اشتباه محاسباتی دیگری توسط پ.ک.ک در سوریه؟
14:07 - 18 مرداد 1397
Unknown Author
رامان قوامی
مادامی که کردها از لحاظ سیاسی به رسمیت شناخته نشده‌اند، خطر سقوط آنها توسط آمریکا یا سایر کشورها به میزان بالایی وجود خواهد داشت.
به دلیل فشاری که از جانب ترکیه به آمریکا در رابطه با حمایت از گروه نظامیان کرد معروف به واحدهای حفاظت از مردم (ی.پ.گ) وارد می‌شود، این احتمال وجود دارد که کردها در سوریه به عقب رانده شوند یا اینکه مرز آنها محدود به غرب فرات شود. این امر می‌تواند باعث خدشه‌دار شدن بیشتر رهبریت کُرد در بین کردها شود، بخصوص بعد از از دست دادن عفرین به ترکیه.
این خطرات باعث شده‌اند تا حزب کارگران کردستان (پ.ک.ک) به دنبال راهی برای توافق با رییس جمهور سوریه بشار اسد باشند.
طی مذاکرات متعدد و شکست خورده یی که برای دستیابی برای راه حلی سیاسی به منظور حل بحران سوریه برگزار شده است، کردها هیچگاه صاحب جایگاهی نبوده اند. آنها هیچگاه از لحاظ سیاسی از سوی هیچ طرفی به رسمیت شناخته نشده اند و فقط از آنها در راه مبارزه با داعش استفاده شده است. در این زمینه رهبریت کرد در سوریه بیش از هرکس دیگری مقصر ماجرا می باشد،زیرا آنها از سال ٢٠١١ استراتژی بلند مدت مشخصی اتخاذ نکرده و به طور مکرر خود را در حاشیه قرار داده‌اند.
در نتیجه این احتمال میرود که بعد از جنگ کردها امتیازات قابل توجهی به دست نیاورند، زیرا سیاست‌های آنها توسط پ.ک.ک طراحی و عملی می‌شود، حزبی که تمرکز اصلیش رویارویی با ترکیه است و جهت دهی و حرکت آن تحت تاثیر روابط عمیق اما پیچیده با ایران است. این سیاست دارای اشکالات اساسی است زیرا چنین سیاستی نیروهای ژیوپولوتیکی را که در میدان رقابت سوریه وجود دارند لحاظ نمی‌کند تا از آن طریق حقوق آینده‌ی خود را تضمین کند.
در رابطه با ارتباط پ.ک.ک و ایران، سالها پیش جمیل بایک فرمانده‌ی این حزب نقل قولی را ذکر کرد که در ملاقاتی بین سران ایران و رهبریت پ.ک.ک به آن اشاره شده بود: \"آیا می‌دانید دیدگاه آیت الله خمینی در رابطه با پ.ک.ک چه بود؟ او به سران ایران میگفت که پ.ک.ک مانند آتش است. اگر زیاد به آن نزدیک شوید شاید شما را بسوزاند، اما اگر خیلی از آن دور شوید شاید نسبت به شما سرد شود\".
از دهه‌ی هشتاد میلادی این ذهنیت پ.ک.ک نسبت به ایران بوده است و هر دو طرف به دنبال اختلافات و درگیرهای جدی نبوده‌اند. این شکل از ارتباط کمک شایانی به حفظ و نجات رژیم اسد کرده است. کردها هیچگاه با سایر گروههای مخالف اسد وارد ائتلاف نشدند، یا شاید به دلیل نفوذ ایران در توافق سه طرفه‌ی ایران-اسد-پ ک ک در سال ٢٠١١ باشد.
در نتیجه گروههای مخالف سوری هر نوع حقی را برای کردها رد کرده‌اند. این به واسطه‌ی نقش ایران بود که انقلاب سوریه را از مبارزه‌ی مردم علیه اسد به جنگ بین سنی و شیعه تغییر داد که این باعث ماندگاری اسد در قدرت شد.
بعد از هشت سال جنگ خونین، تنها اپوزیسیون سوریه نیست که احساس بازنده بودن می‌کند، کردها هم که کمک شایانی به ائتلاف بین‌المللی در راستای مبارزه با داعش کردند هم احساس نادیده شدن توسط غرب را دارند.
