدا دەبێ بڵم ئەم بیر و بۆچوونە خۆی جێگای تێڕامانە، چونكە شۆڤێنیزمی فارس هەردەم دەیەوێ گرژێ بخاتە نێوان نەتەوەكانی ژێر دەسەڵاتی ئێران و خۆی بە سەریاندا زاڵ بێ. بۆیە جێگای خۆیەتی بپرسم كە ئەم هێڵە سیاسییەی كە دەیەوێ گرژی بخاتە نێوان ئازەری و كورد و دەستی شۆڤێنیزمی فارس بۆ تواندنەوە هەر دووكیان ئاوەڵا بكا لە كوێوە دێ و جەنابی خەدیو پڕۆپاگەندەی بۆ دەكا؟ پاشان لەبەر ئەوەی كە زمان و فەرهەنگ و سیاسەتی فارس بەسەر ئێراندا زاڵە و دەیەوەێ هەموان لەنێو خۆیدا ئاسێمیلە بكا و یەك نەتەوە و یەك وڵات چێ بكا، شۆڤێنیزمی فارس كێشەی هاوبەشی كورد و نەتەوەكانی دیكەی ئێرانە و ناتوانێ بڵێ چ پێوەندییەكی بە فارسەوە هەیە و دووانەی كورد ـ فارس هەڵەیە و كورد ـ تورك راستە! لە فارس گەڕێ و كێشەی ئێمە لەگەڵ ئازەرییە، چونكە لە ئوستانی ورمێدا سنووری هاوبەشمان لەگەڵیان هەیە! و تێكەڵاوین.
جەنابی خەدیو لە كۆتاییدا بە تەواوی هێڵی فیكری خۆی دەردەخات كە بە توندی لایەنگری رێفورمخوازای حكومەتییە، رێفۆرمخوازییەك كە سەری لە تاران پان كراوەتەوە، بەڵام لە كوردستان كلكی هێشتا دەجووڵێ‌و پێی وایە كە هێشتا زیندووە! داخوازییەكی لەمێژینەی رژیم و ئۆپۆزسیون دێنێتە گۆڕێ و ئەویش چەك كردنی هێزە كوردییەكانە و بە قسەیەكی بێ ناوەرۆكی شۆڤێنیستێك وەك مەنسووری حیكمەت كە تا سەر ئێسقان دژی كورد بوو، گاڵتە بە پێشمەرگە دەكا و دەڵێ ئەم چەند پێشمەرگەیە بە كەڵكی چەك كردنی یەكەمەین پرسگەی دێهاتی سەر سنووریش نایەن!
بێ ناوەرۆكی ئاخاوتنەكانی جەنابی خەدیو لێرەدا دەردەكەوێ. خۆ ئەگەر بە قەولی حیكمەت ـ خەدیو تەنیا ئەو چەند پێشمەرگە ببایان، راست بوو بەرگەی هێزی پڕچەكی رژیمیان نەدەگرت و لە رۆژێكدا هەموویان دەكۆژران، بەڵام بەو حاڵە بۆچی كۆماری ئیسلامی و دەست و پێوەندەكانی و ئۆپۆزێسیۆنەكەشی لەبەر پێشمەرگە توقیون؟ خۆ تەنیا چەند كەسن! لە هەموان سەیرتر ئەوەیە كە جەنابی هێزی پێشمەرگەی باشووری بە میلیشیا ناو دەبات! هەروەك فرووزەندە كە بە پێشمەرگە دەیگوت \"تفنگچی\".
