سانترالیزم ایدئولوژیک پ ک ک و تغییر رهبر پژاک

سهراب کریمی

مقدمە: اولین تماسهای پ ک ک با کردستان ایران بە دنبال دستگیری اوجالان و شناختن این سازمان از سوی رسانەهای ایران شروع شد و با ترجمە چند کتاب از نویسندگان ترک همچون یالچین کوچوک بسیاری از فعالین کرد با افکار پکک آشنا شدند.

و با نقل مکان رهبران پ ک ک بە قندیل و مرزهای ایران بسیاری از فعالیین کرد کردستان ایران سفرهای بە قندل کردە و با سران این سازمان تماس برقرار کردند، این مصادف بود با فشارهای بی امان جمهوری اسلامی بە احزاب کرد روژهلات.

احزاب کرد روژهلات در اوج رکود خود بودند خواستەهای پی در پی فعالین کرد برای پشتیبانی پکک از کردهای ایران باعث اختلاف نظرهای بین کادر رهبری پ.ک.ک شد کە از سوی عثمان اوجلان خواستار تأسیس شاخەهای پکک در بخشهای دیگر کردستان بود از سوی دیگر جمیل بایک با این پیشنهاد مخالف بود (عثمان اوجلان در مصاحبەهای خود بە این مسألە اشارە می کند) اما در نهایت جمیل باییک با شرط اینکە رهبری پژاک نباید در قندیل باشد موافقت می کند.

و حزب حیات آزاد کردستان با همکاری کادرهای قدیمی احزاب کرد ایران بویژە کادرهای حزب دمکرات تأسیس اما در نهایت این افراد از پ ک ک راندە میشوند.

و بدلیل عدم ریسک امنیتی پکک از جانب نیروهای امنیتی جمهوری اسلامی، بە سهولت برنامەهای خود را بە صورت کتاب و نشریات در اختیار مردم کردستان ایران بویژە دانشجویان و فعالین قرار می داد اما اهمیت موضوع در این است کە این پ ک ک نبود کە طرح تأسیس پژاک را در برنامە خود داشت بلکە این پیشنهاد فعالین کرد ایران بود کە در حال حاضر هم این افراد خود در قید حیات هستند و اغلب آنها هم دیگر ارتباطی با پکک ندارد امیدوارم این افراد بتوانند جزئیات این تحولات را بازگو کنند.

اما آنچە کە فعالین کرد از پکک می خواستند نە آلترناتیو سازی برای احزاب کرد دیگر بود بلکە برای ادامە جنبش کردها بود اما با تحلیلی کاملا سطحی.

ابتدا سیاستهای پ ک ک این بود کە با انتقاد از احزاب اصلی کردستان جای پای برای خود باز کند و بیشتر حملات پکک در واقع فعالیتهای خود را علیە احزاب کرد آغاز کرد تا جمهوری اسلامی ایران، \"شاید بە خاطر اینکە بتواند از حساسیتهای نیروهای امنیتی کم کند\"و سیاستهای پکک در کردستان ایران بیشتر حول محور مسألە ملی کرد بود تا مسائل طبقاتی ، هر چند در چندین مقالە بە صورت مفصل بە این موصوع پرداختە شدە است کە از نظر سیاستهای استراتژیک و راهبردی سیاستهای پ ک ک در کردستان ایران نمی تواند دست آوردی برای کردها در ایران داشتە باشد و درنهایت کسانی کە بە پ ک ک امید بستەاند کە در کردستان ایران بتواند حرکتی از نوع حرکت پ ک ک در ترکیە را راه بندازد یک انتظاار عبث است .

در روزهای گذشتە بە صورت غیر منتظرەای کنگرەی پژاک گرفتە شد کە منجر بە تغییر رهبری پژاک شد، و رحمان حاجی احمدی جای خود را سیامند معینی داد.

حاجی احمدی از کادرهای پیشین در رهبری حزب دمکرات کردستان ایران بود و بیشتر چهرای ملی و راست خود را نشان میداد و اما سیامند معینی از خانوادەای شناختە شدە کە پدر ایشان از جناح چپ حزب دمکرات بودە و بە دلیل بالا گرفتن اختلافات سلیمان معیمی با ملا مصطفی و بە دنبال مشاجرای رودر رو بین این دو نفر توسط بادیگاردهای ملا مصطفی کشتە میشود و جنازە سلیمان معینی بە حکومت وقت ایران تحویل دادە می شود کە نیروهای امنیتی ایران شاهنشاهی در یک نمایش شرم آور جسد ایشان در شهرهای کردستان بە نمایش میگذارند.

