لەوپەڕی رۆژهەڵات و رۆژئاواوە
20:59 - 12 خەرمانان 2712
Unknown Author
ن: باگوان راجیش ئۆشۆ
و: مەسعوود بابایی
هەر پێكەوەسازانێك یەكبوونێكی میكانیكییە، بریتییە لە ئاوێتەكردنی گەشەیەكی زیندوو، كەوایە هەرچییەك هەتاكو ئێستا بەم ناوەوە رووی داوە جۆرە یەكبوونێكی میكانیكییە، واتە Erica ئیریكا و یان T.M و Estە. یەكبوونی میكانیكیی مەترسیی خۆی هەیە، گەورەترین مەترسیشی ئەمەیە : رۆژهەڵات نۆڕینێكی هەرەمەزنی لە رەهەندی ئایینەوە وەدەستهێناوە و رۆژئاوا نۆڕینێكی هەرەمەزنی لە بواری زانستدا هەیە. كاتێك مرۆڤی رۆژئاوایی لە رۆژهەڵاتدا پەیجۆر دەكات، تێڕوانینەكەی زانستییە. ئەو تەنیا لە رۆژهەڵاتدا دەتوانێ شتانێك فام بكات كە زانستی بن، هەوڵبدە لەمە تێبگەی. رۆژهەڵات هیچ تێڕوانینێكی زانستیی پەروەردە نەكردوە، زانستی رۆژهەڵاتی ئێجگار بەرایی و سەرەتاییە. ئەو تەنیا دەتوانێ لە زمانی ئایین تێبگات. كەوابوو كاتێك مرۆڤێك لە رۆژهەڵاتەوە سەفەر بۆ رۆژئاوا دەكات ئەو لەو خاڵە لاوازەی رۆژئاواوە سەیری رۆژئاوا دەكات و هەركات مرۆڤێك لە رۆژئاواوە دێت بۆ رۆژهەڵات لە لاوازترین خاڵی گەشەكردنیەوە لە رۆژهەڵات دەنۆڕێ.
ئۆشۆی ئازیز، وادیارە ئێوە دژی ڕازسڕینەوە demystification لە ژیانن ئەگەر وەهابێت ئایا درووستە بڵێین كە ئەو بزووتنەوانەی كە لە رۆژئاوادا هەن وەك تی ئمTM، ئێست Est، سۆفیگەری Sufism، زێن Zen و ئریكا Arica لێكدان و رۆنانی لێ دەربازنەبووی نێوان عێرفانی رۆژهەڵات و زانستی رۆژئاوان؟
لێكدانی راستەقینە تیاچوونی رۆژهەڵات و رۆژئاوایە. ئەمە دیدارێك نابێت. لە لێكدانی راستەقینەدا نە رۆژهەڵات و نە رۆژئاوا لەئارادا نابن. ئەمە شتێكە كە من دوێنێ خوێندمەوە. ئەمانە (ترانسێندێنتاڵ)ن. ئەگەر هەوڵبدەی ئەوانە پێكەوە ئاوێتە بكەی، یا شتێك لە دوو جەمسەرێتی (Polarities )ی رۆژهەڵات و رۆژئاوا چێ بكەی و شتێك لە رۆژهەڵات وەربگری و شتێكیش لە رۆژئاوا ئەمە پێی دەوترێ hotchpotch پینەپەڕۆ نەك لێكدان و ئاوێتەكردن. ئەمە شتێكی میكانیكییە، پێكەوە سازانێكە كە زیندوو نیە، دەتوانی شتەكان لە تەنیشت یەكەوە ریز بكەی، ئەمە یەكبوونێكی میكانیكییە، بەڵام تۆ ناتوانی درەختێك وەسەریەك بخەی، ناتوانی مرۆڤەكان لەپاڵا یەكدی ریز بكەی. ئەم یەكبوونە بریتییە لە درەخت كە گەشە دەكات، ئەو یەكبوونە لە ئاخنەییترین ناوكەی درەختەوە ئاخێز دەكات و روو لە دەرەوە بڵاو دەبێتەوە. ئەم گەشەكردنە لە چەقەوە ئاخێزدەكات. دەتوانی یەكبوونێكی میكانیكی لە دەرەوەڕا بگونجێنی: دەتوانی ئتۆمبێلێك یا كاتژمێریك بە دانانی بەشەكانی لەپاڵا یەكدی ریز بكەیت و درووستی بكەی، وەلێ كاتژمێر چەقی نیە، ئوتۆمبێل لەنێویدا چەقی نیە، كاتژمێر رۆحی نیە، واتە لەخۆیەوە رۆحی نیە، ئەمە بریتییە لە یەكبوونێك كە لەدەرەوە ریزكراوە.كاردەكات و كەڵكیشی هەیە. بەڵام ناتوانی درەختێك و باڵندە و منداڵێك بە ریزكردن و لە پاڵا یەكدی دانانی پارچەكانیان سازبكەی. ئەمانە گەشە دەكەن. یەكبوونی ئەمانە لە ئاخنەییترین كرۆكی بوونیانەوە دێتەدەر، ئەمانە چەقیان هەیە.
ئێستە چی روودەدات؟ رۆژهەڵات و رۆژئاوا لە ئریكا، ئێست، تی ئم و تێكڕای بزووتنەوە مەعنەوییەكان پێكەوە دیدار دەكەن و كتزمت بەپێچەوانەی ئەو شتەی چاوەڕوان دەكرا روودەدات. ئەمە عێرفانی رۆژهەڵات و زانستی رۆژئاوا نیە كە پێكەوە دیدار دەكەن، بەڵكوو ئەمە زانستی رۆژهەڵاتە كە لەگەڵا ئایینی رۆژئاوادا دیدار دەكات. ئەمە پێوەندییەكی دزێوە : رەنگە ئەمەتان بیستبێ.
خانمە ئەكتەرێكی فەرەنسی بە جۆرج برنارد شاوی گوت كە دەیهەوێ ببێتە هاوسەری ئەو، برنارد شاو پرسی بۆچی؟
ژنەكە وتی، لۆژیكەكەی سادەیە، من لەش و لارێكی ئێجگار جوانم هەیە. سەیرم بكە: چاوەكانم، بەژن و باڵام تەواوە. تۆیش تێگەیشتنێكی بەشكۆت هەیە، تێگەیشتنێك كە لە هەموو شتێك جوانتر و سەرترە. منداڵەكەی ئێمە جوانییەكی تایبەتی دەبێت : مێشكی تۆ و بەژنی من.
جۆرج برنارد شاو گوتی:\" دەترسم وا دەرنەچێت و منداڵەكەمان قەڵافەتی منی هەبێت و مێشكی تۆ.\"
ئەمە ئەو شتەیە كە ڕوو دەدات!
\" ئەو پێشنیاری هاوسەرگیری رەتكردەوە و گوتی\" ترسناكە، هیچ لێبڕاوێتییەك لەمبارەوە نیە. هەڵبەت برنارد شاو لەش و لارێكی ناقۆڵای هەبوو و ئەكتەرەكانی سینەماش هیچكات تێگەیشتن و زیرەكییەكی ئەوتۆیان نیە. زیرەكی بەلای ئەكتەرێكەوە دیاردەیەكی نامۆیە، ئەگینا بۆچی هەر لەسەرەتاوە دەبوو بە ئەكتەر؟ ئریكا، ئێست و تی ئم تەنیا بەروبوومی لاوەكیی هاوسەرگیریی نێوان برناردشاو و ئەو ئەكتەرەن. شتەكان بەراوەژوو بوونەتەوە.ئەم لێكدان نیە، پینەپەڕۆیە و ئێجگار ترسناكە.
