عباس ولی: انتخابات اخیر ترکیه، پ.ک.ک را در موضع قدرتمندی قرار داده است

آژانس کُردپا: در انتخابات دهم فروردین‌ماه در کشور ترکیه، بیست و پنج حزب سیاسی برای تصاحب حدود سه هزار شهرداری بزرگ و کوچک به رقابت پرداختند که حزب کُردی BDP(حزب صلح و دمکراسی) در نهایت توانست ریاست ١٠٥ شهر کوچک و بزرگ را به ویژه در جنوب شرقی ترکیه به دست آورد.

حزب صلح و دمکراسی که نزدیک و وابسته به پ.ک.ک می‌باشد از لحاظ آماری پیشرفت نه چندان خوبی نداشته اما در معادلات داخلی و ارتباط با اقلیم کُردستان ـ عراق از وزن سیاسی قابل توجهی برخوردار است.

برای بررسی بیشتر انتخابات محلی ترکیه و آینده‌ی مباحث مربوط به حل و فصل قضیه‌ی کُرد در این کشور، آژانس کُردپا با دکتر عباس ولی، جامعه‌شناس سیاسی دانشگاه بوگازیچی شهر استانبول گفتگوی کوتاهی انجام داده که متن کامل آن در پی می‌آید:

کُردپا: انتخابات شهرداری و شوراهای محلی ترکیه در نظام سیاسی ـ اداری این کشور دارای چه کارکرد و نقشی هستند؟
عباس ولی: در ترکیه سیستم سیاسی متمرکز می‌باشد و اساسا توزیع قدرت سیاسی قوی و گسترده نیست و انتخابات محلی بیشتر بر قدرت اداری شهرها، روستاها و استان‌ها تأکید دارد. به عبارتی دیگر هر چند قدرت اداری بدون پشتوانه‌ی سیاسی قادر به اجرای تصمیمات مدیریتی نخواهد شد اما این ادارات نیز توان و قدرت تصمیم‌گیری ورای سیاست مرکزی و در تناقض با آنها را ندارند. به همین دلیل، هدف و رویکرد حکومت ترکیه با جریان‌ها و احزاب خودگُردان در کُردستان داری اختلاف و زوایه می‌باشد و دولت مرکزی بر توزیع بیشتر قدرت سیاسی در واحدهای کوچکتر در شهرها و استان‌ها تأکید می‌کند اما کُردها خواهان قدرت سیاسی بیشتر و عدم تمرکز جهت بنیان اتونومی در حوزهای آموزشی، اجتماعی، اقتصادی مناطق کُردنشین هستند.

کُردپا: شرایط و موقعیت کُردها در انتخابات اخیر ترکیه، فارغ از چندپاره‌گی کُردها در گرایش به احزاب و گروه‌های سیاسی ـ اجتماعی، را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
عباس ولی: اولاً در این تردیدی نیست که حزب صلح و دمکراسی(BDP) که نزدیک به پ.ک.ک می‌باشد، یک حزب ایالتی ـ محلی است و توان رقابت در یک واحد بزرگتر سرزمینی(ترکیه) را ندارد. دوما اینکه در مناطق کُردنشین ترکیه(متمایل به نیمه‌ی شرقی ترکیه) واقعیتی وجود دارند و آن اینکه فرهنگ و بافت سنتی در میان مردمان این مناطق قوی بوده و این امر موجب تمایل کُردهای سنتی ـ مذهبی برای رأی به حزب عدالت و توسعه(AKP) بود اما نباید این نکته را هم فراموش کرد که خط سیاسی احزاب و جناح‌های مخالف BDP و به ویژه PKK در ترکیه، که حزب جامعه‌ی دمکراتیک(DTP) نمایندگی چنین تفکری را مخصوصا به سبب نزدکی با پارت دموکرات کردستان عراق و شخص ملا مصطفی بارزانی در میان کُردهای ترکیه می‌کرد، گرایش رأی‌دهندگان به حزب حاکم به رهبری رجب طیب اردوغان بود. پس تحول در شرایط کنونی ترکیه و کُردستان و نیز شرکت مسعود بارزانی در تبلیغات انتخاباتی اردوغان علی‌رغم دعوت حزب صلح و دمکراسی، مرکز ثقل مبارزاتی در کُردستان شمالی بر روی فعالیت‌های مدنی و مسالمت‌آمیز قرار گرفته و این چرخش، احزاب AKP و BDP را در مقابل یکدیگر جهت حل و فصل قضیه‌ی کُرد در ترکیه قرار داده است.

کُردپا: چرا حزب کُردی BDP نتوانست رأی اکثریت شهروندان کُرد را به خود اختصاص دهد؟ و در این میان اسلام چه نقشی در انتخاب میان AKP و BDP داشته است؟
عباس ولی: کُردها در ترکیه اساسا اسلام را بخشی از هویت ملی(کُردایتی) خود تلقی می‌کنند و چنین نیست که کُردها بخاطر اسلام از حزب صلح و دمکراسی روی گردانده باشند بلکه در میان کُردهای ترکیه، نهادهایی نظیر مدارس دینی(حُجرِه) در دوره‌های که دولت‌های کمالیستی ترکیه درصدد آسیمیلاسیون فرهنگی، زبانی و هویتی بودند، محفوظ و ماندگار گردید که خانواده‌ها به ویژه مادران نیز در حفظ و نگهداری هویتی زبانی و ملی کوشا و اثرگذار بودند. به همین دلیل کُردایتی از نگاه و رویکرد مسلمانان سنتی کُردستان ترکیه با نگاه سکولاریستی چپ‌مآبانه‌ی AKP و PKK خیلی متفاوت است.

