پەرچەکردار و هەڵوێستی چالاکانی فەرهەنگیی رۆژهەڵات لە هەمبەر پیلانێکی نەزۆک
20:30 - 9 سەرماوەز 2714
سازدانی: شەریف فەلاح*
...................................................
گوڵباخ بەهرامی: لە هەوڵدان بە دروستکردنی فەزاییەکی تەنگەبەری نەخوازراو و ژەهراوی لە کار و چالاکی دڵساردیان بکەنەوە
......................................................
عەلی لەیلاخ: ئێران لە سونگەی فەرهەنگەوە درێژە بە پڕوپاگەندە بۆ حاکمیەتی خۆی دەدا
.....................................................
وشەجاڕ: پیاوەکانی کۆمەڵگای ئێمە لە بەرانبەر ئەکاونتێکی کچانەدا خێرا خۆیان دەدۆڕێنن
......................................................
گوڵاڵە کەمانگەر: کۆماری ئیسلامی حزووری مەدەنی و فەرهەنگیی پێ تەحەمول ناکرێ
.................................................
کەیهان یووسفی: لە تۆڕە کۆمەڵایەتییەکان پیلانیگێڕی زۆر ئاسان و شوێن پێی پیلانگێڕیش نادیارە
..................................................
ئاماژە:
لەمێژە ناوەندە ئەمنی و هەواڵگرییەکانی کۆماری ئیسلامی، تەکنۆلۆژیای نوێی سەردەم بۆ گەیشتن بە ئامانجەکانیان بەکار دەهێنن و بۆ ئەم مەبەستەش رێکار و شێوازی جۆراوجۆر دەگرنە بەر. یەک لەو رێکارانە بەکارهێنانی تۆڕی کۆمەڵایەتیی فەیسبووکە و دەشزانن زۆرێک لە نووسەران، ئەدیب و شاعیر و چالاکانی فەرهەنگیی کوردی رۆژهەڵات لە فەیسبووک ئێکاونتیان هەیە و بابەت و بەرهەمەکانیان بڵاو دەکەنەوە و لایەنگری زۆریان هەیە و لەسەر جەماوەر کاریگەرییان هەیە، بۆیە لە رێگای دەست و پەیوەندییەکانیان و بە کردنەوەی لاپەڕە و پەیج بەناوی خوازراو و زۆرتر بەناوی کچانەوە پێوەندی بەو نووسەرانەوە دەگرن بە مەبەستی وەرگرتنی زانیاری و بەدەستهێنانی بەڵگە کە کاتی خۆی بەدژیان بەکاری بهێنن. ماوەیەکە چەند لاپەڕەیەکی فەیسبووک بەناوی کچان و ژنانەوە بە شێوەیەکی فراوان هێرشیان کردۆتە سەر شاعیران و نووسەرانی رۆژهەڵات و دەیانەوێ لەم رێگەوە پێگەیان لاواز بکەن و زەربە لە کەسێتییان بدەن. بۆیە ئەم پرسەمان لە چوارچێوەی چەند پرسیارێکدا لەگەڵ پێنج چالاکی بوارە جیاجیاکان بەناوەکانی: \"گوڵباخ بەهرامی، شاعیر و راگەیاندنکار، عەلی لەیلاخ، شاعیر و رۆژنامەنووس، وشەجاڕ نووسەر و چالاکی فەرهەنگی، گوڵاڵە کەمانگەر چالاکی خوێندکاری و توێژەر و کەیهان یووسفی چالاکی سیاسی و خوێندکاری\" هێناوەتە بەرباس و هۆکار و ئامانجەکانی دەزگا ئەمنی و ئیتلاعاتییەکانی حکوومەتی ئێران لەم کارە و رێکارەکانی بەرەنگاربوونەوەی تاوتوێ دەکەین.
..............................................
1 ـ بەڕای ئێوە دەزگا ئەمنییەکانی کۆماری ئیسلامی ئامانجی سەرەکییان لە دەست دانە ئەم کارە لە دنیای مەجازی و بەتایبەت فەیسبوک چییە؟
............................................
گوڵباخ بەهرامی: دیارە کە پیلان و بەرنامەکانی دەزگا ئەمنییەکانی ئێران لەمێژە بە شێوازی جۆراوجۆر دەستی پێکردووەو بەردەوامە و ئامانجی سەرەکییان سیخوڕی و بەدەستهێنانی زانیاریی تاکەکەسی و حیزبییە لەو کەسانەی کە بە شێوەیەکی چالاک لە تۆڕە کۆمەڵایەتییەکاندا دەردەکەون، هەروەها لاوازکردنی پێگەی کۆمەڵایەتی و لەباربردنی هەوڵەکانی ئەو کەسانە کە زیاتر هەوڵی لەقاودان و ئاشکراکردنی پیلانەکانی رژێم دەدەن و لەو چوارچیوەیەدا کار دەکەن. هەروەها بە کەڵک وەرگرتن لە کەسانی خۆفرۆش و سیخوڕ بە بڵاوکردنەوەی زانیاریی نادروست و دروستکردنی پەیج و ئێکاونتی ساختە و دانانی بابەتی بێمانا و بێ ناوەڕۆک بە ناوی چالاکانی سیاسی و فەرهەنگییەوە هەوڵ دەدەن بە دروستکردنی فەزاییەکی تەنگەبەری نەخوازراو و ژەهراوی لە کار و چالاکی دڵساردیان بکەنەوە و بێدەنگیان بکەن. هەروەها یەکێکی تر لە ئامانجەکانیان لاوازکردنی متمانە و بوونی پەیوەندییەکی باوەڕپێکراو و پتەوە لە پەیوەندییەکانی ئەو چالاکە سیاسییانە لەگەڵ خەڵک دایە.
.........................................
عەلی لەیلاخ: سەرەتا پێویستە دەبێ ئاماژە بەمە بکەین سیستمی کۆماری ئیسلامی بۆ بەڕێوە بردنی حاکمیەتی خۆی چەندین قۆناغی بەڕێوە بردووە، ئێستا کە لە قۆناعی سیاسی/ فەرهەنگی دایە، کەواتە لە سونگەی فەرهەنگەوە درێژە بە پڕوپاگەندە بۆ حاکمیەتی خۆی دەدا، بەڵام لەسەر رێگەی ئەم پیلانە هەبوونی چالاکیی فەرهەنگی و چالاکانی بە ئەزموون و خۆشناوی فەرهەنگی کە تەمەنی خۆیانیان لەم پێناوە داناوە. بۆ ئەو پیلان و لەمپەر و بەربەستە. هەربۆیە لەو هەوڵەدان لە هەموو رێگایەکەوە بەم کەسانە سووکایەتی بکات. بەتایبەت لە دنیای بەربڵاوی مەجازیدا.
.........................................