اما سیامند معینی با گرایشات چپگرایانە بە دنبال انقلاب ١٣٥٧ عضو سازمانی انقلابی کردستان کوملە میشود و هنوز هم در تحلیلهای خود از مفاهیم مارکسیستی استفادە می کند. آیا این جابجای تغییری در سیاستهای پ ک ک در کردستان ایران است؟ و آیا رهبر جدید پژاک می تواند سیاستی مسقل از پکک اتخاذ کند؟ و آیا پ ک ک بە دنبال تحولات اخیر کردستان ایران سیاست جدیدی را دنبال می کند؟ سعی بر این است در این یادداشت بە این پرسشها پاسخی دادە شود.

اغلب اعضای روژهلاتی پکک از اعضای احزاب دمکرات و کوملە هستند و هنوز هم این این اعضا بر طبق گذشتە خود عمل می کنند یعنی افراد با بگراوند دمکرات اغلب بە مسائل ملی کرد کرد علاقمند هستند و اعضای با بگراوند کوملە بیشتر بە مسائل طبقاتی گرایش دارند.

از زمان روی کار آمدن پژاک تا سالهای ٢٠١٢و بحران سوریە سیاستهای پکک بیشتر بر این روند استوار بود کە بتواند پژاک را همچون جریان رۆژهەلاتی توسط دیگر احزاب بە رسمیت شناختە شود اما تا بە حال هم این شاخە پ ک ک توسط احزاب عمدە بە صورت رسمی شناختە نشدە است.

در سال ٢٠١٢ طرفدارن پکک برای تقویت خود در روژهلات از اخبار و تحولات کردستان سوریە علیە احزاب کردستان ایران استفادە میکردند.

از جانب مقابل هم پ ک ک و هوداران روژهلاتی آن توسط فعالین کرد و اعضای احزاب کردستان روژهەلات بە فراموش کردن مسألە کرد در ایران متهم می کردند تا جای کە این اختلافات بە واقعەی کیلە شین ختم شد.

حزب دمکرات کردستان ایران از سالها پیش بە دنبال گذار از موقعیت نامطلوب خود در کمپهای این حزب بود کە با تحولات منطقەای اخیر توانست بخشی از نیروهای خود را بە مرزهای ایران منتقل کند و با ابتکار عمل غیر منتظرەای توانست معادلات منطقە را دستخوش تحول کند و با نامگذاری برنامەهای خود بە نام راسان عملا ابتکار عمل بیشتری را بدست آورد.

با شروع راسان بار دیگر کردستان ایران در صدر خبرهای رسانەای ظاهر شد و همچنین تکاپوی بیشتر سیاسی و دیپلماسی در بین احزاب کرد روی داد.

واین باعث شدە کە بیشتر نیروها و فعالینی کە دغدغە مسألە ملی دمکراتیک کرد در اولویت کاری آنهاست بیشتر بە حزب دمکرات نزدیک شوند و حتی از اقدام حزب پشتیبانی بکنند.

این تغییر نقش تعیین کنندەای در کم رنگ شدن پ ک ک در کردستان ایران داشت چرا کە بە گفتە بسیاری از هودارن پ ک ک نزدیک شدن خود بە پ ک ک را از روی ناچاری و در غیاب فعالیتهای احزاب اصلی کردستان ایران برگزیدەاند.

جریان چپ در کردستان در چند دهە گذشتە بیشتر توسط سازامان زحمتکشان کردستان کوملە نمایندگی میشد در تحولات اخیر هنوز حرکتی عملی از نوع آنچە کە حزب دمکرات انجام دادەاست از خود نشان ندادە است.

و انتظار می رود با شروع فعالیتهای کوملە بسیاری از هوادارن چپ گرای پ ک ک بار دیگر بە طرف کوملە متمایل شوند.

حزب دمکرات کردستان ایران با حرکتهای اخیر خود بار دیگر نشان داد کە همچنان جریان اصلی در کردستان ایران است و هر موقع بخواهد میتواند ابتکار عمل را بدست گیرد و این حرکت حزب دمکرات، هوادارن پ ک ک در روژهلات را تا حد بسیار زیادی کم رنگ کرد و برای آنها آشکار شد نمی توانند آلترناتیو برای جریان ملی دمکراتیک کردستان بشوند و پ ک ک بعد از این تحولات بە چند فعالیت مسلحانە پرداخت اما این فعالیتها تقریبا تأثیری در تحولات نداشت و بە صورتی در موضع واکنش بە راسان تلقی میشد.