کُردپا: در ماه‌های اخیر مقامات اقلیم کُردستان بارها به درخواست مقامات حزب حاکم ترکیه به شهرهای این کشور به ویژه دیاربکر سفر کرده‌اند. حکومت اقلیم کُردستان ـ عراق به طور اعم و پارت دموکرات کردستان عراق به طور اخص چه سیاست و منافعی را در ترکیه تعقیب می‌کنند؟
عباس ولی: در واقع حکومت اقلیم کُردستان و پارت دموکرات کردستان با حزب عدالت و توسعه روابط و همکاری استراتژیک دارند. اهداف و برنامه‌های این دو حزب (یعنی AKP و PDK) در کُردستان ترکیه، سوریه و عراق تا حدود بسیار زیادی مشترک می‌باشد و این نوع همکاری استراتژی شامل حوزه‌های مالی، نفتی، دفاعی و مسائل سوریه، عراق و حتی ایران است. در مورد کُردستان ترکیه و مشخصاً حزب کارگران کُردستان، آقای مسعود بارزانی سیاست مستقلی فارغ از ارتباط و همکاری استراتژیک حزب متبوعش با حزب عدالت و توسعه ندارد و در چارچوب این سیاست کلی و حفظ منافع و مصلحت حزب حاکم ترکیه اتخاذ و تصمیم‌گیری می‌شود. این نوع همکاری حتی بر کنگره‌ی ملی کُرد سایه‌ی سنگینی افکنده و رقابت اصلی میان PKK و PDK را برجسته‌تر نموده که بر چگونگی انتخاب رئیس آینده‌ی کنگره ملی تأثیر گذاشته و با گزینه‌ی سمبولیک لیلا زنا، که تقریبا مورد حمایت ضمنی PKK و PDK است اما فاقد قدرت سیاسی مستقلی می‌باشد، اوج رقابت‌ها را نشان می‌دهد.

کُردپا: بعد از انتخابات محلی ترکیه و افزایش شمار شوراها و شهرداری‌های نزدیک به جریان ملی کُردها، موقعیت و پایگاه سیاسی ـ اجتماعی حزب کارگران کُردستان در ترکیه روبه قدرت‌گیری است؟ یا ضعف و افول؟
عباس ولی: به اعتقاد من قدرت فکر و سیاست حزب کارگران کُردستان در ترکیه روند قدرت‌گیری بیشتر را می‌پیماید. بنده چند سال قبل، تحلیل و برآورد درستی از دو مسئله در روند تحولات سیاسی ترکیه نداشتم.

یکی قدرت سنتی کمالیسم و دیگری قدرت اجتماعی پ.ک.ک بود. این دو فاکتور اثرات چشمگیری بر تحولات داخلی ترکیه طی چند سال گذشته برجای گذاشته‌اند. حکومت ترکیه در خلال سال‌های اخیر دچار خطای استراتژیکی گردید و آن اینکه به دنبال دستگیری عبدالله اوجالان، رهبر حزب کارگران کُردستان، دولت مرکزی ترکیه با کُردها به مذاکره ننشست و از این مسئله تبلیغات سوء سیاسی به راه انداخت و یک نوع اقتدار حکومت ترکیه را به رخ مخالفان حل قضیه‌ی کُرد می‌کشید. به عبارت دیگری، قبل از بازداشت اوجالان در سال ٩٩، حزب پ.ک.ک یک حزب سیاسی ـ نظامی تلقی می‌گردید اما بعد از گذشت نزدیک به ١٥ سال از حبس اوجالان علی‌رغم رهبری این حزب در امرالی(جزیره‌ی محل نگهداری اوجالان در دریای مرمره) و گرایش و سمپاتی گسترده در کُردستان ترکیه به این حزب، پ.ک.ک نه فقط یک حزب سیاسی ـ نظامی بلکه این حرکت اجتماعی ( Social movement )محسوب می‌شود که بزعم حکومت مرکزی ترکیه تواتنسته این حزب را سرکوب کند اما هرگز نتوانسته و نخواهد توانست که حرکت اجتماعی پ.ک.ک را سرکوب و خفه کند. پس سیاست آسیمیلاسیون ترکیه، سیاست انکار و تخطئه‌ی دولت ترکیه سبب شده که چنین خواست و مطالباتی در واقع به یک حرکت عظیم اجتماعی مبدل گردد و دولت اخیر ترکیه به چنین سیاسی اشتباهی پی برده که باید حساب پ.ک.ک را از حساب مسئله‌ی عمومی کُرد در این کشور جدا کند و ظاهرا اردوغان درصدد گام برداشتن در حل و فصا قضیه‌ی کُرد در این کشور است به همین دلیل همکاری و روابط حزب حاکم در ترکیه با اقلیم کُردستان برخلاف گذشته از فیلتر پ.ک.ک نمی‌گذرد و مستقل عمل خواهد کرد.