لێكدانێكی هەرەمەزن پێویستە، ئەو لێكدانە لەڕێگەی بزووتنەوە گشتییەكانەوە پێكنایەت، لەڕێگەی كەسانێك كە ژمارەیان ئێجگار كەمە دەڕەخسێ كە رۆحەكانیان بەم لێكدانە گەیشتبێ، مەسەلەكە خوێندنەوەی ئینجیل و خوێندنەوەی باگوادگیتا و پەیداكردنی لێكچوونەكانیان و لێكدانی ئەم دووانە نیە، ئەمە یەكبوونێكی میكانیكییە. گەلێ كەسان وەها كارانێكیان كردوون.
كتێبێكی ئێجگار رووناكبیرانە بەناوی یەكبوونی بنەڕەتی لە نووسینی دوكتور ئەشۆداس سەرلەبەری گەمژانەیە: قورئان بخوێنەوە، ودا بخوێنەوە، ئینجیل و داماپادا بخوێنەوە. دینەكان بخوێنەوە و لێكچوونەكانیان ئاشكرا بكە. پەیبردن بە لێكچوونەكان Dhmmapada ئێجگار ئاسانە،( The Essential Unity of Religions).
وەلێ لەڕاستیدا، قورئان تەنیا سەبارەت بەو شتانەی كە لە گیتادا نیە جوانە. جوانییەكە لە ناوێزەبوونیدایە. كاتێك شتێك پەیدا دەكەی... كارێك كە مهاتما گاندی كردی : ئەو قورئانی خوێندەوە و خاڵە هاوشێوەكانی لەگەڵا گیتا پەیدا كرد. ئەو لە قورئاندا بەدوای گیتادا دەگەڕا. بۆ قورئان دادپەروەرانە نەبوو، مەرامێكی باشیش نەبوو چونكە ئەو توخمێكی بێگانەی بەسەر قورئاندا دەسەپاند. هەرچییەك كە هاوشێوەی گیتا نەبوو و لەگەڵی تێكی نەدەكردەوە لەبیر دەبردەوە و فەرامۆشی دەكرد كە لە قورئاندا هەیە و ئەو شتەی كە لەبەرچاو نەگیراوە ناوێزەبوونیەتی. هەر ئەم كارە دەشێ لەلایەن كابرایەكی رۆژئاواییەوە ئەنجام بدرێ. دەتوانێ سەیرێكی گیتا بكات و شتێك بەدیبكات كە زەینی مەسیحیی ئەو تێراو دەكات، ئەو كاتە بەدوای ئینجیلدا دەگەڕێ، وەلێ گیتا لەبەر ئەو شتانەی كە بەهیچ شێوەیەك لە ئینجیل ناچێ جوانە. ناوێزەبوونی لەوێدایە. جوانی لە ناوێزەبووندایە، لێكچوونەكان سووك و چرووك و رووكەش دەبن، لێكچوونەكان بێمانا و هاوسان دەبن. هیمالیا جوانە چونكە شتێكی جوانی هەیە كە لە ئالپدا وەبەرچاو ناكەوێ. رووباری گەنگ شتێكی هەیە كە رووباری ئامازۆن نیەتی. هەڵبەت هەردووكیان رووبارن وەلێ ئەگەر سەیری لێكچوونەكان بكەی لە جیهانێكی وەڕسكەردا ژیان بەسەردەبەی. من ئەمەم بەلاوە خۆش نیە. من پێتان ناڵێم بڕواننە دەقە ئاینییەكانی رۆژهەڵاتی و رۆژئاوایی و جۆرە پێكەوەسازانێك لەواندا بەدیبكەن، نا نامن دەخوازم ئێوە ڕۆ بچنە ئاخنەییترین كرۆكی بوونتان. ئەگەر بچیە ئەوپەڕی شمەكەكانەوە، چوویتە ئەوپەڕی رۆژئاواوە، ئەگەر بچیتە ئەوپەڕی زەینییەتەوە، چوویتە ئەوپەڕی رۆژهەڵاتەوە. لەوكاتەدایە كە ئەودیو(ی شتەكان) ئاخێز دەكات و ئەو لێكدانە لەوێدایە و كاتێك لە ناختدا ڕووبدات، ئەو كاتەیە كە دەتوانی لە دەرەوەش بڵاوی بكەیتەوە. ئەو لێكدانە دەبێ لەناخی مرۆڤاندا ڕووبدات نەك لەنێو كتێباندا. نەك لە وتارنامە و تێزەكان و نەك لە تێزەكانی دوكتورادا. لێكدانێكی زیندوو تەنیا بە مێتۆدێكی زیندوو دەلوێ.
ئەمە ئەو شتەیە كە لێرەدا ڕوودەدات. من دەتانكوتم تا بچنە ئەوپەڕی بەرهەستی و دەرهەستییەوە. من پێتان ناڵێم با دیداری بەرهەستی و دەرهەستی لە ناختاندا بڕەخسێنن، چونكە ئەوكات ناتوانن تا ئەو شتە بەشكۆیە بهێننەئاراوە، دەبێ بچنە ئەوپەڕی هەردووكیانەوە، مرۆڤایەتیی داهاتوو دەبێ بۆ سەرووی رۆژهەڵات و رۆژئاوا هەڵبكشێ، رۆژهەڵات و رۆژهەڵات هەردووكیان نیوە لەتن.من نە لایەنگری رۆژهەڵات و نە لایەنگری رۆژئاوام، هەردووكیان یەك بەر و یەكلا و خواروخێچن. من لایەنگری lopsided واتە دونیایەكی تەواوم، دونیایەك كە بەتێكڕابوو و یەكپارچەیە.
وەلێ ئەمانە بەشێوەیەك لە شێوەكان سروشتین، ئریكا، ئێست و تی ئم، چونكە مرۆڤایەتیی ساكار، زەینی ساكاری مرۆڤ هەمیشە تێدەكۆشێ مێتۆدە هەرزانە و رێگا ناوبڕەكان پەیدا بكات. خەڵك بەڕاستی چ هۆگرییەكان بە دواهەقیقەت نیە، ئەوپەڕەكەی ئەوەیە كە هۆگری ژیانی ئاسوودە و خۆشبژیوانە بن.ئەوان بەڕاستی نایانهەوێ كە زیندوو بن وسەربەگێچەڵی بكەن، ئەوان بەڕاستی لە سەربەگێچەڵی لە ژیاندا دەترسێن. ئەوان دەیانهەوێ شتەكان بەجۆرێك لە تەنیشت یەكدیدا ریز بكەن كە كاروبارەكان سانا بن و ئادەمیزا بتوانێ لە خۆشبژیویدا بەسەر بەرێت و لە خوشبژیویدا بمرێت! وادیارە ئاسوودەیی و خۆشبژیوی ئامانجە نەك هەقیقەت و هەركەس خاوەنی دەمارگرژیی خۆیەتی. مەسیحی، هیندو، محەمەدی... تێكڕای ئەمانە خاوەنی دەمارگرژیی خۆیانن. ئەم دەمارگرژییانە ریشەدارن. دەتوانی لەمەڕ ئەڤینەوە بدوێی وەلێ ئمە هەمیشە رووكەشە.
لێگەڕێن قسەیەكی خۆشتان بۆ باس بكەم.
لاوێكی دەسكورت و پەشێواو خۆی گەیاندە نهۆمی چلەمی هۆتێلێك لە نێوەڕاستی شار و لە هەورەبانەی ژوورێكەوە هەڕەشەی كرد كە فڕێدەداتە خوارەوە، نزیكترین شوێنێك كە دەكرا بگەیتە لای كابرا سەربانی باڵاخانەی تەنیشتی هۆتێلەكە بوو كە چەند گەزێك خوارتر لە نهۆمی چلەمی هۆتێلەكە بوو. پۆلیس هەرچی كرد نەیتوانی بیهێنێتە خوارەوە. بڕیاریان دا قەشەیەك لە كڵێسەی نزیكی ئەو شوێنە ئاگادار بكەن. قەشە بە هەڵەداوان خۆی گەیاندێ و بە میهرەبانییەوە ڕوو لە لاوی دڵنیگەران وتی، \" كوڕم كەمێك تێفكرە! بیر لە دایك و باوكت بكەرەوە كە بە پڕبەدڵا خۆشیان دەوێی.