یکی از مقامات کرد که نخواست نامش فاش شود به من گفت: \"از کردها در رابطه با گشت مرزبانی در منبج هیج نظرخواهی نشد. از دید آمریکا و ترکیه این منطقه بعنوان نقشه‌ی راه شناخته می‌شود. اهالی منبج، رقه و دیر الزور مخالف مسئولیت گرفتن کردها در امور شهریشان هستند. آنها ما را بعنوان گروهی می‌شناسند که آنها را از دست داعش نجات داده‌ایم و الان می‌بایست آنجا را ترک کنیم. رهبریت کرد هیچ برنامه‌یی برای دوران پسا-داعش نداشت و بعد از قربانی کردن هزاران کرد، مردم و ائتلاف جهانی مشارکت ما را در مناطق مذکور کتمان می‌کنند\".
صبح روز ٢٧ جولای اعلام شد که کردها بصورت رسمی وارد مذاکره با اسد برای دستیابی به توافق شده‌اند. طبق منابع قبل از اعلامیه‌ی بیست و هفت جولای، کوردها در رابطه با مناطق عربی که در اختیار کردها بود به توافق رسیده بودند، اما صالح مسلم اعلام کرد که کردها با اسد مذاکره یی نخواهند داشت، مگر در صورتی که آنها به توافقی برسند که طبق آن در سیستم سیاسی آینده حقوق کردها به رسمیت شناخته می‌شود. اما طبق منابعی که در اختیار نویسنده بوده، چنین مذاکراتی قبل از اعلامیه‌ی صالح مسلم شروع شده بود. طبق منبع مذکور: \" نخست اسد تمایلی به مذاکره با کردها نداشت، مگر در صورتیکه کردها حاضر به پس دادن ماطق عرب نشین و همچنین مرزهای ترکیه-سوریه بودند، اما با فشار ایران مذاکرات از روز یک جولای آغاز شد. ایران در رابطه با آینده‌ی خود در سوریه نگران است، بخصوص در مورد دیروالزور که از نقاط استراتژیک برای ایران محسوب می‌شود و این منطقه در اختیار و کنترل ما است\". بار دیگر آشکار می‌شود که نه پ.ی.د، بلکه این پ.ک.ک است که مسئولیت سیاست گذاری در مناطق کوردی سوریه را به عهده دارد.
مشکل این امر که پ.ک.ک تنها نهاد مسول سیاست گذاری در مناطق کردی سوریه می‌باشد این است که تمرکز آنها فقط بر روی مقابله با ترکیه است، نکته‌یی که ایران به خوبی به آن واقف است. در حال حاضر هم ایران با استفاده از پ.ک.ک و به قیمت محروم کردن کردها از حقوق واقعیشان در حال تثبیت خود در سوریه است . در واقع هم ایران هم پ.ک.ک با نگرانی مذاکرات در رابطه با آینده‌ی سوریه را بین ترکیه و آمریکا از یک طرف، و روسیه آمریکا را از طرف دیگر را دنبال می‌کنند.
همچنین با اتخاذ مواضع تند ترامپ در رابطه با ایران و همچنین بروز ناآرامی و اعتراضات در ایران، جمهوری اسلامی با استفاده از پ.ک.ک به دنبال استراتژی دو سویه هستند که هم موقعیت آنها در سوریه را حفظ کنند و همین که به ادامه‌ی قدرت خود در ایران ادامه دهند.
بنابراین ایران در حال نزدیک شدن و تقویت روابط خود با پ.ک.ک است تا برای مقابله با هر یورشی علیه سیاست‌هایش در منطقه متحدانی برای مقابله به مثل داشته باشد و همین که بتواند قدرت خود در داخل را حفظ کند.
لحاظ کردن این نکته هم بسیار مهم است که بعد از مذاکرات اسد و کردها، شاخه‌ی ایرانی پ.ک.ک (جامعه آزاد و دمکراتیک شرق کردستان-کودار) اعلامیه‌ی معنا داری را صادر کرد که در آن برای اولین بار عنوان شده بود که هدف و اولویت آنها براندازی رژیم جمهوری اسلامی نیست. همچنین اسد و کردها بر سر منابع نفتی حسکه به توافق رسیدند که به خوبی می‌توان نقش ایران را در چنین توافقی دید.
