یک هزار تا 30 هزار نفر در زندان های ایران در سال 1367 کشته شدند
03:29 - 27 مهر 1390
گلیفر: آمار اعدامیان 67 متناقض هستند/آمارهای مجاهدین مبالغه‌آمیز است
مصاحبه‌ی اختصاصی آژانس \"کُردپا\" به گلیفر، محقق در مرکز اسناد حقوق بشر ایران در آمریکا، در رابطه با اعدامیان سیاسی تابستان 1367 در زندان‌های جمهوری اسلامی ایران.
کُردپا: آیا مرکز شما آمار دقیقی از اعدامهای سال 1367 در زندان‌های ایران در اختیار دارید؟
گُلیفر: آمارهای دقیقی از اشخاصی که در زندان‌های ایران کشته شدند وجود ندارد، فاصله ارقام مطرح شده زیاد هستند ـ یک هزار تا 30 هزار نفر در زندان های ایران در سال 1367 کشته شدند، اشخاص مختلف ارقام مختلفی میگویند، عفو بینالملل در سال 1369 گزارشی چاپ کرد و گفت که ـ تا جایی که آنها توانستند تخمین بزنند ـ دوهزار نفر کشته شده‌اند. ولی در گزارش‌شان اعلام کردند که اطلاع دقیقی ندارند و نتوانستند به اطلاعات دقیق دست پیدا بکنند. آیتالله منتظری در خاطرات خودشان ـ تا جایی که ایشان فهمیدند ـ بین 2800 تا 3800 نفر از مجاهدین خلق و 500 نفر از اشخاصی که به دلایل غیر مذهبی زندانی شده بودند، در زندان کشته شده‌اند. مجاهدین خلق رقم خیلی بزرگتری را عنوان کرده اند که 30هزار نفر بوده و تنها در سال 1367 سه هزار و دویست و هشت نفر از هواداران آنها کشته شده‌اند. و چپگراها هم بین 4500 نفر تا 5000 نفر را اعلام کرده‌اند. ولی تا به حال کسی نتوانسته رقم خیلی دقیقی را ارائه کند.
کُردپا: شما بهعنوان مرکز اسناد حقوق بشر ایران کدامین رقم را مستندتر و دقیق تر میدانید؟
گُلیفر: حقیقت را بگم چند تا لیست از این کشته‌ها تهیه شده و ما وقتی که گزارش‌مان را تهیه کردیم این لیست‌ها را با هم مقایسه کردیم و فکر می‌کنیم بین دوهزار تا سه هزار نفر در لیست‌های مختلف موجود بودند، یعنی این رقم از اسم‌ها تکراری نبوده، ولی 30 هزار نفر مجاهدین هم که خیلی زیاد است و خودشان هم تاکنون اسم این سی هزار نفر را چاپ نکرده‌اند.
کُردپا: به نظر شما علت این آمارهای متناقض چیست؟
گُلیفر: فکر می‌کنم ـ اگه اشتباه نکنم ـ مجاهدین خلق چندین بار در موارد مختلف که در مورد این سیهزار نفر صحبت کرده‌اند، گفته‌اند که از اول انقلاب تا آخر 67 یک بار از اول انقلاب تا همان سالی که گزارش‌شان را چاپ می‌کردند. خب شاید احتمالش هست که هواداران مجاهدین بین اول انقلاب تا امروز سی هزار نفر در زندان‌ها و در جنگ‌های تن به تن، به هرحال مجاهدین با دولت جنگیده‌اند، کشته شده‌اند. ولی علت خیلی زیادش اینکه دولت ایران هیچ اسامی را هیچ وقت چاپ نکرده از کسانی که در سال 1367 در زندان‌ها کشته شدند و برای همین نمیشه این رقم‌ها را تأیید کرد و خیلی از اشخاصی که در زندان‌ها بودند وقتی که آزاد شدند با کسانی که هم سلولی بودند شاید شخصا نمی‌شناختند ولی می‌دانستند ـ برای مثال پنج نفر ـ یک نفر از آنها میگوید:چند نفر توی سلول من بودند که اسم اولشان را می‌دانستند و این‌ها را بردند اعدام کردند و این‌ها را به لیست‌ها اضافه کردند و شاید اسم آنها توی این لیست بود، برای همین تعداد لیست‌ها بیشتر و بیشتر شد. ولی دولت ایران می‌تواند یک لیست از اسامی چاپ بکند اون وقت نشان می‌دهد که چند نفر در زندان‌های ایران کشته شده‌اند. ولی دولت ایران تاکنون در این مورد سکوت پیشه کرده، برای همین حدس و گمان در این رابطه خیلی زیاده.
