کُردها در ترکیه مبارزه‌ای طاقت فرسا و سرنوشتی مبهم ـ بخش دوم
12:42 - 24 اسفند 1393
Unknown Author
سهراب کریمی
نگاهی بە تحولات دوسال اخیر و مذاکرات دولت و کُردها
پ ک ک طرف اصلی کردها در مذاکرات حل مسألەی کرد است. کە بە دلیل برجستگی مبارزات مسلحانە از یک سو و از سوی دیگر نقش منفی دولت ترک بە دلیل انکار هویت و موجودیت کُردها از جانب آنها، علی رغم اینکه همیشه مورد توجە افکار عمومی قرار گرفته است هیچگاە مورد توجە انتقادی تحلیگران قرار نگرفتە است. اغلب انتقادها از جانب جریانهای دست راستی ترک بودە است و هیچگاە این انتقادها نمی‌تواند در پیشبرد نمایان شدن واقعیات کمک شایان توجه‌ی بکند. اما بە هر حال باتوجە بە نیات دولت ترک در حل مسألە کرد در ترکیە، پ ک ک هم دچار مشکلات و تناقضاتی شده است کە در قسمت نظری آن در بخش اول پرداختە شد.
ساختار پکک: پ ک ک از تسریع روند صلح بیم آن را دارد که میدان مبارزە مسلحانە را از دست بدهد، که تا بە حال مانع هر گونه انشعاب دراین سازمان بوده است رهبران پکک خوب میدانند کە پکک در واقع حزب نیست بلکە سازمانی متمرکز و ایدئولوژیک است و به کمک کنش پراکتیکی و نظامی است کە میتواند تمرکز گرایی داخلی خود را توجیه کند و عوامل منشعب را بە حاشیە براند و همچنین ماشین تبلیغاتی پ ک ک را روشن نگاە دارد. بە عبارت دیگر ساختار پ ک ک سازمانی انقلابی و متصلب بر حول مبارزات مسلحانە و حرکات انقلابی است، و چنانچە قدرت را در هر جای دست بگیرد با سبک احزاب کمونیستی قرن بیستم میتواند ادامە حیات بدهد. سران پ ک ک بر این امر واقفند کە جامعە تحمل سیستم مورد نظر آنها را ندارد و چنانچە دست بە اصلاحات ساختاری در این سازمان بزنند دیگر برای آنها قابل کنترل نخواهد بود، و تنها چیزی کە میتواند این ساختار قوی نگاە دارد وجود بحران‌ها و نابسامانی‌های منطقەای است کە پ ک ک سوار بر انشقاق ژئوپولتیکی منطقە بە خوبی میتواند مانور نظامی و تبلیغاتی خود را بە راه بیاندازد و توجه افکار عمومی را بە خود جلب کند.
نقش عوامل کرد در داخل: حزب آشتی و دموکراسی سابق تا قبل از وارد شدن اوجالان بە روند مذاکرات پروژەی حل مسألە کرد را با چشم انداز اتونومی پیش می‌برد و این حزب در دورە کوتاە خود با مقبولیتی کم نظیر موفقیت‌های زیادی را درجلب توجه کردهای ترکیە و حتی کردهای سایر مناطق کردستان کسب کرد و از سوی دیگر با فشار سیستم امنیتی ترک‌ها روبە رو شد . این پروژە در واقع همان حل متعارف مسألە ملیت‌ها در همە جای جهان است کە از سوی عبداللە اوجالان و بە دنبال آن رهبران پ ک ک در قندیل رد شد، و به دستور عبداللە اوجالان حزب آشتی و دمکراسی منحل و بە جای آن حزب خلق‌های دمکراتیک را تاسیس شد. این اقدام ایمرالی، قندیل باعث مخالفت رهبران ارشد حزب آشتی و دمکراسی همچون صلاح الدین دمیرتاش و عثمان بایدمیر شد، و نیز باعث نارضایتی بسیاری از فعالین کرد و قشر تحصیل کردە کرد در کُردستان ترکیە شدە است. لذا پروژە قندیل ایمرالی برا حل مسألە کرد پروژه‌ای نا متعارف و البتە مبهم و گنگ است. این تحولات گویا مورد رضایت استراتژیست‌های امنیتی ترکیە نیز می‌باشد چرا کە پروژە خودمختاری را برای مدتی بە عقب می‌اندازد. حتی در منابع غیر رسمی ب.د . پ شنیدە می‌شد کە اوجلان خطاب بە دمیرتاش گفتە است نقش تو تنها پیک نامەهای من است نە چیز دیگر! کە چندی پێش هم سری ساکاک از اعضای برجستە حزب ه.د.پ گفت حزب ما نمی‌خواهد نامە رسان باشد.