به نظر میرسد که پ.ک.ک قبل از دست دادن همه‌ی برگ‌های برنده‌اش چون کنترل مناطق عرب نشین و بیشتر منابع نفتی سوریه و مهم تر از همه عدم میدان دادن به ترکیه در سوریه، در پی توافقی با همدست ایران یعنی اسد است. در واقع آنگونه که آلدر خلیل (عضو کمیته‌ی اجرایی جنبش جامعه‌ی دموکراتیک) می‌گوید نیروهای کرد تمایل دارند با نیروهای اسد متحد شوند که خلیل از آنها با عنوان \"نیروهای آزادسازی\" نام می‌برد تا ازاین طریق بتوانند ادلب را از کنترل نیروهای سنی تحت حمایت ترکیه خارج کنند.
از نیروهای اسد با عنوان نیروهای آزاد سازی نام بردن کمی مبهم به نظر میرسد، زیرا آنها مرتکب قتل عام در سوریه شده‌اند و همچنین ید طولانی در سرکوب کردهای سوریه دارند، و این بار دیگر به خوبی نشان می‌دهد که دستور کار پ.ک.ک در سوریه مقابله با ترکیه است. پ.ک.ک در حال پی گیری هدف خود است در حالیکه حقوق سیاسی مورد نیاز کردها به تثبیت نرسیده است.
با اختصاص تمام توان و تمرکز خود برای مقابله با ترکیه، پ.ک.ک از این امر غافل مانده که نزاع سوری یک جنگ محوری و نیابتی است که در آن خیل عظیمی از نیروها و گروههای بین‌المللی و منطقه یی حضور دارند. در نتیجه و با در نظر گرفتن همه‌ی این عوامل پ.ک.ک برای ایران به منزله‌ی ابزاری است که در حال حاضر به آن نیاز دارد و اگر شرایط تغییر کند ممکن است آن را دور بیندازد. این اشتباه محاسباتی و استراتژیک دیگری از سوی پ.ک.ک است که با تمرکز بر مقابله با ترکیه از درک طبیعت چند وجهی جنگ سوریه غافل مانده است تا ازآن طریق بتواند حقوق کردهای سوریه را تثبیت نماید.
نظر نویسنده بازتاب دیدگاه آژانس خبررسانی کُردپا نمی‌باشد.
مادامی که کردها از لحاظ سیاسی به رسمیت شناخته نشده‌اند، خطر سقوط آنها توسط آمریکا یا سایر کشورها به میزان بالایی وجود خواهد داشت.
به دلیل فشاری که از جانب ترکیه به آمریکا در رابطه با حمایت از گروه نظامیان کرد معروف به واحدهای حفاظت از مردم (ی.پ.گ) وارد می‌شود، این احتمال وجود دارد که کردها در سوریه به عقب رانده شوند یا اینکه مرز آنها محدود به غرب فرات شود. این امر می‌تواند باعث خدشه‌دار شدن بیشتر رهبریت کُرد در بین کردها شود، بخصوص بعد از از دست دادن عفرین به ترکیه.
این خطرات باعث شده‌اند تا حزب کارگران کردستان (پ.ک.ک) به دنبال راهی برای توافق با رییس جمهور سوریه بشار اسد باشند.
طی مذاکرات متعدد و شکست خورده یی که برای دستیابی برای راه حلی سیاسی به منظور حل بحران سوریه برگزار شده است، کردها هیچگاه صاحب جایگاهی نبوده اند. آنها هیچگاه از لحاظ سیاسی از سوی هیچ طرفی به رسمیت شناخته نشده اند و فقط از آنها در راه مبارزه با داعش استفاده شده است. در این زمینه رهبریت کرد در سوریه بیش از هرکس دیگری مقصر ماجرا می باشد،زیرا آنها از سال ٢٠١١ استراتژی بلند مدت مشخصی اتخاذ نکرده و به طور مکرر خود را در حاشیه قرار داده‌اند.
در نتیجه این احتمال میرود که بعد از جنگ کردها امتیازات قابل توجهی به دست نیاورند، زیرا سیاست‌های آنها توسط پ.ک.ک طراحی و عملی می‌شود، حزبی که تمرکز اصلیش رویارویی با ترکیه است و جهت دهی و حرکت آن تحت تاثیر روابط عمیق اما پیچیده با ایران است. این سیاست دارای اشکالات اساسی است زیرا چنین سیاستی نیروهای ژیوپولوتیکی را که در میدان رقابت سوریه وجود دارند لحاظ نمی‌کند تا از آن طریق حقوق آینده‌ی خود را تضمین کند.
