بیری نازیسم و ده‌سه‌ڵاتی عه‌ره‌ب - به‌شی ٥
13:40 - 29 خاکەلێوه 2713
Unknown Author
سدێق بابایی
له هاوێنی 1941 به پشتیوانی ئه‌رته‌شی ئێران و ڕێبه‌رانی ده‌وڵه‌تی هه‌موو ئه‌و بڕیارانه‌ی وا له مه‌ڕ بریتانیه‌کان و جووله‌که‌ی عێراق له لاین موفتی ئه‌عزه‌می موسڵمانان له ئورشه‌لیم درابوون خرانه ئاراوه.
په‌یماننامه‌کانی نێوان موفتی ئه‌لحوسه‌ینی و نازیه‌کان ئه‌وه بوون که نه‌فتی ئه‌و وڵاته مسڵمانانه به نازیه‌کان بفرۆشرێ و له به‌رانبه‌ر دا جووله‌که بۆ ڕۆژهه‌ڵاتی ئوروپا ڕاگوێزرین و نازیه‌کانیش پشتیوانی ده‌وڵه‌تێکی عه‌ره‌بی بکه‌ن.له‌م پێوه‌ندیه‌دا موفتی بڕیاری هه‌ڵوه‌شانه‌وه‌ی هه‌موو په‌یمانه نه‌فتیه‌کانی نێوان وڵاته مسڵمانه‌کان و کومپانیه ئێنگلیسیه‌کانی ده‌رکرد.
وێنه‌ی ئه‌مین ئه‌لحسێنی و هیتلێر
له ئۆکتۆبری 1941 ده‌وڵه‌ته‌کانی ئینگلیس و شوره‌وی وریاکردنه‌وه‌یان به ئێران دا که چیتر لایه‌نگری نازیه‌کان نه‌که‌ن.پاشتر هه‌موو وه‌زیران و ژنراڵه‌کانی لایه‌نگری نازیسم له ئێران گیران و کوڕی شایان هێنایه سه‌رکار .
عه‌لی ئه‌کبه‌ر ده‌ست غه‌یب، ڕه‌خنه‌گری وێژه‌یی له وتووێژێک دا له‌گه‌ڵ ڕۆژنامه‌ی شه‌رق 21ی بانه‌مه‌ڕی 1384 ( سایتی میهه‌ن بلۆگ) ده‌ڵێ : پاش خه‌رمانانی 1320 که باسه سیاسیه‌کان گه‌رم بوون له دانیشتنه سیاسیه‌کانی باوکم و که‌سانیتر سه‌باره‌ت به شه‌ڕی دووهه‌می جێهانی،شه‌ڕی ستالینگراد، سه‌رکه‌وتنه‌کانی ئاڵمان و مه‌سه‌له‌کانی پێوه‌ندیدار ئێرانیه‌کان هه‌موو به هیتلێر و و ئاڵمان مه‌یلێکی تایبه‌تیان هه‌بوو .
ئه‌حمه‌د شاملو له‌م سه‌رده‌مه‌دا به تاوانی ئه‌ندامه‌تی له یه‌کێ له گرووپه‌کانی لاینگری نازیه‌کان ماوه‌ییک له زیندانی هاوپه‌یمانان بوو.
حکومه‌تی ڕه‌زاشا له گه‌ڵ ئاڵمان پێوه‌ندیه‌کی به‌ربلاوی هه‌بوو... سه‌دان کارناسی ئاڵمان له ئێران له پرۆژه جۆر به جۆره‌کاندا سه‌رقاڵی کار بوون و ئه‌مه یه‌کێ له بیانوه‌کانی داگیر که‌رانی وڵات له لاین هاوپه‌یمانانه‌وه بوو .
هیتلێــر هاتنی نه‌ورۆزی به نووسراو به ڕه‌زاشا پیرۆزبایی وتوه.تاج ئه‌لملوک، ژنی شا له بیره‌وه‌ریه‌کانی خۆیدا باسی چاوپێکه‌وتنی هیتلێــر ده‌کا، که له‌م دیداره‌دا دوو ته‌خته فه‌رش (قاڵی) یه‌کیان چنراوی وێنه‌ی هیتلێـر و ئه‌ویتر چنراوی سه‌لیبی شکاو ( ئارمی نازیسم) ی به‌سه‌ره‌وه بوه له لایه‌ن \"مه‌له‌که\" به ناوی \"شا\"وه پێشکه‌شی هیتلێــر ده‌کرێ ]. بۆ زانیاری زیاتری خوێنه‌ر کتێبه‌که‌ی هیتلێــر \" نه‌به‌ردی من \" تا کاتی کۆکردنه‌وه‌ی ئه‌م نووسینه له تاران هه‌ژده جار چاپ کراوه.
درێژه‌ی نووسینی بلاک له ڕۆژنامه‌ی ( سانفرانسیسکۆ کرۆنیکل) که هاوده‌نگی ته‌واوی له گه‌ڵ نووسینه‌که‌ی ده‌ست غه‌یب تێدا به‌دی ده‌کرێ .