وشەجاڕ: پێش هەموو شتێک پێویستە بڵێم ئەوان بە دوو شێواز ئەو کارە دەکەن. یەکەم تەنیا ناوزڕاندن و تەشهیر و دووهەم نزیکبوونەوە و بەدەستهێنانی زانیاری و خاڵە لاوازەکانی ژیانی چالاکانی کورد، بەڵام بەگشتی دەتوانین بڵێین ئامانجی سەرەکییان سوکایەتیکردنە بە فەرهەنگ و کولتووری نەتەوەکەمان و هەروەها دڵسۆزان و خزمەتکارانی ئەو کولتورە و شکاندنی ئەو کەسانە لە ناو کۆمەڵگادا و زۆرجاریش نزیکبوونەوە و وەرگرتنی زانیاریی تایبەتی ژیانی ئەو کەسایەتییە چالاکانە و بەکارهێنانەوەی پێوەندییەکە وەکوو خاڵی لاوازیی کەسایەتییان لە داهاتوودا. هەندێ جاریش بەو شێوەیە هەڵڵایەک لە نێوان چالاکاندا دەنێنەوە و دووبەرەکی دروست دەکەن.
...........................................
گوڵاڵە کەمانگەر: چالاکانی ئەدەبی و فەرهەنگی ئەو کەسانەن کە ئەنجومەنە ئەدەبی و فەرهەنگییەکان بنیات دەنن و لە رێگای ئەوەانەوەیە کە هێندێ چالاکی مەدەنی و فەرهەنگی و رادەیەک (هەرچەند کەم) لە رێکخستنی خەڵک لە بۆنەکاندا مومکین دەبێ. خەڵک بە تایبەت لاوەکان لە رێگای کۆبوونەوە لەم ناوەندگەلە دایە کە هەم شوناسی فەرهەنگیی خۆیان باشتر دەناسن و هەم دەکەونە هەوڵدان بۆ پاراستنی و هەمیش لە رێگای ناسینی یەکترەوە نێتوەرکێک ساز دەکەن کە لە کاتی پێویستدا دەتوانن یەکتر لە رووداوەکان ئاگادار بکەنەوە.
کۆماری ئیسلامی ئەو رادەیە لە حزووری مەدەنی و فەرهەنگیشی پێ تەحەمول ناکرێ بۆیە هەوڵ ئەدەتا هەر لە سەرەتاوە خودی ئەو ناوەندگەلە هەڵپێچێ تا پێویست نەکات دواتر دەردیسەری کۆنترۆڵی چالاکییەکانیان بدات بە خۆی. دیارە باشترین رێگاش بۆ ئەو مەبەستە بە ئامانج کردنی کەسایەتی ئەو کەسانەیە کە کۆڕ و کۆ بوونەوەکان بە بۆنەی ئەوانەوە گەرم دەبن.
...........................................
کەیهان یووسفی: بێ شک دنیای مەجازی یان توڕە کۆمەڵایەتییەکان و لەوانە وەکوو فەیسبووک بەکارهێنەری زۆری هەیە . بۆ خەڵکی رۆژهەڵاتی کوردستان بە هۆی خەفاقان و داخراوی سیاسییەوە دەتوانێت شوێنێک بێت بۆ دەرخستنی بیرۆبۆچوون و تەنانەت هەستەکانیان کە لە کۆمەڵگای واقعیی خۆیاندا تاوانە. هەر بۆیەش بە هۆی تایبەتمەنی و سروشتی توڕە کۆمەڵایەتییەکانەوە پیلانیگێڕی زۆر ئاسان و شوێن پێی پیلانگێڕیش نادیارە. ئەندامانی دەزگای ئیتلاعاتی کۆماری ئیسلامی بە هۆی ئەو دوو تایبەتمەندییەوە ـ بوونی بەردەنگی زۆر و نادیار بوونی شوێن پێی پیلانگێڕـ بۆ شکاندنی کەسایەتیی کەسانی کولتووری، سیاسی، ئەدەبی و... لەم بەستێنە کەڵک وەردەگرێت.
.......................................
2 ـ بۆچی ئەو ناوەندە ئەمنییانەی حکوومەتی ئێران بۆ گەیشتن بە مەبەستەکانی بەناوی ژن و کچانەوە لە فەیسبۆک دەردەکەوێ و پەیوەندی لەگەڵ چالاکانی سیاسی و فەرهەنگی دەگرێت؟
....................................
گوڵباخ بەهرامی: خۆ حەشاردان لە پشت دەمامکی جۆراوجۆر و ناوی خوازراو بۆ گەیشتن بە مەبەستەکانیان یەکێک لە تاکتیکەکانی ئەو رژێمەیە بۆ خۆخزاندنە نێو ژیانی شەخسی و حەریمی خسووسیی خەڵکەوە .پێم وایە هۆکاری بەکارهێنانی ناوی کچان و ژنان لە تۆڕە کۆمەڵایەتییەکاندا بۆ ئەوە دەگەڕێتەوە کە بەداخەوە کۆمەڵگە رۆژهەڵاتییەکان بەگشتی و کۆمەڵگەی ئێمەش لە باری کۆمەڵاتییەوە پێگەیشتوو و پێشکەوتوو نین، هەر بۆیە بۆ راکێشانی سەرنجی خەڵک و بەتایبەتی پیاوان بەو شێوەیە بە سێبەری ژنانەوە هەوڵ دەدەن بازنەی پێوەندییان فراوانتر بکەن و زیاتر لە ئامانجەکانیان نزیک ببنەوە.
........................................
عەلی لەیلاخ: ریشەی ئەم پرسە دەگەڕێتەوە بۆ رەوان و هەستی کۆمەڵگە، بەتایبەت چینی پیاوان کە بەرانبەر بە ناو و وێنەی کچان و ژنان تووشی شڵەژاویی دەروونی وهەستی ئێرۆتیکی دەبن. ئەم باسێکی زانستییە، بەڵام ناوەندە ئەمنییەکانی کۆماری ئیسلامی باش لەم مەسەلە دەزانن، هەربۆیە بەساز کردنی فەیسبووک و لینکی نەناسراو هەوڵ ئەدەن بۆ بەرقەرایی پەیوەندیی و بەداخەوە زۆر لە پیاوانی ئێمەش ئەم پەیچ و بەرگانە پەسەند دەکەن و ئەوانیش سیاسەتی دیاریکراوی فەرهەنگیی خۆیان کە بێ رێزی کردن بە کەلتوور و فەرهەنگەکانی دیکەیە بەڕێوە دەبەن.
.........................................
