مهاجرین اهل سنت ایران در سوریه چه می کنند؟
15:06 - 19 مهر 1396
Unknown Author
مختار هوشمند
«ملاعبدالرحمن فتاحی»، اهل منطقه «موکریان» در استان آذربایجان غربی را سال ها است که اهل سنت کردستان می شناسند. او نقش عمده ای در تبلیغ سلفیت جهادی در کردستان ایران داشته و سال ها به صورت آزادانه از طریق منبر مساجد مردم را با این عقاید آشنا کرده است.
جمهوری اسلامی سال ها پیش هنگامی اقدام به دستگیری ملا عبدالرحمن کرد که او افراد زیادی را با مفاهیمی هم چون «جهاد» و «قتال» آشنا کرده بود. او مدتی در زندان بود و بلافاصله پس از آزاد شدنش، به سوریه رفت و به یکی از چهره های شناخته شده جهادی تبدیل شد. ملاعبدالرحمن در ایران هم چهره معروف مهاجرین اهل سنت است.
از اوایل نیمه دوم دهه ٩٠ میلادی تا سال ٢٠٠٥، تحت تاثیر تحولات و رویدادهای منطقه ای و ورود بخشی از اعضای شبکه «القاعده» و گروه «انصار الاسلام» به ایران، چند گروه سلفی جهادی در مناطق سنی نشین، از جمله در نواحی سنی نشین کردستان تشکیل شدند. یکی از وظایف این گروه ها، جذب نیرو و اعزام آن ها به میادین جهاد در سایر کشورها بود. بخشی از این نیروها پیش از خروج از ایران، برای انجام عملیات انتحاری اعلام آمادگی می کردند و به محض پیوستن به گروه های جهادگرا، در کمپ های مختص به انتحاریون اسکان داده می شدند.
گروه سلفی جهادی انصار الاسلام در سال های ٢٠٠١ تا ٢٠٠٣ بخشی از اورامانات عراق را به کنترل خود درآورده بود و اقدام به تاسیس امارت اسلامی در آن جا کرد. همان زمان، عده ای از سنی های ایران به این گروه پیوستند و دوشادوش نیروهای انصار علیه حکومت اقلیم کردستان جنگیدند.
در سال های ٢٠٠٥ تا ٢٠٠٧، جهادی های کردستان ایران پس از سقوط امارت اسلامی انصار اسلام و ورود باقی مانده های این گروه به ایران، به صورت مشترک اقدام به تشکیل یک گروه سلفی جهادی کردند. آن ها برای انجام عملیات نظامی و تروریستی از طریق خاک ایران، وارد مناطق مرزی اقلیم کردستان شده و چندین عملیات نظامی را علیه نیروهای پیشمرگه، پلیس و مرزبانی انجام دادند.
این فعالیت ها بیش تر منتسب به گروهی بود به نام «کتائب القاعده در کردستان» که نماینده شبکه القاعده در مناطق کُردنشین ایران و عراق بود و با شاخه القاعده در عراق ارتباط ارگانیک و سازمانی داشت. این گروه در چند مورد موفق به انجام عملیات انتحاری در شهرهای اربیل و سلیمانیه نیز شد.
هم چنین در همان سال ها، کتائب القاعده در کردستان چندین نفر از جوانان سنی مذهب ایرانی را که اغلب کُرد بودند، برای انجام عملیات انتحاری به شاخه القاعده در عراق معرفی کرد.
کتائب القاعده در کردستان که توانسته بود در دیگر مناطق سنی نشین ایران هم نفوذ کند، از سال ٢٠٠٧ تا ٢٠١٢ میلادی ده ها نفر از جوانان اهل سنت ایران را روانه میادین جهاد افغانستان و پاکستان کرد. این افراد در کمپ های القاعده آموزش نظامی می دیدند، سپس به مناطق تحت کنترل القاعده و طالبان اعزام می شدند تا در عملیات های نظامی شرکت کنند.
بعد از آغاز بحران در سوریه و اعلام خلافت اسلامی در عراق، این بار سنی های ایرانی طرف دار جهاد، در تعداد زیاد به این دو کشور سرازیر شدند. آن ها در ابتدا بیش تر جذب گروه سلفی جهادی «جبهه النصره» می شدند ولی پس از جدایی «داعش» از این گروه در اوایل سال ٢٠١٤، ایرانی ها بیش تر جذب گروه «ابوبکر بغدادی» شدند. هرچند بخشی از آن ها هم به جبهه النصره، انصار الاسلام و دیگر گروه های جهادی پیوستند یا در شکل گروه های مستقل، اقدام به فعالیت های تبلیغی و نظامی می کردند. ولی به دلیل خصلت هژمونی خواهانه داعش، هم چنین حجم بالای فعالیت رسانه ای این گروه و ابتکاری که در اعلام خلافت اسلامی به خرج داده بود، آن ها شانسی برای مطرح شدن پیدا نکردند.