پروژەی پ ک ک برای حل مسألە کرد: در مذاکرات، طرفین هر یک برای دست یابی بە راحل لازم است پروژەای داشته باشند و در مذاکرات در واقع تطبیق این پروژەها با هم است رای زنی راجع بە نقاط مورد اختلاف است . پ ک ک علی رغم مبارزات قاطعانە خود و توان بحران سازی اما هیچگاە پروژە سازی خواستەهای ملی دمکراتیک کُردها در دستور کار خود نداشتە است. اسماییل بیشکچی در سال ٢٠١٣ در گفتگو با نگارندە می گویید کە پکک مبارز خوبی است اما هیچگاە معلوم نیست کە چی می‌خواهد. اوجلان و طرفداران ایشان همیشە از حل مسألە کُرد بە شیوەی متعارف راضی نیستند. استدلال آنها این است کە مرزهای کُردستان و ترکیە منطبق با دموگرافی کُردها و ترک‌ها نیست ، و گروه‌های عظیم جمعیت کرد در شهرهای بزرگ ترکیە ساکن هستند لذا اتونمی نمی‌تواند جوابگوی حل مسألەی کُرد در ترکیە باشد، اما گویا از این مهم غافل هستند کە در ترکیە مناطقی که اکثریت ساکنان آنها کُرد هستند تقریبا قابل تشخیص است و سرانجام اتونومی نە منطقەای خودمختار کرد است بلکە منطقەی خودمختار کردستانی است، کە بر اساس آن خودمختاری ملی و حق مدیریت بر خود، بە ملت کرد اعطا می‌شود کە در آن شهروندان غیر کُرد هم دارای حقوق شهروندی خود خواهند بود همچون سایر مناطق خودمختار در دنیای امروز. و همچنین مستلزم رعایت حقوق شهروندی کُردهای ساکن شهرهای ترکیە هم می‌شود. همچنان کە حالا دولت مرادن ترک هم مشکلی با احقاق حقوق شهروندی کُردها ندارند.
لذا حقوق ملی کُردها در چار چوب اتونومی میتواند حقوق اکثریت قریب بە اتفاق کُردها را شامل شود.
عدم پذیرش پ ک ک در میان کُردها هم از جملە مشکلات پیش روی آنهاست کە باعث تضعیف وزن کُردها در پارلمان ترکیە بودە است. حزب قانونی کُردها در پارلمان ترکیە نتوانستە است، آرای مناطق مرزی کُردستان همچون ارزروم ، الازیغ ، آدی آمان ملاطیە ، گازی عنتب، مرعش ، سیواس و حتی تا حدودی اورفا را بە خود جلب کند . مشکلات این حزب‌ها در نحوەی سیاستگذاری است،یکی از مشکلات عمدە حزب ب د پ سابق ه د پ امروز در مدیریت شهرداری‌هاست آنها بیشتر از کسانی برای مدیریت شهرداری‌ها استفادە می‌کنند کە تعهدی خانوادگی بە مبارزات مسلحانە پ ک ک داشتە باشند، یعنی بیشتر از کسانی استفادە می‌کنند کە از بستگان جانباختگان کُرد باشند، اغلب پست‌های شهرداری‌ها کسانی هستند کە تخصص آنچنانی و یا تحصیلات آکادمیک ندارند و از شهرداری ها کە مرکز عمران و خدمات شهری بودە بیشتر استفادە سیاسی و برای تبلیغ ایدئولوژیک می‌شود و در قیاس با شهرداری‌های که در دست حزب عدالت و توسعه هستند کارایی پاینتری دارند و این باعث نارضایتی شهروندان کرد شدە است و مستقیم روی صندوق رأی ها تأثیر منفی گذاشتە است. چنانچە در انتخابات اخیر شهرداری‌ها در استان جولەمێرگ (حکاری) عزب آشتی و دموکراسی با ریزش آرا قابل ملاحظەای روبرو شد این در حالی است کە این حزب در این استان تا بە حال بالاترین درصد آرا را از آن خود کردە، این مشکلات تا آنجا پێش رفت کە حتی اوجلان هم از اقدامات ضعیف شهرداری‌ها انتقاد کرد. دربسیاری از مناطق و شهرهای بزرگ هم کردها با سختی توانستند احزاب رقیب را شکست دهند.
این نابسامانی بیشتر در اثر دخالت‌های پ ک ک در انتخاب شهردارها است چرا کە لیست رئیس شهرداری‌ها از قندیل بە حزب ابلاغ می‌شود اعضای ارشد این حزب بە دلایلی از جملە ترس از انشقاق در صف کُردها و نیز ویژگی ساختاری و ایدئولوژیک پ ک ک همیشە بە دستورات قندیل و اوجلان در نهایت تمکین می‌کنند.