شرۆڤیەكی زۆر لاوازە كە ئاساری بەسەر پاسارەوە نیە! ئەگەر ترسێك هەیە كە هەیە تەنیا لەو چەند كەسە نیە، بەڵكوو لە فكریەتێكە كە ئەو چەند كەسە نوێنەرایەتیی دەكەن و لە كاتی پێویستدا دەبنە دەریایەك و بەگژ دۆژمندا دەچنەوە هەروەك رابردوو. ئەگەر جەنابی خەدیو پێشنیاری پێكهێنانی هێزێكی یەكگرتووی نیزامیی بۆ كوردی رۆژهەڵات بدایە، ئەوە هەموو مرۆڤێكی تێگەیشتوو پشتیوانی دەكرد، بەڵام چەك كردنی كورد بە هیچ كلوجێك لە خزمەتی كورددا نیە و لە خزمەتی رژیمە و دووپات كردنەوەی داخوازی رێبەرانی رژیمە لە زاری كوردێكەوە!
شۆڤێنیزمی فارس سەلماندوویەتی كە هەركات هێزی لەبەردەستدا بێ، گوێ بە هیچ یاسا و رێسایەك نادات و هەموویان پێشێل دەكا. هیچ هیوایەك بە گۆڕانكاری لەنێو كۆمەڵگەی فارسدا نیە، چونكە هەموو لایەنەكانیان پاراستنی یەكپارچەیی وڵات بۆیان ئایەتی قورئانە.
پارت و رێكخراوە فارسەكان لەلایەك و رووناكبیران، نووسەران و كەسایەتییە فارسەكان هەموویان لەسەر ئەو ئایەتە كۆكن و بەرگریی لێدەكەن و بە توندی خەریكی تەیار كردنی زەینی كۆمەڵگەی خۆیان دژی مافی نەتەوەیی كورد و نەتەوەكانی دیكەی ئێرانن، كە لەو بوارەشدا سەركەوتنی تەواویان دەستەبەر كردووە بە دەركردنی فیتوایەك دیسان خوێنی كورد حەڵاڵ دەبێتەوە، بۆیە ئەگەر هێزە نیزامییەكانی ئێران بەو هێزەوە بمێننەوە و كورد چەكی بەدەستەوە نەبێ، هەزاران رێكخراوی مەدەنی لە كوردستان هەبێ هەر هەمووی سەركوت دەكەن. نموونەی ئەو هەڵوێستانەمان لە چەند رۆژی رابردوودا دیت، كە بۆ سەركوتی كورد ئامادە بوون دەستی خامنەیی ماچ بكەن. وەرگرتنی مافی نەتەوی كورد لە رێگای رێكخراوی مەدەنییەوە خەیاڵی خاوی كەسانێكە كە هیچ پێناسەیەكیان لەسەر شۆڤێنیزمی ئێران كە بە هەموو رەنگێك (سەڵتەنەت خواز، كۆمۆنیست، ئیسلامی، دیمۆكراسی خواز و...) دەردێ نیە.
لە چەند رۆژی رابردوودا وتووێژێكی سەلاحەدین خەدیو لە ماڵپەڕی \"روز ئانلاین\" بڵاو بوویەوە كە هەڵگری چەندین خاڵی جێگای تێڕامانە. جێگای ئاماژە پێدانە كە ئەو وتووێژە بە زمانی فارسی بڵاو بووەوە، بەڵام چونكە من بەربێژەكانم كوردن و بە گومانم سەلاحەدین خەدیویش توانای كوردی خوێندنەوەی هەبێ، وەڵامەكەم بە زمانی كوردی دەنووسم.
لە پێشدا دەبێ ئەوە بڵێم كە هیچ گومان لەوەدا نیە كە رێككەوتنی نێوان حدكا و كۆمەڵەی شۆڕشگێڕ بێ كەموكۆڕی نیە و لە بواری جۆراوجۆرەوە رەخنەی لەسەرە.
