عدم توازن در اختصاص تعداد نمایندگان مجلس به شهرها

کُردپا: بنابر \" اصل 64 \" از قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، تعداد نمایندگان مجلس شورای اسلامی هر ده سال یکبار، با در نظر گرفتن عوامل انسانی، سیاسی، جغرافیایی و نظایر آنها حداکثر بیست نفر به تعداد کل نمایندگان اضافه خواهد شد.
بر مبنای همین اصل از قانون اساسی بود که دولت \" محمد خاتمی \" در پاییز سال 78، لایحه‎ای جهت افزایش نمایندگان به مجلس ارائه که به طبع آن انتخابات مجالس ششم، هفتم و هشتم بر مبنای 290 نفر نماینده برگزار گردید.
دولت \" محمود احمدی نژاد \" با دو سال تأخیر لایحه‎ی \" اصلاح جدول حوزه‎های انتخابیه مجلس و تعداد نمایندگان \" آن را در دوم مردادماه سال جاری به مجلس هشتم ارائه نمود که یک فوریت آن در چهارم مردادماه از سوی نمایندگان مورد تصویب قرار نگرفت.
در لایحه‎ی مزبور که از سوی \" سید صولت مرتضوی \" معاون سیاسی وزارت کشور ایران به مجلس ارائه گردید، از افزایش نمایندگان استان‎ها از 290 نفر به 310 نفر( 20 نفر افزود خواهد شد) و نیز افزایش حوزه‎های انتخابیه کل کشور از 207 به 223 حوزه سخن گفته شده است.
صولت مرتضوی با اشاره به شاخص‎های در نظر گرفته شده در این لایحه، اعلام کرد: محرومیت، جمعیت، مساحت و مسائل سیاسی از شاخص‎های اساسی تعیین شده در تدوین این لایحه بوده است.
درمقابل، محمد رضا خباز عضو کمیسیون اقتصادی مجلس با جانبدارانه توصیف نمودن لایحه و نیز ابهام در تأخیر دو ساله لایحه از مخالفان لایحه افزایش نمایندگان بود.
همچنین در جلسه‎ی علنی صبح روز سه‎شنبه، نوزدهم مهرماه مجلس شورای اسلامی ایران، صدودو نماینده‎ی مجلس، مخالف در اولویت قراردادن لایحه‎ی مذکور شدند که به پیشنهاد و موافقت هشتاد نماینده به رای‎ گذاشته شده بود.
لایحه از سوی \" کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی \" و \" کمیسیون شوراها و امور داخلی مجلس \" در حال رسیدگی بوده و بنابر پیشبینی آگاهان مسایل سیاسی داخل ایران، کلیات طرح دولت نهایتا در مجلس به تصویب خواهد رسید.
تاکنون بر اساس بنده الف و ب ماده 29 قانون انتخابات، 52 تن از مقامات اداری و دولتی جهت شرکت در انتخابات دوره نهم مجلس شورای اسلامی ایران، استعفای آنها مورد قبول واقع شده که چهار معاون استانداری،7 فرماندار، 2 بخشدار و 30تن از دستگاهای اجرایی و سه تن از ائمه جمعه در میان آنها دیده می‎شود.
در برآورد‎های انجام شده، جمعیت ایران در سال جاری با احتساب نرخ رشد 5/1 درصدی به مرز 78 میلیون نفر خواهد رسید که با در نظر گرفتن تعداد 310 نماینده مجلس نهم به طور متوسط برای هر 252 هزار نفر یک نماینده در مجلس حضور خواهد داشت و نیز با توجه به توزیع غیر متوازن جمعیت کشور، تعیین سهمیه‎ی نمایندگان شهرها و استان‎های ایران بیش از آنکه مبنای جمعیتی و محرومیت آنان باشد، مبنایی سیاسی و مصلحت اندیشانه خواهد داشت.
بر اساس آمارهای منتشر شده توسط مرکز آمار ایران و با در نظر گرفتن نرخ رشد جمعیت کشور پیش بینی می‎شود که چهار استان آذربایجان غربی، ایلام، کردستان و کرمانشاه در سال جاری جمعیتی بالغ بر 6.956.011 نفر خواهند داشت و طبق اصل 64 قانون اساسی ایران که مقرر نموده به ازای هر 150 هزار نفر جمعیت کشور یک نماینده تعلق خواهد گرفت، چهار استان مذکور که اکثریت قریب به اتفاق جمعیت آنان از کردها تشکیل شده است باید در حدود 46 نفر نماینده این استان ها در مجلس حضور داشته باشند.
در مجلس هشتم که ماه‎های پایانی خود را می‎گذراند در حوزه‎ انتخابیه‎ی چهار استان اکثرا کرد نشین، 29 نماینده حضور داشته و بر اساس لایحه‎ی دولت تعداد نمایندگان استان‎های کرمانشاه و آذربایجان هر کدام یک نماینده افزوده خواهد شد و جمعا 31 نماینده برای این چهار استان درنظر گرفته شده است. و استان‎های ایلام و کردستان از داشتن نماینده‎ی بیشتر محروم خواهند شد.