این برای جناح چپگرای هواداران پکک خوشایند نبود و بدنبال مصاحبەهای اخیر رحمان حاجی احمدی و بازتاب منفی آن در رسانەها و شبکەهای اجتماعی جناح چپگرای هواداران پ ک ک در روژهلات را علیە او بسیج کرد و با روی کار آمدن چهرەای چپگرای با بگراوند کوملە سعی می کنند کە خود را بە عنوان نیروی از جناح چپ در کردستان ایران حفظ کنند. و این بستگی بە فعالیتهای کوملە در آیندە دارد.

در ١٠ سال گذشتە نشان دادە شدە است کە پ ک ک در واقع هنگامی بخواهد در کردستان ایران سیاستی را اعمال کند بە نام پژاک و اخیرا کودار آن را عملی می کند و پژاک هیچگاە تصمیم مستقلی از پ ک ک نگرفتە است و با تغییر رهبری آن هم هیچ تغییری در اصل دادە نمیشود و با وجود تضاد منافع کە کردهای ایران با کردهای دگیر بخشهای کردستان خصوصا کردستان ترکیە دارد یک بار هم تفاوتی حتی در بیان، بین رهبران پژاک و پکک مشاهدە نشدە است. و سیاستهای کلی و اصلی پژاک در واقع توسط پ ک ک اتخاذ میشود.

با تغییر رهبری پژاک تنها برای مدتی می تونند همچون کار تبلیغی استفادە رسانەای داشتە باشد و با برجستە کردن فرزند سلیمان معینی اختلافات فضای مجازی و رسانەای با پارتی را پیش بکشند و این خود تنها مقاومتی در برابر بە حاشیە رانی بیش از پیش است.

در آغاز تأسیس پژاک هم چنانکە اسناد نشان می دهد اجازە اقامت بە رهبری پژاک در قندیل دادە نشد و در همان ابتدا تصمیم بر این بود رهبری پژاک باید در اروپا باشد و این اجازە هم بە احتمال قریب بە یقین بە معینی دادە نمیشود و این رهبری بیشتر حالت تشریفاتی خواهد داشت
لذا افرادی چون آقای سیامند معینی هم نمی تواند در برابر هژمونی کادر رهبری پکک تصمیمی مستقل از خود بگیرد همچنانکە صالح مسلم هم در کردستان سوریە با وجود تلاشهای زیادی برای رسیدن بە توافق با پارتی نتوانست کاری از پیش ببرد.

سیاست سانترالیستی پ ک ک در تصمیمگیریهای کلان از مشخصات اصلی پ ک ک است و بدون این سیاست نمی تواند بە حیات خود ادامە داهد چرا کە پ ک ک یک سازمان ایدئولوژیک و رهبر محور است اگر چە رهبر این سازمان در زندان است اما وجود معنوی عبداللە اوجالان همچنان ملموس است از سوی دیگر توان بحرانسازی پ ک ک می تواند این سانترالیسم را حفظ کند و در جریان این بحران سازیها بحرانهای درونی خود را تصمیم گیری حل کند و نیز رهبران این سازمان افرادی مشخص هستند سالها با هم در تعامل بودە اند و بر سر مسائل کلی بە یک توافق کلی رسیدەاند در نتیجە هیچ شاخەای از پ ک ک نمیتواند تصمیمی بر خلاف کادر رهبری این حزب بگیرد حتی این مشکل اساسی هەدەپە با پ ک ک هنوز حل نشدە است و اگر چە سانترالیزم ایدئولوژیک، پ ک ک را منسجم نشان میدهد اما در قبال حل دمکراتیک مسألە کرد در ترکیە مانع اصلی است چرا کە با وجود حزبی همچون هەدەپە اما تصمیمگیری کلان باید در دست رهبری پ ک ک باشد اگر چە بعضی از سران هەدەپە خواستار مشارکت بیشتر این حزب در پیشبرد صلح بودند اما پ ک ک با ادامە درگیریها توانست عملا هەدەپە را بە حاشیە براند و قبول تصمیم گیری بە شیوەی دمکراتیک با موجودیت ساختاری و ایدئولوژیکی پ ک ک در تضاد میباشد. بنابراین چهرەای همچون سیامند معینی هم نمی تواند بیشتر از حاجی احمدی نقشی در تصمیم گیریهای پ ک ک داشتە باشد هرچند می تواند استفادە رسانەای بیشتری از او بکنند چرا کە توان سخنوری حاجی احمدی ضعیف است و هر کسی می تواند نقشی بهتر از او ایفا کند.