مناطق یاد شدە شامل ٤٠ درصد کُردستان زیر دست ترکیە است. حزب آشتی و دمکراسی هرچند در مدیرت و تصمیمات کلی دارای ضعف‌های ساختاری بود اما روند رشد آن و ترمیم ضعف‌های خود را گام بە گام ترمیم می‌کرد، چرا کە جریان مراد کاریلان تا حدودی دست آنها را در تصمیم گیری‌ها آزاد گذاشتە بود و دولت ترکیە هم بە شدت از ارتباط گیری آنها با قندیل جلوگیری می‌کرد و رهبران ارشد این حزب برنامەهایی برای نفوذ در بدنە شهری مناطق مرزی کردستان را داشتند بە طوریکە در شهر اورفا در انتخابات شهرداری‌ها توانستند تا مرز پیروزی در این شهر تاریخی و استراتژیک پیش بروند، چرا که آقای عثمان بایدمیر بیشتر در لاین طبقە متوسط شهری کرد جایگاە دارد. منابع غیر رسمی همچنین می‌گویند کە در پی اضهارات عثمان بادمیر در اصلاح استراتژی حزب، اوجلان خطاب بە او گفت کە کار تو تنها نظافت شهری است کاری میکنم کە کار نظافت توالت‌های دیاربکر را هم بهت ندهند.
حزب آشتی و دمکراسی در پی انتقادات واردە و همچنین آزادی نسبی برای تصمیم گیری اصلاحاتی را شروع کردە بود کە آن هم تمرکزبر خواستەهای ملی دمکراتیک کُردها و توجە بیشتربە خواستەهای طبقە متوسط شهری کرد و ارزش‌های این طبقە همچون آزادی خواهی و شایستە سالاری داشت، اقدامات حزب آشتی و دموکراسی خشم مقامات سیاسی و امنیتی ترکیە را برانگیخت کە سبب دستگیری‌های گستردە اعضای این حزب شدە اما این موفقیت‌های نسبی با انحلال این حزب هم ناکام ماند. بنظر می‌رسد اقدامات رهبران این حزب بود کە مورد رضایت تفکرات چپگریانە اوجلان نبود. اما این تنها همچون بهانەای بود چرا کە حزب آشتی دموکراسی توانستە بود تاریخ مبارزات کُردها و همچنین کاریزمایی اوجالان را در قالب این حزب نهادینە کند، و خود را وارث این روند تاریخی کند کە نمایانگر این بود که اوجلان هیچگاە نمی‌خواهد حزب و یا افرادی همچون بدیل و آڵترناتیو برای خود در رهبری کُردها نقش ایفا کند. اوجلان در جریان اضهارات لیلا زانا در بارەی پروژەای برای حل مسألە کرد کە مورد استقبال بسیاری از کُردها و حتی جریانات میانە روو حزب حاکم قرار گرفتە بود قرار گرفتە بود گفتە بود کە ترکیە می‌خواهد برای من آلترناتیو درست کند، و ازآن بە بعد لیلا زانا تقریبا بە حاشیە راندە شد.
حزب خلق‌های دمکراتیک کە بە جای حزب آشتی و دمکراسی تأسیس شدە است بە صورتی شیفت کردن مطالبات ملی کُردها بە سوی مطالبات طبقات پایین ترکیە است و این باعث نارضایتی کُردها از سیاست‌های متأخر پ ک ک و شاخەی قانونی آن در مجلس شدە است و این حزب تاکنون نتوانستە است قشر تحصیل کردە و تکنوکرات و طبقە متوسط شهری کُرد در بسیاری از مناطق را با خود همراە کند. اخیرا اوجلان و برخی از سران پکک علاقە زیادی دارند کە حزب قانونی نمایندە طبقە پایین ترکیە باشد تا نمایندە ملت کُرد در کُردستان. این هم یکی از مشکلات داخلی کُردها است ، لذا لازم است لاین کُرد در ترکیە بروی مشکلات مزبور بیشتر بیاندیشند تا به روند صلح سرعت ببخشند. بە نظر می‌رسد باتوجە بە ظرفیت‌های موجود در ترکیە، چنانچە کُردها این مشکلات را حل کنند در پنج سال آینده دستاوردهای قابل ملاحظە و ملموسی را بدست خواهند آورند.