کُردپا: آیا شما آماری هم در رابطه با اعدام‌شدگان مناطق کُردنشین در اختیار دارید؟ تحقیقی در این رابطه انجام دادید؟
گُلیفر: مناطق کردنشین در سال 67 یا بعد از اون؟
کُردپا: در سال 1367 بطور اخص و درکل در مدت این سی و چند سال
گُلیفر: الان مرکز اسناد حقوق بشر مشغول تهیه‌ی گزارشی است که قراره تا اواخر سپتامبر چاپ بشه در مورد اتفاقاتی که در کردستان بعد از انقلاب سال 57 افتاد، و نبردها (نمی‌خواهم بگویم جنگ) بین دولت مرکزی و نیروهای کُرد بوجود آمد و کسانی که کشته شدند تا جایی که ما توانستیم هم از روزنامهها ـ خُب اعدامیها را روزنامه چاپ میکرد ـ و هم کسانی که در جنگ‌های تن به تن کشته میشدند، برای اینکه به نظر مرکز اسناد حقوق بشر یکی از موضوعاتی است که تا به حال بر روی آن خیلی کار نشده و خوبه که یک مستند سازی انجام بشه.
کُردپا: در این رابطه به آماری هم دست یافتید؟ تأکید من بیشتر بر اعدامیان است نه کسانی که در درگیریها میان احزاب کردی و نیروهای جمهوری اسلامی کشته شده‌اند؟
گُلیفر: در سال 1358 که خمینی فتوا صادر کردند که دولت مرکزی باید به کردستان برود و غائله ی کردستان را ـ چیزی که آنها می گفتند ـ خاتمه بدهند، در مرداد، شهریور و شاید اوایل مهر حتی حدود بین 50 تا 100 نفر را دولت اعلام کرد که اعدام کرده‌اند. که یازده نفر در سنندج بودند نه نفر ـ فکر می کنم ـ در مریوان، و تعدادی ساواکی که دولت به هر دلیل آنها را دستگیر کرده بود با هم اعدام شدند.
کُردپا: و کلا طی این 33 سال؟
گُلیفر: ما هیچ وقت حساب کامل نکردیم که در این 33 سال چقدر بوده است
کُردپا: بهطور میانگین چند نفر تخمین زده می‌شود؟
گُلیفر: بهطور میانگین، چند روز پیش که من جمعیت کردستان را نگاه میکردم فکر می کنم وقتی انقلاب شد کُردهای ایران 11% جمعیت را تشکیل میدادند الان 7% را تشکیل میدهند و این کاهش احتمالا مقداری از آن مهاجرت و مقداری نیز احتمالا اعدام باشه، برای همین فکر می‌کنم همه هم میدانند که بیشتر از همه اقلیتهای دیگر مورد خشونت دولت مرکزی قرار گرفتهاند و من نمی‌خواهم رقم را در این رابطه اعلام کنم، ولی میدانم که اشخاص زیادی در کردستان اعدام شده‌اند و هنوز هم اعدام میشوند. دولت ایران و هم روزنامههای داخل و خارج ـ اصولا روزنامههای جهانی هم ـ زیاد پوشش خبری نمیدهند.
