عدم توازن در اختصاص تعداد نمایندگان مجلس به شهرها
12:23 - 4 آبان 1390
کُردپا: بنابر \" اصل 64 \" از قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، تعداد نمایندگان مجلس شورای اسلامی هر ده سال یکبار، با در نظر گرفتن عوامل انسانی، سیاسی، جغرافیایی و نظایر آنها حداکثر بیست نفر به تعداد کل نمایندگان اضافه خواهد شد.
بر مبنای همین اصل از قانون اساسی بود که دولت \" محمد خاتمی \" در پاییز سال 78، لایحهای جهت افزایش نمایندگان به مجلس ارائه که به طبع آن انتخابات مجالس ششم، هفتم و هشتم بر مبنای 290 نفر نماینده برگزار گردید.
دولت \" محمود احمدی نژاد \" با دو سال تأخیر لایحهی \" اصلاح جدول حوزههای انتخابیه مجلس و تعداد نمایندگان \" آن را در دوم مردادماه سال جاری به مجلس هشتم ارائه نمود که یک فوریت آن در چهارم مردادماه از سوی نمایندگان مورد تصویب قرار نگرفت.
در لایحهی مزبور که از سوی \" سید صولت مرتضوی \" معاون سیاسی وزارت کشور ایران به مجلس ارائه گردید، از افزایش نمایندگان استانها از 290 نفر به 310 نفر( 20 نفر افزود خواهد شد) و نیز افزایش حوزههای انتخابیه کل کشور از 207 به 223 حوزه سخن گفته شده است.
صولت مرتضوی با اشاره به شاخصهای در نظر گرفته شده در این لایحه، اعلام کرد: محرومیت، جمعیت، مساحت و مسائل سیاسی از شاخصهای اساسی تعیین شده در تدوین این لایحه بوده است.
درمقابل، محمد رضا خباز عضو کمیسیون اقتصادی مجلس با جانبدارانه توصیف نمودن لایحه و نیز ابهام در تأخیر دو ساله لایحه از مخالفان لایحه افزایش نمایندگان بود.
همچنین در جلسهی علنی صبح روز سهشنبه، نوزدهم مهرماه مجلس شورای اسلامی ایران، صدودو نمایندهی مجلس، مخالف در اولویت قراردادن لایحهی مذکور شدند که به پیشنهاد و موافقت هشتاد نماینده به رای گذاشته شده بود.
لایحه از سوی \" کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی \" و \" کمیسیون شوراها و امور داخلی مجلس \" در حال رسیدگی بوده و بنابر پیشبینی آگاهان مسایل سیاسی داخل ایران، کلیات طرح دولت نهایتا در مجلس به تصویب خواهد رسید.
تاکنون بر اساس بنده الف و ب ماده 29 قانون انتخابات، 52 تن از مقامات اداری و دولتی جهت شرکت در انتخابات دوره نهم مجلس شورای اسلامی ایران، استعفای آنها مورد قبول واقع شده که چهار معاون استانداری،7 فرماندار، 2 بخشدار و 30تن از دستگاهای اجرایی و سه تن از ائمه جمعه در میان آنها دیده میشود.
در برآوردهای انجام شده، جمعیت ایران در سال جاری با احتساب نرخ رشد 5/1 درصدی به مرز 78 میلیون نفر خواهد رسید که با در نظر گرفتن تعداد 310 نماینده مجلس نهم به طور متوسط برای هر 252 هزار نفر یک نماینده در مجلس حضور خواهد داشت و نیز با توجه به توزیع غیر متوازن جمعیت کشور، تعیین سهمیهی نمایندگان شهرها و استانهای ایران بیش از آنکه مبنای جمعیتی و محرومیت آنان باشد، مبنایی سیاسی و مصلحت اندیشانه خواهد داشت.
بر اساس آمارهای منتشر شده توسط مرکز آمار ایران و با در نظر گرفتن نرخ رشد جمعیت کشور پیش بینی میشود که چهار استان آذربایجان غربی، ایلام، کردستان و کرمانشاه در سال جاری جمعیتی بالغ بر 6.956.011 نفر خواهند داشت و طبق اصل 64 قانون اساسی ایران که مقرر نموده به ازای هر 150 هزار نفر جمعیت کشور یک نماینده تعلق خواهد گرفت، چهار استان مذکور که اکثریت قریب به اتفاق جمعیت آنان از کردها تشکیل شده است باید در حدود 46 نفر نماینده این استان ها در مجلس حضور داشته باشند.
در مجلس هشتم که ماههای پایانی خود را میگذراند در حوزه انتخابیهی چهار استان اکثرا کرد نشین، 29 نماینده حضور داشته و بر اساس لایحهی دولت تعداد نمایندگان استانهای کرمانشاه و آذربایجان هر کدام یک نماینده افزوده خواهد شد و جمعا 31 نماینده برای این چهار استان درنظر گرفته شده است. و استانهای ایلام و کردستان از داشتن نمایندهی بیشتر محروم خواهند شد.
