آغاز هجدهمین جشنواره بین‌المللی تئاتر خیابانی مریوان با سرود«خوایه وەتەن ئاوا کەی»
هجدهمین جشنواره بین‌المللی تئاتر خیابانی مریوان از روز یکشنبه چهارم آبان ۱۴۰۴ آغاز شد و تا هشتم آبان ادامه خواهد داشت. محور اصلی این دوره، حفاظت از محیط زیست است و در آن ۴۳ گروه نمایشی با ۱۰۷ اجرا حضور دارند، شامل هنرمندان و گروه‌هایی از سراسر ایران و کشورهای هند و تونس، با مشارکت اتنیک‌های مختلف ایران، در فضایی باز و مردمی که هزاران نفر از شهروندان مریوان در آن شرکت کردند.
افتتاح جشنواره با اجرای سرود مشهوری در کُردستان «خوایه وەتەن ئاوا کەی» آغاز شد و کارناوال هجدهم با نماد لک‌لک، یادآور صلح، امید و زندگی هماهنگ با طبیعت، جلوه‌ای ویژه یافت؛ به گونه‌ای که یک سازه چند‌متری لک‌لک در مسیر کارناوال حرکت کرد و صورتک‌های ساخته‌شده از کاغذ میان کودکان و بزرگسالان پخش شد.
رقص‌های کُردی «هه‌لپه‌رکی»، سرود و آوازهای اتنیک‌ها با لباس‌هاو موسیقی خودشان، جلوه‌ای چشم‌نواز و نمادی از تنوع فرهنگی ارائه کرد. اجراهای اصلی در مکان‌هایی مانند دریاچه زریبار، پارک شانو، پارک ملت و میدان باوه‌ره‌شی برگزار شد.
پیشینه تئاتر خیابانی مریوان؛
تئاتر خیابانی مریوان ریشه در آیین‌ها و سنت‌های نمایشی مردم این شهر دارد؛ اجراهای محلی مانند رقص‌ها، نمایش‌های آیینی و آیین‌های جمعی که در کوچه‌ها و میدان‌های مریوان برگزار می‌شدند، نخستین جلوه‌های این هنر بودند. مردم منطقه، با شور فرهنگی و ذوق نمایشی خود، پایه‌گذاران اصلی این جریان به شمار می‌آیند.
در دههٔ ۱۳۷۰ شمسی، این اجراهای مردمی کم‌کم شکل منظم‌تری به خود گرفتند و نخستین گردهمایی‌های نمایشی با حمایت هنرمندان محلی و انجمن‌های فرهنگی برگزار شد. در اوایل دههٔ ۱۳۸۰، این حرکت به‌صورت رسمی‌تری سازمان یافت و با همکاری ادارهٔ کل هنرهای نمایشی و هنرمندان مریوان، «جشنواره تئاتر خیابانی مریوان» پایه‌گذاری شد.
در ادامه، با استقبال گستردهٔ مردم و هنرمندان سراسر ایران، جشنواره هر سال توسعه یافت و از نیمهٔ دههٔ ۱۳۹۰ به بعد، با حضور گروه‌هایی از کشورهای دیگر مانند عراق، ترکیه و هند، عنوان بین‌المللی را به خود گرفت.
به این ترتیب، تئاتر خیابانی مریوان که از دل آیین‌ها و فرهنگ مردمی زاده شده بود، در گذر سه دهه، از اجراهای خودجوش محلی به یکی از مهم‌ترین رویدادهای تئاتر خیابانی در ایران و منطقه تبدیل شد.
لازم به ذکر است که در ایران و به‌ویژه در کردستان، بسیاری از حرکت‌های فرهنگی و مدنی با محدودیت شدید مواجه می‌شوند و انجمن‌ها و فعالیت‌های مردمی بارها با لغو مجوز یا ممانعت روبه‌رو شده‌اند. با این حال، تئاتر خیابانی مریوان به‌دلیل برگزاری سالانه و پایدار و استقبال گسترده مردم و هنرمندان است، از پذیرش و حمایت شهرداری، اداره ارشاد و انجمن هنرهای نمایشی برخوردار شد؛ زیرا نهادها آن را نه به عنوان یک حرکت اعتراضی بلکه به عنوان ابزاری برای «نشاط اجتماعی»، «انسجام فرهنگی» و «وفاق ملی» می‌بینند و اجرای آن برای نهادها کم‌ریسک، دارای بازده اجتماعی و اقتصادی واضح و فرصتی برای ارتقای تصویر منطقه محسوب می‌شود. در نتیجه ترکیب ریشه‌های مردمی، زبان هنری کم‌تنش و جذب مخاطب و گردشگر باعث شده است که این جشنواره برخلاف بسیاری از حرکت‌های دیگر ادامه یابد و به نمادی پایدار از فرهنگ و مشارکت مدنی در کردستان تبدیل شود.
لک‌لک: نماد صلح، امید و همزیستی مردم مریوان با طبیعت؛
لک‌لک سفید در مریوان نه‌تنها پرنده‌ای مهاجر، بلکه نماد همزیستی فرهنگی و زیست‌محیطی مردم این منطقه است. هر ساله، با فرا رسیدن بهار، لک‌لک‌ها به دریاچه زریبار و روستاهای اطراف مهاجرت می‌کنند و در کنار مردم، لانه‌سازی می‌کنند. این همزیستی، الگویی از احترام متقابل انسان و طبیعت است.
در باور مردم منطقه، لک‌لک‌ها نماد خوش‌اقبالی، صلح و هماهنگی با طبیعت هستند. این پرندگان با حضورشان در روستاها، به‌ویژه در دره‌تفی، به‌عنوان نمادهای امید و زندگی شناخته می‌شوند.
تنظیم؛ اوین مصطفی‌زاده