در رابطه با ارتباط پ.ک.ک و ایران، سالها پیش جمیل بایک فرمانده‌ی این حزب نقل قولی را ذکر کرد که در ملاقاتی بین سران ایران و رهبریت پ.ک.ک به آن اشاره شده بود: \"آیا می‌دانید دیدگاه آیت الله خمینی در رابطه با پ.ک.ک چه بود؟ او به سران ایران میگفت که پ.ک.ک مانند آتش است. اگر زیاد به آن نزدیک شوید شاید شما را بسوزاند، اما اگر خیلی از آن دور شوید شاید نسبت به شما سرد شود\".
از دهه‌ی هشتاد میلادی این ذهنیت پ.ک.ک نسبت به ایران بوده است و هر دو طرف به دنبال اختلافات و درگیرهای جدی نبوده‌اند. این شکل از ارتباط کمک شایانی به حفظ و نجات رژیم اسد کرده است. کردها هیچگاه با سایر گروههای مخالف اسد وارد ائتلاف نشدند، یا شاید به دلیل نفوذ ایران در توافق سه طرفه‌ی ایران-اسد-پ ک ک در سال ٢٠١١ باشد.
در نتیجه گروههای مخالف سوری هر نوع حقی را برای کردها رد کرده‌اند. این به واسطه‌ی نقش ایران بود که انقلاب سوریه را از مبارزه‌ی مردم علیه اسد به جنگ بین سنی و شیعه تغییر داد که این باعث ماندگاری اسد در قدرت شد.
بعد از هشت سال جنگ خونین، تنها اپوزیسیون سوریه نیست که احساس بازنده بودن می‌کند، کردها هم که کمک شایانی به ائتلاف بین‌المللی در راستای مبارزه با داعش کردند هم احساس نادیده شدن توسط غرب را دارند.
یکی از مقامات کرد که نخواست نامش فاش شود به من گفت: \"از کردها در رابطه با گشت مرزبانی در منبج هیج نظرخواهی نشد. از دید آمریکا و ترکیه این منطقه بعنوان نقشه‌ی راه شناخته می‌شود. اهالی منبج، رقه و دیر الزور مخالف مسئولیت گرفتن کردها در امور شهریشان هستند. آنها ما را بعنوان گروهی می‌شناسند که آنها را از دست داعش نجات داده‌ایم و الان می‌بایست آنجا را ترک کنیم. رهبریت کرد هیچ برنامه‌یی برای دوران پسا-داعش نداشت و بعد از قربانی کردن هزاران کرد، مردم و ائتلاف جهانی مشارکت ما را در مناطق مذکور کتمان می‌کنند\".
صبح روز ٢٧ جولای اعلام شد که کردها بصورت رسمی وارد مذاکره با اسد برای دستیابی به توافق شده‌اند. طبق منابع قبل از اعلامیه‌ی بیست و هفت جولای، کوردها در رابطه با مناطق عربی که در اختیار کردها بود به توافق رسیده بودند، اما صالح مسلم اعلام کرد که کردها با اسد مذاکره یی نخواهند داشت، مگر در صورتی که آنها به توافقی برسند که طبق آن در سیستم سیاسی آینده حقوق کردها به رسمیت شناخته می‌شود. اما طبق منابعی که در اختیار نویسنده بوده، چنین مذاکراتی قبل از اعلامیه‌ی صالح مسلم شروع شده بود. طبق منبع مذکور: \" نخست اسد تمایلی به مذاکره با کردها نداشت، مگر در صورتیکه کردها حاضر به پس دادن ماطق عرب نشین و همچنین مرزهای ترکیه-سوریه بودند، اما با فشار ایران مذاکرات از روز یک جولای آغاز شد. ایران در رابطه با آینده‌ی خود در سوریه نگران است، بخصوص در مورد دیروالزور که از نقاط استراتژیک برای ایران محسوب می‌شود و این منطقه در اختیار و کنترل ما است\". بار دیگر آشکار می‌شود که نه پ.ی.د، بلکه این پ.ک.ک است که مسئولیت سیاست گذاری در مناطق کوردی سوریه را به عهده دارد.