«حرکت مهاجرین اهل سنت ایران در شام» یکی از گروه هایی است که با وجود فعالیت های چند ساله اش در سوریه، زیاد شناخته نشده است. البته خود این جریان تلاش چندانی برای مطرح شدن و رسانه ای کردن اهداف و برنامه هایش نکرده است. پیش از این هم فعالیت چندانی را از آن در شبکه های اجتماعی شاهد نبوده ایم.
هرچند تاریخ دقیق تأسیس این گروه مشخص نیست ولی نشانه ها دلالت بر آن دارند که از نیمه دوم سال ٢٠١٢ عده ای از جهادی های ایرانی که به سوریه رفته بودند، به جای این که عضو یکی از گروه های عمده جهادی بشوند، دور هم جمع شده و ضمن هماهنگی با جبهه النصره و دیگر گروه های جهادی، یک محفل مختص به خود را به وجود آوردند. بعد از جدا شدن داعش و جبهه النصره از یک دیگر، این محفل جهادی نتوانست در مناطق تحت کنترل دولت اسلامی عراق و شام باقی بماند چون داعش اجاره فعالیت آزادانه را به هیچ گروهی نمی داد و همه باید به بغدادی بیعت می دادند. کسانی هم که حاضر به دادن بیعت نبودند را تکفیر و خونشان را حلال می کرد.
بنابراین، آن ها که حاضر نبودند به داعش بپیوندند، در مناطق تحت کنترل جبهه النصره به فعالیت خود ادامه دادند و در عملیات های نظامی النصره و گروه های هم سو شرکت کردند. هم زمان با کسب تجربیات نظامی، بر تعدادشان هم افزوده می شد و با گذشت زمان، نقش و وزن آن ها جدی تر و بیش تر شد.
این درحالی بود که خود جبهه النصره هم دارای تعدادی جنگ جوی ایرانی بود که بعدها نام خود را «مدافعان امت» گذاشتند. انتخاب این نام، واکنشی بود به اعزام نیروهای ایرانی معروف به «مدافعین حرم» به سوریه توسط شاخه برون مرزی سپاه پاسداران.
گروهی از نیروهای انصار اسلام نیز که پس از بازگشت داعش به عراق و اعلام خلافت این گروه، تحت فشار قرار گرفته بودند تا به بغدادی بیعت بدهند، توانسته بودند خود را به مناطق تحت کنترل جبهه النصره در سوریه برسانند.
پس از سازمان دهی و شروع به فعالیت دوباره، افرادی از مناطق سنی نشین ایران به این گروه ملحق شدند. انصار الاسلام حاضر به دادن بیعت به جبهه النصره یا گروه دیگری نشد ولی اجازه یافته بود تا در مناطق تحت کنترل النصره فعالیت کند.
با توجه به شباهت های میان انصار اسلام و محفل مهاجران ایرانی به لحاظ عقیدتی، سازمانی و ترکیب نیروها، آن ها در بهار ٢٠١٥ به انصار ملحق شدند.
اما این اتحاد تنها یک سال و چند ماه دوام آورد و در ٢٧ رمضان ٢٠١٦ از انصار جدا شدند و به جبهه النصره بیعت دادند. البته به طور کامل با النصره ادغام نشدند بلکه به عنوان یک جماعت مستقل در کنار این گروه قرار گرفتند. آن ها این بار هم دارای عنوان و چارت سازمانی مختص به خود بودند و هم به امر تبلیغات و استفاده از وسایل ارتباطی باور داشتند.
«حرکت مهاجرین اهل سنت ایران در شام» نامی است که برای گروه در نظر گرفته شده است. این گروه دارای لوگو و پرچم مختص به خود است. پرچم گروه علاوه بر مقرها و پایگاه ها، در زمان رویارویی های نظامی و در میادین جنگ نیز برافراشته می شود. همه این ها نشان گر آن است که مهاجران اهل سنت ایران یک گروه مستقل است. در این اواخر این گروه چند ویدیو و مجموعه عکس را منتشر کرده که منعکس کننده فعالیت های گوناگون اعضایش است و این که آن ها دارای کمپ ها و شیوه های آموزشی مختص به خودشان هستند.