لاوچاك وڵامی دایەوە\"ئاخ، ئەوان منیان خۆشناوێ. من هەر خۆم دەخەمەخوارەوە\".
قەشە بە دەنگێكی ئاشقانەوە هاواری كرد،\" بیر لە ژنێك بكەرەوە كە ئەڤیندارتە،
وەها وڵامی دایەوە، \" هیچكەس ئەڤینداری من نیە. خۆم هەڵدەدەمە خوارێ.
قەشە پاڕایەوە،\"وەلێ كوڕم! دیسانەوە تێفكرە! بیر لە مەسیح و مەریەم و یوسف بكەرەوە كە خۆشیاندەوێی\".
پیاوەكە بە سەرسورمانەوە پرسی،\" مەسیح و مەریەم و یوسف؟ ئەمانە كێن؟
ئیدی قەشە تووڕە بوو و هەڵیدایێ و گوتی \" خۆت هەڵدە، جوولەكەی زۆڵا و حەرامزادە، خۆت هەڵدە\".
تەواوی ئەڤین لەناكاو لێردە دەبێتە بڵقی سەرئاو. تێكڕای قسە و باسان لەمەڕ ئەڤینەوە رووكەشن، تەواوی قسەكان لەمەڕ پێكەوە هەڵكردن لە قووڵاییدا هەڵنەكردن لەگەڵا كەسانی دیكەیە.
خەڵك دەڵێن:\" پێكەوە هەڵبكەن.\" مەبەستت چیە كاتێك كە ئەمە دەڵێی؟ تەنانەت وشەی\" هەڵكردن\" وشەیەكی دزێوە. كاتێك لەگەڵا كەسێك هەڵدەكەی، ئایا ئەوت خۆشدەوێ؟ ئایا كاتێك هیندوەكان لەگەڵا محەمەدییەكاندا هەڵدەكەن ئایا ئەوانیان خۆشدەوێ؟ كاتێك كە محەمەدییەكان لەگەڵا هیندوەكاندا هەڵدەكەن ئایا پڕبەدڵا خۆشیاندەوێن؟ ئایا هەڵكردن هیچكات دەتوانێ ببێ بە ئەڤین؟ رەنگە هەڵكردن سیاسەتێك بێت بەڵام ئایین نیە.
كەسێك كە بیهەوێ پەی بە راستی ببات،كەسێك كە بیهەوێ پەی بە راستی ببات، واتە هەقیقەتێَك كە لەپشت تێكڕای هێژامەندییەكانەوەیە، پیاو/ ژن،رۆژهەڵات/ رۆژئاوا، چاك/ خراپ، بەهەشت/ دۆزەخ، هاوین/ زستان، كەسێك هۆگری ناسینە و پەیجۆری راستییەك دەكات كە لەوپەڕی تێكڕای دووفاقەكانەوەیە، دەبێ تێكڕای دەمارگرژییەكان بخاتەلاوە. ئەگەر هێشتا دەمارگرژییەكانی كۆڵكێش دەكات، ئەو دەمارگرژییانە زەینی بۆیاخ دەكەن.ز بۆ ناسینی راستی پێویست ناكات هیندو بی، پێویست ناكات كابرایەكی محەمەدی بیت، پێویست ناكات مەسیحی بیت، پێویست ناكات یەهوودی بیت، چ پێویست نیە هیندی بیت، چ پێویست نیە ئامریكایی یا بریتانی یا ژاپۆنی یا چینی بیت. یۆ ناسینی هەقیقەت دەبێ تێكڕای ئەم قسەقۆڕانە فڕێ بدەیت و تەنیا دەبێ خۆت بیت. پێویست ناكات هیندی بیت، پێویست ناكات ئامریكایی بیت، پێویست ناكات بریتانی بیت، پێویست ناكات ژاپۆنی یا چینی بییت، بۆ ناسینی هەقیقەت تەنیا دەەبێ بەرین و سینگفراوان بیت، گەورە بیت، زیندوو بیت، دڵدار بیت، خوازیار بیت، خەڵوەئاسا... وەلێ بەبێ دەمارگرژی، بەبێ دەقەە ئاینییەكان، بەبێ چەمكەكان، بەبێ فەلسەفە. كاتێك كە لە تێكڕای فێركارییەكانت داڕنرای، كاتێك كە تەواوی خووگرتنەكانت فڕێدران، ئەو كاتە لەناكاو شكۆمەندترین هەقیقەت دێتەگۆڕێ و ئەو شكۆمەندترین هەقیقەتە خۆی لێكدان و رۆنانێكە و چ پێویست نیە كە ئاوێتەی بكەی، خۆی یەكبوونێكی زیندوە و لەم تێڕوانینەوە دەتوانی بە تێكڕای ئەم قسە قۆڕانەی كە بەناوی ئایین و بەناوی هەڵكردن لەگەڵا یەكدی و بەناوی ئەڤین و كڵێسە و پەرستگە و مزگەوت دەكرێن پێبكەنی. ئەو شۆڕشە دەبێ لە ناختدا ڕوو بدات، نابێ ئەوە بە دنیا بناسێنی. چونكە تەنیا تۆ زیندووی، كۆمەڵگە مردوە، كۆمەڵگە تەنیا ناوێكە و بەس، تەنیا تۆی كە رۆحت هەیە، ئەو لێكدانە دەبێ لە نیۆیۆرك یا لە تیمبوكتۆدا ڕووبدات. ئەو لێكدانە نابێت لە پونا ڕووبدات. دەبێ لە ناخی مندا ڕووبدات و دەبێ لە قوستەنتەنیە(ئستانبول) دا ڕووبدات و هەر تاكێك دەبێ تاقیكارییەكی گەورە بێت بەئاراستەی ئەو لێكدانە شكۆمەندە. وەلێ لەبیرت نەچێ كاتێك كە ئەو لێكدانە ئاخێز دەكات تۆ لە تواناتدا نابێت بڵێی كە ئایا ئەمە لێكدانێكی نێوان رۆژهەڵات و رۆژئاوایە، لێكدانی نێوان محەمەدییەكان و مەسیحییەكانە یا لەنێوان هیندو و چین. نا تۆ دەسبەجێ دەتوانی ببینی كە لێكدان، لێكدانی راستەقینە لێكدانی زیندەڵا هەمان لەودیوبوون و هەڵكشانێكە. بەرزاییەكەی تۆ گۆڕاوە، لە بەرزترین لوتكەدا گیرساویتەوە.لەوێوە سەیردەكەی، هەرچییەك كە ئێمە دەیبینین و سەیری هەرچییەك كە دەكەین هەندە گرنگ نیە، خاڵی گرنگ لە پێگەیەكدایە كە لەسەری وەستاوی. ئەگەر پاڵت دا بە رۆژهەڵاتەوە، هەرچییەكت لە رۆژئاوادا بینی هەڵێنجانێكی هەڵەیە. چەند رۆژێك لەمەوبەر رۆژنامەیەكم دەخوێندەوە. كابرایەك وتارێكی بەدژی من نوسیبوو. وتارەكە پرسیاری كردبوو كە \"ك ئامریكاییەكان چۆنچۆنی دەتوانن لە ئایین تێبگەن، رۆژئاواییەكان چلۆن دەتوانن لە دین تێبگەن، ناتوانن، كەوابوو(گوایە) هەموو هەوڵی من بێهودەیە\". ئەم زەینی باڵادەستیخوازی هیندییە. هیندییەكان پێیانوایە كە هیچكەس بێجگە ئەوان توانای پەیبردن بە ئایینیان نیە و ئەمە تەنیا بۆ هیندییەكان وەڕاست ناگەڕێ، هەمووان وەها بیردەكەنەوە. هەمو كەسێك لەقووڵایی ناخیدا ئەم هەڵیت و پەڵیتە دەهۆنێتەوە كە ئێمە ئەو چەند كەسە هەڵبژێردراوە هەژمار كەمەین. ئەم بیرە ئێجگار تێكدەرە. مەسەلەكە ئامریكاییبوون یا هیندیبوون نیە، راستی فڕی بەسەر ئەم ناتۆرانەوە نیە. راستی بۆ هەر كەسێك كە بیهەوێ و ئامادە بێت ئەم ناتۆرانە فڕێبدات دەستڕاگەیشتوویە. هەقیقەت تەینا كاتێك دەزانرێت كە تۆ هیچكامیان نەبی، نە ئامریكایی و نە هیندی، نە هیندو و نە مەسیحی. هەقیقەت بەهۆی ناسینێكەوە فام دەكرێ كە چیدی لەلایەن خووگرتوانەوە هەورین نەبووبێت، كە چیدی لەلایەن رابردووەوە تۆزاوی نەبووبێت. ئەگینا ئێمە لە رووداوەكاند شتانێك دەبینین كە دەتوانین لێیان تێبگەین.