کُردپا: ادعاهایی وجود داره مبنی بر تجاوز به زندانیان سیاسی، به ویژه در دههی 60 ـ آیا شما در این زمینه مستنداتی در دست دارید، آیا در این زمینه کاری انجام دادید برای روشن سازی این مسئله؟
گُلیفر: ما یک گزارشی در مورد تجاوز به زندانیان در زندان های ایران چاپ کردیم، ولی خیلی مفصل نبود، برای اینکه اصولا به آنها تجاوز شده یا مورد خشونت جنسی قرار گرفتهاند در زندان‌های ایران خیلی مایل به صحبت در موردش نیستند. ولی دو نفر از اشخاصی که با آنها صحبت کردیم در مناطق کردستان و یکی از آنها هم کُرد بود و اونجوری که ایشان برای ما توضیح دادند در کردستان اتفاقی که خیلی شایعه و همه میدانند که اتفاق میافته.
کُردپا: از هر دو جنس؟ زن و مرد؟
گُلیفر: ایشون مرد بودند، ولی ایشان می‌گفتند که خانم‌هایی که در کردستان دستگیر شدند، مخصوصا در سال‌های اوایل انقلاب تا آخر جنگ اعدام شدند تقریبا به همه‌ی آنها قبل از اعدام تجاوز کرده‌اند که یکی از آنها یک خانواده‌ی مریوانی بودند که وقتی دختر 15 یا 16 سالهشان اعدام شده بود به او تجاوز کرده بودند.
کُردپا: خانم گُلیفر با تشکر از قبول این گفتگو
* مرکز اسناد حقوق بشر ایران مرکزی پژوهشی و غیرانتفاعی است که در سال 1383 در شهر نیوهیون کنتیکت آمریکا، توسط چندین حقوقدان و فعال حقوق بشری و اشخاص متخصص حقوق بینالملل تأسیس گردید و قصد از تأسیس این مرکز مستند سازی موارد نقض حقوق بشر در ایران بعد از انقلاب سال 1357 است.
مصاحبه‌ی اختصاصی آژانس \"کُردپا\" به گلیفر، محقق در مرکز اسناد حقوق بشر ایران در آمریکا، در رابطه با اعدامیان سیاسی تابستان 1367 در زندان‌های جمهوری اسلامی ایران.
کُردپا: آیا مرکز شما آمار دقیقی از اعدامهای سال 1367 در زندان‌های ایران در اختیار دارید؟
گُلیفر: آمارهای دقیقی از اشخاصی که در زندان‌های ایران کشته شدند وجود ندارد، فاصله ارقام مطرح شده زیاد هستند ـ یک هزار تا 30 هزار نفر در زندان های ایران در سال 1367 کشته شدند، اشخاص مختلف ارقام مختلفی میگویند، عفو بینالملل در سال 1369 گزارشی چاپ کرد و گفت که ـ تا جایی که آنها توانستند تخمین بزنند ـ دوهزار نفر کشته شده‌اند. ولی در گزارش‌شان اعلام کردند که اطلاع دقیقی ندارند و نتوانستند به اطلاعات دقیق دست پیدا بکنند. آیتالله منتظری در خاطرات خودشان ـ تا جایی که ایشان فهمیدند ـ بین 2800 تا 3800 نفر از مجاهدین خلق و 500 نفر از اشخاصی که به دلایل غیر مذهبی زندانی شده بودند، در زندان کشته شده‌اند. مجاهدین خلق رقم خیلی بزرگتری را عنوان کرده اند که 30هزار نفر بوده و تنها در سال 1367 سه هزار و دویست و هشت نفر از هواداران آنها کشته شده‌اند. و چپگراها هم بین 4500 نفر تا 5000 نفر را اعلام کرده‌اند. ولی تا به حال کسی نتوانسته رقم خیلی دقیقی را ارائه کند.