\" کاتیک که موفتی بۆ یه‌که‌م جار ڕوویکرده برلین یه‌که‌م کتێبی خۆی به نێوی \"بۆرۆ\" بڵاوکرده‌وه ، هه‌روه‌ها له ڕادیۆ برلین له به‌رنامه‌یێکی تایبه‌تی هه‌وڵیدا بۆ قسه‌کردن به دژی جووله‌که‌کان که له ڕادیۆی پێته‌خته‌کانی ئوروپادا بلاو ده‌بوه‌وه و وه‌ک که‌سێکی پان ئێسلامیست پشتیوانی له نازیه‌کان ده‌کرد .
ئێدوین بلاک له درێژه‌دا ده‌نووسی :
ئه‌و که‌سه (موفتی ئه‌عزه‌م) هه‌موو مسلمانانی جێهانی بانگهێشتن ده‌کرد بۆ ئه‌وه جووله‌که‌کان له هه‌ر جێگایێکی جێهان ده‌بینن بیانگوژن. هه‌روه‌ها له خوتبه‌ی نوێژی هه‌ینی تاران به خه‌ڵکی ده‌گوت \" له ئاسمان ئه‌ڵڵا خوداتانه و له سه‌ر ئه‌رزیش ئادولف هیتلێر\" !!
ئه‌لحسێنی و چه‌کداره موسڵمانه‌کانی له ئاڵمانی نازی
مۆفتی سێ گروپی له ئێسلامیه \"ئێس ئێس\"ه کان ساز کرد که له بۆسنی، بریتی بوون له سی(30) هه‌زار که‌س ، له ئێران که‌سانیکی خۆبه‌خش له گه‌ڵیان بوون .
نازیه ئێرانیه‌کان له گه‌ڵ گروپه ئێسلامیه ئێس ئێسه‌کانی تر له ژێر چاوه دێری ڕاسته‌وخۆی\"هێنریش هیملێر\" زۆر کاری به‌ربه‌ر و وه‌حشیانه‌یان دژی جووله‌که‌کان و خه‌ڵکیتر له بۆسنی ئه‌نجام دا . یه‌کێک له لقه‌کانی ئه‌و گروپه به‌شی \"هاندشار\"له ئێران بوو .
ڕێبه‌رایه‌تی ئه‌وکاتی ئێران نه‌ته‌نیا له هۆلۆکۆست دا به‌شدار بوون به‌ڵکوو ناڕاسته‌وخۆ له ڕاگواستنی جووله‌که‌کانی ئیران و عێراق و ڕه‌فتاری ڕه‌گه‌زپه‌رستانه‌ی ئه‌وانیشدا به‌شدارییان ده‌کرد .
هه‌زاران جووله‌که له سنووره‌کانی ئێرانه‌وه له‌و ماوه که هۆلۆکۆست ڕووی داوه به‌ره‌و ئێسرائیل ڕاگوێزران و له ماوه‌ی پاش هیتلێریش دا کاتێک ڕێبه‌رایه‌تی عه‌ره‌به‌کان به تایبه‌ت له عێراق درێژه‌یان به ڕوانگه‌ی ئانتی جووله‌که بوونی خۆیان ده‌دا ئێرانیش لاینگری ئه‌وانی ده‌کرد .
کاتێک شای ئێران له حکومه‌ت هێنرایه خوارێ ئێران ببوو به یه‌کیک له ناوه‌نده‌کانی ئورگانیزاسیۆنی جێهانی هۆلۆکاست. هه‌روه‌ها له بواری مه‌زهه‌بی و سیاسیه‌وه باس به دژی ئێسرائیل و جووله‌که‌کان به‌رده‌وام بوو . له باسه زانکۆیه‌کان و رادیۆ و ڕۆژنامه‌کانی ئه‌وکات دا باس له‌وه ده‌کرا که جووه‌کان به هیچ شێوه‌ییک له هۆلۆکۆست دا زۆلمیان لێ نه‌کراوه، یان ژنۆساید یان ده‌که‌وته شک و گۆمانه‌وه \".
وتاره‌که‌ی بلاک زیاتر له سه‌ر بیری هاوتای هیتلێرله جێهانی عه‌ره‌ب دا ده‌ڕوا و ده‌ڵێ : \" پاش شه‌ڕ یه‌کیک له ئه‌ندامانی گروپی \" مێسری لاو \" به ناوی \"جه‌مال عه‌بدولناسر\" ڕێبه‌رایه‌تی شۆڕشی 1952 ی له مێسر دژ به انگلیس وه ئه‌ستۆ گرت میسری ژێرده‌ستی جه‌ماڵ که‌ڵکی له هه‌موو تاکتیکه‌کانی ئێس ئێس و نازی وه‌ر ده‌گرت بۆ سه‌رکوت کردنی نارازیانی دژ به خۆی ، به تایبه‌ت له هیزی ژنراڵه‌کانی هیتلێر که پاش شه‌ری جێهانی دووه‌م په‌نایان بۆ مێسر هێنابوو زۆر که‌ڵکی وه‌ر گرت. ئه‌و ژنرالانه بوون به \"بادی گارد\" و پارێزه‌ری شه‌خسی جه‌ماڵ عه‌بدول ناسر.