اگر مبنا را جمعیت استانهای کشور در نظر بگیریم مشاهده خواهیم کرد که توازن و هماهنگی در استانهای ایران وجود نداشته و استانهایی هستند که بیشتر از تعداد جمعیت آنها نماینده در مجلس حاضر میباشد. برای نمونه اشاره به این 6 استان خواهیم نمود که توازن جمعیت( برآوردی در سال 90 ) و نمایندگان بر اساس هر 252 هزار نفر یک نماینده در آنها وجود ندارد:
>>>جدول شماره(1)<<<
استان....( تخمین جمعیت در سال90 ).....(به ازای هر 252هزار نفر).....(نماینده در مجلس نهم)
همدان.................(1779479)....................................(7)...........................(10)
گیلان..................(2568782)....................................(10).........................(13)
لرستان................(1840863)...................................(7).............................(9)
آذربایجان‌شرق.....(3864760).....................................(15)..........................(20)
مرکزی...............(1457879)......................................(5)............................(7)
سمنان.............(653833).........................................(2).............................(4)
اردبیل..............(1301375).......................................(5).............................(7)
همچنین در برخی از استانهای ایران تعداد نمایندگان کمتر از حدنصاب جمعیت ساکن استان میباشد از جمله:
>>>جدول شماره(2)<<<
استان....( تخمین جمعیت در سال90 ).....(به ازای هر 252هزار نفر).....(نماینده در مجلس نهم)
قم....................(1180716)........................(4)........................................(3)
خراسان‌رضوی....(6219982).......................(22).....................................(20)
کرمان...............(3085871).......................(12)......................................(11)
تهران..........(15490487)...................(61)............................................(38)
ترکیب جمعیت و تعداد شهرستان، بخش و مرکز شهری در استانهای کردنشین:
>>>جدول شماره(3)<<<
استان.....جمعیت در سال90.....شهرستان....بخش....شهر....دهستان....نماینده در مجلس نهم
آذربایجان‌غربی..(3158068)........(14)...........(36).....(36).......(109).....................(13)
ایلام...............(592950)...........(7)............(19).....(19).......(39)........................(3)
کرمانشاه........(1995365).........(14)..........(29).....(83)......(80).........................(9)
کردستان.......(1536562)..........(10).........(28)......(25)......(84)..........................(6)
ترکیب جمعیت در استانهایی که نماینده کمتری به نسبت جمعیت در مجلس دارند:
>>>جدول شماره(4)<<<
استان...............جمعیت در سال90.........شهرستان..........بخش.........شهر...........دهستان
قم.........................(1180716).................(1)................(5)............(6).................(9)
خراسان‌رضوی...........(6219982).............(20).................(64)..........(69).........(161)
کرمان.....................(3085871)................(17)..............(46)...........(60)..............(143)
تهران.....................(15490487).............(13)...............(35)............(56)...............(80)
با مقایسهی جدولها و به خصوص جدول شمارههای سه و چهار میبینیم که تعداد نمایندگان استانهایی که به نسبت جمعیت آنها نماینده کمتری( جدول شماره دو) در مجلس نهم خواهند داشت بر مبنای تقسیمات کشوری از جمله تعدد شهرستان، بخش و شهر به نسبت چهار استان کردنشین نمایندگان آنها( جدول شماره دو) در وضعیت مطلوب تری هستند هر چند که به نسبت جمعیت(به ازای هر 252 هزار نفر یک نماینده) نمایندهی کمتری در مجلس خواهد داشت.
برای نمونه مقایسهی استانهای ایلام و کردستان با استان کرمان که تعداد شهرستان، بخش و شهر تقریبا برابر بوده اما تعداد نمایندگان دو استان ایلام و کردستان (مجلس نهم) نه(9) نفر و برای استان کرمان 11 نماینده در نظر گرفته شده است. همچنین مقایسهی چهار استان کردنشین ایران با استان خراسان رضوی که از نظر تعداد شهرستان، بخش و شهر دو برابر استان خراسان بوده ولی تعداد کل نمایندگان این چهار استان( مجلس نهم) برابر با 31 نماینده میباشد در صورتی که استان خراسان در مجلس بیست و یک نفر(21) نماینده را دارا می باشد.
هر چند سید صولت مرتضوی معاون سیاسی وزیر کشور ایران از شاخصهای جمعیتی و محرومیت مناطق در تعین نمایندگان مجلس سخن گفت اما با نگاهی اجمالی به جدولهای ارائه شده و مقایسهی استانها و شهرهای ایران این نکته حائز اهمیت است که در مورد تعین نمایندگان و حوزههای انتخابیه فقط از منظر سیاسی و نظایر آن به قضیه نگریسته شده و ناعدالتی آشکاری از نظر اختصاص نمایندگان مجلس در سراسر ایران وجود دارد.
