۶ ماهه اول ۲۰۲۴؛ کشته و زخمی‌شدن ۱۴ شهروند مدنی بر اثر انفجار مین و مهمات جنگی
سازمان حقوق بشری کُردپا در یک رشته گزارش آماری به بارزترین موارد نقض حقوق بشر در کردستان ایران طی ۶ ماهه اول سال ۲۰۲۴ می‌پردازد. براساس آمار کُردپا در ۶ ماهه اول سال ۲۰۲۴ مجموع ۱۴ شهروند مدنی در کردستان ایران بر اثر انفجار مین و مهمات جنگی کشته و زخمی شده‌اند.
بازنمود کلی از این آمار؛
طی ۶ ماهه اول سال ۲۰۲۴ مجموع ۱۴ شهروند مدنی بر اثر انفجار مین و مهمات جنگی کشته و زخمی شده‌اند. (۵ کشته و ۹ زخمی).
۴ نفر از این افراد کولبر، یک نفر چوپان و ۹ تن از آنان شهروندان مدنی بوده‌اند که از این میان ۴ تن از این شهروندان در حین جمع‌آوری گیاهان بهاری با انفجار مین روبه‌رو شده‌اند.
۱۱ تن از این افراد بر اثر انفجار مین و ۳ تن از آنان در نتیجه دستکاری مهمات جنگی و مین کشته و زخمی شده‌اند.
۶ مورد از این انفجارت در استان آذربایجان غربی، ۵ مورد در استان کرمانشاه و ۳ مورد در استان کردستان روی داده است.
این شهروندان به تفکیک استان‌ها اهل سردشت و اشنویه در استان آذربایجان غربی؛ سرپل‌ذهاب، پاوه، قصرشیرین و گیلانغرب در استان کرمانشاه؛ و همچنین مریوان، بانه و سقز در استان کردستان بوده‌اند.
به‌غیر از این ۱۴ مورد شهروند مدنی، یک سرباز غیر کُرد نیز در مناطق مرزی پیرانشهر طی این مدت درنتیجه انفجار مین زخمی شد.
آمار جامع کُردپا طی یک دهه؛
براساس آمار به‌ثبت رسیده توسط کُردپا، از ابتدای سال ۱۳۹۱ تا پایان سال ۱۴۰۰ مجموع ۴۰۲ غیرنظامی قربانی انفجار مین و ادوات جنگی بوده‌اند (۱۰۳ کشته و ۲۹۹ زخمی).
۴۶ تن از غیرنظامیان کشته و زخمی شده کودکان ۵ تا ۱۸ ساله و ۳۳ تن از آنان زن بوده‌اند.
۷۸ تن از این شهروندان مدنی کشته و زخمی شده کولبر بوده‌اند.
نگاهی کلی به آمار و مسائل مرتبط با مین در ایران؛
ایران چهار دهه است که دومین کشور آلوده به مین در جهان است.
احمد وحیدی، وزیر دفاع جمهوری اسلامی در سال ۱۳۹۰ اعلام کرد، حدود چهار میلیون و ۲۰۰ هزار هکتار از اراضی پنج استان آذربایجان غربی، کردستان، کرمانشاه، ایلام و خوزستان آلوده به مین است.
آلودگی این استان‌ها به حدود ۲۰ میلیون انواع مین و مواد منفجره، در طول جنگ ایران و عراق و همچنين مين‌های ضد نفر كاشته‌شده در ابتدای دهه ٦٠ در نوار شمال غرب ایران جهت مقابله با مخالفان جمهوری اسلامی و کُردها، کاشته شده است.
به گفته مسئولان جمهوری اسلامی بیش از ۸۰ درصد از این اراضی آلوده پاکسازی شده است.
۸۰ درصد از قربانیان انفجار مین و مهمات جنگی شهروندان غیرنظامی بوده و هستند.
جمهوری اسلامی تاکنون به کنوانسیون اوتاوا نپیوسته است، کنوانسیون منع مین ضدنفر (APMBC) در ۱۸ سپتامبر ۱۹۹۷ به تصویب رسیده و در ۱ مارس ۱۹۹۹ اجرا شده است. این کنوانسیون توسعه، تولید، استفاده، انتقال و ذخیره‌سازی مین‌های ضدنفر را منع و بر انهدام مین‌های ضدنفر ذخیره‌شده، تأکید می‌کند.
عیسی بازیار، فعال حقوق بشر در زمینه مین و قربانیان مین در سال ۱۴۰۰ به کُردپا گفت؛ مرکز مین‌زدایی عملا از ۵ سال گذشته تا به امروز بیشتر تمرکزش روی پاکسازی مناطق نفتی است.
به گفته عیسی بازیار، پرونده‌های قربانیان مین در کردستان به دلایل سیاسی سال‌هاست پرونده‌هایشان در کمیسیون ماده ۲ به حالت تعلیق درآمده است و از هیچگونه حمایت حقوقی و قانونی برخوردارند نیستند، آنهم به‌دلایل خروج از مرز، کولبری و ورود به مناطق نظامی؛ درحالیکه که ورود به مناطق غیرنظامی عملا تعریف نشده و در هر منطقه‌ای از کردستان که زمین زراعی افراد هست آنجا را هم مناطق نظامی اعلام کرده‌اند و این با هیچ منطقی سازگار نیست، وقتی در خانه مردم مناطق نظامی اعلام می‌شود ولی مردم آنجا زندگی می‌کنند و این غیر از حرکت سیاسی و بهره‌برداری سیاسی متاسفانه چیز دیگری نمی‌تواند باشد.
پیشتر عثمان مزین، وکیل دادگستری در گفتگو با کُردپا اذعان کرده بود: «در قوانین قضایی ایران تمایزی میان قربانیان مین در بین کودکان و بزرگسالان وجود ندارد.آسیب‌دیدگان انفجار مین به نوعی قربانیان جنگ تلقی می‌شوند، اما با این حال عموما از خدمات و امکاناتی که به مصدومان (جانبازان) و خانواده‌های کشته‌شد‌گان (شهدا) جنگ داده می‌شود، محروم‌اند.در ایران قوانین واضحی برای درمان و حمایت رایگان درمانی از قربانیان مین وجود ندارد».
مزین، اردیبهشت ۱۴۰۲ در گفتگو با نوران وکیل گفته بود؛ در شهر سردشت حدود ۴۰۰ پرونده وجود دارند که با گذشت ۲۰ تا ۳۰ سال از انفجار مین، هنوز تصمیمی در مورد وضعیت قربانی مین اعلام نشده و سازوکار مشخصی وجود ندارد.
آمار کُردپا با استناد به موارد ثبت و راستی‌آزمایی‌شده در مرکز آمار سازمان حقوق بشری کُردپا منتشر می‌شود و چه‌بسا آمار واقعی به‌دلیل سرکوب حکومتی و نبود آزادی بیان، رسانه و نهادهای حقوق بشری مستقل و ناظر بر نقض حقوق بشر در داخل کردستان، می‌تواند از این بیشتر باشد.
تنظیم؛ اوین مصطفی‌زاده