حرکت مهاجرین اهل سنت ایران در دایره گروه های سلفی جهادی جای می گیرد و به لحاظ فکری، بیش تر به گروه هایی هم چون القاعده، انصار اسلام و جبهه النصره شبیه است که در مقایسه با داعش، سلفی جهادی میانه رو محسوب می شوند. این گروه هم چون دیگر گروه های سلفی جهادی، شیعه ها را گروهی گمراه می داند و به تکفیر و کُشتن آن ها معتقد است. آن ها معتقدند جمهوری اسلامی ایران هدایت کننده اصلی شیعیان است و جهاد علیه او لازم وضروری است. آن ها حضور خود را در سوریه هم در همان راستا تفسیر می کنند.
هرچند از تعداد نیروهای حرکت مهاجرین اهل سنت ایران خبری در دست نیست ولی گفته می شود سال ٢٠١٦ به هنگام جدا شدن از انصار الاسلام، تعداد آن ها ١٥٠ نفر بوده است. ویدیوها و عکس های منتشر شده توسط این گروه، دلالت بر درست بودن چنین آماری دارد. تابه حال چندین نفر از جنگ جویان جنبش مهاجرین اهل سنت ایران در جریان درگیری ها و حملات هوایی کشته شده اند که آخرین آن ها، «انس بلوچ» و «ابو دردا الکوردی» در بیستم سپتامبر و دوم اگوست ٢٠١٧ در جریان درگیری با نیروهای مدافع بشار اسد در «ریف حماء» شمالی کشته شدند.
نیروهای حرکت مهاجرین اهل سنت ایران در همه نقاطی که تحت کنترل جبهه النصره/ تحریر شام است، حضور دارند. قبلآ پایگاه های این گروه در منطقه حلب بود و بیش ترین تلفات را هم در درگیری های حلب و حومه این شهر دادند. هرچند اعضای حرکت متعلق به همه مناطق سنی نشین ایران بوده اما تعداد کُردها و بلوچ ها بیش تر است و مسئولیت ها هم بیش تر به عهده آن ها است.
منبع: ایران وایر
«ملاعبدالرحمن فتاحی»، اهل منطقه «موکریان» در استان آذربایجان غربی را سال ها است که اهل سنت کردستان می شناسند. او نقش عمده ای در تبلیغ سلفیت جهادی در کردستان ایران داشته و سال ها به صورت آزادانه از طریق منبر مساجد مردم را با این عقاید آشنا کرده است.
جمهوری اسلامی سال ها پیش هنگامی اقدام به دستگیری ملا عبدالرحمن کرد که او افراد زیادی را با مفاهیمی هم چون «جهاد» و «قتال» آشنا کرده بود. او مدتی در زندان بود و بلافاصله پس از آزاد شدنش، به سوریه رفت و به یکی از چهره های شناخته شده جهادی تبدیل شد. ملاعبدالرحمن در ایران هم چهره معروف مهاجرین اهل سنت است.
از اوایل نیمه دوم دهه ٩٠ میلادی تا سال ٢٠٠٥، تحت تاثیر تحولات و رویدادهای منطقه ای و ورود بخشی از اعضای شبکه «القاعده» و گروه «انصار الاسلام» به ایران، چند گروه سلفی جهادی در مناطق سنی نشین، از جمله در نواحی سنی نشین کردستان تشکیل شدند. یکی از وظایف این گروه ها، جذب نیرو و اعزام آن ها به میادین جهاد در سایر کشورها بود. بخشی از این نیروها پیش از خروج از ایران، برای انجام عملیات انتحاری اعلام آمادگی می کردند و به محض پیوستن به گروه های جهادگرا، در کمپ های مختص به انتحاریون اسکان داده می شدند.
گروه سلفی جهادی انصار الاسلام در سال های ٢٠٠١ تا ٢٠٠٣ بخشی از اورامانات عراق را به کنترل خود درآورده بود و اقدام به تاسیس امارت اسلامی در آن جا کرد. همان زمان، عده ای از سنی های ایران به این گروه پیوستند و دوشادوش نیروهای انصار علیه حکومت اقلیم کردستان جنگیدند.