بەسەرهاتێكی خۆشم دەخوێندەوە:
بنەماڵەكە وایانكرد كە باپیرە لە هەنگاریاوە بێت بۆ نیۆیۆرك و لەگەڵا كچەكەی و خێزانەكەیدا بژیێ. باپیرە لە نیۆیۆرك و هەرچییەك كە وەك دیاری بۆیان هێنابوو خەنی بووبوو. رۆژێك نەوەكەی ئەوی بۆ سەردانی باخچەی ئاژەڵان برد بۆ پاركی ناوەندی. زۆربەی ئاژەڵان بەلای پیرەپیاوەوە ئاشنا و ناسراو بوون، وەلێ پیرەپیاو كۆنجكۆڵی تەنگی پێهەڵچنی كەمتیاری دەم بەخەندە گەیشتن. پیرەپیاو رووی لە نەوەكەی كرد كە ناوی laughing hyenaكاتێك بە قەفەزی
یۆنكیل بوو و گوتی : \" كوڕم، من لە وڵاتی خۆمان هەرگیز ئاژەڵێكم بە ناوە نەدیوە و نەبیستوە : كەمتیاری دەم بەخەندە!\"
یۆنكێل پاسەوانێكی بینی كە لەو نزیكانەدا بوو و پێی گوت،\" باوەگەورەم تازە لە ئەوروپاوە هاتوە. دەڵێ كە لەوێ كەمتیاری دەم بە خەندە هەر نیە. بۆتان دەكرێ هەندێ شت لەبارەی ئەم ئاژەڵەوە بە من بێژن تا بۆی بگێڕمەوە.
پاسەوان وتی ئەم كەمتیارە رۆژیك یەك ژەم خۆراك دەخوات\".
یۆنكل بە باپیرەی وت،\"رۆژێ تەنیا یەك ژەم خۆراك دەخوات.\"
پاسەوان وتی،\" هەفتەیەك یەك جار خۆی دەشوات.\"
\" بەڵێ، هەفتەیەك یەك جار خۆی دەشوات\"ـ
پیرەپیاو بەباشی گوێی رادێرا
پاسەوان وتی،\" ساڵێك جارێك دەپەڕێت و جووت دەبێت\"
\" بەڵێ، ساڵێك جارێك دەپەڕێت و جووت دەبێت\"ـ
پیرە پیاو سەری بادا و بیرمەندانە سەیرێكی كرد و گوتی،\" ئێ! ئەو رۆژێك یەك جار خۆراك دەخوات و هەفتەیەك جارێك خۆی دەشوات، وەلێ ئەگەر تەنیا ساڵێك جارێك دەپەڕێت كەوابوو بۆچی پێدەكەنێ؟\"
ئیدی ئەم پیاوە بەهیچ شێوەیەك پیر نیە. زەینی بەشتێكەوە نووساوە، بە رۆژانی لاوێتی، زەینی ئەم پیرەپیاوە هێشتا ئاڵۆشاوییە. ناتوانێ لەوە تێبگا كە كەمتیاری دەم بە خەندە ئەگەر ساڵێك یەك جار دەپەڕێت،\" ئەی بۆچی پێدەكەنێ؟\"
خەڵكانێك هەن كە ناتوانن پەی بەوە بەرن كە خۆشبەختی لەڕێگەیەكی دیكەشەوە بێجگە لە سێكس دەلوێ. كەسانێك هەن كە ناتوانن لەوە تێبگەن كە خۆشییەك لەسەرووی سێكسەوە هەیە. كەسانێك هەن ناتوانن لەوە تێبگەن خۆشبەختییەكی دیكەش هەیە كە زیاتر لە خۆراكە. كەسانێك هەن كە ئەقڵیان بەوە ناشكێ كە بێجگە لە خانووی گەورە و پارەوسامانی زۆروزەوەند خۆشبەختییەكی دیكەش هەیە. پەیبردن بەو شتانەی كە لەوپەڕی تێگەیشتن و دركی تاكەكەسەوەن بەلایەوە نەلواوە. خەڵك لەنێو بیروبۆچونەكانی خۆیاندا دیلن و بەدیلی دەمێننەوە. زیندانی راستەقینە هەر ئەمەیە. ئەگەر خوازیاری لێكدانێكی راستەقینە بیت دەبێ تەواوی كۆت و بەندەكانی زیندان بشكێنی، دەبێ قەفەزەكان بشكێنی. ئەم قەفەزانە ئێجگار زراڤ و باریكن و لەمێژە رەنگ و بۆنتان لێداون. رەنگە ئەو قەفەزانەشتان خۆش ویستوون. وێدەچێ بەتەواوی لەبیرتان چووەكە ئەمانە زیندانن، خەڵك دەستتان دابێتە ئەم خەیاڵكرد(پندار)ە كە گوایە خانووی ئێوەن.
كابرایەكی هیندو پێیوایە كە هیندوییزم خانووی ئەوە، هیچكات بیر لەوەناكاتەوە كە ئەوە خۆی كۆسپیەتی. تێكڕای \"ئیزم\"ەكان لەمپەرن.كابرایەكی مەسیحی پێیوایە كە مەسیحایەتی پردێكە، ئەو هیچكات بیر لەوە ناكاتەوە كە ئەمە مەسیحییەتە كە ناهێڵێ ئەو بگاتە مەسیح. كڵێسە دەرگا نیە، دیوارە، پەردە و لەمپەرە : دیواری چینە.
وەلێ ئەگەر لەمێژە لەم دیوارەدا ژیابی، بۆ چەندین سەدە، ئەگەر زەینت خووی بەمەوە گرتبێ، وەك پەنا و پەناگە و تەناهی سەیری دەكەی. هەر ئەم هەنتەش (حوزور)ەی تۆ لە زینداندا روانگەت گەندەڵا دەكات.
وەرە ژێر ئاسمان و ژێر ئەستێران و ئەو لێكدانە خۆبەخۆیە روودەدات. چ پێویست ناكات كە رۆژهەڵات و رۆژئاوا ئاوێتە بكەیت، تەنیا دەبێ بچیتە سەرو و ئەوپەڕی ئەم پێگانەوە. هەڵكشێ رووەو سەروو و ئەو لێكدانە لەوێدایە.