وشەجاڕ: وەک باسم کرد ئامانجی سەرەکییان سوکایەتیکردنە بە دڵسۆزانی فەرهەنگی نەتەوەکەمان و چاک دەزانن کە بەداخەوە لە کۆمەڵگای ئێمەدا هەر کارێک بە ناوی ژنەوە و ژنانە بکرێت، کاریگەریی لەسەر ڕای گشتی زیاترە. هەر بابەتێک بە ناوی ژنەوە بڵاو دەکرێتەوە، بێ ئەوەی گوێ بەوە بدرێت نووسەرەکەی کێیە، خوێنەری زیاترە. ئەوان دەتوانن بە ناوی ژنەوە زۆرترین خوێنەر بۆ لای بابەتەکانیان ڕاکێشن و بەو شێوەیە کاریگەریی نەرێنیی زیاتر لەسەر ئەو کەسانە دابنێن. هەروەها ئەوەش دەزانن کە بەداخەوە زۆربەی پیاوەکانی کۆمەڵگای ئێمە لە بەرانبەر ئەکاونتێکی کچانەدا خێرا خۆیان دەدۆڕێنن و سیخوڕەکە بەو شێوەیە ئاسانتر دەتوانێت زانیاری یان خاڵە لاوازییەکانی ژیانیان بدۆزێتەوە. لە لایەکی تریشەوە دەزانن کە لە کۆمەڵگای ئێمەدا متمانە بە هەژمارێکی ژنانە زیاترە و بۆیە بەرانبەر بە چالاکانی ئافرەتیش هەر ئەو سیخوڕانە بۆ گیانی ژنە چالاکەکانیش دەنێرن. بۆیە دەزگا هەواڵگرییەکان زیاتر هەژماری ژنانە یان ژنانی سیخوڕ بۆ ئەو مەبەستانە بەکار بهێنن.
..........................................
گوڵاڵە کەمانگەر: کاریگەرترین شێوازیش بۆ ئەو مەبەستە دەست خستنە سەر ژیانی تاکەکەسی و تۆمەتبار کردنی کەسەکان بە بێ ئەخلاقی و بێ رەوشتیە. لەو رێگایەوە نە تەنیا کەسایەتی ئەو کەسانە خەوشدار دەکەن، بەڵکوو شوێنەکان و ئەنجومەن و کۆڕەکانیش وەکوو شوێنی نائەمن بۆ کچان و ژنان نیشان دەدەن بۆ ئەوەی ئەوان لەو فەزایە دوور بخەنەوە، جا گەر چاو لە ئەسیدپاشییەکان و بە چەقۆ هێرش بردن بۆ ژنان لە شارەکانی دیکەدا بکەین بۆمان دەردەکەوێ کە ئەمە هەمان سیاسەتە کە لە کوردستاندا بەم شێوازە پیادە دەکرێ و یەکێک لە مەبەستەکانی خانەنشین کردنی ژنانە.
..............................................
کەیهان یووسفی: سەرەتا دەبێت بڵێیم بە داخەوە بە هۆی کولتووری نەخۆشی کۆمەڵگای ئێمەوە( بە کوردی و ئێرانی و رۆژهەڵاتی ناڤینیش بە گشتی)، بوونی وێنە و ناوێکی کچانە لەم توڕانە دەتوانێت زۆر سرەنجراکێش بێت و زوو مەیلی تاکەکان و بە تایبەت پیاوان بۆ لای خۆی بکێشی. هەروەها بوونی پەیوەندییەکی شاراوەی نێوان ژن و پیاو، لە کۆمەڵگای ئێمەدا دەتوانێت عەیبە و ئۆباڵێکی زۆر گەورە بێت و دەتوانێت تا ئاستێک بێت کە کەسایەتیی تاک برووخێنێ. هەر بۆیەش بە کارهێنانی ناوی کچ وژن و درووستبوونی پەیوەندییەکی نەشیاو کە دەبێت درووست نەبێت، دەتوانێت کارتێکی گوشار بێت لە دەستی بەرپرسانی دەزگای ئیدارەی ئیتلاعاتەوە بۆ بەڕێوە بردنی ئامانج و پیلان و پلانەکانیان.
3 ـ ئایا ئەو هەوڵە ئامانجدارانەی دەزگا ئەمنی و سیخوڕییەکانی ئێران لە فەیسبۆک دەتوانێ لەسەر بیروڕای خەڵک کاریگەریی دابنێت؟
...........................................
گوڵباخ بەهرامی: تا رادەیەک دەتوانێت. لەبەرئەوەی سنووری فەزای مەجازی لە ئاستێکی بەرفراواندا و لە چوارچێوەی کۆمەڵێک پەیوەندیی دیاری نەکراو دایە، هەر هەوڵ و پیلانێک بۆ لەکەدارکردنی کەسایەتی و لاوازکردنی پێگەی کۆمەڵایەتیی چالاکانی سیاسی و فەرهەنگی لەو چوارچێوەیەدا کۆمەڵێک کاردانەوە و بیروڕای جیاواز بەدوای خۆیدا دێنێت کە بۆ بەرپەرچدانەوەیان و پووچەڵ کردنەوەی ئەو هەوڵ و پیلانانە، دەبێ هەزینەی بۆ بدرێت و کاری بۆ بکرێت ئەمەش پێویستی بە تێپەڕینی کات و هەوڵدان بۆ کەمکردنەوەی کاریگەرییە نێگەتیڤەکانی ئەو هەولە نەزۆکانەی دەزگا سیخوڕییەکانی ئێران هەیە. بەداخەوە کۆمەڵێک کەسیش بەبێ خوێندنەوە بۆ ئەو سیاسەتانە و بە شێوەیەکی نالۆژیکی دەڕواننە ئەو پرسە و زۆرجار دەبینین کە دەکەونە داوی ئەو پیلانە و لەباتی بەرەنگاربوونەوە لە گەڵ ئەو دیاردەیە، دەبنە هۆکارو کەرەستەی بڵاوکردنەوەی ئەو فکرەی کە لە پشتییەوە ئامانجێکی مەترسیدار و دزێو حەشار دراوە.
............................................
عەلی لەیلاخ: بە ڕای من ئەگەر بە هەڵوێست نەبین و ئاگاداری ئەم پیلانە نەبین، دەتوانن کاریگەرییان هەبێت، چۆنکە وەرگرتنی تانە و توانچ ئاسانترە، هەتا لێکۆڵینەوە و دیتنی شتی چاک ئەمەش دەردی کۆمەڵگەی ئێمەیە.
..........................................
وشەجاڕ: بەداخەوە زۆر جار پیلانەکانیان سەردەگرێت و لە ماوەیەکی کورتدا لەناو خەڵکی ئاسایی و بگرە ڕۆشنبیرانیشدا کاریگەرییەکی نەرێنی دادەنێت، بەتایبەت کە قوربانییەکان زۆر جار خێرا ئاگادار نابنەوە و تا وەئاگا دێنەوە کە بەرگری لە خۆیان بکەن، خەڵکێکی زۆر بابەتەکەیان بینیوە و بەداخەوە خراپەش بە زەحمەت لە نەستی خەڵکدا دەسڕدرێتەوە. بە داخێکی گرانتریشەوە خەڵکی خۆیشمان زۆرجار خۆشباوەڕانە سەیری مەسەلەکان دەکەن و کەمتر بیر لە پیلانی نەگریسی دوژمنان دەکەنەوە. هەڵبەت زۆر جاریش خێرا پیلانەکەیان ئاشکرا دەبێت و بە زیانی دوژمن تەواو دەبێت.
......................................
گوڵاڵە کەمانگەر: گەر خەڵک بە وشیاری بە نسبەت ئەو کارانەوە نەجووڵێنەوە و بە توندی بایکوتی نەکەن بە دڵنیاییەوە دەتوانێ کاریگەریشی هەبێ.