در سال های ٢٠٠٥ تا ٢٠٠٧، جهادی های کردستان ایران پس از سقوط امارت اسلامی انصار اسلام و ورود باقی مانده های این گروه به ایران، به صورت مشترک اقدام به تشکیل یک گروه سلفی جهادی کردند. آن ها برای انجام عملیات نظامی و تروریستی از طریق خاک ایران، وارد مناطق مرزی اقلیم کردستان شده و چندین عملیات نظامی را علیه نیروهای پیشمرگه، پلیس و مرزبانی انجام دادند.
این فعالیت ها بیش تر منتسب به گروهی بود به نام «کتائب القاعده در کردستان» که نماینده شبکه القاعده در مناطق کُردنشین ایران و عراق بود و با شاخه القاعده در عراق ارتباط ارگانیک و سازمانی داشت. این گروه در چند مورد موفق به انجام عملیات انتحاری در شهرهای اربیل و سلیمانیه نیز شد.
هم چنین در همان سال ها، کتائب القاعده در کردستان چندین نفر از جوانان سنی مذهب ایرانی را که اغلب کُرد بودند، برای انجام عملیات انتحاری به شاخه القاعده در عراق معرفی کرد.
کتائب القاعده در کردستان که توانسته بود در دیگر مناطق سنی نشین ایران هم نفوذ کند، از سال ٢٠٠٧ تا ٢٠١٢ میلادی ده ها نفر از جوانان اهل سنت ایران را روانه میادین جهاد افغانستان و پاکستان کرد. این افراد در کمپ های القاعده آموزش نظامی می دیدند، سپس به مناطق تحت کنترل القاعده و طالبان اعزام می شدند تا در عملیات های نظامی شرکت کنند.
بعد از آغاز بحران در سوریه و اعلام خلافت اسلامی در عراق، این بار سنی های ایرانی طرف دار جهاد، در تعداد زیاد به این دو کشور سرازیر شدند. آن ها در ابتدا بیش تر جذب گروه سلفی جهادی «جبهه النصره» می شدند ولی پس از جدایی «داعش» از این گروه در اوایل سال ٢٠١٤، ایرانی ها بیش تر جذب گروه «ابوبکر بغدادی» شدند. هرچند بخشی از آن ها هم به جبهه النصره، انصار الاسلام و دیگر گروه های جهادی پیوستند یا در شکل گروه های مستقل، اقدام به فعالیت های تبلیغی و نظامی می کردند. ولی به دلیل خصلت هژمونی خواهانه داعش، هم چنین حجم بالای فعالیت رسانه ای این گروه و ابتکاری که در اعلام خلافت اسلامی به خرج داده بود، آن ها شانسی برای مطرح شدن پیدا نکردند.
«حرکت مهاجرین اهل سنت ایران در شام» یکی از گروه هایی است که با وجود فعالیت های چند ساله اش در سوریه، زیاد شناخته نشده است. البته خود این جریان تلاش چندانی برای مطرح شدن و رسانه ای کردن اهداف و برنامه هایش نکرده است. پیش از این هم فعالیت چندانی را از آن در شبکه های اجتماعی شاهد نبوده ایم.
هرچند تاریخ دقیق تأسیس این گروه مشخص نیست ولی نشانه ها دلالت بر آن دارند که از نیمه دوم سال ٢٠١٢ عده ای از جهادی های ایرانی که به سوریه رفته بودند، به جای این که عضو یکی از گروه های عمده جهادی بشوند، دور هم جمع شده و ضمن هماهنگی با جبهه النصره و دیگر گروه های جهادی، یک محفل مختص به خود را به وجود آوردند. بعد از جدا شدن داعش و جبهه النصره از یک دیگر، این محفل جهادی نتوانست در مناطق تحت کنترل دولت اسلامی عراق و شام باقی بماند چون داعش اجاره فعالیت آزادانه را به هیچ گروهی نمی داد و همه باید به بغدادی بیعت می دادند. کسانی هم که حاضر به دادن بیعت نبودند را تکفیر و خونشان را حلال می کرد.
بنابراین، آن ها که حاضر نبودند به داعش بپیوندند، در مناطق تحت کنترل جبهه النصره به فعالیت خود ادامه دادند و در عملیات های نظامی النصره و گروه های هم سو شرکت کردند. هم زمان با کسب تجربیات نظامی، بر تعدادشان هم افزوده می شد و با گذشت زمان، نقش و وزن آن ها جدی تر و بیش تر شد.