سیاست مدارن و احزاب کرد برآمدە از شکاف ملیتی کُرد و حکومت مرکزی ترک هستند، پ ک ک چون کە در سه دهەی گذشتە رهبری مبارزات مسلحانە و مدنی کُردها را بر عهدە داشتە است، مأموریت حل مسألە کُرد را حق خود میداند و بە نظر می‌رسد بدون مشارکت پ ک ک این روند هم پیش نخواهد رفت. امروزه هم عملا تنها طرف حل این قضیە می‌باشد اما این سیاستمدارن نباید از این مهم غفلت کنند، کە وجود آنها ناشی از شکاف تاریخی کُردها و دولت مرکزی است و با خوانشی مارکسیستی قصد دارند بە مسألە کُرد گریزی زدە و خود را بە تمام ترکیە تعمیم دهند. با ادامە این سیاست باعث از دست دادن پایگاە خود در میان کُردها می‌شوند. عبداللە اوجالان رهبر زندانی پ ک ک از جملە این سیاستمدارن است، ایشان در نوشتەهای خود نە تنها خود را رهبر کُردها میداند بلکە خود را تنها منجی برای حل مسالە کُرد و ترکیە و حتی خاورمیانە و جهان میداند،اما تمام شواهد نشان می‌دهد کە روش و چشمانداز شکلی حل مسألە کُرد توسط پ ک ک کاملا گنگ است،یعنی شکل اداری سیاسی کە قرار است از دل این مذاکرات بیرون بیاید معلوم نیست و با متدهای متعارف جهانی همخوانی ندارد، متدهای کە علاوە بر تحقیقات آکادمیک گستردە در سراسر جهان در پراکتیک هم موفق بودەاست. چنانکە ذکر شد تجربیات در حل مسألە ملیت‌ها در داخل مرزهای یک کشور دارای چهارمرحلە است: اول رفع تبعیض وقبول تفاوتها دوم حق خودمختاری محدود. سوم خودمختاری کامل ، و چهارم حق رفراندم و شایان ذکر است کە مبارزات کُردها در واقع عبور از حق شهروندی می‌باشد. اما آنچە کە اوجلان و همراهان او می‌خواهند در تضاد با این روند می‌باشد، ایشان در تحلیل‌های خود بە دلیل قائل شدن چنین نقش‌های دچار تناقضات شدیدی شدە است کە بارزترین آنان آشفتە کردن سازماندهی حزبی کُردها در ترکیە است. تجربە شرق کُردستان (سوریە) نشان می‌دهد کە پ ک ک و اوجلان سیستمی را می‌خواهند کە در آن بە غیر از حزب و سازمان خود کسی در تصمیم گیری‌های کلی دخالت نکند و در این سیستم جای احزاب دیگر، جابجای نخبگان وحق کنترل نهادهای امنیتی توسط منتخبان مردم، محلی از اعراب ندارد. حتی این آشکار است کە این فضای بستە تنها مختص دورەهای بحرانی نیست.
خطیب دجلە از دیگر رهبران کُرد است که بعد از آزادی از زندان طولانی مدت خود در گفتگو با تلویزیون \"IMC\" شدیدا بە آرمان دولت کُردستان تاخت چنان کە اضهار داشت جای آرمان دولت کُردستان در زباله دان تاریخ است. این در حالی است کە توان اصلی کُردها در مبارزات طاقت فرسای صد سال گذشته ناشی از انگیزەی آرمان حکومتی کُردستانی بودەاست کە احزاب کُرد در هر چهار بخش کُردستان این آرمان را با تأکید بر دمکراسی در کشورهای مطبوع خود دنبال کردەاند و بدین شیوە توانستەاند اکثریت قریب بە اتفاق کُردها را با خود همراە کنند، و پشتیبانی کُردها هم از پ ک ک در واقع همین انگیزە ناشی می‌شود کە پ ک ک بتواند بە این رویای کُردها جامە عمل بپوشاند. چراکە دلیل محبوبیت پ ک ک و طرفداری کُردها در نقاط مختلف کُردستان از آن شعار آشکار استقلال طلبی پ ک ک بود.
بە طور کلی سیاست مدارن کُرد میدانند کە حل مسألە کُرد بە دو شیوە یا در داخل مرزهای کشورها قابل حل است، یا بە شیوەی بین المللی . برای حل مسألە کُرد در داخل مرزها راهی بجزء پیوند خواستەهای ملی و جمعی با روند دمکراتیزاسیون در داخل این کشورها میسر نیست کە در بالا بە مراحل آن اشارە شد. اما برای حل بین اللملی کُردستان تنها راە آن مطرح کردن خواست استقلال و تلاش‌های بین المللی برای تحقق آن است و آن هم اتحاد کامل جریانهای سیاسی کُرد در تمام بخشهای کُردستان لازمە آن است، رهبران پ ک ک ابتدا با مطرح کردن خواست استقلال خود را وارد میدان پیچیدەی سیاست در کُردستان کردند اما هیچگاە برای تحقق آن تلاشی نکردند کە آن هم اتحاد جریان‌ها سیاسی کُرد و تلاش و دیپلماسی بین المللی برای پشتیبانی از این خواست است. پ ک ک هیچ جریان کُردستانی دیگر را نە تنها بە رسمیت نشناختە است بلکە سعی در حذف آنها هم داشته است پ ک ک بارها حکم اعدام رهبران کُرد جنوب کُردستان را صادر کردە است. در شرق کردستان احزاب ریشە دار کُردستان را کلاسیک و از ردە خارج میداند و سعی کردە است آلترناتیوبرای آنها درست کند. پ ک ک بە جای تلاش برای پشتیبانی بین المللی تمام دول غربی را در لاین دشمنان خود یعنی امپریالسم قرار دادە است این ضعف دیپلماسی در جریان مسألە کوبانی کاملا مشهود بود.
ادامە دارد...