......................................
کەیهان یووسفی: بێ شک کۆماری ئیسلامی جیا لهەوەی کە دەیهەوێت کەسایەتیی تاکە خۆشناوەکانی کۆمەڵگای خەوشدار بکات، دەیهەوێت کاری سێخوڕیش لەسەر کەسانی سیاسی و تەنانەت کولتووری لە کۆمەڵگای کوردیش بکات، هەڵبەت کۆمەڵگای کوردی لە رۆژهەڵات تا ئاستێک هۆشیارە، بەڵام دروستکردنی قسە و قسەلۆک بێگومان کاریگەری نیگەتیڤی خۆی بە دواوە دەبێت.
.............................................
4 ـ بەڕای ئێوە دەبێ چالاکانی فەرهەنگی و سیاسی چ بکەن، هەتا نەکەونە تۆڕی ئەو کەسانە و بەگشتی دەبێ چۆن ئەو هەوڵانە بەرپەرچ بدرێنەوە؟
...............................................
گوڵباخ بەهرامی: بە دڵنیاییەوە هەموو ئەو کەسانەی کە وەکوو چالاکی سیاسی و فەرهەنگی کار دەکەن ئەزموونی رووبەڕوو بوونەوە لە گەڵ ئەو جۆرە پیلانە ئامانجدارانەی رژیمیی ئێرانیان هەیە، بۆیە دەبێ بە هۆشیاریی زیاترەوە کار بکەن بە تایبەت لە تۆڕە کۆمەڵایەتییەکان هەوڵ بدەن بە خستنەڕووی زانیاری زیاتر و ئاگادارکردنەوەی خەڵک لەو هەوڵانەی دەزگا سیخوڕییەکان زەمینە و بەستێنی فکری و بەرەنگاربوونەوەی لای خەڵک دروست بکەن تا لە کاریگەرییە نیگەتیڤەکانی لە زهنییەتی تاکەکاندا کەم بکەنەوە، هەروەها بە وریایی زیاترەوە بازنەی پێوەندییەکانیان لە تۆڕە کۆمەڵاتییەکاندا دیاری بکەن تا دەستی کورتی ئەو پیلانە کورتتر بێت و ئامانجەکانیان زیاتر شکست بەێنێت.
...........................................
عەلی لەیلاخ: سەرەتا دەبێ لە وەرگرتنی ئەو کەسانە تێبینییان هەبێت.. مەرج نییە هەموو کەسێک وەکوو هاوڕێ فەیسبووکی قەبووڵ بکرێت..پاشان بە دیتنی هەر جۆرە هەوڵێک لەم چەشنە هەم ئیستاتووسی تایبەتی لەسەر بنووسرێت هەم ڕاپۆرت بدرێت هەتا ئەم هەوڵانە پووچەڵ ببنەو. قسەی دواییم ئەمەیە بۆ ئێمە پەیچ وبەڵگەیەک نابینین کە بێ رێزی بە کەسایەتییە ئەدەبی وفەرهەنگییەکانی فارس بکات!! کەوایە هەموو ئەم هەوڵانە پیلانی ئامانجدارە.
..........................................
وشەجاڕ: هەموومان دوژمن باش دەناسین و تەنیا بیرکردنەوە لەوەی کە دوژمنان هەموو هەوڵێکیان بۆ دژایەتی و شکاندنی ئێمە خستووەتەگەڕ، بەسە بۆ ئەوەی کە ئاگامان لە خۆمان بێت و نەکەوینە داوی ئەوانەوە. متمانەیان پێ نەکەین! چ ئەوانەی داوەکەیان بۆ نراوەتەوە و چ بەردەنگەکان دەبێت پێش هەموو شتێک وەکوو دوژمن سەیری ئەوان بکەن! هەموومان بڕیار بدەین کەسانی نەناسراو و گوماناوی وەرنەگرین و بەشداریی باسەکانیان نەکەین. زانیاریی تایبەتی ژیانمان بە کەس نەدەین چونکە دنیای ئینتەرنێت هەرگیز شیاوی متمانە نییە. زۆر زانیاریی تایبەت هەیە پێویست ناکات ئێمە بۆ هاوڕێیانی مەجازی بڵاوی بکەینەوە. کورد بەگشتی میللەتێکی زۆر سادە و خۆشباوەڕە و دەبێت ئەو خۆشباوەڕییە بنێین بە تاقەوە و سنوور بۆ پێوەندییە مەجازییەکانمان دابنێین. ئەوانە تەنانەت بڕێک جار بە ناوی کەسانی ناسیارەوە هەوڵی نزیکبوونەوە دەدەن، بۆیە پێویستە تا دڵنیا نەبین لەوەی بەرانبەرەکەمان کەسایەتییەکی ڕاستەقینەیە، قبووڵی نەکەین و لێی نزیک نەبینەوە.
لە کۆتاییشدا با وشەجاڕانە و ڕاشکاوانە بڵێم، زیاتر دان بە خۆدا بگرین و هێندە زوو تەسلیمی ئەو کەسایەتییە ساختە و ساختەچییانە نەبین و تەنیا لەبەر ئەوەی لە ڕەگەزی بەرانبەرە، متمانەی پێنەکەین زانیاریی نەدەینێ! پێویستە ئەوانەی بەرانبەر چالاکان دەخوێنن دوورییان لێ بگرین و بابەتەکانیان لایک نەکەین و بەشداریی باسەکانیان نەکەین. ئەوەش بزانن کە هەرکەس لە دنیای دەرەوە کچەدۆست یان کوڕەدۆستی بۆ نەگیرێت، دڵنیا بێت لە دنیای مەجازیدا تووش ئەبێت و ئەشکێت بۆیە خۆ لە خۆشەویستی و تەسلیم‌بوونی دنیای مەجازی و کچ و کوڕبازیی مەجازی بپارێزن و خۆ بەوە سووک نەکەن.
..........................................
گوڵاڵە کەمانگەر: چالاکانی فەرهەنگی و مەدەنی گرنگترین کارێک کە دەتوانن بیکەن هۆشیاری زیاتر بە نیسبەت پێوەندیەکانیانە و هەروەها پشتگیری لە هاوکارەکانیان کاتێ دەکەونە بەر هێرشێکی لەو چەشنە.
.........................................
کەیهان یووسفی: لە راسیتدا هەندێک میکانیزمی ئەمنی لە بەرکاهێنانی ئەم تۆڕە کۆمەڵایەتیانە هەیە، رەچاو کردنی ئەو میکانیزمانە دەتوانێت یاریدەر بێت بۆ پووچەڵکردنەوەی ئەو هەوڵانە و هەروەها بۆ نموونە لە تۆڕێکی کۆمەڵایەتی وەکوو فەیسبووک، نابێت هەموو کەس وەکوو هاوڕێ وەربگیردرێت، داواکاری بە ئەکاونتی نەناسراو و نادیار نابێت قەبووڵ بکرێت و وەڵامی داواکاری و پەیوەندی دروستکردن لە گەڵ ئەوانیش نابێت بدرێت.