یه‌کێکی تر له ژنراڵه هه‌ڵهاتوه‌کانی نازی به‌ناوی \"زه‌ک\" له سوریه وه‌ک به‌رپرسی هێزی چه‌کدار که‌ڵکی لێ وه‌ر ده‌گیرا و تا دوایی هه‌ر له‌وه‌ێ مایه‌وه .\"
درێژه‌ی ئه‌م ڕێبازه له عێراق به تایبه‌ت عێراقی کاتی ده‌سه‌ڵاتداره‌تی سه‌دام حسین دژ به خه‌ڵکی کورد دڕنده‌یی خۆی نواند . وێنه‌ی ئه‌م نامرۆڤایه‌تیه به‌رانبه‌ر کورد بڕیاری ژماره 666- 05.07.1980 ی ده‌سه‌ڵاتی حێزبی به‌عسی عێراق - ه که تێدا هاتوه :
1- \" ڕه‌گه‌ز نامه له هه‌ر که‌سێک وه‌ر ده‌گیرێته‌وه ئه‌گه‌ر په‌یمانی به گه‌ل و نیشتمان ، ئامانجه کۆمه‌ڵایه‌تیه به‌رزه‌کانی شۆڕش ( شؤڕشی به‌عسیه‌کان)نه‌بێت .
2- ده‌بێ وه‌زیری ناوخۆ فه‌رمان بدات بۆ وه‌ده‌رنانی هه‌موو ئه‌و که‌سانه له عێراق که ڕه‌گه‌زنامه‌یان لێ سه‌نراوه‌ته‌وه . ئه‌گه‌ر نه‌یان توانی به یاسا ، مه‌حکه‌مه و دێکۆمێنت بسه‌لمێنن که مافی مانه‌وه‌یان له عێراق دا هه‌یه .\"
دیاره به گوێره‌ی ئه‌م بڕیاره هه‌موو کورده فه‌یلیه‌کان له سه‌ر بنه‌مای یاسای ڕه‌گه‌زنامه‌ی ژماره 42 په‌سه‌ند کراوی ساڵی 1924که به پێویست ده‌زانرا هاووڵاتیانی عێراقی ناسنامه‌ی ده‌وڵه‌تی پێشووی عوسمانی – یان هه‌بوایه تا وه‌ک شارۆمه‌ندی ( آ ) بناسرێن ،کوردی فه‌یلی بیگانه و به تێڕوانینی رژیمی به‌عس هیچ هه‌ستێکی نیشتمانی و مورالێکی سیاسیان به‌رانبه‌ر به عێراق(مه‌به‌ست به‌عسیه‌کان- ه ) نه‌بوو. سه‌ره ڕای ئه‌وه سه‌ربه ئایین زای شێعه وکۆڵه‌که‌ی پێنجه‌می ئێران ده‌ناسران . به هه‌مان شێوه که ڕۆمه‌کانی دژبه‌ری ئێرانی کۆن جوه کانیان به کۆله‌که‌ی پێنجه‌می ئێران به بۆنه‌ی ئازاد کردنیان له لایه‌ن کۆروش له چنگ بابلیه‌کان ده‌زانی و به ئه‌م بیانوه په‌لاماریان ده‌دان . .
ئه‌وه‌بوو دیاسپۆرا – ی زۆره‌ملی کورد(فه‌یلی) وه‌ک جوه‌کانی پاش هێرشی ڕومه‌ه‌کان بۆ ئورشه‌لیم( نێوان ساڵه‌کانی 70-135 زایینی) به ئاواره‌بون به‌ره‌و وڵاتانی ئێران، ئوروپا ، ئامریکا، ئوسترالیا و.. ده‌ستی پێکرد ، هه‌ڵبه‌ت به‌بێ که‌سوکار و پاش قه‌ڵاچۆی پیاو و گه‌نجه پێگه‌یشتوه‌کانیان به ده‌ستی ده‌سه‌ڵاتی حێزبی به‌عسی عه‌ره‌بی . .
24.02.2010ی زاینی به‌ڕیز مسعود بارزانی له کۆنگره‌ی سێزده‌هه‌می قوتابیانی کوردستان له هه‌ولێر گوتی 15تا 16 هه‌زار گه‌نجی کوردی فه‌یلی له عێراق بێ سه‌رو شوێن کران .