و: مەسعوود بابایی
هەر پێكەوەسازانێك یەكبوونێكی میكانیكییە، بریتییە لە ئاوێتەكردنی گەشەیەكی زیندوو، كەوایە هەرچییەك هەتاكو ئێستا بەم ناوەوە رووی داوە جۆرە یەكبوونێكی میكانیكییە، واتە Erica ئیریكا و یان T.M و Estە. یەكبوونی میكانیكیی مەترسیی خۆی هەیە، گەورەترین مەترسیشی ئەمەیە : رۆژهەڵات نۆڕینێكی هەرەمەزنی لە رەهەندی ئایینەوە وەدەستهێناوە و رۆژئاوا نۆڕینێكی هەرەمەزنی لە بواری زانستدا هەیە. كاتێك مرۆڤی رۆژئاوایی لە رۆژهەڵاتدا پەیجۆر دەكات، تێڕوانینەكەی زانستییە. ئەو تەنیا لە رۆژهەڵاتدا دەتوانێ شتانێك فام بكات كە زانستی بن، هەوڵبدە لەمە تێبگەی. رۆژهەڵات هیچ تێڕوانینێكی زانستیی پەروەردە نەكردوە، زانستی رۆژهەڵاتی ئێجگار بەرایی و سەرەتاییە. ئەو تەنیا دەتوانێ لە زمانی ئایین تێبگات. كەوابوو كاتێك مرۆڤێك لە رۆژهەڵاتەوە سەفەر بۆ رۆژئاوا دەكات ئەو لەو خاڵە لاوازەی رۆژئاواوە سەیری رۆژئاوا دەكات و هەركات مرۆڤێك لە رۆژئاواوە دێت بۆ رۆژهەڵات لە لاوازترین خاڵی گەشەكردنیەوە لە رۆژهەڵات دەنۆڕێ.
ئۆشۆی ئازیز، وادیارە ئێوە دژی ڕازسڕینەوە demystification لە ژیانن ئەگەر وەهابێت ئایا درووستە بڵێین كە ئەو بزووتنەوانەی كە لە رۆژئاوادا هەن وەك تی ئمTM، ئێست Est، سۆفیگەری Sufism، زێن Zen و ئریكا Arica لێكدان و رۆنانی لێ دەربازنەبووی نێوان عێرفانی رۆژهەڵات و زانستی رۆژئاوان؟
لێكدانی راستەقینە تیاچوونی رۆژهەڵات و رۆژئاوایە. ئەمە دیدارێك نابێت. لە لێكدانی راستەقینەدا نە رۆژهەڵات و نە رۆژئاوا لەئارادا نابن. ئەمە شتێكە كە من دوێنێ خوێندمەوە. ئەمانە (ترانسێندێنتاڵ)ن. ئەگەر هەوڵبدەی ئەوانە پێكەوە ئاوێتە بكەی، یا شتێك لە دوو جەمسەرێتی (Polarities )ی رۆژهەڵات و رۆژئاوا چێ بكەی و شتێك لە رۆژهەڵات وەربگری و شتێكیش لە رۆژئاوا ئەمە پێی دەوترێ hotchpotch پینەپەڕۆ نەك لێكدان و ئاوێتەكردن. ئەمە شتێكی میكانیكییە، پێكەوە سازانێكە كە زیندوو نیە، دەتوانی شتەكان لە تەنیشت یەكەوە ریز بكەی، ئەمە یەكبوونێكی میكانیكییە، بەڵام تۆ ناتوانی درەختێك وەسەریەك بخەی، ناتوانی مرۆڤەكان لەپاڵا یەكدی ریز بكەی. ئەم یەكبوونە بریتییە لە درەخت كە گەشە دەكات، ئەو یەكبوونە لە ئاخنەییترین ناوكەی درەختەوە ئاخێز دەكات و روو لە دەرەوە بڵاو دەبێتەوە. ئەم گەشەكردنە لە چەقەوە ئاخێزدەكات. دەتوانی یەكبوونێكی میكانیكی لە دەرەوەڕا بگونجێنی: دەتوانی ئتۆمبێلێك یا كاتژمێریك بە دانانی بەشەكانی لەپاڵا یەكدی ریز بكەیت و درووستی بكەی، وەلێ كاتژمێر چەقی نیە، ئوتۆمبێل لەنێویدا چەقی نیە، كاتژمێر رۆحی نیە، واتە لەخۆیەوە رۆحی نیە، ئەمە بریتییە لە یەكبوونێك كە لەدەرەوە ریزكراوە.كاردەكات و كەڵكیشی هەیە. بەڵام ناتوانی درەختێك و باڵندە و منداڵێك بە ریزكردن و لە پاڵا یەكدی دانانی پارچەكانیان سازبكەی. ئەمانە گەشە دەكەن. یەكبوونی ئەمانە لە ئاخنەییترین كرۆكی بوونیانەوە دێتەدەر، ئەمانە چەقیان هەیە.
ئێستە چی روودەدات؟ رۆژهەڵات و رۆژئاوا لە ئریكا، ئێست، تی ئم و تێكڕای بزووتنەوە مەعنەوییەكان پێكەوە دیدار دەكەن و كتزمت بەپێچەوانەی ئەو شتەی چاوەڕوان دەكرا روودەدات. ئەمە عێرفانی رۆژهەڵات و زانستی رۆژئاوا نیە كە پێكەوە دیدار دەكەن، بەڵكوو ئەمە زانستی رۆژهەڵاتە كە لەگەڵا ئایینی رۆژئاوادا دیدار دەكات. ئەمە پێوەندییەكی دزێوە : رەنگە ئەمەتان بیستبێ.
خانمە ئەكتەرێكی فەرەنسی بە جۆرج برنارد شاوی گوت كە دەیهەوێ ببێتە هاوسەری ئەو، برنارد شاو پرسی بۆچی؟
ژنەكە وتی، لۆژیكەكەی سادەیە، من لەش و لارێكی ئێجگار جوانم هەیە. سەیرم بكە: چاوەكانم، بەژن و باڵام تەواوە. تۆیش تێگەیشتنێكی بەشكۆت هەیە، تێگەیشتنێك كە لە هەموو شتێك جوانتر و سەرترە. منداڵەكەی ئێمە جوانییەكی تایبەتی دەبێت : مێشكی تۆ و بەژنی من.
جۆرج برنارد شاو گوتی:\" دەترسم وا دەرنەچێت و منداڵەكەمان قەڵافەتی منی هەبێت و مێشكی تۆ.\"
ئەمە ئەو شتەیە كە ڕوو دەدات!
\" ئەو پێشنیاری هاوسەرگیری رەتكردەوە و گوتی\" ترسناكە، هیچ لێبڕاوێتییەك لەمبارەوە نیە. هەڵبەت برنارد شاو لەش و لارێكی ناقۆڵای هەبوو و ئەكتەرەكانی سینەماش هیچكات تێگەیشتن و زیرەكییەكی ئەوتۆیان نیە. زیرەكی بەلای ئەكتەرێكەوە دیاردەیەكی نامۆیە، ئەگینا بۆچی هەر لەسەرەتاوە دەبوو بە ئەكتەر؟ ئریكا، ئێست و تی ئم تەنیا بەروبوومی لاوەكیی هاوسەرگیریی نێوان برناردشاو و ئەو ئەكتەرەن. شتەكان بەراوەژوو بوونەتەوە.ئەم لێكدان نیە، پینەپەڕۆیە و ئێجگار ترسناكە.