نظر نویسنده بازتاب دیدگاه آژانس خبررسانی کُردپا نمی‌باشد.
نگاهی بە تحولات دوسال اخیر و مذاکرات دولت و کُردها
پ ک ک طرف اصلی کردها در مذاکرات حل مسألەی کرد است. کە بە دلیل برجستگی مبارزات مسلحانە از یک سو و از سوی دیگر نقش منفی دولت ترک بە دلیل انکار هویت و موجودیت کُردها از جانب آنها، علی رغم اینکه همیشه مورد توجە افکار عمومی قرار گرفته است هیچگاە مورد توجە انتقادی تحلیگران قرار نگرفتە است. اغلب انتقادها از جانب جریانهای دست راستی ترک بودە است و هیچگاە این انتقادها نمی‌تواند در پیشبرد نمایان شدن واقعیات کمک شایان توجه‌ی بکند. اما بە هر حال باتوجە بە نیات دولت ترک در حل مسألە کرد در ترکیە، پ ک ک هم دچار مشکلات و تناقضاتی شده است کە در قسمت نظری آن در بخش اول پرداختە شد.
ساختار پکک: پ ک ک از تسریع روند صلح بیم آن را دارد که میدان مبارزە مسلحانە را از دست بدهد، که تا بە حال مانع هر گونه انشعاب دراین سازمان بوده است رهبران پکک خوب میدانند کە پکک در واقع حزب نیست بلکە سازمانی متمرکز و ایدئولوژیک است و به کمک کنش پراکتیکی و نظامی است کە میتواند تمرکز گرایی داخلی خود را توجیه کند و عوامل منشعب را بە حاشیە براند و همچنین ماشین تبلیغاتی پ ک ک را روشن نگاە دارد. بە عبارت دیگر ساختار پ ک ک سازمانی انقلابی و متصلب بر حول مبارزات مسلحانە و حرکات انقلابی است، و چنانچە قدرت را در هر جای دست بگیرد با سبک احزاب کمونیستی قرن بیستم میتواند ادامە حیات بدهد. سران پ ک ک بر این امر واقفند کە جامعە تحمل سیستم مورد نظر آنها را ندارد و چنانچە دست بە اصلاحات ساختاری در این سازمان بزنند دیگر برای آنها قابل کنترل نخواهد بود، و تنها چیزی کە میتواند این ساختار قوی نگاە دارد وجود بحران‌ها و نابسامانی‌های منطقەای است کە پ ک ک سوار بر انشقاق ژئوپولتیکی منطقە بە خوبی میتواند مانور نظامی و تبلیغاتی خود را بە راه بیاندازد و توجه افکار عمومی را بە خود جلب کند.
نقش عوامل کرد در داخل: حزب آشتی و دموکراسی سابق تا قبل از وارد شدن اوجالان بە روند مذاکرات پروژەی حل مسألە کرد را با چشم انداز اتونومی پیش می‌برد و این حزب در دورە کوتاە خود با مقبولیتی کم نظیر موفقیت‌های زیادی را درجلب توجه کردهای ترکیە و حتی کردهای سایر مناطق کردستان کسب کرد و از سوی دیگر با فشار سیستم امنیتی ترک‌ها روبە رو شد . این پروژە در واقع همان حل متعارف مسألە ملیت‌ها در همە جای جهان است کە از سوی عبداللە اوجالان و بە دنبال آن رهبران پ ک ک در قندیل رد شد، و به دستور عبداللە اوجالان حزب آشتی و دمکراسی منحل و بە جای آن حزب خلق‌های دمکراتیک را تاسیس شد. این اقدام ایمرالی، قندیل باعث مخالفت رهبران ارشد حزب آشتی و دمکراسی همچون صلاح الدین دمیرتاش و عثمان بایدمیر شد، و نیز باعث نارضایتی بسیاری از فعالین کرد و قشر تحصیل کردە کرد در کُردستان ترکیە شدە است. لذا پروژە قندیل ایمرالی برا حل مسألە کرد پروژه‌ای نا متعارف و البتە مبهم و گنگ است. این تحولات گویا مورد رضایت استراتژیست‌های امنیتی ترکیە نیز می‌باشد چرا کە پروژە خودمختاری را برای مدتی بە عقب می‌اندازد. حتی در منابع غیر رسمی ب.د . پ شنیدە می‌شد کە اوجلان خطاب بە دمیرتاش گفتە است نقش تو تنها پیک نامەهای من است نە چیز دیگر! کە چندی پێش هم سری ساکاک از اعضای برجستە حزب ه.د.پ گفت حزب ما نمی‌خواهد نامە رسان باشد.