اگر مبنا را جمعیت استان‎های کشور در نظر بگیریم مشاهده خواهیم کرد که توازن و هماهنگی در استان‎های ایران وجود نداشته و استان‎هایی هستند که بیشتر از تعداد جمعیت آنها نماینده در مجلس حاضر می‎باشد. برای نمونه اشاره به این 6 استان خواهیم نمود که توازن جمعیت( برآوردی در سال 90 ) و نمایندگان بر اساس هر 252 هزار نفر یک نماینده در آنها وجود ندارد:
>>>جدول شماره(1)<<<
استان....( تخمین جمعیت در سال90 ).....(به ازای هر 252هزار نفر).....(نماینده در مجلس نهم)
همدان.................(1779479)....................................(7)...........................(10)
گیلان..................(2568782)....................................(10).........................(13)
لرستان................(1840863)...................................(7).............................(9)
آذربایجان‌شرق.....(3864760).....................................(15)..........................(20)
مرکزی...............(1457879)......................................(5)............................(7)
سمنان.............(653833).........................................(2).............................(4)
اردبیل..............(1301375).......................................(5).............................(7)
همچنین در برخی از استان‎های ایران تعداد نمایندگان کمتر از حدنصاب جمعیت ساکن استان می‎باشد از جمله:
>>>جدول شماره(2)<<<
استان....( تخمین جمعیت در سال90 ).....(به ازای هر 252هزار نفر).....(نماینده در مجلس نهم)
قم....................(1180716)........................(4)........................................(3)
خراسان‌رضوی....(6219982).......................(22).....................................(20)
کرمان...............(3085871).......................(12)......................................(11)
تهران..........(15490487)...................(61)............................................(38)
ترکیب جمعیت و تعداد شهرستان، بخش و مرکز شهری در استان‎های کردنشین:
>>>جدول شماره(3)<<<
استان.....جمعیت در سال90.....شهرستان....بخش....شهر....دهستان....نماینده در مجلس نهم
آذربایجان‌غربی..(3158068)........(14)...........(36).....(36).......(109).....................(13)
ایلام...............(592950)...........(7)............(19).....(19).......(39)........................(3)
کرمانشاه........(1995365).........(14)..........(29).....(83)......(80).........................(9)
کردستان.......(1536562)..........(10).........(28)......(25)......(84)..........................(6)
ترکیب جمعیت در استان‎هایی که نماینده کمتری به نسبت جمعیت در مجلس دارند:
>>>جدول شماره(4)<<<
استان...............جمعیت در سال90.........شهرستان..........بخش.........شهر...........دهستان
قم.........................(1180716).................(1)................(5)............(6).................(9)
خراسان‌رضوی...........(6219982).............(20).................(64)..........(69).........(161)
کرمان.....................(3085871)................(17)..............(46)...........(60)..............(143)
تهران.....................(15490487).............(13)...............(35)............(56)...............(80)

با مقایسه‎ی جدول‎ها و به خصوص جدول شماره‎های سه و چهار می‎بینیم که تعداد نمایندگان استان‎هایی که به نسبت جمعیت آنها نماینده کمتری( جدول شماره دو) در مجلس نهم خواهند داشت بر مبنای تقسیمات کشوری از جمله تعدد شهرستان، بخش و شهر به نسبت چهار استان کردنشین نمایندگان آنها( جدول شماره دو) در وضعیت مطلوب تری هستند هر چند که به نسبت جمعیت(به ازای هر 252 هزار نفر یک نماینده) نماینده‎ی کمتری در مجلس خواهد داشت.
برای نمونه مقایسه‎ی استان‎های ایلام و کردستان با استان کرمان که تعداد شهرستان، بخش و شهر تقریبا برابر بوده اما تعداد نمایندگان دو استان ایلام و کردستان (مجلس نهم) نه(9) نفر و برای استان کرمان 11 نماینده در نظر گرفته شده است. همچنین مقایسه‎ی چهار استان کردنشین ایران با استان خراسان رضوی که از نظر تعداد شهرستان، بخش و شهر دو برابر استان خراسان بوده ولی تعداد کل نمایندگان این چهار استان( مجلس نهم) برابر با 31 نماینده می‎باشد در صورتی که استان خراسان در مجلس بیست و یک نفر(21) نماینده را دارا می باشد.
هر چند سید صولت مرتضوی معاون سیاسی وزیر کشور ایران از شاخص‎های جمعیتی و محرومیت مناطق در تعین نمایندگان مجلس سخن گفت اما با نگاهی اجمالی به جدول‎های ارائه شده و مقایسه‎ی استان‎ها و شهرهای ایران این نکته حائز اهمیت است که در مورد تعین نمایندگان و حوزه‎های انتخابیه فقط از منظر سیاسی و نظایر آن به قضیه نگریسته شده و ناعدالتی آشکاری از نظر اختصاص نمایندگان مجلس در سراسر ایران وجود دارد.