روز جهانی مبارزه با اعدام؛ ۸۲۶۰ اعدام در ایران و ۹۲۶ اعدام در کردستان طی ۱۴ سال
مرکز آمار سازمان حقوق بشری کُردپا به مناسبت ۱۰ اکتبر، روز جهانی مبارزه برای لغو مجازات اعدام، گزارشی آماری و تفکیکی از وضعیت اعدام‌ها در ایران و کردستان منتشر می‌کند. این گزارش شامل آمار اعدام‌ها در بیش از ۹ ماه نخست سال ۲۰۲۵ و همچنین در بازه‌ی چهارده‌ساله‌ی اخیر (از ۲۰۱۲ تا ۱۰ اکتبر ۲۰۲۵) می‌باشد.
بر اساس داده‌های ثبت‌شده در مرکز آمار کُردپا، در این بازه زمانی ۸۲۶۰ نفر در ایران و از این میان ۹۲۶ نفر در کردستان اعدام شده‌اند.
نمودار آماری اجرای حکم اعدام در ایران طی ۱۴ سال (۲۰۱۲ تا ۱۰/۱۰/۲۰۲۵)؛
نگاهی به آمار اعدام‌ها از ابتدای سال تا ۱۰ اکتبر ۲۰۲۵
اعدام توسط جمهوری اسلامی در این بازه با ۱۱۰۴ مورد، از تمام ۱۴ سال گذشته بیشتر بوده است.
جمهوری اسلامی اعدام‌ها را در ۷۵ زندان مختلف در سراسر ایران اجرا کرده است.
بیش از ۹۴ درصد از اعدام‌ها هیچ‌گاه توسط رسانه‌های حکومتی اعلام نشده‌اند و ۶۳ مورد اعدام نیز به‌صورت گروهی انجام شده است.
بیشترین آمار اعدام زندانیان سیاسی با ۲۴ نفر، مربوط به اتهامات جاسوسی در همین سال بوده است.
اعدام در ملأعام با ۶ مورد افزایش داشته و اعدام کودک‌مجرمان همچنان ادامه دارد.
کُردها و بلوچ‌ها، همچنان بیشترین آمار اعدام را دارند.
جزئیات آماری اعدام‌های سال ۲۰۲۵؛
اتهام:
زندانی سیاسی؛ ۲۴ مورد (حمید حسین‌نژاد حیدارنلو (کُرد)، به اتهام بغی)، (محسن لنگرنشین، پدرام مدنی، اسماعیل فکری، مجید مسیبی، محمدامین مهدوی شایسته، ادریس آلی (کُرد)، آزاد شجاعی (کُرد)، رسول احمد رسول (کُرد)، روزبه وادی، بابک شهبازی، بهمن چوبی اصل به اتهام محاربه و افسادفی‌الارض از طریق جاسوسی برای اسرائیل)، (مجاهد کورکور(بختیاری) و مهران بهرامیان بازداشت‌شده ژن ژیان ئازادی به اتهام محاربه)، (مهدی حسنی و بهروز احسانی اسلام‌لو به اتهام عضویت در مجاهدین خلق)، (۶ زندانی سیاسی عرب؛علی مجدم، معین خنفری، سالم موسوی، محمدرضا مقدم، عدنان آلبوشوکه(غبیشاوی)، حبیب دریس، به اتهام بغی)، (رستم زین‌الدینی (بلوچ)، عضویت در جیش‌العدل)
زندانی عقیدتی؛ ۱ مورد (سامان محمدی خیاره (کُرد))
جرائم مربوط به مواد مخدر: ۵۴۷ مورد
قتل: ۴۸۲ مورد
قتل عمد و جرائم مواد مخدر: ۲ مورد
محاربه از طریق سرقت مسلحانه؛ ۷ مورد
سرقت مسلحانه و قتل؛ ۱مورد
تجاوز به عنف، تجاوز، تجاوز و قتل: ۲۳ مورد
لواط به عنف؛ ۱مورد
عضویت در گروه‌های تندروی مذهبی؛ ۱۴ مورد (سلفی: ۷ تن، عضویت در داعش: ۱۰مورد)
همچنین:
اعدام اتنیک‌ها: ۱۱۳ نفر بلوچ، ۱۱۰ نفر کُرد، ۵۷ افغان، ۲۲عرب، ۶ بختیاری، ۵ لُر و (احتمالا ۴۸ نفر از لُر)، ۴ تُرک و ۲ تن ترکمن، ۱ گیلیک
اعدام کودک-مجرم؛ ۴ مورد (کریم فرخوند و محمود استادممزایی به اتهام سرقت مسلحانه، بهنام برگپوش در ارتباط با جرائم مواد مخدر، محمدرضا شیهکی به اتهام قتل)
اعدام در ملاعام؛ ۶ مورد در شهرهای نورآباد از توابع لرستان، میاندوآب و بوکان از توابع آذربایجان غربی، سمنان، لارستان از توابع فارس، کُردکوی از توابع گلستان،
زنان اعدامی؛ ۳۰ مورد
نگاهی کلی به آمار اعدام‌ها در ۱۴ ساله گذشته؛
●طی این ۱۴ سال در ایران ۸۲۶۰ تن در ایران توسط جمهوری اسلامی اعدام شده‌اند.