در نهایت می توان گفت کە پکک حاصل روند تاریخی گفتمان کردها در روژهلات نیست و هیچگاە نمی تواند در تحولات کردستان ایران نقشی تأثیر گذار بازی کند و پ ک ک می خواهد با بە کار گیری افراد چون سیامند معینی تاحدودی و البتە ظاهرا خود بە این روند تاریخی نزدیک کند و چنانچە در کردستان خلا جریان سیاسی بود پ ک ک شاید میتوانست این روند تاریخی را بە نفع خود مصادرە کند اما برآیند این روند تاریخی یعنی احزاب کردستان ایران فعالانە در عرصە هستند و مستقیما بربستر این روند تاریخی شناور هستند .

شاید اگر انشعاب در حزب دمکرات رخ نمی داد در جریان تحولات اخیر حزب دمکرات کردستان ایران احتمالا می توانست مدلی برای دیگر احزاب کرد در دیگر قسمتهای کردستان خصوصا کردستان ترکیە و سوریە بشوند چراکە گفتمان ملی دمکراتیک کرد اگر چە در کردستان ترکیە انسجامی سازمانی ندارد اما دغدغە بسیاری از فعالین کردی است کە از سیاستهای ایدئولوژیک پکک خستە شدەاند لذا با توجە بە بنیاد قوی و تاریخی حرکت ملی دمکراتیک کرد جریانی دیگر نمی تواند در کردستان ایران با ایدئولوژی وارداتی چپگرایانە کاری از پیش ببرد، چرا کە چشمنداز آیندە گفتمان ملی دمکراتیک یک سیستم دمکراتیک بە شیوە غربی آن می باشد کە در این سیستم تنها جریاناتی میتوانند در سیاست مشارکت داشتە باشند کە قاعدەی سیاست در سیستم دمکراتیک را قبول کند اما پ ک ک چە در ترکیە و چە در کردستان سوریە نشان دادە است کە سیستمی خلقی و تکساخت را در چشمنداز خود دارد این دقیقا در مقابل چشمنداز گفتمان ملی دمکراتیک قرار دارد و پکک حتی تمام نقاط مشترک خود با جریان ملی دمکراتیک از بین بردە است از نمادها و اسمها گرفتە تا مفصلبندی زبانی و مفهومی بسیاری از هواداران پ ک ک در کردستان ایران هنوز عمیق بە این تضادها پی نبردە اند و با روشن شدن بیشتر این مسائل انتظار میرود کە حجم هواداران پ ک ک کم و کمتر شود،

برای مثال در مصاحبە سیامند معینی با نوروز تی وی ایشان توان پاسخگوی بە برنامە اقتصادی مدنظر خود در دورە جهانی شدن اقتصاد را نداشت ایشان از یک سو بە سیستم کاپیتالیستی حملە می کند از سوی دیگر خواستار تعامل با این سیستم اقتصادی است در واقع میتون گفت کە ایشان هنوز با تحلیلی مارکسیستی در جهت منافع ملی کرد دچار تناقض می شود و یا در قبال سیاستهای داخلی کردستان میخواهد ایدئولوژیک عمل کند از سوی دیگر در برابر قدرتهای جهانی سیاست پراگماتیستی را در پیش بگیرد تا زمانی کە بە اقتدار داخلی آنها لطمەای وارد نشود، کە این خود ازاز مدلهای ایدئولوژیکی چون ایران و چین است. پ ک ک خوب می داند کە نمی تواند نقشی در تحولات آیندە کردستان ایران داشتە باشد اما بە دو منظور از کودار و پژاک استفادە می کند یکی برای مانور تبلیغاتی در کردستان ترکیە و دیگری برای احتمال خلا قدرت در تهران کە بتوند از طریق جنگ مسلحانە اراضیی در کردستان ایران را در دست بگیرد هر چند کە فعالیتهای تبلیغی پ ک ک باعث شدە بود کە هوداران این جریان بیشتر بە تحولات بخشهای دیگر کردستان از جملە کردستان ترکیە و کردستان ترکیە توجە کنند و اخبار این تحولات را انعکاس دهند و در نتیجە مسألە کرد در ایران را فراموش کنند کە این خود در نهایت بە نفع کردهای روژهلات نیست.

نتیجەی نهای این یاداشت این است پ ک ک با انتخاب سیامند معینی بە جای رحمان حاجی احمدی تغییر ملموسی در سیاستهای این سازمان دادە نمی شود این جابجای تنها برای اقناع هوداران خود در کردستان ایران بودە است، با انتخاب چهرەای چپ گرا تنها میخواهد از خلا ناشی از کم تحرکی احزاب چپ پایگاهی در میان این جریانات داشتە باشد در نهایت می توان گفت در آیندەی کردستان ایران پ ک ک نمی تواند نقشی کار ساز ایفا کند.

نظر نویسنده بازتاب دیدگاه آژانس خبررسانی کُردپا نمی‌باشد.