بر مبنای همین اصل از قانون اساسی بود که دولت \" محمد خاتمی \" در پاییز سال 78، لایحهای جهت افزایش نمایندگان به مجلس ارائه که به طبع آن انتخابات مجالس ششم، هفتم و هشتم بر مبنای 290 نفر نماینده برگزار گردید.
دولت \" محمود احمدی نژاد \" با دو سال تأخیر لایحهی \" اصلاح جدول حوزههای انتخابیه مجلس و تعداد نمایندگان \" آن را در دوم مردادماه سال جاری به مجلس هشتم ارائه نمود که یک فوریت آن در چهارم مردادماه از سوی نمایندگان مورد تصویب قرار نگرفت.
در لایحهی مزبور که از سوی \" سید صولت مرتضوی \" معاون سیاسی وزارت کشور ایران به مجلس ارائه گردید، از افزایش نمایندگان استانها از 290 نفر به 310 نفر( 20 نفر افزود خواهد شد) و نیز افزایش حوزههای انتخابیه کل کشور از 207 به 223 حوزه سخن گفته شده است.
صولت مرتضوی با اشاره به شاخصهای در نظر گرفته شده در این لایحه، اعلام کرد: محرومیت، جمعیت، مساحت و مسائل سیاسی از شاخصهای اساسی تعیین شده در تدوین این لایحه بوده است.
درمقابل، محمد رضا خباز عضو کمیسیون اقتصادی مجلس با جانبدارانه توصیف نمودن لایحه و نیز ابهام در تأخیر دو ساله لایحه از مخالفان لایحه افزایش نمایندگان بود.
همچنین در جلسهی علنی صبح روز سهشنبه، نوزدهم مهرماه مجلس شورای اسلامی ایران، صدودو نمایندهی مجلس، مخالف در اولویت قراردادن لایحهی مذکور شدند که به پیشنهاد و موافقت هشتاد نماینده به رای گذاشته شده بود.
لایحه از سوی \" کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی \" و \" کمیسیون شوراها و امور داخلی مجلس \" در حال رسیدگی بوده و بنابر پیشبینی آگاهان مسایل سیاسی داخل ایران، کلیات طرح دولت نهایتا در مجلس به تصویب خواهد رسید.
تاکنون بر اساس بنده الف و ب ماده 29 قانون انتخابات، 52 تن از مقامات اداری و دولتی جهت شرکت در انتخابات دوره نهم مجلس شورای اسلامی ایران، استعفای آنها مورد قبول واقع شده که چهار معاون استانداری،7 فرماندار، 2 بخشدار و 30تن از دستگاهای اجرایی و سه تن از ائمه جمعه در میان آنها دیده میشود.
در برآوردهای انجام شده، جمعیت ایران در سال جاری با احتساب نرخ رشد 5/1 درصدی به مرز 78 میلیون نفر خواهد رسید که با در نظر گرفتن تعداد 310 نماینده مجلس نهم به طور متوسط برای هر 252 هزار نفر یک نماینده در مجلس حضور خواهد داشت و نیز با توجه به توزیع غیر متوازن جمعیت کشور، تعیین سهمیهی نمایندگان شهرها و استانهای ایران بیش از آنکه مبنای جمعیتی و محرومیت آنان باشد، مبنایی سیاسی و مصلحت اندیشانه خواهد داشت.
بر اساس آمارهای منتشر شده توسط مرکز آمار ایران و با در نظر گرفتن نرخ رشد جمعیت کشور پیش بینی میشود که چهار استان آذربایجان غربی، ایلام، کردستان و کرمانشاه در سال جاری جمعیتی بالغ بر 6.956.011 نفر خواهند داشت و طبق اصل 64 قانون اساسی ایران که مقرر نموده به ازای هر 150 هزار نفر جمعیت کشور یک نماینده تعلق خواهد گرفت، چهار استان مذکور که اکثریت قریب به اتفاق جمعیت آنان از کردها تشکیل شده است باید در حدود 46 نفر نماینده این استان ها در مجلس حضور داشته باشند.
در مجلس هشتم که ماههای پایانی خود را میگذراند در حوزه انتخابیهی چهار استان اکثرا کرد نشین، 29 نماینده حضور داشته و بر اساس لایحهی دولت تعداد نمایندگان استانهای کرمانشاه و آذربایجان هر کدام یک نماینده افزوده خواهد شد و جمعا 31 نماینده برای این چهار استان درنظر گرفته شده است. و استانهای ایلام و کردستان از داشتن نمایندهی بیشتر محروم خواهند شد.