بۆیە دەبێ گۆشار بخرێتە سەر رێبەرانی ئەو دوو پارتە بۆ ئەوەی كە ئەو رێككەوتننامەیە بەربڵاوتر بێتەوە و حیزبەكانی دیكەی رۆژهەڵاتی كوردستانیش لەخۆ بگرێ، بەڵام هاوكات بە ئاوڕدانەوەیەك لە رابردووی ئەو حیزبانە، دەكرێ وەك دەسكەوتێك سەیری بكەین. كەوابوو هەموان دبێ بە وردبینییەوە رەخنەی لێ بگرن و ئەو دوو پارتەش رەخنەكان قبووڵ بكەن و بۆ چارەسەری كەموكۆڕییەكان هەنگاوی پێویست هەڵێنن.
لەم نێوەدا هێندێك كەس بە بیانووی رەخنە لەو رێككەوتننامەیە چوونەتە بەرەی شۆڤێنیزمی فارسەوە و خەریكی دووپات كردنەوە و جووینەوەی بیر و بۆچوونی فارسەكان دژی كورد بەگشتین و ئەو رێككەوتننامەیە بۆتە بیانوویەك بۆ دەربڕینی بیر و بۆچوونە چەوتەكانیان.
سەلاحەدین خەدیو كەلە ماڵپەڕی \"روز ئانلاین\"دا وەكو شرۆڤەكاری سیاسیی كورد ناساندوویانە، بە هەمان ئەدەبیاتی فارسەكان لەسەر كورد دەدوێ. سەیر ئەوەیە كە زۆرێك لەو كەسانەی كەلە ناسیۆنالیست بووندا كەس لە خۆیان تۆختر نابینن و ئەگەر كەسێ تەنانەت بە هەڵەش وشەی قەوم بخاتە تەنیشتی ناوی كوردەوە یان بڵێ كوردستانی ئێران یان كوردەكانی ئێران، دەماری لاملیان دەردەپەڕی و ماڵپەڕەكان پڕ دەكەن لە وەڵام و بەرپەرچدانەوەی ئەو كەسە و حەیای لە حەفتا وڵاتدا دەبەن، بەڵام لە بەرامبەر سەلاحەدین خەدیودا متەقیان لێوە نایە و تەنانەت ئەگەر كەسێكیش رەخنەی لێ بگرێ لەگەڵ ئەو فاشیستانەی وا بەبێ هیچ عەقڵ و مەنتقێك هێرش دەكەنە سەر كورد، دەیخەنە خانەیەكەوە و دەڵێن رەخنە قبوڵ ناكا و بە چاوێلكەی حیزبییەوە بۆ هەموو دنیا دەڕوانێ! بێ ئاگا لەوەی كە ئەم باسانە باسی حیزبی نین، باسی نەتەوەیین و دەبێ لە بەرامبەریاندا هەڵوێست بگیردرێ.
سەلاحەدین خەدیو لە وتەكانیدا پێ لەسەر بەستراوەیی حیزبەكانی رۆژهەڵات بە ی.ن.ك و پ.د.ك دادەگرێ و لە درێژەدا دەڵێ كە دروشمی فیدراڵیزم و بەرەی كوردستانی دەقاودەق لە پارتەكانی باشووری كوردستان گیراوە. بەڵام بەڕێزیان تەنیا یەك بەڵگەش بۆ سەلماندنی ئاخاوتنەكانی ناهێنێتەوە و تەنیا بە \"احتمال دارد\" و \"شاید\" و \"بعید است\" دەیەوێ راستی شرۆڤەكەی بسەلمێنێ. جەنابی كە پێ دەڵێن شرۆڤەكاری سیاسی، زانیاری لەسەر مێژووی سێ دەیە پێشیش نیە كە دوكتۆر قاسملو لە سەرەتای هاتنە سەركاری رژیمی كۆماری ئیسلامی لە دووتوێی نامەیەكدا بۆ رێبەرانی ئێران سیستمی فێدراڵیزمی بە گۆنجاوترین رێكار بۆ چارەسەریی كێشەی نەتەوەیی لە ئێران پێشنیار كرد یان هەر لەو كاتەدا حیزبە كوردییەكان لە قەوارەی بەرەیەكدا لەگەڵ رژیم وتووێژیان دەكرد هەرچەندەش ناوی بەرەی لەسەر نەبوو، بەڵام ناوەرۆكەكەی بەرە بوو. لەوانەیە كە جەنابیان ئیشی بە سەر ناوەرۆكەوە نەبێ، تەنیا ناوی بۆ گرینگ بێ! بۆیە دەڵێ لە پارتەكانی باشوور كۆپییان كردووە.