دیاره له دریژه‌ی مه‌ینه‌تی نه‌پساوه‌ی کورده‌کاندا هاوبیرانی سه‌دام حسین که له دوژمنایه‌تی کردنی نه‌سڵی کورد هیچ کاتێک نه‌وه‌ستاون،ڕۆژانی ڕابردوو که ته‌نووری ده‌س تێواردانی کۆماری ئێسلامی له هه‌ڵبژاردنی پارلمانی عێراق گه‌رم باس ده‌کرێ به‌پێ ئه‌خباری ناوچه که له سایتی ،
ناوه‌ندی کۆچبه‌رانی ده‌ره‌کی شاری ئیلام ،به بیانووی نوێ کردنه‌وه‌ی ناسنامه‌ی ئه‌و کورده فه‌یلی-یانه کاتی خۆی سه‌دام حسینوه‌ده‌ر ناون و به هۆی خزمایه‌تی له ته‌نیشت هاوڕه‌گه‌زه‌کانی خۆیان له ئیلام ماونه‌ته‌وه بانگ هیشت ده‌کرێن و بۆ نوێ کردنه‌وه‌ی ناسنامه‌ی نیشته جی بوون به‌شداری کردن له هه‌ڵبژاردنی عێراق و ده‌نگ دان به شێعه‌کانی لاینگری ئێران له‌وان ده‌که‌ن به مه‌رج. فه‌یلیه نێشته جێ بوه‌کانی ستانی ئیلام[ که به سه‌وقی]ده‌ناسرێن نفووسێکی نزیک به پێنج هه‌زار که‌س –یان هه‌یه.
له جێ دایه لێره‌دا ئاماژه به ئه‌و راستیه بکری پاش شه‌ڕێ عێراق – ئامریکا و شکستی به‌عسیه‌کان ده‌وڵه‌تی سوریه به پشت به‌ستن به ڕێبازی کۆنی که‌ڵک وه‌ر گرتن له نازیه‌کان ئێستاکه‌ش به وته‌ی وه‌زیری ده‌ره‌وه‌ی عێراق (زێباری) و زۆرێک له به‌رپرسانی تری ئه‌م وڵاته سوریه داڵده‌ی زۆرکه‌س له فه‌رمانده‌رانی هێزه چه‌کداره‌کان و به‌ر پرسانی پێشووی به‌عسی عێراقی داوه و به شێوه‌ی دڵخواز که‌ڵکیان لێ وه‌رده‌گرێ .
بلاک ده‌نووسێ :
سامی ئه‌لجوندی یه‌کێک له بناغه دانه‌رانی حێزبی به‌عس له سوریه ده‌ڵێ \" ئێمه نژاد په‌رست بووین ، ئێمه شانازیمان به نازیه‌کانه‌وه ده‌کرد ، ئێمه کتێب و مه‌رامنامه‌کانی نازی- مان وه‌ک سه‌رچاوه بۆ خۆمان هه‌ڵبژاردبوو . Mein kampf – مان ده‌خوێنده‌وه. هه‌رکه‌سێک ئه‌وکات له \"داماس\"ژیابا خۆبه خۆ ڕووی ده‌کرده بیرۆکه‌ی نازیسم .
\"لوئیس ئه‌لحاج \" وه‌رگێڕی کتیب و نووسراوه‌کان له ئاڵمانیه‌وه بۆ عه‌ره‌بی ده‌ڵێ له‌و بروایه‌دایه ئیده‌ئۆلۆژی هیتلێر و تێئۆریه‌کانی ناسۆنالیزم و مودیریه‌تی دیکتاتۆری و ڕه‌گه‌زی به شیوه‌یێکی زۆربه‌رچاو له نێو ده‌وڵه‌ته عه‌ره‌بیه‌کاندا جێگای گرتوه .
ڕێکخراوی فتح به ڕێبه‌رایه‌تی \"یاسر عه‌ره‌فات\" هیچ کاتیک نه‌ی ده‌شارده‌وه که سه‌رچاوه‌ی بیر و باوه‌ڕی ئه‌وان، موفتی ئه‌لحوسه‌ینی مام یا خاڵی یاسر عه‌ره‌فات و بۆ ئه‌وان وه‌ک قاره‌مان ده‌ناسرێ .تا ئه‌م دواییانه کوڕی ئه‌لحوسه‌ینی به ناوی \"فه‌یسه‌ڵ ئه‌لحوسینی\" له ڕۆژهه‌لاتی ئورشه‌لیم نیشته جی بوو .
عه‌ره‌فات له ئه‌لحوسه‌ینی وه‌ک که‌سێکی مامۆستا و ڕێبه‌رێکی جێگای ڕێز یادی ده‌کرد . ساڵی 1985 به فه‌رمی ڕای گه‌یاند ڕێگای ئه‌و درێژه ده‌دا .
له ساڵی 1951 که‌سیک به ناوی خوازراوی \" ڕه‌حمان عه‌بدلڕه‌ئوف ئه‌لقدوه \" هه‌وڵیده‌دا بیرۆکه‌ی ئه‌لحوسه‌ینی له زانکۆی قاهێره بلاوبکاته‌وه، پاشان له لاین خوێندکارانی ئه‌وێ هه‌وڵ بۆ ناسینی ناسنامه‌ی ئه‌و که‌سه ده‌دری و ئاشکرا ده‌بی که \" ئه‌لقدوه \" هه‌مان یاسر عه‌ره‌فات ( ڕێبه‌ری دواتری فه‌له‌ستینه) .