پروژەی پ ک ک برای حل مسألە کرد: در مذاکرات، طرفین هر یک برای دست یابی بە راحل لازم است پروژەای داشته باشند و در مذاکرات در واقع تطبیق این پروژەها با هم است رای زنی راجع بە نقاط مورد اختلاف است . پ ک ک علی رغم مبارزات قاطعانە خود و توان بحران سازی اما هیچگاە پروژە سازی خواستەهای ملی دمکراتیک کُردها در دستور کار خود نداشتە است. اسماییل بیشکچی در سال ٢٠١٣ در گفتگو با نگارندە می گویید کە پکک مبارز خوبی است اما هیچگاە معلوم نیست کە چی می‌خواهد. اوجلان و طرفداران ایشان همیشە از حل مسألە کُرد بە شیوەی متعارف راضی نیستند. استدلال آنها این است کە مرزهای کُردستان و ترکیە منطبق با دموگرافی کُردها و ترک‌ها نیست ، و گروه‌های عظیم جمعیت کرد در شهرهای بزرگ ترکیە ساکن هستند لذا اتونمی نمی‌تواند جوابگوی حل مسألەی کُرد در ترکیە باشد، اما گویا از این مهم غافل هستند کە در ترکیە مناطقی که اکثریت ساکنان آنها کُرد هستند تقریبا قابل تشخیص است و سرانجام اتونومی نە منطقەای خودمختار کرد است بلکە منطقەی خودمختار کردستانی است، کە بر اساس آن خودمختاری ملی و حق مدیریت بر خود، بە ملت کرد اعطا می‌شود کە در آن شهروندان غیر کُرد هم دارای حقوق شهروندی خود خواهند بود همچون سایر مناطق خودمختار در دنیای امروز. و همچنین مستلزم رعایت حقوق شهروندی کُردهای ساکن شهرهای ترکیە هم می‌شود. همچنان کە حالا دولت مرادن ترک هم مشکلی با احقاق حقوق شهروندی کُردها ندارند.
لذا حقوق ملی کُردها در چار چوب اتونومی میتواند حقوق اکثریت قریب بە اتفاق کُردها را شامل شود.
عدم پذیرش پ ک ک در میان کُردها هم از جملە مشکلات پیش روی آنهاست کە باعث تضعیف وزن کُردها در پارلمان ترکیە بودە است. حزب قانونی کُردها در پارلمان ترکیە نتوانستە است، آرای مناطق مرزی کُردستان همچون ارزروم ، الازیغ ، آدی آمان ملاطیە ، گازی عنتب، مرعش ، سیواس و حتی تا حدودی اورفا را بە خود جلب کند . مشکلات این حزب‌ها در نحوەی سیاستگذاری است،یکی از مشکلات عمدە حزب ب د پ سابق ه د پ امروز در مدیریت شهرداری‌هاست آنها بیشتر از کسانی برای مدیریت شهرداری‌ها استفادە می‌کنند کە تعهدی خانوادگی بە مبارزات مسلحانە پ ک ک داشتە باشند، یعنی بیشتر از کسانی استفادە می‌کنند کە از بستگان جانباختگان کُرد باشند، اغلب پست‌های شهرداری‌ها کسانی هستند کە تخصص آنچنانی و یا تحصیلات آکادمیک ندارند و از شهرداری ها کە مرکز عمران و خدمات شهری بودە بیشتر استفادە سیاسی و برای تبلیغ ایدئولوژیک می‌شود و در قیاس با شهرداری‌های که در دست حزب عدالت و توسعه هستند کارایی پاینتری دارند و این باعث نارضایتی شهروندان کرد شدە است و مستقیم روی صندوق رأی ها تأثیر منفی گذاشتە است. چنانچە در انتخابات اخیر شهرداری‌ها در استان جولەمێرگ (حکاری) عزب آشتی و دموکراسی با ریزش آرا قابل ملاحظەای روبرو شد این در حالی است کە این حزب در این استان تا بە حال بالاترین درصد آرا را از آن خود کردە، این مشکلات تا آنجا پێش رفت کە حتی اوجلان هم از اقدامات ضعیف شهرداری‌ها انتقاد کرد. دربسیاری از مناطق و شهرهای بزرگ هم کردها با سختی توانستند احزاب رقیب را شکست دهند.
این نابسامانی بیشتر در اثر دخالت‌های پ ک ک در انتخاب شهردارها است چرا کە لیست رئیس شهرداری‌ها از قندیل بە حزب ابلاغ می‌شود اعضای ارشد این حزب بە دلایلی از جملە ترس از انشقاق در صف کُردها و نیز ویژگی ساختاری و ایدئولوژیک پ ک ک همیشە بە دستورات قندیل و اوجلان در نهایت تمکین می‌کنند.