●۹۲۶ مورد اعدام مشمول شهروندان کرد بوده است. البته این تنها شامل مواردی است که برای کُردپا احراز هویت شده است، چراکه تعداد اعدام در زندان‌های واقع در شهرهای کُردستان بیشتر از این بوده.
● جرائم مرتبط با موامخدر با بیش از ۴۹%، قتل با بیش از ۳۵% و اتهام تجاوز به عنف با بیش از ۴% به ترتیب بیشترین اتهامات منجر به اعدام در این ۱۴ سال را شامل شده‌اند.
●طی این ۱۳ سال، روند اعدام با اتهام جرائم مرتبط با مواد مخدر روند نزولی تا سال ۲۰۲۱ داشته و سپس مجددا سیر صعودی خود را طی کرده است.
●طی این ۱۴ سال مشخصا ۱۰۲ زندانی سیاسی، ۲۷ زندانی عقیدتی و ۶۸ زندانی امنیتی را در ارتباط با «اقدامات خشونت‌آمیز» اعدام کرده است.
● طی این ۱۴ سال ۲۹۰ نفر در ملاعام اعدام شده‌اند.
●طی این مدت بجز سال‌های ۲۰۱۲و۲۰۱۶ مجموع ۵۰ کودک_مجرم در ایران اعدام شده‌اند.
●طی این ۱۴ سال ۲۲۵ زن اعدام شده‌اند.
به‌طور کلی، ۹۴٪ اعدام‌ها توسط حکومت رسانه‌ای نمی‌شوند و بیش از ۶۰٪ آن‌ها به‌صورت گروهی در زندان‌ها اجرا می‌شوند.
۱۰۲ اعدام سیاسی طی ۱۴ سال؛
طی ۱۴ سال گذشته، ۱۰۲ زندانی سیاسی اعدام شده‌اند که شامل ۳۷ زندانی سیاسی کُرد، ۲۰ زندانی سیاسی بلوچ، ۱۲ زندانی سیاسی عرب، یک زندانی سیاسی تُرک و ۳۲ زندانی سیاسی دیگر می‌شود. از میان این اعدام‌ها، حکم ۲۴ نفر به اتهام جاسوسی اجرا شده است.