پێم وایە دوكتۆر خەدیو ئەوەندە سەرقاڵی خوێندنەوەی بەرهەمەكانی سەردار قاڵیباف و حەجاریان و مەنسوور حیكمەت و سروش بێ كە كاتی بۆ خوێندنەوەی مێژووی كورد نەبێ! كەسێك كە چوارچێوەی بیری لەسەر كتێب و نووسراوەكانی ئەو دژە كوردانە دامەزرابێ و بە هێنانەوەی تانە و تەشەرەكانی ئەوان دژی كورد، خەریكی كوتانی كورد بێ، ئاساییە كە ئاخاوتن و بیر و بۆچونەكانی ئەوان لەسەر كورد بجوێتەوە و لەوان خراپتر مەسەلەی كورد شرۆڤە بكات.
كاتێك كە بەبێ دوو دڵی دەڵێ لە ساڵی ٢٠٠٠ نە حیزبی ئەكتیڤ نە هێزێكی دەرەكی هەبوو كە پاڵپشتیان بێ (مەبەست هێزە كوردییەكانی رۆژهەڵاتە)، بە تەواوی مرۆڤ دێتە سەر ئەو باوەڕە كە جەنابی خەدیو دەرسەكانی ئەو چوار كەسەی چاك لەبەر كردووە، چونكە ئەوە ئەدەبیاتی ئەوان بوو كە بە حیزبە كوردییەكان دەیانگۆت \"ایادی استكبار جهانی\" و \"گروهكهای وابستە بە ئامریكا\" واتە دروشمی فیدراڵیزم و ئەم رێككەوتنامەیە لە پشتیوانیی هێزە دەرەكییەكانەوە سەرچاوە دەگرێ! ئەگینا ئەو دوو حیزبە بەم دەرئەنجامە نەدەگەیشتن. شرۆڤەیەك كە بە تەواوی لە بیر و بۆچوونی ئەو چوار كەسەی وا ناوی هێناون و هەروەها لە بەناو ئۆپۆزێسیۆنەكانی فارس وەرگیراوە! ئەگەر چاوێك لە راگەیەندراوی لایەنە فارسەكان لە چەند رۆژی رابردوودا و سەردار قالیبافەكان و سرووشەكاندا بگێڕین ئەو راستییەمان بۆ دەردەكەوێ كە ئەم قسەیەی جەنابی خەدیو دەقاودەق لەو بەیاننامە و روونكردنەوانە لایەنە فارسەكان وەرگیراوە.