مناطق یاد شدە شامل ٤٠ درصد کُردستان زیر دست ترکیە است. حزب آشتی و دمکراسی هرچند در مدیرت و تصمیمات کلی دارای ضعف‌های ساختاری بود اما روند رشد آن و ترمیم ضعف‌های خود را گام بە گام ترمیم می‌کرد، چرا کە جریان مراد کاریلان تا حدودی دست آنها را در تصمیم گیری‌ها آزاد گذاشتە بود و دولت ترکیە هم بە شدت از ارتباط گیری آنها با قندیل جلوگیری می‌کرد و رهبران ارشد این حزب برنامەهایی برای نفوذ در بدنە شهری مناطق مرزی کردستان را داشتند بە طوریکە در شهر اورفا در انتخابات شهرداری‌ها توانستند تا مرز پیروزی در این شهر تاریخی و استراتژیک پیش بروند، چرا که آقای عثمان بایدمیر بیشتر در لاین طبقە متوسط شهری کرد جایگاە دارد. منابع غیر رسمی همچنین می‌گویند کە در پی اضهارات عثمان بادمیر در اصلاح استراتژی حزب، اوجلان خطاب بە او گفت کە کار تو تنها نظافت شهری است کاری میکنم کە کار نظافت توالت‌های دیاربکر را هم بهت ندهند.
حزب آشتی و دمکراسی در پی انتقادات واردە و همچنین آزادی نسبی برای تصمیم گیری اصلاحاتی را شروع کردە بود کە آن هم تمرکزبر خواستەهای ملی دمکراتیک کُردها و توجە بیشتربە خواستەهای طبقە متوسط شهری کرد و ارزش‌های این طبقە همچون آزادی خواهی و شایستە سالاری داشت، اقدامات حزب آشتی و دموکراسی خشم مقامات سیاسی و امنیتی ترکیە را برانگیخت کە سبب دستگیری‌های گستردە اعضای این حزب شدە اما این موفقیت‌های نسبی با انحلال این حزب هم ناکام ماند. بنظر می‌رسد اقدامات رهبران این حزب بود کە مورد رضایت تفکرات چپگریانە اوجلان نبود. اما این تنها همچون بهانەای بود چرا کە حزب آشتی دموکراسی توانستە بود تاریخ مبارزات کُردها و همچنین کاریزمایی اوجالان را در قالب این حزب نهادینە کند، و خود را وارث این روند تاریخی کند کە نمایانگر این بود که اوجلان هیچگاە نمی‌خواهد حزب و یا افرادی همچون بدیل و آڵترناتیو برای خود در رهبری کُردها نقش ایفا کند. اوجلان در جریان اضهارات لیلا زانا در بارەی پروژەای برای حل مسألە کرد کە مورد استقبال بسیاری از کُردها و حتی جریانات میانە روو حزب حاکم قرار گرفتە بود قرار گرفتە بود گفتە بود کە ترکیە می‌خواهد برای من آلترناتیو درست کند، و ازآن بە بعد لیلا زانا تقریبا بە حاشیە راندە شد.
حزب خلق‌های دمکراتیک کە بە جای حزب آشتی و دمکراسی تأسیس شدە است بە صورتی شیفت کردن مطالبات ملی کُردها بە سوی مطالبات طبقات پایین ترکیە است و این باعث نارضایتی کُردها از سیاست‌های متأخر پ ک ک و شاخەی قانونی آن در مجلس شدە است و این حزب تاکنون نتوانستە است قشر تحصیل کردە و تکنوکرات و طبقە متوسط شهری کُرد در بسیاری از مناطق را با خود همراە کند. اخیرا اوجلان و برخی از سران پکک علاقە زیادی دارند کە حزب قانونی نمایندە طبقە پایین ترکیە باشد تا نمایندە ملت کُرد در کُردستان. این هم یکی از مشکلات داخلی کُردها است ، لذا لازم است لاین کُرد در ترکیە بروی مشکلات مزبور بیشتر بیاندیشند تا به روند صلح سرعت ببخشند. بە نظر می‌رسد باتوجە بە ظرفیت‌های موجود در ترکیە، چنانچە کُردها این مشکلات را حل کنند در پنج سال آینده دستاوردهای قابل ملاحظە و ملموسی را بدست خواهند آورند.