لێكدانێكی هەرەمەزن پێویستە، ئەو لێكدانە لەڕێگەی بزووتنەوە گشتییەكانەوە پێكنایەت، لەڕێگەی كەسانێك كە ژمارەیان ئێجگار كەمە دەڕەخسێ كە رۆحەكانیان بەم لێكدانە گەیشتبێ، مەسەلەكە خوێندنەوەی ئینجیل و خوێندنەوەی باگوادگیتا و پەیداكردنی لێكچوونەكانیان و لێكدانی ئەم دووانە نیە، ئەمە یەكبوونێكی میكانیكییە. گەلێ كەسان وەها كارانێكیان كردوون.
كتێبێكی ئێجگار رووناكبیرانە بەناوی یەكبوونی بنەڕەتی لە نووسینی دوكتور ئەشۆداس سەرلەبەری گەمژانەیە: قورئان بخوێنەوە، ودا بخوێنەوە، ئینجیل و داماپادا بخوێنەوە. دینەكان بخوێنەوە و لێكچوونەكانیان ئاشكرا بكە. پەیبردن بە لێكچوونەكان Dhmmapada ئێجگار ئاسانە،( The Essential Unity of Religions).
وەلێ لەڕاستیدا، قورئان تەنیا سەبارەت بەو شتانەی كە لە گیتادا نیە جوانە. جوانییەكە لە ناوێزەبوونیدایە. كاتێك شتێك پەیدا دەكەی... كارێك كە مهاتما گاندی كردی : ئەو قورئانی خوێندەوە و خاڵە هاوشێوەكانی لەگەڵا گیتا پەیدا كرد. ئەو لە قورئاندا بەدوای گیتادا دەگەڕا. بۆ قورئان دادپەروەرانە نەبوو، مەرامێكی باشیش نەبوو چونكە ئەو توخمێكی بێگانەی بەسەر قورئاندا دەسەپاند. هەرچییەك كە هاوشێوەی گیتا نەبوو و لەگەڵی تێكی نەدەكردەوە لەبیر دەبردەوە و فەرامۆشی دەكرد كە لە قورئاندا هەیە و ئەو شتەی كە لەبەرچاو نەگیراوە ناوێزەبوونیەتی. هەر ئەم كارە دەشێ لەلایەن كابرایەكی رۆژئاواییەوە ئەنجام بدرێ. دەتوانێ سەیرێكی گیتا بكات و شتێك بەدیبكات كە زەینی مەسیحیی ئەو تێراو دەكات، ئەو كاتە بەدوای ئینجیلدا دەگەڕێ، وەلێ گیتا لەبەر ئەو شتانەی كە بەهیچ شێوەیەك لە ئینجیل ناچێ جوانە. ناوێزەبوونی لەوێدایە. جوانی لە ناوێزەبووندایە، لێكچوونەكان سووك و چرووك و رووكەش دەبن، لێكچوونەكان بێمانا و هاوسان دەبن. هیمالیا جوانە چونكە شتێكی جوانی هەیە كە لە ئالپدا وەبەرچاو ناكەوێ. رووباری گەنگ شتێكی هەیە كە رووباری ئامازۆن نیەتی. هەڵبەت هەردووكیان رووبارن وەلێ ئەگەر سەیری لێكچوونەكان بكەی لە جیهانێكی وەڕسكەردا ژیان بەسەردەبەی. من ئەمەم بەلاوە خۆش نیە. من پێتان ناڵێم بڕواننە دەقە ئاینییەكانی رۆژهەڵاتی و رۆژئاوایی و جۆرە پێكەوەسازانێك لەواندا بەدیبكەن، نا نامن دەخوازم ئێوە ڕۆ بچنە ئاخنەییترین كرۆكی بوونتان. ئەگەر بچیە ئەوپەڕی شمەكەكانەوە، چوویتە ئەوپەڕی رۆژئاواوە، ئەگەر بچیتە ئەوپەڕی زەینییەتەوە، چوویتە ئەوپەڕی رۆژهەڵاتەوە. لەوكاتەدایە كە ئەودیو(ی شتەكان) ئاخێز دەكات و ئەو لێكدانە لەوێدایە و كاتێك لە ناختدا ڕووبدات، ئەو كاتەیە كە دەتوانی لە دەرەوەش بڵاوی بكەیتەوە. ئەو لێكدانە دەبێ لەناخی مرۆڤاندا ڕووبدات نەك لەنێو كتێباندا. نەك لە وتارنامە و تێزەكان و نەك لە تێزەكانی دوكتورادا. لێكدانێكی زیندوو تەنیا بە مێتۆدێكی زیندوو دەلوێ.
ئەمە ئەو شتەیە كە لێرەدا ڕوودەدات. من دەتانكوتم تا بچنە ئەوپەڕی بەرهەستی و دەرهەستییەوە. من پێتان ناڵێم با دیداری بەرهەستی و دەرهەستی لە ناختاندا بڕەخسێنن، چونكە ئەوكات ناتوانن تا ئەو شتە بەشكۆیە بهێننەئاراوە، دەبێ بچنە ئەوپەڕی هەردووكیانەوە، مرۆڤایەتیی داهاتوو دەبێ بۆ سەرووی رۆژهەڵات و رۆژئاوا هەڵبكشێ، رۆژهەڵات و رۆژهەڵات هەردووكیان نیوە لەتن.من نە لایەنگری رۆژهەڵات و نە لایەنگری رۆژئاوام، هەردووكیان یەك بەر و یەكلا و خواروخێچن. من لایەنگری lopsided واتە دونیایەكی تەواوم، دونیایەك كە بەتێكڕابوو و یەكپارچەیە.
وەلێ ئەمانە بەشێوەیەك لە شێوەكان سروشتین، ئریكا، ئێست و تی ئم، چونكە مرۆڤایەتیی ساكار، زەینی ساكاری مرۆڤ هەمیشە تێدەكۆشێ مێتۆدە هەرزانە و رێگا ناوبڕەكان پەیدا بكات. خەڵك بەڕاستی چ هۆگرییەكان بە دواهەقیقەت نیە، ئەوپەڕەكەی ئەوەیە كە هۆگری ژیانی ئاسوودە و خۆشبژیوانە بن.ئەوان بەڕاستی نایانهەوێ كە زیندوو بن وسەربەگێچەڵی بكەن، ئەوان بەڕاستی لە سەربەگێچەڵی لە ژیاندا دەترسێن. ئەوان دەیانهەوێ شتەكان بەجۆرێك لە تەنیشت یەكدیدا ریز بكەن كە كاروبارەكان سانا بن و ئادەمیزا بتوانێ لە خۆشبژیویدا بەسەر بەرێت و لە خوشبژیویدا بمرێت! وادیارە ئاسوودەیی و خۆشبژیوی ئامانجە نەك هەقیقەت و هەركەس خاوەنی دەمارگرژیی خۆیەتی. مەسیحی، هیندو، محەمەدی... تێكڕای ئەمانە خاوەنی دەمارگرژیی خۆیانن. ئەم دەمارگرژییانە ریشەدارن. دەتوانی لەمەڕ ئەڤینەوە بدوێی وەلێ ئمە هەمیشە رووكەشە.
لێگەڕێن قسەیەكی خۆشتان بۆ باس بكەم.
لاوێكی دەسكورت و پەشێواو خۆی گەیاندە نهۆمی چلەمی هۆتێلێك لە نێوەڕاستی شار و لە هەورەبانەی ژوورێكەوە هەڕەشەی كرد كە فڕێدەداتە خوارەوە، نزیكترین شوێنێك كە دەكرا بگەیتە لای كابرا سەربانی باڵاخانەی تەنیشتی هۆتێلەكە بوو كە چەند گەزێك خوارتر لە نهۆمی چلەمی هۆتێلەكە بوو. پۆلیس هەرچی كرد نەیتوانی بیهێنێتە خوارەوە. بڕیاریان دا قەشەیەك لە كڵێسەی نزیكی ئەو شوێنە ئاگادار بكەن. قەشە بە هەڵەداوان خۆی گەیاندێ و بە میهرەبانییەوە ڕوو لە لاوی دڵنیگەران وتی، \" كوڕم كەمێك تێفكرە! بیر لە دایك و باوكت بكەرەوە كە بە پڕبەدڵا خۆشیان دەوێی.
