عبادات اهل سُنت، سیاسی نیستند
13:36 - 28 مرداد 1391
Unknown Author
توفیق یاراحمدی
اخیراً اداره‌ی اوقاف استان کُردستان در نامه‌ای از هیئت امنای مساجد خواسته که از برگزاری هرگونه نماز عید به صورت متفرقه خوداری نموده و با اعلام سراسری در کشور هماهنگ باشند. و جمعی از ائمه‌ی جمعه و جماعتی که اکثراً عضو سازمان دایره‌ی روحانیت وابسته به حکومت می‌باشند نیز با صدور بیانیه‌ای خواستار آن شده‌اند که مردم منتظر افتای آنها برای اعیاد باشند.
این نگاشته‌ها در حالی ارسال می‌گردد که اکثر مساجد اهل سنت غرب کشور در سال‌های اخیر بدون توجه به اعلام رسمی حکومت همزمان با سایر کشورهای اسلامی نماز عید را برگزار کرده و اکثریت مردم در این نمازها شرکت می‌کنند. این وضعیت عدم هماهنگی که در مناطق سنی‌نیشن جنوب کشور، بلوچستان، خراسان، ترکمن‌صحرا و ... نیز جاریست. البته با این توضیح که همه ساله این عدم هماهنگی وجود ندارد و گاهاً اعیاد اهل سنت با زمان اعلام شده سراسری انجام می‌شود. و در داخل جامعه‌ی اهل سنت به خاطر پراکندگی و نبودن هیئت افتاء عمومی که دارای مقبولیت اکثریت در داخل خود جامعه‌ی اهل سنت باشد نیز اختلافاتی را در زمان اعلام اعیاد به وجود می‌آورد که این خود بحثی جداگانه است. اما شاید برای بسیاری از دوستان که به فقه اهل سنت آشنائی چندانی ندارند، جای سوال باشد که چرا اکثریت اهل سنت طبق اعلام رسمی حکومت در ایران مناسبات عبادی خود از جمله نماز عیدین را انجام نمی‌دهد.
برای جواب این سوال باید گفت که نماز عیدین و اعلام روز اول رمضان و یا هر مناسبت مذهبی دیگر صرفاً عبادی بوده و ربطی به امور سیاسی ندارد و اگر فقط یک ذره تبعیت از امور سیاسی در چهارچوب جغرافیای مرزی کشور در آن شرعاً جواز دخالت داشت یقیناً اهل سنت از اعلام رسمی حکومتی ایران خارج نمی‌شد زیرا اهل سنت در ایران خود را از هر ایرانی ایرانی‌تر می‌داند و عشق به ایران و وحدت و یکپارچگی در همه امورات آن در قلب هر سُنی مذهب ایرانی جاریست. طبق قانون اساسی اهل سنت در اجرای مناسبات و عبادات مذهبی خود آزادند و یقیناً هماهنگ نبودن اکثریت اهل سنت در تعیین زمان روزه و یا اعیاد خلاف قانون نبوده بلکه کاملاً قانونی است و کاملاً به جا بود اگر دولتمردان روزهای عید را در مناطق سنی‌نشین طبق خواستار اکثریت آنها تعطیل می‌کردند.
رؤیت هلال، ربطی به مرزهای جغرافی که استعمار غرب آن را بنا نهاده ندارد، بلکه در نظر بسیاری از علمای اهل سنت در هر نقطه‌ی جهان ماه رؤیت شود برای بقیه‌ی کره‌ی زمین کفایت می‌کند، چنانکه امام ابوحنیفه و امام مالک و امام احمد (رحمهم الله تعالی) بر این باورند که هلال در هر جای دنیا دیده شود (با چشم مسلح و غیر مسلح) برای همه‌ی مسلمانان جهان قابل قبول است و اختلاف و اتحاد مطالع به طور کلی مطرح نیست. (بدایة المجتهد، ابن‌رشد، ج1، ص288؛ مغنی، ابن‌قدامه، ج3، ص7). ولی با این وجود برداران احناف در منطقه بلوچستان تحت نظارت دارلعلوم مکی زاهدان و سایر مدارس علوم دینی رصد هلال در منطقه خود را انجام داده و گاهاً بنابر اساس شواهد خود آغاز روزه و یا اقامه نماز اعیاد را انجام می‌دهند و احناف خراسان و مناطق ترکمن‌نیشن نیز از آنها طبعیت می‌کنند. و اما عده‌ای از علما از جمله، شافیعه نیز معتقد به اختلاف مطلع می‌باشند که طبق قاعده اختلاف مطلع غرب ایران یعنی مناطق کُردنشین با کشورهای عربی و حاشیه‌ی \"خلیج\" در یک مدار می‌باشد. و چون هر مدار هشت درجه‌ی فلکی می‌باشد و خورشید مسافت هر درجه را در چهار دقیقه طی می‌کند در نیتجه اگر ماه در نقطه‌ای در مناطق هم مدار که اختلاف طلوع و غروب آنها 32 دقیقه باشد رؤیت شود برای آن نقطه نیز شرعاً رؤیت محسوب می‌شود. چنانکه این موضوع را علمای بزرگواری هچون استاد علامه عبدالکریم مدرس و نیر علامه محمد ربیعی، علامه عبد الله احمدیان و... چنانکه می‌فرمایند در مورد اتحاد مطلع یا اختلاف آن ابومخرمة از امام نووی نقل می‌کند: اگر دو شهر از حیث طلوع و غروب آفتاب هشت درجه فلکی یا کمتر از آن فاصله داشته باشند هم مطلع هستند پس اگر هلال در یکی از آنها دیده شود در دیگری نیز قابل رؤیت است اما اگر فاصله بیشتر از هشت درجه‌ی فلکی باشد یقیناً مطلعشان جداست و هم مطلع نیستند.