اگر مبنا را جمعیت استانهای کشور در نظر بگیریم مشاهده خواهیم کرد که توازن و هماهنگی در استانهای ایران وجود نداشته و استانهایی هستند که بیشتر از تعداد جمعیت آنها نماینده در مجلس حاضر میباشد. برای نمونه اشاره به این 6 استان خواهیم نمود که توازن جمعیت( برآوردی در سال 90 ) و نمایندگان بر اساس هر 252 هزار نفر یک نماینده در آنها وجود ندارد:
>>>جدول شماره(1)<<<
استان....( تخمین جمعیت در سال90 ).....(به ازای هر 252هزار نفر).....(نماینده در مجلس نهم)
همدان.................(1779479)....................................(7)...........................(10)
گیلان..................(2568782)....................................(10).........................(13)
لرستان................(1840863)...................................(7).............................(9)
آذربایجان‌شرق.....(3864760).....................................(15)..........................(20)
مرکزی...............(1457879)......................................(5)............................(7)
سمنان.............(653833).........................................(2).............................(4)
اردبیل..............(1301375).......................................(5).............................(7)
همچنین در برخی از استانهای ایران تعداد نمایندگان کمتر از حدنصاب جمعیت ساکن استان میباشد از جمله:
>>>جدول شماره(2)<<<
استان....( تخمین جمعیت در سال90 ).....(به ازای هر 252هزار نفر).....(نماینده در مجلس نهم)
قم....................(1180716)........................(4)........................................(3)
خراسان‌رضوی....(6219982).......................(22).....................................(20)
کرمان...............(3085871).......................(12)......................................(11)
تهران..........(15490487)...................(61)............................................(38)
ترکیب جمعیت و تعداد شهرستان، بخش و مرکز شهری در استانهای کردنشین:
>>>جدول شماره(3)<<<
استان.....جمعیت در سال90.....شهرستان....بخش....شهر....دهستان....نماینده در مجلس نهم
آذربایجان‌غربی..(3158068)........(14)...........(36).....(36).......(109).....................(13)
ایلام...............(592950)...........(7)............(19).....(19).......(39)........................(3)
کرمانشاه........(1995365).........(14)..........(29).....(83)......(80).........................(9)
کردستان.......(1536562)..........(10).........(28)......(25)......(84)..........................(6)
ترکیب جمعیت در استانهایی که نماینده کمتری به نسبت جمعیت در مجلس دارند:
>>>جدول شماره(4)<<<
استان...............جمعیت در سال90.........شهرستان..........بخش.........شهر...........دهستان
قم.........................(1180716).................(1)................(5)............(6).................(9)
خراسان‌رضوی...........(6219982).............(20).................(64)..........(69).........(161)
کرمان.....................(3085871)................(17)..............(46)...........(60)..............(143)
تهران.....................(15490487).............(13)...............(35)............(56)...............(80)
با مقایسهی جدولها و به خصوص جدول شمارههای سه و چهار میبینیم که تعداد نمایندگان استانهایی که به نسبت جمعیت آنها نماینده کمتری( جدول شماره دو) در مجلس نهم خواهند داشت بر مبنای تقسیمات کشوری از جمله تعدد شهرستان، بخش و شهر به نسبت چهار استان کردنشین نمایندگان آنها( جدول شماره دو) در وضعیت مطلوب تری هستند هر چند که به نسبت جمعیت(به ازای هر 252 هزار نفر یک نماینده) نمایندهی کمتری در مجلس خواهد داشت.
برای نمونه مقایسهی استانهای ایلام و کردستان با استان کرمان که تعداد شهرستان، بخش و شهر تقریبا برابر بوده اما تعداد نمایندگان دو استان ایلام و کردستان (مجلس نهم) نه(9) نفر و برای استان کرمان 11 نماینده در نظر گرفته شده است. همچنین مقایسهی چهار استان کردنشین ایران با استان خراسان رضوی که از نظر تعداد شهرستان، بخش و شهر دو برابر استان خراسان بوده ولی تعداد کل نمایندگان این چهار استان( مجلس نهم) برابر با 31 نماینده میباشد در صورتی که استان خراسان در مجلس بیست و یک نفر(21) نماینده را دارا می باشد.
هر چند سید صولت مرتضوی معاون سیاسی وزیر کشور ایران از شاخصهای جمعیتی و محرومیت مناطق در تعین نمایندگان مجلس سخن گفت اما با نگاهی اجمالی به جدولهای ارائه شده و مقایسهی استانها و شهرهای ایران این نکته حائز اهمیت است که در مورد تعین نمایندگان و حوزههای انتخابیه فقط از منظر سیاسی و نظایر آن به قضیه نگریسته شده و ناعدالتی آشکاری از نظر اختصاص نمایندگان مجلس در سراسر ایران وجود دارد.