له هاوێنی 1941 به پشتیوانی ئه‌رته‌شی ئێران و ڕێبه‌رانی ده‌وڵه‌تی هه‌موو ئه‌و بڕیارانه‌ی وا له مه‌ڕ بریتانیه‌کان و جووله‌که‌ی عێراق له لاین موفتی ئه‌عزه‌می موسڵمانان له ئورشه‌لیم درابوون خرانه ئاراوه.
په‌یماننامه‌کانی نێوان موفتی ئه‌لحوسه‌ینی و نازیه‌کان ئه‌وه بوون که نه‌فتی ئه‌و وڵاته مسڵمانانه به نازیه‌کان بفرۆشرێ و له به‌رانبه‌ر دا جووله‌که بۆ ڕۆژهه‌ڵاتی ئوروپا ڕاگوێزرین و نازیه‌کانیش پشتیوانی ده‌وڵه‌تێکی عه‌ره‌بی بکه‌ن.له‌م پێوه‌ندیه‌دا موفتی بڕیاری هه‌ڵوه‌شانه‌وه‌ی هه‌موو په‌یمانه نه‌فتیه‌کانی نێوان وڵاته مسڵمانه‌کان و کومپانیه ئێنگلیسیه‌کانی ده‌رکرد.
وێنه‌ی ئه‌مین ئه‌لحسێنی و هیتلێر
له ئۆکتۆبری 1941 ده‌وڵه‌ته‌کانی ئینگلیس و شوره‌وی وریاکردنه‌وه‌یان به ئێران دا که چیتر لایه‌نگری نازیه‌کان نه‌که‌ن.پاشتر هه‌موو وه‌زیران و ژنراڵه‌کانی لایه‌نگری نازیسم له ئێران گیران و کوڕی شایان هێنایه سه‌رکار .
عه‌لی ئه‌کبه‌ر ده‌ست غه‌یب، ڕه‌خنه‌گری وێژه‌یی له وتووێژێک دا له‌گه‌ڵ ڕۆژنامه‌ی شه‌رق 21ی بانه‌مه‌ڕی 1384 ( سایتی میهه‌ن بلۆگ) ده‌ڵێ : پاش خه‌رمانانی 1320 که باسه سیاسیه‌کان گه‌رم بوون له دانیشتنه سیاسیه‌کانی باوکم و که‌سانیتر سه‌باره‌ت به شه‌ڕی دووهه‌می جێهانی،شه‌ڕی ستالینگراد، سه‌رکه‌وتنه‌کانی ئاڵمان و مه‌سه‌له‌کانی پێوه‌ندیدار ئێرانیه‌کان هه‌موو به هیتلێر و و ئاڵمان مه‌یلێکی تایبه‌تیان هه‌بوو .
ئه‌حمه‌د شاملو له‌م سه‌رده‌مه‌دا به تاوانی ئه‌ندامه‌تی له یه‌کێ له گرووپه‌کانی لاینگری نازیه‌کان ماوه‌ییک له زیندانی هاوپه‌یمانان بوو.
حکومه‌تی ڕه‌زاشا له گه‌ڵ ئاڵمان پێوه‌ندیه‌کی به‌ربلاوی هه‌بوو... سه‌دان کارناسی ئاڵمان له ئێران له پرۆژه جۆر به جۆره‌کاندا سه‌رقاڵی کار بوون و ئه‌مه یه‌کێ له بیانوه‌کانی داگیر که‌رانی وڵات له لاین هاوپه‌یمانانه‌وه بوو .
هیتلێــر هاتنی نه‌ورۆزی به نووسراو به ڕه‌زاشا پیرۆزبایی وتوه.تاج ئه‌لملوک، ژنی شا له بیره‌وه‌ریه‌کانی خۆیدا باسی چاوپێکه‌وتنی هیتلێــر ده‌کا، که له‌م دیداره‌دا دوو ته‌خته فه‌رش (قاڵی) یه‌کیان چنراوی وێنه‌ی هیتلێـر و ئه‌ویتر چنراوی سه‌لیبی شکاو ( ئارمی نازیسم) ی به‌سه‌ره‌وه بوه له لایه‌ن \"مه‌له‌که\" به ناوی \"شا\"وه پێشکه‌شی هیتلێــر ده‌کرێ ]. بۆ زانیاری زیاتری خوێنه‌ر کتێبه‌که‌ی هیتلێــر \" نه‌به‌ردی من \" تا کاتی کۆکردنه‌وه‌ی ئه‌م نووسینه له تاران هه‌ژده جار چاپ کراوه.
درێژه‌ی نووسینی بلاک له ڕۆژنامه‌ی ( سانفرانسیسکۆ کرۆنیکل) که هاوده‌نگی ته‌واوی له گه‌ڵ نووسینه‌که‌ی ده‌ست غه‌یب تێدا به‌دی ده‌کرێ .