نمودار روند اعدام زندانیان سیاسی طی ۱۴ ساله گذشته به تفکیک اتنیک‌ها؛
اعدام زندانیان سیاسی با اتهامات جاسوسی طی ۱۴ سال به تفکیک سال‌ها:
۲۰۱۳: دو نفر بدون ذکر نام، به اتهام جاسوسی برای موساد و سیا
۲۰۱۹: جلال حاجی زوار، کارمند قراردادی سازمان هوافضای وزارت دفاع، به جرم جاسوسی برای سیا و دولت آمریکا اعدام شد
۲۰۲۰: رضا عسکری، کارمند بازنشسته وزارت دفاع، به اتهام جاسوسی برای سیا و سید محمود موسی‌مجد نظامی، به اتهام جاسوسی برای سیا اعدام شدند
۲۰۲۳: حکم اعدام چهار زندانی متهم به «مشارکت در همکاری اطلاعاتی و جاسوسی به نفع اسرائیل» شامل وفا هناره، آرام عمری، رحمان پرهازو و نسیم نمازی در زندان مرکزی ارومیه اجرا شد
۲۰۲۴: محسن مظلوم، وفا آذربار، پژمان فاتحی و محمد فرامرزی، چهار زندانی سیاسی کُرد، به اتهام جاسوسی برای اسرائیل اعدام شدند
۲۰۲۵: محسن لنگرنشین، پدرام مدنی، اسماعیل فکری، مجید مسیبی، محمدامین مهدوی شایسته، ادریس آلی (کُرد)، آزاد شجاعی (کُرد)، رسول احمد رسول (کُرد)، روزبه وادی، بابک شهبازی و بهمن چوبی‌اصل به اتهام محاربه و افساد فی‌الارض از طریق جاسوسی برای اسرائیل اعدام شدند
نمودار روند اعدام زندانیان سیاسی به اتهام جاسوسی طی ۱۴ ساله گذشته به تفکیک سال‌ها؛
۲۹ اعدام عقیدتی طی ۱۴ سال گذشته؛
طی چهارده سال گذشته، ۲۹ زندانی عقیدتی اعدام شده‌اند که از این میان ۲۴ نفر کُرد بوده‌اند. این افراد به دلیل گرایش‌های مذهبی خود هدف قرار گرفته‌اند و جمهوری اسلامی نشان داده است که بدون ارتکاب هیچ اقدام خشونت‌آمیز، آن‌ها را از طریق پرونده‌سازی‌های امنیتی و صدور حکم اعدام مجازات می‌کند، اقدامی که نقض آشکار حقوق بشر و آزادی‌های مذهبی است.
نمودار مقایسه اعدام زندانیان عقیدتی طی ۱۴ سال براساس تعداد کل و اتنیک کُرد؛
همچنین؛
در طول چهارده سال گذشته، ۸۵ زندانی با اتهام "امنیتی" اعدام شده‌اند که در ارتباط با آنچه حکومت «اقدامات خشونت‌آمیز» می‌نامد بوده است؛ از جمله ۲۲ نفر به اتهام هجوم به رژه نیروهای مسلح در اهواز، ۱۹ نفر به اتهام عضویت در جیش‌العدل، ۱۵ نفر به اتهام بمبگذاری در تاسوعای ۹۷ چابهار (بلوچ)، ۸ نفر به اتهام عضویت در داعش و حمله به ساختمان مجلس (کُرد)، ۴ نفر به اتهام بمبگذاری در اهواز، ۷ نفر به اتهام عضویت در گروه‌های سلفی تندرو و ۱۰ نفر به اتهام عضویت در داعش.
به‌صورت کلی، کُردپا تفکیک‌بندی زندانیان سیاسی، عقیدتی و "امنیتی" را تنها با هدف شفاف‌سازی انجام داده است، زیرا جمهوری اسلامی همه این افراد را در یک قالب امنیتی تعریف و حکم اعدام را بدون توجه به ماهیت واقعی اتهامات آن‌ها اجرا می‌کند، اقدامی که نقض آشکار حقوق بشر است.
۲۹۰ اعدام در ملاعام طی ۱۴ سال؛
طی این چهارده سال، ۲۹۰ نفر در ملاعام اعدام شده‌اند. جمهوری اسلامی پس از کاهش اعدام‌های عمومی، در سال ۲۰۲۱ اجرای اعدام در ملاعام را موقتا متوقف کرد، اما از سال ۲۰۲۲ دوباره این اعدام‌ها را از سر گرفت و به ترتیب هر سال ۲، ۴ و در سال ۲۰۲۵، ۶ نفر در ملاعام اعدام شدند، اقدامی که نقض آشکار حقوق بشر و کرامت انسانی است.
نمودار آماری اجرای حکم اعدام در ملاءعام طی ۱۴ سال به تفکیک سال‌ها؛
این آمار صرفا بر پایه‌ی اطلاعات ثبت‌شده از منابع معتبر گردآوری شده است، اما احتمال می‌رود تعداد واقعی اعدام‌ها بسیار بیشتر باشد. دلیل این امر آن است که بیش از ۹۴ درصد اعدام‌ها به‌صورت رسمی اعلام نمی‌شوند و از سوی دیگر، سرکوب آزادی بیان، محدودیت فعالیت روزنامه‌نگاران مستقل و ممانعت از فعالیت نهادهای حقوق بشری دسترسی به اطلاعات دقیق درباره‌ی موارد نقض حقوق بشر را دشوار کرده است.
تنظیم: اَوین مصطفی‌زاده