لاوچاك وڵامی دایەوە\"ئاخ، ئەوان منیان خۆشناوێ. من هەر خۆم دەخەمەخوارەوە\".
قەشە بە دەنگێكی ئاشقانەوە هاواری كرد،\" بیر لە ژنێك بكەرەوە كە ئەڤیندارتە،
وەها وڵامی دایەوە، \" هیچكەس ئەڤینداری من نیە. خۆم هەڵدەدەمە خوارێ.
قەشە پاڕایەوە،\"وەلێ كوڕم! دیسانەوە تێفكرە! بیر لە مەسیح و مەریەم و یوسف بكەرەوە كە خۆشیاندەوێی\".
پیاوەكە بە سەرسورمانەوە پرسی،\" مەسیح و مەریەم و یوسف؟ ئەمانە كێن؟
ئیدی قەشە تووڕە بوو و هەڵیدایێ و گوتی \" خۆت هەڵدە، جوولەكەی زۆڵا و حەرامزادە، خۆت هەڵدە\".
تەواوی ئەڤین لەناكاو لێردە دەبێتە بڵقی سەرئاو. تێكڕای قسە و باسان لەمەڕ ئەڤینەوە رووكەشن، تەواوی قسەكان لەمەڕ پێكەوە هەڵكردن لە قووڵاییدا هەڵنەكردن لەگەڵا كەسانی دیكەیە.
خەڵك دەڵێن:\" پێكەوە هەڵبكەن.\" مەبەستت چیە كاتێك كە ئەمە دەڵێی؟ تەنانەت وشەی\" هەڵكردن\" وشەیەكی دزێوە. كاتێك لەگەڵا كەسێك هەڵدەكەی، ئایا ئەوت خۆشدەوێ؟ ئایا كاتێك هیندوەكان لەگەڵا محەمەدییەكاندا هەڵدەكەن ئایا ئەوانیان خۆشدەوێ؟ كاتێك كە محەمەدییەكان لەگەڵا هیندوەكاندا هەڵدەكەن ئایا پڕبەدڵا خۆشیاندەوێن؟ ئایا هەڵكردن هیچكات دەتوانێ ببێ بە ئەڤین؟ رەنگە هەڵكردن سیاسەتێك بێت بەڵام ئایین نیە.
كەسێك كە بیهەوێ پەی بە راستی ببات،كەسێك كە بیهەوێ پەی بە راستی ببات، واتە هەقیقەتێَك كە لەپشت تێكڕای هێژامەندییەكانەوەیە، پیاو/ ژن،رۆژهەڵات/ رۆژئاوا، چاك/ خراپ، بەهەشت/ دۆزەخ، هاوین/ زستان، كەسێك هۆگری ناسینە و پەیجۆری راستییەك دەكات كە لەوپەڕی تێكڕای دووفاقەكانەوەیە، دەبێ تێكڕای دەمارگرژییەكان بخاتەلاوە. ئەگەر هێشتا دەمارگرژییەكانی كۆڵكێش دەكات، ئەو دەمارگرژییانە زەینی بۆیاخ دەكەن.ز بۆ ناسینی راستی پێویست ناكات هیندو بی، پێویست ناكات كابرایەكی محەمەدی بیت، پێویست ناكات مەسیحی بیت، پێویست ناكات یەهوودی بیت، چ پێویست نیە هیندی بیت، چ پێویست نیە ئامریكایی یا بریتانی یا ژاپۆنی یا چینی بیت. یۆ ناسینی هەقیقەت دەبێ تێكڕای ئەم قسەقۆڕانە فڕێ بدەیت و تەنیا دەبێ خۆت بیت. پێویست ناكات هیندی بیت، پێویست ناكات ئامریكایی بیت، پێویست ناكات بریتانی بیت، پێویست ناكات ژاپۆنی یا چینی بییت، بۆ ناسینی هەقیقەت تەنیا دەەبێ بەرین و سینگفراوان بیت، گەورە بیت، زیندوو بیت، دڵدار بیت، خوازیار بیت، خەڵوەئاسا... وەلێ بەبێ دەمارگرژی، بەبێ دەقەە ئاینییەكان، بەبێ چەمكەكان، بەبێ فەلسەفە. كاتێك كە لە تێكڕای فێركارییەكانت داڕنرای، كاتێك كە تەواوی خووگرتنەكانت فڕێدران، ئەو كاتە لەناكاو شكۆمەندترین هەقیقەت دێتەگۆڕێ و ئەو شكۆمەندترین هەقیقەتە خۆی لێكدان و رۆنانێكە و چ پێویست نیە كە ئاوێتەی بكەی، خۆی یەكبوونێكی زیندوە و لەم تێڕوانینەوە دەتوانی بە تێكڕای ئەم قسە قۆڕانەی كە بەناوی ئایین و بەناوی هەڵكردن لەگەڵا یەكدی و بەناوی ئەڤین و كڵێسە و پەرستگە و مزگەوت دەكرێن پێبكەنی. ئەو شۆڕشە دەبێ لە ناختدا ڕوو بدات، نابێ ئەوە بە دنیا بناسێنی. چونكە تەنیا تۆ زیندووی، كۆمەڵگە مردوە، كۆمەڵگە تەنیا ناوێكە و بەس، تەنیا تۆی كە رۆحت هەیە، ئەو لێكدانە دەبێ لە نیۆیۆرك یا لە تیمبوكتۆدا ڕووبدات. ئەو لێكدانە نابێت لە پونا ڕووبدات. دەبێ لە ناخی مندا ڕووبدات و دەبێ لە قوستەنتەنیە(ئستانبول) دا ڕووبدات و هەر تاكێك دەبێ تاقیكارییەكی گەورە بێت بەئاراستەی ئەو لێكدانە شكۆمەندە. وەلێ لەبیرت نەچێ كاتێك كە ئەو لێكدانە ئاخێز دەكات تۆ لە تواناتدا نابێت بڵێی كە ئایا ئەمە لێكدانێكی نێوان رۆژهەڵات و رۆژئاوایە، لێكدانی نێوان محەمەدییەكان و مەسیحییەكانە یا لەنێوان هیندو و چین. نا تۆ دەسبەجێ دەتوانی ببینی كە لێكدان، لێكدانی راستەقینە لێكدانی زیندەڵا هەمان لەودیوبوون و هەڵكشانێكە. بەرزاییەكەی تۆ گۆڕاوە، لە بەرزترین لوتكەدا گیرساویتەوە.لەوێوە سەیردەكەی، هەرچییەك كە ئێمە دەیبینین و سەیری هەرچییەك كە دەكەین هەندە گرنگ نیە، خاڵی گرنگ لە پێگەیەكدایە كە لەسەری وەستاوی. ئەگەر پاڵت دا بە رۆژهەڵاتەوە، هەرچییەكت لە رۆژئاوادا بینی هەڵێنجانێكی هەڵەیە. چەند رۆژێك لەمەوبەر رۆژنامەیەكم دەخوێندەوە. كابرایەك وتارێكی بەدژی من نوسیبوو. وتارەكە پرسیاری كردبوو كە \"ك ئامریكاییەكان چۆنچۆنی دەتوانن لە ئایین تێبگەن، رۆژئاواییەكان چلۆن دەتوانن لە دین تێبگەن، ناتوانن، كەوابوو(گوایە) هەموو هەوڵی من بێهودەیە\". ئەم زەینی باڵادەستیخوازی هیندییە. هیندییەكان پێیانوایە كە هیچكەس بێجگە ئەوان توانای پەیبردن بە ئایینیان نیە و ئەمە تەنیا بۆ هیندییەكان وەڕاست ناگەڕێ، هەمووان وەها بیردەكەنەوە. هەمو كەسێك لەقووڵایی ناخیدا ئەم هەڵیت و پەڵیتە دەهۆنێتەوە كە ئێمە ئەو چەند كەسە هەڵبژێردراوە هەژمار كەمەین. ئەم بیرە ئێجگار تێكدەرە. مەسەلەكە ئامریكاییبوون یا هیندیبوون نیە، راستی فڕی بەسەر ئەم ناتۆرانەوە نیە. راستی بۆ هەر كەسێك كە بیهەوێ و ئامادە بێت ئەم ناتۆرانە فڕێبدات دەستڕاگەیشتوویە. هەقیقەت تەینا كاتێك دەزانرێت كە تۆ هیچكامیان نەبی، نە ئامریكایی و نە هیندی، نە هیندو و نە مەسیحی. هەقیقەت بەهۆی ناسینێكەوە فام دەكرێ كە چیدی لەلایەن خووگرتوانەوە هەورین نەبووبێت، كە چیدی لەلایەن رابردووەوە تۆزاوی نەبووبێت. ئەگینا ئێمە لە رووداوەكاند شتانێك دەبینین كە دەتوانین لێیان تێبگەین.