اخیراً اداره‌ی اوقاف استان کُردستان در نامه‌ای از هیئت امنای مساجد خواسته که از برگزاری هرگونه نماز عید به صورت متفرقه خوداری نموده و با اعلام سراسری در کشور هماهنگ باشند. و جمعی از ائمه‌ی جمعه و جماعتی که اکثراً عضو سازمان دایره‌ی روحانیت وابسته به حکومت می‌باشند نیز با صدور بیانیه‌ای خواستار آن شده‌اند که مردم منتظر افتای آنها برای اعیاد باشند.
این نگاشته‌ها در حالی ارسال می‌گردد که اکثر مساجد اهل سنت غرب کشور در سال‌های اخیر بدون توجه به اعلام رسمی حکومت همزمان با سایر کشورهای اسلامی نماز عید را برگزار کرده و اکثریت مردم در این نمازها شرکت می‌کنند. این وضعیت عدم هماهنگی که در مناطق سنی‌نیشن جنوب کشور، بلوچستان، خراسان، ترکمن‌صحرا و ... نیز جاریست. البته با این توضیح که همه ساله این عدم هماهنگی وجود ندارد و گاهاً اعیاد اهل سنت با زمان اعلام شده سراسری انجام می‌شود. و در داخل جامعه‌ی اهل سنت به خاطر پراکندگی و نبودن هیئت افتاء عمومی که دارای مقبولیت اکثریت در داخل خود جامعه‌ی اهل سنت باشد نیز اختلافاتی را در زمان اعلام اعیاد به وجود می‌آورد که این خود بحثی جداگانه است. اما شاید برای بسیاری از دوستان که به فقه اهل سنت آشنائی چندانی ندارند، جای سوال باشد که چرا اکثریت اهل سنت طبق اعلام رسمی حکومت در ایران مناسبات عبادی خود از جمله نماز عیدین را انجام نمی‌دهد.
برای جواب این سوال باید گفت که نماز عیدین و اعلام روز اول رمضان و یا هر مناسبت مذهبی دیگر صرفاً عبادی بوده و ربطی به امور سیاسی ندارد و اگر فقط یک ذره تبعیت از امور سیاسی در چهارچوب جغرافیای مرزی کشور در آن شرعاً جواز دخالت داشت یقیناً اهل سنت از اعلام رسمی حکومتی ایران خارج نمی‌شد زیرا اهل سنت در ایران خود را از هر ایرانی ایرانی‌تر می‌داند و عشق به ایران و وحدت و یکپارچگی در همه امورات آن در قلب هر سُنی مذهب ایرانی جاریست. طبق قانون اساسی اهل سنت در اجرای مناسبات و عبادات مذهبی خود آزادند و یقیناً هماهنگ نبودن اکثریت اهل سنت در تعیین زمان روزه و یا اعیاد خلاف قانون نبوده بلکه کاملاً قانونی است و کاملاً به جا بود اگر دولتمردان روزهای عید را در مناطق سنی‌نشین طبق خواستار اکثریت آنها تعطیل می‌کردند.
رؤیت هلال، ربطی به مرزهای جغرافی که استعمار غرب آن را بنا نهاده ندارد، بلکه در نظر بسیاری از علمای اهل سنت در هر نقطه‌ی جهان ماه رؤیت شود برای بقیه‌ی کره‌ی زمین کفایت می‌کند، چنانکه امام ابوحنیفه و امام مالک و امام احمد (رحمهم الله تعالی) بر این باورند که هلال در هر جای دنیا دیده شود (با چشم مسلح و غیر مسلح) برای همه‌ی مسلمانان جهان قابل قبول است و اختلاف و اتحاد مطالع به طور کلی مطرح نیست. (بدایة المجتهد، ابن‌رشد، ج1، ص288؛ مغنی، ابن‌قدامه، ج3، ص7). ولی با این وجود برداران احناف در منطقه بلوچستان تحت نظارت دارلعلوم مکی زاهدان و سایر مدارس علوم دینی رصد هلال در منطقه خود را انجام داده و گاهاً بنابر اساس شواهد خود آغاز روزه و یا اقامه نماز اعیاد را انجام می‌دهند و احناف خراسان و مناطق ترکمن‌نیشن نیز از آنها طبعیت می‌کنند. و اما عده‌ای از علما از جمله، شافیعه نیز معتقد به اختلاف مطلع می‌باشند که طبق قاعده اختلاف مطلع غرب ایران یعنی مناطق کُردنشین با کشورهای عربی و حاشیه‌ی \"خلیج\" در یک مدار می‌باشد. و چون هر مدار هشت درجه‌ی فلکی می‌باشد و خورشید مسافت هر درجه را در چهار دقیقه طی می‌کند در نیتجه اگر ماه در نقطه‌ای در مناطق هم مدار که اختلاف طلوع و غروب آنها 32 دقیقه باشد رؤیت شود برای آن نقطه نیز شرعاً رؤیت محسوب می‌شود. چنانکه این موضوع را علمای بزرگواری هچون استاد علامه عبدالکریم مدرس و نیر علامه محمد ربیعی، علامه عبد الله احمدیان و... چنانکه می‌فرمایند در مورد اتحاد مطلع یا اختلاف آن ابومخرمة از امام نووی نقل می‌کند: اگر دو شهر از حیث طلوع و غروب آفتاب هشت درجه فلکی یا کمتر از آن فاصله داشته باشند هم مطلع هستند پس اگر هلال در یکی از آنها دیده شود در دیگری نیز قابل رؤیت است اما اگر فاصله بیشتر از هشت درجه‌ی فلکی باشد یقیناً مطلعشان جداست و هم مطلع نیستند.