\" کاتیک که موفتی بۆ یه‌که‌م جار ڕوویکرده برلین یه‌که‌م کتێبی خۆی به نێوی \"بۆرۆ\" بڵاوکرده‌وه ، هه‌روه‌ها له ڕادیۆ برلین له به‌رنامه‌یێکی تایبه‌تی هه‌وڵیدا بۆ قسه‌کردن به دژی جووله‌که‌کان که له ڕادیۆی پێته‌خته‌کانی ئوروپادا بلاو ده‌بوه‌وه و وه‌ک که‌سێکی پان ئێسلامیست پشتیوانی له نازیه‌کان ده‌کرد .
ئێدوین بلاک له درێژه‌دا ده‌نووسی :
ئه‌و که‌سه (موفتی ئه‌عزه‌م) هه‌موو مسلمانانی جێهانی بانگهێشتن ده‌کرد بۆ ئه‌وه جووله‌که‌کان له هه‌ر جێگایێکی جێهان ده‌بینن بیانگوژن. هه‌روه‌ها له خوتبه‌ی نوێژی هه‌ینی تاران به خه‌ڵکی ده‌گوت \" له ئاسمان ئه‌ڵڵا خوداتانه و له سه‌ر ئه‌رزیش ئادولف هیتلێر\" !!
ئه‌لحسێنی و چه‌کداره موسڵمانه‌کانی له ئاڵمانی نازی
مۆفتی سێ گروپی له ئێسلامیه \"ئێس ئێس\"ه کان ساز کرد که له بۆسنی، بریتی بوون له سی(30) هه‌زار که‌س ، له ئێران که‌سانیکی خۆبه‌خش له گه‌ڵیان بوون .
نازیه ئێرانیه‌کان له گه‌ڵ گروپه ئێسلامیه ئێس ئێسه‌کانی تر له ژێر چاوه دێری ڕاسته‌وخۆی\"هێنریش هیملێر\" زۆر کاری به‌ربه‌ر و وه‌حشیانه‌یان دژی جووله‌که‌کان و خه‌ڵکیتر له بۆسنی ئه‌نجام دا . یه‌کێک له لقه‌کانی ئه‌و گروپه به‌شی \"هاندشار\"له ئێران بوو .
ڕێبه‌رایه‌تی ئه‌وکاتی ئێران نه‌ته‌نیا له هۆلۆکۆست دا به‌شدار بوون به‌ڵکوو ناڕاسته‌وخۆ له ڕاگواستنی جووله‌که‌کانی ئیران و عێراق و ڕه‌فتاری ڕه‌گه‌زپه‌رستانه‌ی ئه‌وانیشدا به‌شدارییان ده‌کرد .
هه‌زاران جووله‌که له سنووره‌کانی ئێرانه‌وه له‌و ماوه که هۆلۆکۆست ڕووی داوه به‌ره‌و ئێسرائیل ڕاگوێزران و له ماوه‌ی پاش هیتلێریش دا کاتێک ڕێبه‌رایه‌تی عه‌ره‌به‌کان به تایبه‌ت له عێراق درێژه‌یان به ڕوانگه‌ی ئانتی جووله‌که بوونی خۆیان ده‌دا ئێرانیش لاینگری ئه‌وانی ده‌کرد .
کاتێک شای ئێران له حکومه‌ت هێنرایه خوارێ ئێران ببوو به یه‌کیک له ناوه‌نده‌کانی ئورگانیزاسیۆنی جێهانی هۆلۆکاست. هه‌روه‌ها له بواری مه‌زهه‌بی و سیاسیه‌وه باس به دژی ئێسرائیل و جووله‌که‌کان به‌رده‌وام بوو . له باسه زانکۆیه‌کان و رادیۆ و ڕۆژنامه‌کانی ئه‌وکات دا باس له‌وه ده‌کرا که جووه‌کان به هیچ شێوه‌ییک له هۆلۆکۆست دا زۆلمیان لێ نه‌کراوه، یان ژنۆساید یان ده‌که‌وته شک و گۆمانه‌وه \".
وتاره‌که‌ی بلاک زیاتر له سه‌ر بیری هاوتای هیتلێرله جێهانی عه‌ره‌ب دا ده‌ڕوا و ده‌ڵێ : \" پاش شه‌ڕ یه‌کیک له ئه‌ندامانی گروپی \" مێسری لاو \" به ناوی \"جه‌مال عه‌بدولناسر\" ڕێبه‌رایه‌تی شۆڕشی 1952 ی له مێسر دژ به انگلیس وه ئه‌ستۆ گرت میسری ژێرده‌ستی جه‌ماڵ که‌ڵکی له هه‌موو تاکتیکه‌کانی ئێس ئێس و نازی وه‌ر ده‌گرت بۆ سه‌رکوت کردنی نارازیانی دژ به خۆی ، به تایبه‌ت له هیزی ژنراڵه‌کانی هیتلێر که پاش شه‌ری جێهانی دووه‌م په‌نایان بۆ مێسر هێنابوو زۆر که‌ڵکی وه‌ر گرت. ئه‌و ژنرالانه بوون به \"بادی گارد\" و پارێزه‌ری شه‌خسی جه‌ماڵ عه‌بدول ناسر.