بەسەرهاتێكی خۆشم دەخوێندەوە:
بنەماڵەكە وایانكرد كە باپیرە لە هەنگاریاوە بێت بۆ نیۆیۆرك و لەگەڵا كچەكەی و خێزانەكەیدا بژیێ. باپیرە لە نیۆیۆرك و هەرچییەك كە وەك دیاری بۆیان هێنابوو خەنی بووبوو. رۆژێك نەوەكەی ئەوی بۆ سەردانی باخچەی ئاژەڵان برد بۆ پاركی ناوەندی. زۆربەی ئاژەڵان بەلای پیرەپیاوەوە ئاشنا و ناسراو بوون، وەلێ پیرەپیاو كۆنجكۆڵی تەنگی پێهەڵچنی كەمتیاری دەم بەخەندە گەیشتن. پیرەپیاو رووی لە نەوەكەی كرد كە ناوی laughing hyenaكاتێك بە قەفەزی
یۆنكیل بوو و گوتی : \" كوڕم، من لە وڵاتی خۆمان هەرگیز ئاژەڵێكم بە ناوە نەدیوە و نەبیستوە : كەمتیاری دەم بەخەندە!\"
یۆنكێل پاسەوانێكی بینی كە لەو نزیكانەدا بوو و پێی گوت،\" باوەگەورەم تازە لە ئەوروپاوە هاتوە. دەڵێ كە لەوێ كەمتیاری دەم بە خەندە هەر نیە. بۆتان دەكرێ هەندێ شت لەبارەی ئەم ئاژەڵەوە بە من بێژن تا بۆی بگێڕمەوە.
پاسەوان وتی ئەم كەمتیارە رۆژیك یەك ژەم خۆراك دەخوات\".
یۆنكل بە باپیرەی وت،\"رۆژێ تەنیا یەك ژەم خۆراك دەخوات.\"
پاسەوان وتی،\" هەفتەیەك یەك جار خۆی دەشوات.\"
\" بەڵێ، هەفتەیەك یەك جار خۆی دەشوات\"ـ
پیرەپیاو بەباشی گوێی رادێرا
پاسەوان وتی،\" ساڵێك جارێك دەپەڕێت و جووت دەبێت\"
\" بەڵێ، ساڵێك جارێك دەپەڕێت و جووت دەبێت\"ـ
پیرە پیاو سەری بادا و بیرمەندانە سەیرێكی كرد و گوتی،\" ئێ! ئەو رۆژێك یەك جار خۆراك دەخوات و هەفتەیەك جارێك خۆی دەشوات، وەلێ ئەگەر تەنیا ساڵێك جارێك دەپەڕێت كەوابوو بۆچی پێدەكەنێ؟\"
ئیدی ئەم پیاوە بەهیچ شێوەیەك پیر نیە. زەینی بەشتێكەوە نووساوە، بە رۆژانی لاوێتی، زەینی ئەم پیرەپیاوە هێشتا ئاڵۆشاوییە. ناتوانێ لەوە تێبگا كە كەمتیاری دەم بە خەندە ئەگەر ساڵێك یەك جار دەپەڕێت،\" ئەی بۆچی پێدەكەنێ؟\"
خەڵكانێك هەن كە ناتوانن پەی بەوە بەرن كە خۆشبەختی لەڕێگەیەكی دیكەشەوە بێجگە لە سێكس دەلوێ. كەسانێك هەن كە ناتوانن لەوە تێبگەن كە خۆشییەك لەسەرووی سێكسەوە هەیە. كەسانێك هەن ناتوانن لەوە تێبگەن خۆشبەختییەكی دیكەش هەیە كە زیاتر لە خۆراكە. كەسانێك هەن كە ئەقڵیان بەوە ناشكێ كە بێجگە لە خانووی گەورە و پارەوسامانی زۆروزەوەند خۆشبەختییەكی دیكەش هەیە. پەیبردن بەو شتانەی كە لەوپەڕی تێگەیشتن و دركی تاكەكەسەوەن بەلایەوە نەلواوە. خەڵك لەنێو بیروبۆچونەكانی خۆیاندا دیلن و بەدیلی دەمێننەوە. زیندانی راستەقینە هەر ئەمەیە. ئەگەر خوازیاری لێكدانێكی راستەقینە بیت دەبێ تەواوی كۆت و بەندەكانی زیندان بشكێنی، دەبێ قەفەزەكان بشكێنی. ئەم قەفەزانە ئێجگار زراڤ و باریكن و لەمێژە رەنگ و بۆنتان لێداون. رەنگە ئەو قەفەزانەشتان خۆش ویستوون. وێدەچێ بەتەواوی لەبیرتان چووەكە ئەمانە زیندانن، خەڵك دەستتان دابێتە ئەم خەیاڵكرد(پندار)ە كە گوایە خانووی ئێوەن.
كابرایەكی هیندو پێیوایە كە هیندوییزم خانووی ئەوە، هیچكات بیر لەوەناكاتەوە كە ئەوە خۆی كۆسپیەتی. تێكڕای \"ئیزم\"ەكان لەمپەرن.كابرایەكی مەسیحی پێیوایە كە مەسیحایەتی پردێكە، ئەو هیچكات بیر لەوە ناكاتەوە كە ئەمە مەسیحییەتە كە ناهێڵێ ئەو بگاتە مەسیح. كڵێسە دەرگا نیە، دیوارە، پەردە و لەمپەرە : دیواری چینە.
وەلێ ئەگەر لەمێژە لەم دیوارەدا ژیابی، بۆ چەندین سەدە، ئەگەر زەینت خووی بەمەوە گرتبێ، وەك پەنا و پەناگە و تەناهی سەیری دەكەی. هەر ئەم هەنتەش (حوزور)ەی تۆ لە زینداندا روانگەت گەندەڵا دەكات.
وەرە ژێر ئاسمان و ژێر ئەستێران و ئەو لێكدانە خۆبەخۆیە روودەدات. چ پێویست ناكات كە رۆژهەڵات و رۆژئاوا ئاوێتە بكەیت، تەنیا دەبێ بچیتە سەرو و ئەوپەڕی ئەم پێگانەوە. هەڵكشێ رووەو سەروو و ئەو لێكدانە لەوێدایە.