ئەم بەستراوەییە فیكرییەی بەڕێز خەدیو كاتێ بە روونی دەردەكەوێ كە بۆ شرۆڤەی داخوازی خەڵكی كوردستان پەنا دەباتە بەر روانگەی كەسێكی وەكوو حەجاریان كە یەكێك لە تیۆرێسییەنەكانی كۆماری ئیسلامییە! و دەڵێ مەسەلەی كورد سیاسی نیە و ئابوورییە، واتە مەسەلەی كورد بە دوو گۆنی كەنم و گۆنییەك برینج چارەسەر دەبێ! ئەم بیرۆكەیەی جەنابی خەدیو گەڵاڵەی \"محرومیت زدایی\" رژیمم دەخاتەوە بیر كە پێی وابوو كورد لە برسییەتیدا پەنای بۆ چەك بردووە و بە دابەشكردنی چەند گۆنی برینج و چەند كیلو رۆن، كورد واز لە خەباتی نەتەوەیی دێنێ و شۆڕشی كورد فەشەلی پێدێ! لێرە دایە كە مرۆڤ بەزەیی بە كورددا دێتەوە كە بۆ دەبێ كەسێكی ئاوەها ببێتە رووناكبیر و دەمڕاستی دەستەیەكی دیكە كە خۆیان ناوی رووناكبیریان لەسەر خۆیان داناوە، چەپڵەی بۆ لێدەن و وەك رەخنەگر بەسەر كورددا بیسەپێنن؟
ماڵی فارسەكان ئاوەدان، لانیكەم فارسەكان لەسەر چالاكیی فەرهەنگی و تاڕادەیەكیش مافی شارۆمەندی كێشەیان نیە! كێشەی ئەوان لەوە دایە كە كورد بڵێ ئەز نەتەوەم و مافی نەتەوەییم دەوێ. بۆیە وەك بەڕێز خەدیو گۆتەنی دبێ بڵێی قەومم! با دوكتۆر گۆتەنی \"گفتمان\"مان لەنێو چینی مام ناوەندیی شارەكاندا كڕیاری هەبێ و وەك حیزبەكان بایكۆتمان نەكەن! ئەمەیە عەقڵیەتی رووناكبیری نەتەوەی كورد؟! لەو هەموو فەیلەسووفە ناودارانەی جیهان دەبێ سەردار قاڵیباف و سەردار حەجاریان ببنە سەرچاوەی فیكری بۆێ؟ ئەگەر حەجاریان دەڵێ كێشەی خەڵك كێشەی هەژاری و برسیەتییە، مەبەستی فارسەكانە و راستیش دەكا، خۆ فارس وەك كورد نە زمانی، نە فەرهەنگی، نە ژینگەی... لە مەترسیدا نین، بەڵام كورد جیا لە مەسەلەی ئابووری، كێشەی سیاسی و فەرهەنگیی قووڵی هەیە كە چارەسەر كردنیان لە كێشە ئابوورییەكە كەمتر نیە؟ بە دڵنیاییەوە تا كێشەی سیاسیی كورد چارەسەر نەكرێ كێشەی ئابووری و فەهەنگیشی چارەسەر ناكرێ، چونكە ئەو بایكوتە ئابوورییە بە درێژایی كێشەی سیاسی خراوەتە سەر كورد و چارەسەرییەكەی بەستراوەتەوە بە چارەسەریی سیاسیی مەسەلەی كوردەوە.
كاتێك كە بەڕێز خەدیو دەڵێ یەكێك لە هۆیەكانی تێكچوونی ئۆپۆزێسیۆنی ئێرانی لەم رێككەوتننامەیە، ئەوە بوو كە رووی ئەم رێككەوتننامەیە زیاتر لە بەربێژە كوردستانییەكان بەتایبەتی حیزبە ركەبەرەكانیان بوو نە باسی دیكە! مرۆڤ تووشی سەرسووڕمان دەبێ! من پێم وانیە كە جەنابی خەدیو ئاگاداری هەڵوێستی دژبەران لە كۆمۆنیست و سەڵتەنەتخواز و ئیسلامی و میلی ـ مەزهەبی بێ ئاگا بێ، چونكە لەنێو باسەكەیدا چەندین جار بە هەڵوێستی ئەو لایەنانە و دژكردەوەی كوردەكان ئاماژە دەكا، ئیدی نازانم بۆ بەو شێوەیە پاكانە بۆ شۆڤێنیزمی زاڵ دەكا. هەموان دەزانن كە لەو ماوەیەدا نووسەران، كەسایەتییەكان، رووناكبیران و حیزبە فارسەكان لەسەر چەندین خاڵ بە شێوەیەكی هاوبەش ساق ببوونەوە و هێرشیان دەكرد، لەوانە دەتوانم بە مافی دیاریكردنی چارەی خۆنووسین، فێدرالیزم، نەتەوە، جووڵانەوەی رزگاریدەر، سەربەخۆیی... ئاماژە بكەم، واتە فارسەكان ئەوانە بۆ كورد بە رەوا نابینن و كورد وەك قەوم و عەشیرە... دەناسن. كێشەی سەرەكیی ئەوان مافی دیاریكردنی چارەی خۆنووسین بوو نەك ئەوەی وا جەنابی خەدیو دەڵێ! ئاخۆ بۆ دەبێ رووناكبیرێكی كورد ئەوەندە لاواز بێ و خۆ بە كەم زان، كە پشت لە داخوازیی نەتەوەیی نەتەوەكەی بكاو بیر و بۆچوونی شۆڤێنیستەكان لەسەر كورد پاساو بداتەوە و درۆیشیان بۆ بكا؟!