یه‌کێکی تر له ژنراڵه هه‌ڵهاتوه‌کانی نازی به‌ناوی \"زه‌ک\" له سوریه وه‌ک به‌رپرسی هێزی چه‌کدار که‌ڵکی لێ وه‌ر ده‌گیرا و تا دوایی هه‌ر له‌وه‌ێ مایه‌وه .\"
درێژه‌ی ئه‌م ڕێبازه له عێراق به تایبه‌ت عێراقی کاتی ده‌سه‌ڵاتداره‌تی سه‌دام حسین دژ به خه‌ڵکی کورد دڕنده‌یی خۆی نواند . وێنه‌ی ئه‌م نامرۆڤایه‌تیه به‌رانبه‌ر کورد بڕیاری ژماره 666- 05.07.1980 ی ده‌سه‌ڵاتی حێزبی به‌عسی عێراق - ه که تێدا هاتوه :
1- \" ڕه‌گه‌ز نامه له هه‌ر که‌سێک وه‌ر ده‌گیرێته‌وه ئه‌گه‌ر په‌یمانی به گه‌ل و نیشتمان ، ئامانجه کۆمه‌ڵایه‌تیه به‌رزه‌کانی شۆڕش ( شؤڕشی به‌عسیه‌کان)نه‌بێت .
2- ده‌بێ وه‌زیری ناوخۆ فه‌رمان بدات بۆ وه‌ده‌رنانی هه‌موو ئه‌و که‌سانه له عێراق که ڕه‌گه‌زنامه‌یان لێ سه‌نراوه‌ته‌وه . ئه‌گه‌ر نه‌یان توانی به یاسا ، مه‌حکه‌مه و دێکۆمێنت بسه‌لمێنن که مافی مانه‌وه‌یان له عێراق دا هه‌یه .\"
دیاره به گوێره‌ی ئه‌م بڕیاره هه‌موو کورده فه‌یلیه‌کان له سه‌ر بنه‌مای یاسای ڕه‌گه‌زنامه‌ی ژماره 42 په‌سه‌ند کراوی ساڵی 1924که به پێویست ده‌زانرا هاووڵاتیانی عێراقی ناسنامه‌ی ده‌وڵه‌تی پێشووی عوسمانی – یان هه‌بوایه تا وه‌ک شارۆمه‌ندی ( آ ) بناسرێن ،کوردی فه‌یلی بیگانه و به تێڕوانینی رژیمی به‌عس هیچ هه‌ستێکی نیشتمانی و مورالێکی سیاسیان به‌رانبه‌ر به عێراق(مه‌به‌ست به‌عسیه‌کان- ه ) نه‌بوو. سه‌ره ڕای ئه‌وه سه‌ربه ئایین زای شێعه وکۆڵه‌که‌ی پێنجه‌می ئێران ده‌ناسران . به هه‌مان شێوه که ڕۆمه‌کانی دژبه‌ری ئێرانی کۆن جوه کانیان به کۆله‌که‌ی پێنجه‌می ئێران به بۆنه‌ی ئازاد کردنیان له لایه‌ن کۆروش له چنگ بابلیه‌کان ده‌زانی و به ئه‌م بیانوه په‌لاماریان ده‌دان . .
ئه‌وه‌بوو دیاسپۆرا – ی زۆره‌ملی کورد(فه‌یلی) وه‌ک جوه‌کانی پاش هێرشی ڕومه‌ه‌کان بۆ ئورشه‌لیم( نێوان ساڵه‌کانی 70-135 زایینی) به ئاواره‌بون به‌ره‌و وڵاتانی ئێران، ئوروپا ، ئامریکا، ئوسترالیا و.. ده‌ستی پێکرد ، هه‌ڵبه‌ت به‌بێ که‌سوکار و پاش قه‌ڵاچۆی پیاو و گه‌نجه پێگه‌یشتوه‌کانیان به ده‌ستی ده‌سه‌ڵاتی حێزبی به‌عسی عه‌ره‌بی . .
24.02.2010ی زاینی به‌ڕیز مسعود بارزانی له کۆنگره‌ی سێزده‌هه‌می قوتابیانی کوردستان له هه‌ولێر گوتی 15تا 16 هه‌زار گه‌نجی کوردی فه‌یلی له عێراق بێ سه‌رو شوێن کران .