این درحالی بود که خود جبهه النصره هم دارای تعدادی جنگ جوی ایرانی بود که بعدها نام خود را «مدافعان امت» گذاشتند. انتخاب این نام، واکنشی بود به اعزام نیروهای ایرانی معروف به «مدافعین حرم» به سوریه توسط شاخه برون مرزی سپاه پاسداران.
گروهی از نیروهای انصار اسلام نیز که پس از بازگشت داعش به عراق و اعلام خلافت این گروه، تحت فشار قرار گرفته بودند تا به بغدادی بیعت بدهند، توانسته بودند خود را به مناطق تحت کنترل جبهه النصره در سوریه برسانند.
پس از سازمان دهی و شروع به فعالیت دوباره، افرادی از مناطق سنی نشین ایران به این گروه ملحق شدند. انصار الاسلام حاضر به دادن بیعت به جبهه النصره یا گروه دیگری نشد ولی اجازه یافته بود تا در مناطق تحت کنترل النصره فعالیت کند.
با توجه به شباهت های میان انصار اسلام و محفل مهاجران ایرانی به لحاظ عقیدتی، سازمانی و ترکیب نیروها، آن ها در بهار ٢٠١٥ به انصار ملحق شدند.
اما این اتحاد تنها یک سال و چند ماه دوام آورد و در ٢٧ رمضان ٢٠١٦ از انصار جدا شدند و به جبهه النصره بیعت دادند. البته به طور کامل با النصره ادغام نشدند بلکه به عنوان یک جماعت مستقل در کنار این گروه قرار گرفتند. آن ها این بار هم دارای عنوان و چارت سازمانی مختص به خود بودند و هم به امر تبلیغات و استفاده از وسایل ارتباطی باور داشتند.
«حرکت مهاجرین اهل سنت ایران در شام» نامی است که برای گروه در نظر گرفته شده است. این گروه دارای لوگو و پرچم مختص به خود است. پرچم گروه علاوه بر مقرها و پایگاه ها، در زمان رویارویی های نظامی و در میادین جنگ نیز برافراشته می شود. همه این ها نشان گر آن است که مهاجران اهل سنت ایران یک گروه مستقل است. در این اواخر این گروه چند ویدیو و مجموعه عکس را منتشر کرده که منعکس کننده فعالیت های گوناگون اعضایش است و این که آن ها دارای کمپ ها و شیوه های آموزشی مختص به خودشان هستند.
حرکت مهاجرین اهل سنت ایران در دایره گروه های سلفی جهادی جای می گیرد و به لحاظ فکری، بیش تر به گروه هایی هم چون القاعده، انصار اسلام و جبهه النصره شبیه است که در مقایسه با داعش، سلفی جهادی میانه رو محسوب می شوند. این گروه هم چون دیگر گروه های سلفی جهادی، شیعه ها را گروهی گمراه می داند و به تکفیر و کُشتن آن ها معتقد است. آن ها معتقدند جمهوری اسلامی ایران هدایت کننده اصلی شیعیان است و جهاد علیه او لازم وضروری است. آن ها حضور خود را در سوریه هم در همان راستا تفسیر می کنند.
هرچند از تعداد نیروهای حرکت مهاجرین اهل سنت ایران خبری در دست نیست ولی گفته می شود سال ٢٠١٦ به هنگام جدا شدن از انصار الاسلام، تعداد آن ها ١٥٠ نفر بوده است. ویدیوها و عکس های منتشر شده توسط این گروه، دلالت بر درست بودن چنین آماری دارد. تابه حال چندین نفر از جنگ جویان جنبش مهاجرین اهل سنت ایران در جریان درگیری ها و حملات هوایی کشته شده اند که آخرین آن ها، «انس بلوچ» و «ابو دردا الکوردی» در بیستم سپتامبر و دوم اگوست ٢٠١٧ در جریان درگیری با نیروهای مدافع بشار اسد در «ریف حماء» شمالی کشته شدند.
نیروهای حرکت مهاجرین اهل سنت ایران در همه نقاطی که تحت کنترل جبهه النصره/ تحریر شام است، حضور دارند. قبلآ پایگاه های این گروه در منطقه حلب بود و بیش ترین تلفات را هم در درگیری های حلب و حومه این شهر دادند. هرچند اعضای حرکت متعلق به همه مناطق سنی نشین ایران بوده اما تعداد کُردها و بلوچ ها بیش تر است و مسئولیت ها هم بیش تر به عهده آن ها است.
منبع: ایران وایر