ئەم وتوێژە لەلایەن \"شەریف فەلاح\"ـەوە ساز دراوەو بۆ ئاژانسی کوردپا نێردراوە.
...................................................
گوڵباخ بەهرامی: لە هەوڵدان بە دروستکردنی فەزاییەکی تەنگەبەری نەخوازراو و ژەهراوی لە کار و چالاکی دڵساردیان بکەنەوە
......................................................
عەلی لەیلاخ: ئێران لە سونگەی فەرهەنگەوە درێژە بە پڕوپاگەندە بۆ حاکمیەتی خۆی دەدا
.....................................................
وشەجاڕ: پیاوەکانی کۆمەڵگای ئێمە لە بەرانبەر ئەکاونتێکی کچانەدا خێرا خۆیان دەدۆڕێنن
......................................................
گوڵاڵە کەمانگەر: کۆماری ئیسلامی حزووری مەدەنی و فەرهەنگیی پێ تەحەمول ناکرێ
.................................................
کەیهان یووسفی: لە تۆڕە کۆمەڵایەتییەکان پیلانیگێڕی زۆر ئاسان و شوێن پێی پیلانگێڕیش نادیارە
..................................................
ئاماژە:
لەمێژە ناوەندە ئەمنی و هەواڵگرییەکانی کۆماری ئیسلامی، تەکنۆلۆژیای نوێی سەردەم بۆ گەیشتن بە ئامانجەکانیان بەکار دەهێنن و بۆ ئەم مەبەستەش رێکار و شێوازی جۆراوجۆر دەگرنە بەر. یەک لەو رێکارانە بەکارهێنانی تۆڕی کۆمەڵایەتیی فەیسبووکە و دەشزانن زۆرێک لە نووسەران، ئەدیب و شاعیر و چالاکانی فەرهەنگیی کوردی رۆژهەڵات لە فەیسبووک ئێکاونتیان هەیە و بابەت و بەرهەمەکانیان بڵاو دەکەنەوە و لایەنگری زۆریان هەیە و لەسەر جەماوەر کاریگەرییان هەیە، بۆیە لە رێگای دەست و پەیوەندییەکانیان و بە کردنەوەی لاپەڕە و پەیج بەناوی خوازراو و زۆرتر بەناوی کچانەوە پێوەندی بەو نووسەرانەوە دەگرن بە مەبەستی وەرگرتنی زانیاری و بەدەستهێنانی بەڵگە کە کاتی خۆی بەدژیان بەکاری بهێنن. ماوەیەکە چەند لاپەڕەیەکی فەیسبووک بەناوی کچان و ژنانەوە بە شێوەیەکی فراوان هێرشیان کردۆتە سەر شاعیران و نووسەرانی رۆژهەڵات و دەیانەوێ لەم رێگەوە پێگەیان لاواز بکەن و زەربە لە کەسێتییان بدەن. بۆیە ئەم پرسەمان لە چوارچێوەی چەند پرسیارێکدا لەگەڵ پێنج چالاکی بوارە جیاجیاکان بەناوەکانی: \"گوڵباخ بەهرامی، شاعیر و راگەیاندنکار، عەلی لەیلاخ، شاعیر و رۆژنامەنووس، وشەجاڕ نووسەر و چالاکی فەرهەنگی، گوڵاڵە کەمانگەر چالاکی خوێندکاری و توێژەر و کەیهان یووسفی چالاکی سیاسی و خوێندکاری\" هێناوەتە بەرباس و هۆکار و ئامانجەکانی دەزگا ئەمنی و ئیتلاعاتییەکانی حکوومەتی ئێران لەم کارە و رێکارەکانی بەرەنگاربوونەوەی تاوتوێ دەکەین.
..............................................
1 ـ بەڕای ئێوە دەزگا ئەمنییەکانی کۆماری ئیسلامی ئامانجی سەرەکییان لە دەست دانە ئەم کارە لە دنیای مەجازی و بەتایبەت فەیسبوک چییە؟
............................................
گوڵباخ بەهرامی: دیارە کە پیلان و بەرنامەکانی دەزگا ئەمنییەکانی ئێران لەمێژە بە شێوازی جۆراوجۆر دەستی پێکردووەو بەردەوامە و ئامانجی سەرەکییان سیخوڕی و بەدەستهێنانی زانیاریی تاکەکەسی و حیزبییە لەو کەسانەی کە بە شێوەیەکی چالاک لە تۆڕە کۆمەڵایەتییەکاندا دەردەکەون، هەروەها لاوازکردنی پێگەی کۆمەڵایەتی و لەباربردنی هەوڵەکانی ئەو کەسانە کە زیاتر هەوڵی لەقاودان و ئاشکراکردنی پیلانەکانی رژێم دەدەن و لەو چوارچیوەیەدا کار دەکەن. هەروەها بە کەڵک وەرگرتن لە کەسانی خۆفرۆش و سیخوڕ بە بڵاوکردنەوەی زانیاریی نادروست و دروستکردنی پەیج و ئێکاونتی ساختە و دانانی بابەتی بێمانا و بێ ناوەڕۆک بە ناوی چالاکانی سیاسی و فەرهەنگییەوە هەوڵ دەدەن بە دروستکردنی فەزاییەکی تەنگەبەری نەخوازراو و ژەهراوی لە کار و چالاکی دڵساردیان بکەنەوە و بێدەنگیان بکەن. هەروەها یەکێکی تر لە ئامانجەکانیان لاوازکردنی متمانە و بوونی پەیوەندییەکی باوەڕپێکراو و پتەوە لە پەیوەندییەکانی ئەو چالاکە سیاسییانە لەگەڵ خەڵک دایە.
.........................................
عەلی لەیلاخ: سەرەتا پێویستە دەبێ ئاماژە بەمە بکەین سیستمی کۆماری ئیسلامی بۆ بەڕێوە بردنی حاکمیەتی خۆی چەندین قۆناغی بەڕێوە بردووە، ئێستا کە لە قۆناعی سیاسی/ فەرهەنگی دایە، کەواتە لە سونگەی فەرهەنگەوە درێژە بە پڕوپاگەندە بۆ حاکمیەتی خۆی دەدا، بەڵام لەسەر رێگەی ئەم پیلانە هەبوونی چالاکیی فەرهەنگی و چالاکانی بە ئەزموون و خۆشناوی فەرهەنگی کە تەمەنی خۆیانیان لەم پێناوە داناوە. بۆ ئەو پیلان و لەمپەر و بەربەستە. هەربۆیە لەو هەوڵەدان لە هەموو رێگایەکەوە بەم کەسانە سووکایەتی بکات. بەتایبەت لە دنیای بەربڵاوی مەجازیدا.
.........................................