دیاره له دریژه‌ی مه‌ینه‌تی نه‌پساوه‌ی کورده‌کاندا هاوبیرانی سه‌دام حسین که له دوژمنایه‌تی کردنی نه‌سڵی کورد هیچ کاتێک نه‌وه‌ستاون،ڕۆژانی ڕابردوو که ته‌نووری ده‌س تێواردانی کۆماری ئێسلامی له هه‌ڵبژاردنی پارلمانی عێراق گه‌رم باس ده‌کرێ به‌پێ ئه‌خباری ناوچه که له سایتی ،
ناوه‌ندی کۆچبه‌رانی ده‌ره‌کی شاری ئیلام ،به بیانووی نوێ کردنه‌وه‌ی ناسنامه‌ی ئه‌و کورده فه‌یلی-یانه کاتی خۆی سه‌دام حسینوه‌ده‌ر ناون و به هۆی خزمایه‌تی له ته‌نیشت هاوڕه‌گه‌زه‌کانی خۆیان له ئیلام ماونه‌ته‌وه بانگ هیشت ده‌کرێن و بۆ نوێ کردنه‌وه‌ی ناسنامه‌ی نیشته جی بوون به‌شداری کردن له هه‌ڵبژاردنی عێراق و ده‌نگ دان به شێعه‌کانی لاینگری ئێران له‌وان ده‌که‌ن به مه‌رج. فه‌یلیه نێشته جێ بوه‌کانی ستانی ئیلام[ که به سه‌وقی]ده‌ناسرێن نفووسێکی نزیک به پێنج هه‌زار که‌س –یان هه‌یه.
له جێ دایه لێره‌دا ئاماژه به ئه‌و راستیه بکری پاش شه‌ڕێ عێراق – ئامریکا و شکستی به‌عسیه‌کان ده‌وڵه‌تی سوریه به پشت به‌ستن به ڕێبازی کۆنی که‌ڵک وه‌ر گرتن له نازیه‌کان ئێستاکه‌ش به وته‌ی وه‌زیری ده‌ره‌وه‌ی عێراق (زێباری) و زۆرێک له به‌رپرسانی تری ئه‌م وڵاته سوریه داڵده‌ی زۆرکه‌س له فه‌رمانده‌رانی هێزه چه‌کداره‌کان و به‌ر پرسانی پێشووی به‌عسی عێراقی داوه و به شێوه‌ی دڵخواز که‌ڵکیان لێ وه‌رده‌گرێ .
بلاک ده‌نووسێ :
سامی ئه‌لجوندی یه‌کێک له بناغه دانه‌رانی حێزبی به‌عس له سوریه ده‌ڵێ \" ئێمه نژاد په‌رست بووین ، ئێمه شانازیمان به نازیه‌کانه‌وه ده‌کرد ، ئێمه کتێب و مه‌رامنامه‌کانی نازی- مان وه‌ک سه‌رچاوه بۆ خۆمان هه‌ڵبژاردبوو . Mein kampf – مان ده‌خوێنده‌وه. هه‌رکه‌سێک ئه‌وکات له \"داماس\"ژیابا خۆبه خۆ ڕووی ده‌کرده بیرۆکه‌ی نازیسم .
\"لوئیس ئه‌لحاج \" وه‌رگێڕی کتیب و نووسراوه‌کان له ئاڵمانیه‌وه بۆ عه‌ره‌بی ده‌ڵێ له‌و بروایه‌دایه ئیده‌ئۆلۆژی هیتلێر و تێئۆریه‌کانی ناسۆنالیزم و مودیریه‌تی دیکتاتۆری و ڕه‌گه‌زی به شیوه‌یێکی زۆربه‌رچاو له نێو ده‌وڵه‌ته عه‌ره‌بیه‌کاندا جێگای گرتوه .
ڕێکخراوی فتح به ڕێبه‌رایه‌تی \"یاسر عه‌ره‌فات\" هیچ کاتیک نه‌ی ده‌شارده‌وه که سه‌رچاوه‌ی بیر و باوه‌ڕی ئه‌وان، موفتی ئه‌لحوسه‌ینی مام یا خاڵی یاسر عه‌ره‌فات و بۆ ئه‌وان وه‌ک قاره‌مان ده‌ناسرێ .تا ئه‌م دواییانه کوڕی ئه‌لحوسه‌ینی به ناوی \"فه‌یسه‌ڵ ئه‌لحوسینی\" له ڕۆژهه‌لاتی ئورشه‌لیم نیشته جی بوو .
عه‌ره‌فات له ئه‌لحوسه‌ینی وه‌ک که‌سێکی مامۆستا و ڕێبه‌رێکی جێگای ڕێز یادی ده‌کرد . ساڵی 1985 به فه‌رمی ڕای گه‌یاند ڕێگای ئه‌و درێژه ده‌دا .
له ساڵی 1951 که‌سیک به ناوی خوازراوی \" ڕه‌حمان عه‌بدلڕه‌ئوف ئه‌لقدوه \" هه‌وڵیده‌دا بیرۆکه‌ی ئه‌لحوسه‌ینی له زانکۆی قاهێره بلاوبکاته‌وه، پاشان له لاین خوێندکارانی ئه‌وێ هه‌وڵ بۆ ناسینی ناسنامه‌ی ئه‌و که‌سه ده‌دری و ئاشکرا ده‌بی که \" ئه‌لقدوه \" هه‌مان یاسر عه‌ره‌فات ( ڕێبه‌ری دواتری فه‌له‌ستینه) .