کُردپا: شما بهعنوان مرکز اسناد حقوق بشر ایران کدامین رقم را مستندتر و دقیق تر میدانید؟
گُلیفر: حقیقت را بگم چند تا لیست از این کشته‌ها تهیه شده و ما وقتی که گزارش‌مان را تهیه کردیم این لیست‌ها را با هم مقایسه کردیم و فکر می‌کنیم بین دوهزار تا سه هزار نفر در لیست‌های مختلف موجود بودند، یعنی این رقم از اسم‌ها تکراری نبوده، ولی 30 هزار نفر مجاهدین هم که خیلی زیاد است و خودشان هم تاکنون اسم این سی هزار نفر را چاپ نکرده‌اند.
کُردپا: به نظر شما علت این آمارهای متناقض چیست؟
گُلیفر: فکر می‌کنم ـ اگه اشتباه نکنم ـ مجاهدین خلق چندین بار در موارد مختلف که در مورد این سیهزار نفر صحبت کرده‌اند، گفته‌اند که از اول انقلاب تا آخر 67 یک بار از اول انقلاب تا همان سالی که گزارش‌شان را چاپ می‌کردند. خب شاید احتمالش هست که هواداران مجاهدین بین اول انقلاب تا امروز سی هزار نفر در زندان‌ها و در جنگ‌های تن به تن، به هرحال مجاهدین با دولت جنگیده‌اند، کشته شده‌اند. ولی علت خیلی زیادش اینکه دولت ایران هیچ اسامی را هیچ وقت چاپ نکرده از کسانی که در سال 1367 در زندان‌ها کشته شدند و برای همین نمیشه این رقم‌ها را تأیید کرد و خیلی از اشخاصی که در زندان‌ها بودند وقتی که آزاد شدند با کسانی که هم سلولی بودند شاید شخصا نمی‌شناختند ولی می‌دانستند ـ برای مثال پنج نفر ـ یک نفر از آنها میگوید:چند نفر توی سلول من بودند که اسم اولشان را می‌دانستند و این‌ها را بردند اعدام کردند و این‌ها را به لیست‌ها اضافه کردند و شاید اسم آنها توی این لیست بود، برای همین تعداد لیست‌ها بیشتر و بیشتر شد. ولی دولت ایران می‌تواند یک لیست از اسامی چاپ بکند اون وقت نشان می‌دهد که چند نفر در زندان‌های ایران کشته شده‌اند. ولی دولت ایران تاکنون در این مورد سکوت پیشه کرده، برای همین حدس و گمان در این رابطه خیلی زیاده.
کُردپا: آیا شما آماری هم در رابطه با اعدام‌شدگان مناطق کُردنشین در اختیار دارید؟ تحقیقی در این رابطه انجام دادید؟
گُلیفر: مناطق کردنشین در سال 67 یا بعد از اون؟
کُردپا: در سال 1367 بطور اخص و درکل در مدت این سی و چند سال
گُلیفر: الان مرکز اسناد حقوق بشر مشغول تهیه‌ی گزارشی است که قراره تا اواخر سپتامبر چاپ بشه در مورد اتفاقاتی که در کردستان بعد از انقلاب سال 57 افتاد، و نبردها (نمی‌خواهم بگویم جنگ) بین دولت مرکزی و نیروهای کُرد بوجود آمد و کسانی که کشته شدند تا جایی که ما توانستیم هم از روزنامهها ـ خُب اعدامیها را روزنامه چاپ میکرد ـ و هم کسانی که در جنگ‌های تن به تن کشته میشدند، برای اینکه به نظر مرکز اسناد حقوق بشر یکی از موضوعاتی است که تا به حال بر روی آن خیلی کار نشده و خوبه که یک مستند سازی انجام بشه.