مشکل این امر که پ.ک.ک تنها نهاد مسول سیاست گذاری در مناطق کردی سوریه می‌باشد این است که تمرکز آنها فقط بر روی مقابله با ترکیه است، نکته‌یی که ایران به خوبی به آن واقف است. در حال حاضر هم ایران با استفاده از پ.ک.ک و به قیمت محروم کردن کردها از حقوق واقعیشان در حال تثبیت خود در سوریه است . در واقع هم ایران هم پ.ک.ک با نگرانی مذاکرات در رابطه با آینده‌ی سوریه را بین ترکیه و آمریکا از یک طرف، و روسیه آمریکا را از طرف دیگر را دنبال می‌کنند.
همچنین با اتخاذ مواضع تند ترامپ در رابطه با ایران و همچنین بروز ناآرامی و اعتراضات در ایران، جمهوری اسلامی با استفاده از پ.ک.ک به دنبال استراتژی دو سویه هستند که هم موقعیت آنها در سوریه را حفظ کنند و همین که به ادامه‌ی قدرت خود در ایران ادامه دهند.
بنابراین ایران در حال نزدیک شدن و تقویت روابط خود با پ.ک.ک است تا برای مقابله با هر یورشی علیه سیاست‌هایش در منطقه متحدانی برای مقابله به مثل داشته باشد و همین که بتواند قدرت خود در داخل را حفظ کند.
لحاظ کردن این نکته هم بسیار مهم است که بعد از مذاکرات اسد و کردها، شاخه‌ی ایرانی پ.ک.ک (جامعه آزاد و دمکراتیک شرق کردستان-کودار) اعلامیه‌ی معنا داری را صادر کرد که در آن برای اولین بار عنوان شده بود که هدف و اولویت آنها براندازی رژیم جمهوری اسلامی نیست. همچنین اسد و کردها بر سر منابع نفتی حسکه به توافق رسیدند که به خوبی می‌توان نقش ایران را در چنین توافقی دید.
به نظر میرسد که پ.ک.ک قبل از دست دادن همه‌ی برگ‌های برنده‌اش چون کنترل مناطق عرب نشین و بیشتر منابع نفتی سوریه و مهم تر از همه عدم میدان دادن به ترکیه در سوریه، در پی توافقی با همدست ایران یعنی اسد است. در واقع آنگونه که آلدر خلیل (عضو کمیته‌ی اجرایی جنبش جامعه‌ی دموکراتیک) می‌گوید نیروهای کرد تمایل دارند با نیروهای اسد متحد شوند که خلیل از آنها با عنوان \"نیروهای آزادسازی\" نام می‌برد تا ازاین طریق بتوانند ادلب را از کنترل نیروهای سنی تحت حمایت ترکیه خارج کنند.
از نیروهای اسد با عنوان نیروهای آزاد سازی نام بردن کمی مبهم به نظر میرسد، زیرا آنها مرتکب قتل عام در سوریه شده‌اند و همچنین ید طولانی در سرکوب کردهای سوریه دارند، و این بار دیگر به خوبی نشان می‌دهد که دستور کار پ.ک.ک در سوریه مقابله با ترکیه است. پ.ک.ک در حال پی گیری هدف خود است در حالیکه حقوق سیاسی مورد نیاز کردها به تثبیت نرسیده است.
با اختصاص تمام توان و تمرکز خود برای مقابله با ترکیه، پ.ک.ک از این امر غافل مانده که نزاع سوری یک جنگ محوری و نیابتی است که در آن خیل عظیمی از نیروها و گروههای بین‌المللی و منطقه یی حضور دارند. در نتیجه و با در نظر گرفتن همه‌ی این عوامل پ.ک.ک برای ایران به منزله‌ی ابزاری است که در حال حاضر به آن نیاز دارد و اگر شرایط تغییر کند ممکن است آن را دور بیندازد. این اشتباه محاسباتی و استراتژیک دیگری از سوی پ.ک.ک است که با تمرکز بر مقابله با ترکیه از درک طبیعت چند وجهی جنگ سوریه غافل مانده است تا ازآن طریق بتواند حقوق کردهای سوریه را تثبیت نماید.
نظر نویسنده بازتاب دیدگاه آژانس خبررسانی کُردپا نمی‌باشد.