سەلاحەدین خەدیو لە درێژەدا باسی دوانەی كورد ـ عەجەم دەكا و دەڵێ كورد هەردەم لە گەڵ تورك بەهۆی دراوسێیەتی لە ئوستانی ورمێدا نێوان ئاڵۆزیی هەبووە و فارسەكان لەم نێوەدا \"هیچ كار\"ەن! لە پێشدا دەبێ بڵم ئەم بیر و بۆچوونە خۆی جێگای تێڕامانە، چونكە شۆڤێنیزمی فارس هەردەم دەیەوێ گرژێ بخاتە نێوان نەتەوەكانی ژێر دەسەڵاتی ئێران و خۆی بە سەریاندا زاڵ بێ. بۆیە جێگای خۆیەتی بپرسم كە ئەم هێڵە سیاسییەی كە دەیەوێ گرژی بخاتە نێوان ئازەری و كورد و دەستی شۆڤێنیزمی فارس بۆ تواندنەوە هەر دووكیان ئاوەڵا بكا لە كوێوە دێ و جەنابی خەدیو پڕۆپاگەندەی بۆ دەكا؟ پاشان لەبەر ئەوەی كە زمان و فەرهەنگ و سیاسەتی فارس بەسەر ئێراندا زاڵە و دەیەوەێ هەموان لەنێو خۆیدا ئاسێمیلە بكا و یەك نەتەوە و یەك وڵات چێ بكا، شۆڤێنیزمی فارس كێشەی هاوبەشی كورد و نەتەوەكانی دیكەی ئێرانە و ناتوانێ بڵێ چ پێوەندییەكی بە فارسەوە هەیە و دووانەی كورد ـ فارس هەڵەیە و كورد ـ تورك راستە! لە فارس گەڕێ و كێشەی ئێمە لەگەڵ ئازەرییە، چونكە لە ئوستانی ورمێدا سنووری هاوبەشمان لەگەڵیان هەیە! و تێكەڵاوین.
جەنابی خەدیو لە كۆتاییدا بە تەواوی هێڵی فیكری خۆی دەردەخات كە بە توندی لایەنگری رێفورمخوازای حكومەتییە، رێفۆرمخوازییەك كە سەری لە تاران پان كراوەتەوە، بەڵام لە كوردستان كلكی هێشتا دەجووڵێ‌و پێی وایە كە هێشتا زیندووە! داخوازییەكی لەمێژینەی رژیم و ئۆپۆزسیون دێنێتە گۆڕێ و ئەویش چەك كردنی هێزە كوردییەكانە و بە قسەیەكی بێ ناوەرۆكی شۆڤێنیستێك وەك مەنسووری حیكمەت كە تا سەر ئێسقان دژی كورد بوو، گاڵتە بە پێشمەرگە دەكا و دەڵێ ئەم چەند پێشمەرگەیە بە كەڵكی چەك كردنی یەكەمەین پرسگەی دێهاتی سەر سنووریش نایەن!