سیاست مدارن و احزاب کرد برآمدە از شکاف ملیتی کُرد و حکومت مرکزی ترک هستند، پ ک ک چون کە در سه دهەی گذشتە رهبری مبارزات مسلحانە و مدنی کُردها را بر عهدە داشتە است، مأموریت حل مسألە کُرد را حق خود میداند و بە نظر می‌رسد بدون مشارکت پ ک ک این روند هم پیش نخواهد رفت. امروزه هم عملا تنها طرف حل این قضیە می‌باشد اما این سیاستمدارن نباید از این مهم غفلت کنند، کە وجود آنها ناشی از شکاف تاریخی کُردها و دولت مرکزی است و با خوانشی مارکسیستی قصد دارند بە مسألە کُرد گریزی زدە و خود را بە تمام ترکیە تعمیم دهند. با ادامە این سیاست باعث از دست دادن پایگاە خود در میان کُردها می‌شوند. عبداللە اوجالان رهبر زندانی پ ک ک از جملە این سیاستمدارن است، ایشان در نوشتەهای خود نە تنها خود را رهبر کُردها میداند بلکە خود را تنها منجی برای حل مسالە کُرد و ترکیە و حتی خاورمیانە و جهان میداند،اما تمام شواهد نشان می‌دهد کە روش و چشمانداز شکلی حل مسألە کُرد توسط پ ک ک کاملا گنگ است،یعنی شکل اداری سیاسی کە قرار است از دل این مذاکرات بیرون بیاید معلوم نیست و با متدهای متعارف جهانی همخوانی ندارد، متدهای کە علاوە بر تحقیقات آکادمیک گستردە در سراسر جهان در پراکتیک هم موفق بودەاست. چنانکە ذکر شد تجربیات در حل مسألە ملیت‌ها در داخل مرزهای یک کشور دارای چهارمرحلە است: اول رفع تبعیض وقبول تفاوتها دوم حق خودمختاری محدود. سوم خودمختاری کامل ، و چهارم حق رفراندم و شایان ذکر است کە مبارزات کُردها در واقع عبور از حق شهروندی می‌باشد. اما آنچە کە اوجلان و همراهان او می‌خواهند در تضاد با این روند می‌باشد، ایشان در تحلیل‌های خود بە دلیل قائل شدن چنین نقش‌های دچار تناقضات شدیدی شدە است کە بارزترین آنان آشفتە کردن سازماندهی حزبی کُردها در ترکیە است. تجربە شرق کُردستان (سوریە) نشان می‌دهد کە پ ک ک و اوجلان سیستمی را می‌خواهند کە در آن بە غیر از حزب و سازمان خود کسی در تصمیم گیری‌های کلی دخالت نکند و در این سیستم جای احزاب دیگر، جابجای نخبگان وحق کنترل نهادهای امنیتی توسط منتخبان مردم، محلی از اعراب ندارد. حتی این آشکار است کە این فضای بستە تنها مختص دورەهای بحرانی نیست.
خطیب دجلە از دیگر رهبران کُرد است که بعد از آزادی از زندان طولانی مدت خود در گفتگو با تلویزیون \"IMC\" شدیدا بە آرمان دولت کُردستان تاخت چنان کە اضهار داشت جای آرمان دولت کُردستان در زباله دان تاریخ است. این در حالی است کە توان اصلی کُردها در مبارزات طاقت فرسای صد سال گذشته ناشی از انگیزەی آرمان حکومتی کُردستانی بودەاست کە احزاب کُرد در هر چهار بخش کُردستان این آرمان را با تأکید بر دمکراسی در کشورهای مطبوع خود دنبال کردەاند و بدین شیوە توانستەاند اکثریت قریب بە اتفاق کُردها را با خود همراە کنند، و پشتیبانی کُردها هم از پ ک ک در واقع همین انگیزە ناشی می‌شود کە پ ک ک بتواند بە این رویای کُردها جامە عمل بپوشاند. چراکە دلیل محبوبیت پ ک ک و طرفداری کُردها در نقاط مختلف کُردستان از آن شعار آشکار استقلال طلبی پ ک ک بود.
بە طور کلی سیاست مدارن کُرد میدانند کە حل مسألە کُرد بە دو شیوە یا در داخل مرزهای کشورها قابل حل است، یا بە شیوەی بین المللی . برای حل مسألە کُرد در داخل مرزها راهی بجزء پیوند خواستەهای ملی و جمعی با روند دمکراتیزاسیون در داخل این کشورها میسر نیست کە در بالا بە مراحل آن اشارە شد. اما برای حل بین اللملی کُردستان تنها راە آن مطرح کردن خواست استقلال و تلاش‌های بین المللی برای تحقق آن است و آن هم اتحاد کامل جریانهای سیاسی کُرد در تمام بخشهای کُردستان لازمە آن است، رهبران پ ک ک ابتدا با مطرح کردن خواست استقلال خود را وارد میدان پیچیدەی سیاست در کُردستان کردند اما هیچگاە برای تحقق آن تلاشی نکردند کە آن هم اتحاد جریان‌ها سیاسی کُرد و تلاش و دیپلماسی بین المللی برای پشتیبانی از این خواست است. پ ک ک هیچ جریان کُردستانی دیگر را نە تنها بە رسمیت نشناختە است بلکە سعی در حذف آنها هم داشته است پ ک ک بارها حکم اعدام رهبران کُرد جنوب کُردستان را صادر کردە است. در شرق کردستان احزاب ریشە دار کُردستان را کلاسیک و از ردە خارج میداند و سعی کردە است آلترناتیوبرای آنها درست کند. پ ک ک بە جای تلاش برای پشتیبانی بین المللی تمام دول غربی را در لاین دشمنان خود یعنی امپریالسم قرار دادە است این ضعف دیپلماسی در جریان مسألە کوبانی کاملا مشهود بود.
ادامە دارد...
نظر نویسنده بازتاب دیدگاه آژانس خبررسانی کُردپا نمی‌باشد.