وشەجاڕ: پێش هەموو شتێک پێویستە بڵێم ئەوان بە دوو شێواز ئەو کارە دەکەن. یەکەم تەنیا ناوزڕاندن و تەشهیر و دووهەم نزیکبوونەوە و بەدەستهێنانی زانیاری و خاڵە لاوازەکانی ژیانی چالاکانی کورد، بەڵام بەگشتی دەتوانین بڵێین ئامانجی سەرەکییان سوکایەتیکردنە بە فەرهەنگ و کولتووری نەتەوەکەمان و هەروەها دڵسۆزان و خزمەتکارانی ئەو کولتورە و شکاندنی ئەو کەسانە لە ناو کۆمەڵگادا و زۆرجاریش نزیکبوونەوە و وەرگرتنی زانیاریی تایبەتی ژیانی ئەو کەسایەتییە چالاکانە و بەکارهێنانەوەی پێوەندییەکە وەکوو خاڵی لاوازیی کەسایەتییان لە داهاتوودا. هەندێ جاریش بەو شێوەیە هەڵڵایەک لە نێوان چالاکاندا دەنێنەوە و دووبەرەکی دروست دەکەن.
...........................................
گوڵاڵە کەمانگەر: چالاکانی ئەدەبی و فەرهەنگی ئەو کەسانەن کە ئەنجومەنە ئەدەبی و فەرهەنگییەکان بنیات دەنن و لە رێگای ئەوەانەوەیە کە هێندێ چالاکی مەدەنی و فەرهەنگی و رادەیەک (هەرچەند کەم) لە رێکخستنی خەڵک لە بۆنەکاندا مومکین دەبێ. خەڵک بە تایبەت لاوەکان لە رێگای کۆبوونەوە لەم ناوەندگەلە دایە کە هەم شوناسی فەرهەنگیی خۆیان باشتر دەناسن و هەم دەکەونە هەوڵدان بۆ پاراستنی و هەمیش لە رێگای ناسینی یەکترەوە نێتوەرکێک ساز دەکەن کە لە کاتی پێویستدا دەتوانن یەکتر لە رووداوەکان ئاگادار بکەنەوە.
کۆماری ئیسلامی ئەو رادەیە لە حزووری مەدەنی و فەرهەنگیشی پێ تەحەمول ناکرێ بۆیە هەوڵ ئەدەتا هەر لە سەرەتاوە خودی ئەو ناوەندگەلە هەڵپێچێ تا پێویست نەکات دواتر دەردیسەری کۆنترۆڵی چالاکییەکانیان بدات بە خۆی. دیارە باشترین رێگاش بۆ ئەو مەبەستە بە ئامانج کردنی کەسایەتی ئەو کەسانەیە کە کۆڕ و کۆ بوونەوەکان بە بۆنەی ئەوانەوە گەرم دەبن.
...........................................
کەیهان یووسفی: بێ شک دنیای مەجازی یان توڕە کۆمەڵایەتییەکان و لەوانە وەکوو فەیسبووک بەکارهێنەری زۆری هەیە . بۆ خەڵکی رۆژهەڵاتی کوردستان بە هۆی خەفاقان و داخراوی سیاسییەوە دەتوانێت شوێنێک بێت بۆ دەرخستنی بیرۆبۆچوون و تەنانەت هەستەکانیان کە لە کۆمەڵگای واقعیی خۆیاندا تاوانە. هەر بۆیەش بە هۆی تایبەتمەنی و سروشتی توڕە کۆمەڵایەتییەکانەوە پیلانیگێڕی زۆر ئاسان و شوێن پێی پیلانگێڕیش نادیارە. ئەندامانی دەزگای ئیتلاعاتی کۆماری ئیسلامی بە هۆی ئەو دوو تایبەتمەندییەوە ـ بوونی بەردەنگی زۆر و نادیار بوونی شوێن پێی پیلانگێڕـ بۆ شکاندنی کەسایەتیی کەسانی کولتووری، سیاسی، ئەدەبی و... لەم بەستێنە کەڵک وەردەگرێت.
.......................................
2 ـ بۆچی ئەو ناوەندە ئەمنییانەی حکوومەتی ئێران بۆ گەیشتن بە مەبەستەکانی بەناوی ژن و کچانەوە لە فەیسبۆک دەردەکەوێ و پەیوەندی لەگەڵ چالاکانی سیاسی و فەرهەنگی دەگرێت؟
....................................
گوڵباخ بەهرامی: خۆ حەشاردان لە پشت دەمامکی جۆراوجۆر و ناوی خوازراو بۆ گەیشتن بە مەبەستەکانیان یەکێک لە تاکتیکەکانی ئەو رژێمەیە بۆ خۆخزاندنە نێو ژیانی شەخسی و حەریمی خسووسیی خەڵکەوە .پێم وایە هۆکاری بەکارهێنانی ناوی کچان و ژنان لە تۆڕە کۆمەڵایەتییەکاندا بۆ ئەوە دەگەڕێتەوە کە بەداخەوە کۆمەڵگە رۆژهەڵاتییەکان بەگشتی و کۆمەڵگەی ئێمەش لە باری کۆمەڵاتییەوە پێگەیشتوو و پێشکەوتوو نین، هەر بۆیە بۆ راکێشانی سەرنجی خەڵک و بەتایبەتی پیاوان بەو شێوەیە بە سێبەری ژنانەوە هەوڵ دەدەن بازنەی پێوەندییان فراوانتر بکەن و زیاتر لە ئامانجەکانیان نزیک ببنەوە.
........................................
عەلی لەیلاخ: ریشەی ئەم پرسە دەگەڕێتەوە بۆ رەوان و هەستی کۆمەڵگە، بەتایبەت چینی پیاوان کە بەرانبەر بە ناو و وێنەی کچان و ژنان تووشی شڵەژاویی دەروونی وهەستی ئێرۆتیکی دەبن. ئەم باسێکی زانستییە، بەڵام ناوەندە ئەمنییەکانی کۆماری ئیسلامی باش لەم مەسەلە دەزانن، هەربۆیە بەساز کردنی فەیسبووک و لینکی نەناسراو هەوڵ ئەدەن بۆ بەرقەرایی پەیوەندیی و بەداخەوە زۆر لە پیاوانی ئێمەش ئەم پەیچ و بەرگانە پەسەند دەکەن و ئەوانیش سیاسەتی دیاریکراوی فەرهەنگیی خۆیان کە بێ رێزی کردن بە کەلتوور و فەرهەنگەکانی دیکەیە بەڕێوە دەبەن.
.........................................
وشەجاڕ: وەک باسم کرد ئامانجی سەرەکییان سوکایەتیکردنە بە دڵسۆزانی فەرهەنگی نەتەوەکەمان و چاک دەزانن کە بەداخەوە لە کۆمەڵگای ئێمەدا هەر کارێک بە ناوی ژنەوە و ژنانە بکرێت، کاریگەریی لەسەر ڕای گشتی زیاترە. هەر بابەتێک بە ناوی ژنەوە بڵاو دەکرێتەوە، بێ ئەوەی گوێ بەوە بدرێت نووسەرەکەی کێیە، خوێنەری زیاترە. ئەوان دەتوانن بە ناوی ژنەوە زۆرترین خوێنەر بۆ لای بابەتەکانیان ڕاکێشن و بەو شێوەیە کاریگەریی نەرێنیی زیاتر لەسەر ئەو کەسانە دابنێن. هەروەها ئەوەش دەزانن کە بەداخەوە زۆربەی پیاوەکانی کۆمەڵگای ئێمە لە بەرانبەر ئەکاونتێکی کچانەدا خێرا خۆیان دەدۆڕێنن و سیخوڕەکە بەو شێوەیە ئاسانتر دەتوانێت زانیاری یان خاڵە لاوازییەکانی ژیانیان بدۆزێتەوە. لە لایەکی تریشەوە دەزانن کە لە کۆمەڵگای ئێمەدا متمانە بە هەژمارێکی ژنانە زیاترە و بۆیە بەرانبەر بە چالاکانی ئافرەتیش هەر ئەو سیخوڕانە بۆ گیانی ژنە چالاکەکانیش دەنێرن. بۆیە دەزگا هەواڵگرییەکان زیاتر هەژماری ژنانە یان ژنانی سیخوڕ بۆ ئەو مەبەستانە بەکار بهێنن.