بێ ناوەرۆكی ئاخاوتنەكانی جەنابی خەدیو لێرەدا دەردەكەوێ. خۆ ئەگەر بە قەولی حیكمەت ـ خەدیو تەنیا ئەو چەند پێشمەرگە ببایان، راست بوو بەرگەی هێزی پڕچەكی رژیمیان نەدەگرت و لە رۆژێكدا هەموویان دەكۆژران، بەڵام بەو حاڵە بۆچی كۆماری ئیسلامی و دەست و پێوەندەكانی و ئۆپۆزێسیۆنەكەشی لەبەر پێشمەرگە توقیون؟ خۆ تەنیا چەند كەسن! لە هەموان سەیرتر ئەوەیە كە جەنابی هێزی پێشمەرگەی باشووری بە میلیشیا ناو دەبات! هەروەك فرووزەندە كە بە پێشمەرگە دەیگوت \"تفنگچی\".
شرۆڤیەكی زۆر لاوازە كە ئاساری بەسەر پاسارەوە نیە! ئەگەر ترسێك هەیە كە هەیە تەنیا لەو چەند كەسە نیە، بەڵكوو لە فكریەتێكە كە ئەو چەند كەسە نوێنەرایەتیی دەكەن و لە كاتی پێویستدا دەبنە دەریایەك و بەگژ دۆژمندا دەچنەوە هەروەك رابردوو. ئەگەر جەنابی خەدیو پێشنیاری پێكهێنانی هێزێكی یەكگرتووی نیزامیی بۆ كوردی رۆژهەڵات بدایە، ئەوە هەموو مرۆڤێكی تێگەیشتوو پشتیوانی دەكرد، بەڵام چەك كردنی كورد بە هیچ كلوجێك لە خزمەتی كورددا نیە و لە خزمەتی رژیمە و دووپات كردنەوەی داخوازی رێبەرانی رژیمە لە زاری كوردێكەوە!
شۆڤێنیزمی فارس سەلماندوویەتی كە هەركات هێزی لەبەردەستدا بێ، گوێ بە هیچ یاسا و رێسایەك نادات و هەموویان پێشێل دەكا. هیچ هیوایەك بە گۆڕانكاری لەنێو كۆمەڵگەی فارسدا نیە، چونكە هەموو لایەنەكانیان پاراستنی یەكپارچەیی وڵات بۆیان ئایەتی قورئانە.
پارت و رێكخراوە فارسەكان لەلایەك و رووناكبیران، نووسەران و كەسایەتییە فارسەكان هەموویان لەسەر ئەو ئایەتە كۆكن و بەرگریی لێدەكەن و بە توندی خەریكی تەیار كردنی زەینی كۆمەڵگەی خۆیان دژی مافی نەتەوەیی كورد و نەتەوەكانی دیكەی ئێرانن، كە لەو بوارەشدا سەركەوتنی تەواویان دەستەبەر كردووە بە دەركردنی فیتوایەك دیسان خوێنی كورد حەڵاڵ دەبێتەوە، بۆیە ئەگەر هێزە نیزامییەكانی ئێران بەو هێزەوە بمێننەوە و كورد چەكی بەدەستەوە نەبێ، هەزاران رێكخراوی مەدەنی لە كوردستان هەبێ هەر هەمووی سەركوت دەكەن. نموونەی ئەو هەڵوێستانەمان لە چەند رۆژی رابردوودا دیت، كە بۆ سەركوتی كورد ئامادە بوون دەستی خامنەیی ماچ بكەن. وەرگرتنی مافی نەتەوی كورد لە رێگای رێكخراوی مەدەنییەوە خەیاڵی خاوی كەسانێكە كە هیچ پێناسەیەكیان لەسەر شۆڤێنیزمی ئێران كە بە هەموو رەنگێك (سەڵتەنەت خواز، كۆمۆنیست، ئیسلامی، دیمۆكراسی خواز و...) دەردێ نیە.