کُردپا: در این رابطه به آماری هم دست یافتید؟ تأکید من بیشتر بر اعدامیان است نه کسانی که در درگیریها میان احزاب کردی و نیروهای جمهوری اسلامی کشته شده‌اند؟
گُلیفر: در سال 1358 که خمینی فتوا صادر کردند که دولت مرکزی باید به کردستان برود و غائله ی کردستان را ـ چیزی که آنها می گفتند ـ خاتمه بدهند، در مرداد، شهریور و شاید اوایل مهر حتی حدود بین 50 تا 100 نفر را دولت اعلام کرد که اعدام کرده‌اند. که یازده نفر در سنندج بودند نه نفر ـ فکر می کنم ـ در مریوان، و تعدادی ساواکی که دولت به هر دلیل آنها را دستگیر کرده بود با هم اعدام شدند.
کُردپا: و کلا طی این 33 سال؟
گُلیفر: ما هیچ وقت حساب کامل نکردیم که در این 33 سال چقدر بوده است
کُردپا: بهطور میانگین چند نفر تخمین زده می‌شود؟
گُلیفر: بهطور میانگین، چند روز پیش که من جمعیت کردستان را نگاه میکردم فکر می کنم وقتی انقلاب شد کُردهای ایران 11% جمعیت را تشکیل میدادند الان 7% را تشکیل میدهند و این کاهش احتمالا مقداری از آن مهاجرت و مقداری نیز احتمالا اعدام باشه، برای همین فکر می‌کنم همه هم میدانند که بیشتر از همه اقلیتهای دیگر مورد خشونت دولت مرکزی قرار گرفتهاند و من نمی‌خواهم رقم را در این رابطه اعلام کنم، ولی میدانم که اشخاص زیادی در کردستان اعدام شده‌اند و هنوز هم اعدام میشوند. دولت ایران و هم روزنامههای داخل و خارج ـ اصولا روزنامههای جهانی هم ـ زیاد پوشش خبری نمیدهند.
کُردپا: ادعاهایی وجود داره مبنی بر تجاوز به زندانیان سیاسی، به ویژه در دههی 60 ـ آیا شما در این زمینه مستنداتی در دست دارید، آیا در این زمینه کاری انجام دادید برای روشن سازی این مسئله؟
گُلیفر: ما یک گزارشی در مورد تجاوز به زندانیان در زندان های ایران چاپ کردیم، ولی خیلی مفصل نبود، برای اینکه اصولا به آنها تجاوز شده یا مورد خشونت جنسی قرار گرفتهاند در زندان‌های ایران خیلی مایل به صحبت در موردش نیستند. ولی دو نفر از اشخاصی که با آنها صحبت کردیم در مناطق کردستان و یکی از آنها هم کُرد بود و اونجوری که ایشان برای ما توضیح دادند در کردستان اتفاقی که خیلی شایعه و همه میدانند که اتفاق میافته.
کُردپا: از هر دو جنس؟ زن و مرد؟
گُلیفر: ایشون مرد بودند، ولی ایشان می‌گفتند که خانم‌هایی که در کردستان دستگیر شدند، مخصوصا در سال‌های اوایل انقلاب تا آخر جنگ اعدام شدند تقریبا به همه‌ی آنها قبل از اعدام تجاوز کرده‌اند که یکی از آنها یک خانواده‌ی مریوانی بودند که وقتی دختر 15 یا 16 سالهشان اعدام شده بود به او تجاوز کرده بودند.
کُردپا: خانم گُلیفر با تشکر از قبول این گفتگو
* مرکز اسناد حقوق بشر ایران مرکزی پژوهشی و غیرانتفاعی است که در سال 1383 در شهر نیوهیون کنتیکت آمریکا، توسط چندین حقوقدان و فعال حقوق بشری و اشخاص متخصص حقوق بینالملل تأسیس گردید و قصد از تأسیس این مرکز مستند سازی موارد نقض حقوق بشر در ایران بعد از انقلاب سال 1357 است.