..........................................
گوڵاڵە کەمانگەر: کاریگەرترین شێوازیش بۆ ئەو مەبەستە دەست خستنە سەر ژیانی تاکەکەسی و تۆمەتبار کردنی کەسەکان بە بێ ئەخلاقی و بێ رەوشتیە. لەو رێگایەوە نە تەنیا کەسایەتی ئەو کەسانە خەوشدار دەکەن، بەڵکوو شوێنەکان و ئەنجومەن و کۆڕەکانیش وەکوو شوێنی نائەمن بۆ کچان و ژنان نیشان دەدەن بۆ ئەوەی ئەوان لەو فەزایە دوور بخەنەوە، جا گەر چاو لە ئەسیدپاشییەکان و بە چەقۆ هێرش بردن بۆ ژنان لە شارەکانی دیکەدا بکەین بۆمان دەردەکەوێ کە ئەمە هەمان سیاسەتە کە لە کوردستاندا بەم شێوازە پیادە دەکرێ و یەکێک لە مەبەستەکانی خانەنشین کردنی ژنانە.
..............................................
کەیهان یووسفی: سەرەتا دەبێت بڵێیم بە داخەوە بە هۆی کولتووری نەخۆشی کۆمەڵگای ئێمەوە( بە کوردی و ئێرانی و رۆژهەڵاتی ناڤینیش بە گشتی)، بوونی وێنە و ناوێکی کچانە لەم توڕانە دەتوانێت زۆر سرەنجراکێش بێت و زوو مەیلی تاکەکان و بە تایبەت پیاوان بۆ لای خۆی بکێشی. هەروەها بوونی پەیوەندییەکی شاراوەی نێوان ژن و پیاو، لە کۆمەڵگای ئێمەدا دەتوانێت عەیبە و ئۆباڵێکی زۆر گەورە بێت و دەتوانێت تا ئاستێک بێت کە کەسایەتیی تاک برووخێنێ. هەر بۆیەش بە کارهێنانی ناوی کچ وژن و درووستبوونی پەیوەندییەکی نەشیاو کە دەبێت درووست نەبێت، دەتوانێت کارتێکی گوشار بێت لە دەستی بەرپرسانی دەزگای ئیدارەی ئیتلاعاتەوە بۆ بەڕێوە بردنی ئامانج و پیلان و پلانەکانیان.
3 ـ ئایا ئەو هەوڵە ئامانجدارانەی دەزگا ئەمنی و سیخوڕییەکانی ئێران لە فەیسبۆک دەتوانێ لەسەر بیروڕای خەڵک کاریگەریی دابنێت؟
...........................................
گوڵباخ بەهرامی: تا رادەیەک دەتوانێت. لەبەرئەوەی سنووری فەزای مەجازی لە ئاستێکی بەرفراواندا و لە چوارچێوەی کۆمەڵێک پەیوەندیی دیاری نەکراو دایە، هەر هەوڵ و پیلانێک بۆ لەکەدارکردنی کەسایەتی و لاوازکردنی پێگەی کۆمەڵایەتیی چالاکانی سیاسی و فەرهەنگی لەو چوارچێوەیەدا کۆمەڵێک کاردانەوە و بیروڕای جیاواز بەدوای خۆیدا دێنێت کە بۆ بەرپەرچدانەوەیان و پووچەڵ کردنەوەی ئەو هەوڵ و پیلانانە، دەبێ هەزینەی بۆ بدرێت و کاری بۆ بکرێت ئەمەش پێویستی بە تێپەڕینی کات و هەوڵدان بۆ کەمکردنەوەی کاریگەرییە نێگەتیڤەکانی ئەو هەولە نەزۆکانەی دەزگا سیخوڕییەکانی ئێران هەیە. بەداخەوە کۆمەڵێک کەسیش بەبێ خوێندنەوە بۆ ئەو سیاسەتانە و بە شێوەیەکی نالۆژیکی دەڕواننە ئەو پرسە و زۆرجار دەبینین کە دەکەونە داوی ئەو پیلانە و لەباتی بەرەنگاربوونەوە لە گەڵ ئەو دیاردەیە، دەبنە هۆکارو کەرەستەی بڵاوکردنەوەی ئەو فکرەی کە لە پشتییەوە ئامانجێکی مەترسیدار و دزێو حەشار دراوە.
............................................
عەلی لەیلاخ: بە ڕای من ئەگەر بە هەڵوێست نەبین و ئاگاداری ئەم پیلانە نەبین، دەتوانن کاریگەرییان هەبێت، چۆنکە وەرگرتنی تانە و توانچ ئاسانترە، هەتا لێکۆڵینەوە و دیتنی شتی چاک ئەمەش دەردی کۆمەڵگەی ئێمەیە.
..........................................
وشەجاڕ: بەداخەوە زۆر جار پیلانەکانیان سەردەگرێت و لە ماوەیەکی کورتدا لەناو خەڵکی ئاسایی و بگرە ڕۆشنبیرانیشدا کاریگەرییەکی نەرێنی دادەنێت، بەتایبەت کە قوربانییەکان زۆر جار خێرا ئاگادار نابنەوە و تا وەئاگا دێنەوە کە بەرگری لە خۆیان بکەن، خەڵکێکی زۆر بابەتەکەیان بینیوە و بەداخەوە خراپەش بە زەحمەت لە نەستی خەڵکدا دەسڕدرێتەوە. بە داخێکی گرانتریشەوە خەڵکی خۆیشمان زۆرجار خۆشباوەڕانە سەیری مەسەلەکان دەکەن و کەمتر بیر لە پیلانی نەگریسی دوژمنان دەکەنەوە. هەڵبەت زۆر جاریش خێرا پیلانەکەیان ئاشکرا دەبێت و بە زیانی دوژمن تەواو دەبێت.
......................................
گوڵاڵە کەمانگەر: گەر خەڵک بە وشیاری بە نسبەت ئەو کارانەوە نەجووڵێنەوە و بە توندی بایکوتی نەکەن بە دڵنیاییەوە دەتوانێ کاریگەریشی هەبێ.
......................................
کەیهان یووسفی: بێ شک کۆماری ئیسلامی جیا لهەوەی کە دەیهەوێت کەسایەتیی تاکە خۆشناوەکانی کۆمەڵگای خەوشدار بکات، دەیهەوێت کاری سێخوڕیش لەسەر کەسانی سیاسی و تەنانەت کولتووری لە کۆمەڵگای کوردیش بکات، هەڵبەت کۆمەڵگای کوردی لە رۆژهەڵات تا ئاستێک هۆشیارە، بەڵام دروستکردنی قسە و قسەلۆک بێگومان کاریگەری نیگەتیڤی خۆی بە دواوە دەبێت.
.............................................
4 ـ بەڕای ئێوە دەبێ چالاکانی فەرهەنگی و سیاسی چ بکەن، هەتا نەکەونە تۆڕی ئەو کەسانە و بەگشتی دەبێ چۆن ئەو هەوڵانە بەرپەرچ بدرێنەوە؟
...............................................
گوڵباخ بەهرامی: بە دڵنیاییەوە هەموو ئەو کەسانەی کە وەکوو چالاکی سیاسی و فەرهەنگی کار دەکەن ئەزموونی رووبەڕوو بوونەوە لە گەڵ ئەو جۆرە پیلانە ئامانجدارانەی رژیمیی ئێرانیان هەیە، بۆیە دەبێ بە هۆشیاریی زیاترەوە کار بکەن بە تایبەت لە تۆڕە کۆمەڵایەتییەکان هەوڵ بدەن بە خستنەڕووی زانیاری زیاتر و ئاگادارکردنەوەی خەڵک لەو هەوڵانەی دەزگا سیخوڕییەکان زەمینە و بەستێنی فکری و بەرەنگاربوونەوەی لای خەڵک دروست بکەن تا لە کاریگەرییە نیگەتیڤەکانی لە زهنییەتی تاکەکاندا کەم بکەنەوە، هەروەها بە وریایی زیاترەوە بازنەی پێوەندییەکانیان لە تۆڕە کۆمەڵاتییەکاندا دیاری بکەن تا دەستی کورتی ئەو پیلانە کورتتر بێت و ئامانجەکانیان زیاتر شکست بەێنێت.
...........................................
عەلی لەیلاخ: سەرەتا دەبێ لە وەرگرتنی ئەو کەسانە تێبینییان هەبێت.. مەرج نییە هەموو کەسێک وەکوو هاوڕێ فەیسبووکی قەبووڵ بکرێت..پاشان بە دیتنی هەر جۆرە هەوڵێک لەم چەشنە هەم ئیستاتووسی تایبەتی لەسەر بنووسرێت هەم ڕاپۆرت بدرێت هەتا ئەم هەوڵانە پووچەڵ ببنەو. قسەی دواییم ئەمەیە بۆ ئێمە پەیچ وبەڵگەیەک نابینین کە بێ رێزی بە کەسایەتییە ئەدەبی وفەرهەنگییەکانی فارس بکات!! کەوایە هەموو ئەم هەوڵانە پیلانی ئامانجدارە.
..........................................
وشەجاڕ: هەموومان دوژمن باش دەناسین و تەنیا بیرکردنەوە لەوەی کە دوژمنان هەموو هەوڵێکیان بۆ دژایەتی و شکاندنی ئێمە خستووەتەگەڕ، بەسە بۆ ئەوەی کە ئاگامان لە خۆمان بێت و نەکەوینە داوی ئەوانەوە. متمانەیان پێ نەکەین! چ ئەوانەی داوەکەیان بۆ نراوەتەوە و چ بەردەنگەکان دەبێت پێش هەموو شتێک وەکوو دوژمن سەیری ئەوان بکەن! هەموومان بڕیار بدەین کەسانی نەناسراو و گوماناوی وەرنەگرین و بەشداریی باسەکانیان نەکەین. زانیاریی تایبەتی ژیانمان بە کەس نەدەین چونکە دنیای ئینتەرنێت هەرگیز شیاوی متمانە نییە. زۆر زانیاریی تایبەت هەیە پێویست ناکات ئێمە بۆ هاوڕێیانی مەجازی بڵاوی بکەینەوە. کورد بەگشتی میللەتێکی زۆر سادە و خۆشباوەڕە و دەبێت ئەو خۆشباوەڕییە بنێین بە تاقەوە و سنوور بۆ پێوەندییە مەجازییەکانمان دابنێین. ئەوانە تەنانەت بڕێک جار بە ناوی کەسانی ناسیارەوە هەوڵی نزیکبوونەوە دەدەن، بۆیە پێویستە تا دڵنیا نەبین لەوەی بەرانبەرەکەمان کەسایەتییەکی ڕاستەقینەیە، قبووڵی نەکەین و لێی نزیک نەبینەوە.
لە کۆتاییشدا با وشەجاڕانە و ڕاشکاوانە بڵێم، زیاتر دان بە خۆدا بگرین و هێندە زوو تەسلیمی ئەو کەسایەتییە ساختە و ساختەچییانە نەبین و تەنیا لەبەر ئەوەی لە ڕەگەزی بەرانبەرە، متمانەی پێنەکەین زانیاریی نەدەینێ! پێویستە ئەوانەی بەرانبەر چالاکان دەخوێنن دوورییان لێ بگرین و بابەتەکانیان لایک نەکەین و بەشداریی باسەکانیان نەکەین. ئەوەش بزانن کە هەرکەس لە دنیای دەرەوە کچەدۆست یان کوڕەدۆستی بۆ نەگیرێت، دڵنیا بێت لە دنیای مەجازیدا تووش ئەبێت و ئەشکێت بۆیە خۆ لە خۆشەویستی و تەسلیم‌بوونی دنیای مەجازی و کچ و کوڕبازیی مەجازی بپارێزن و خۆ بەوە سووک نەکەن.
..........................................
گوڵاڵە کەمانگەر: چالاکانی فەرهەنگی و مەدەنی گرنگترین کارێک کە دەتوانن بیکەن هۆشیاری زیاتر بە نیسبەت پێوەندیەکانیانە و هەروەها پشتگیری لە هاوکارەکانیان کاتێ دەکەونە بەر هێرشێکی لەو چەشنە.
.........................................
کەیهان یووسفی: لە راسیتدا هەندێک میکانیزمی ئەمنی لە بەرکاهێنانی ئەم تۆڕە کۆمەڵایەتیانە هەیە، رەچاو کردنی ئەو میکانیزمانە دەتوانێت یاریدەر بێت بۆ پووچەڵکردنەوەی ئەو هەوڵانە و هەروەها بۆ نموونە لە تۆڕێکی کۆمەڵایەتی وەکوو فەیسبووک، نابێت هەموو کەس وەکوو هاوڕێ وەربگیردرێت، داواکاری بە ئەکاونتی نەناسراو و نادیار نابێت قەبووڵ بکرێت و وەڵامی داواکاری و پەیوەندی دروستکردن لە گەڵ ئەوانیش نابێت بدرێت.
ئەم وتوێژە لەلایەن \"شەریف فەلاح\"ـەوە ساز دراوەو بۆ ئاژانسی کوردپا نێردراوە.
