هاشمی متفاوت از گذشتە

ئاگری ئیسماعیل نژاد

هاشمی رفسنجانی کە در چند روز پیش کاندیدا‌ی یازدەهمین دورە‌ی ریاست جمهوری در ایران شد روز سه‌شنبه بیست و چهارم اردیبهشت‌ماه، در بیانیە‌ی دوم خود بە طرفدارانش گفت کە بر اساس آیات مبارکە‌ی ١٢٨ و ١٢٩ سورە توبە عمل کنند .

در نظام جمهوری اسلامی ریاست جمهوری یک پست سیاسی است و رهبری یک پست سیاسی _دینی است حال شخص رئیس جمهور حوزەی باشد یا دانشگاهی اما تفسیر و تحلیل این آیات حکایت از آن دارد کە هاشمی در تلاش است وی همزمان نمایندگی سیاسی و دینی جمهوری اسلامی باشد چنین عملکردی اساساً بدین مفهوم است کە هاشمی شمشیر خود را بە روی خامنەای بستە است بە روایتی دیگر باید گفت هاشمی می‌خواهد خامنەای را بە مخاطب گذشتە خواهد نمود.

در شرایطی کە چنین باشد ،باید گفت مسئلە حفظ منافع و قدرت در بین جریانات مختلف درون رژیمی در رژیم اسلامی ایران در معادلات سیاسی درون رژیمی بالاتر از مسئلەی‌ حفظ رژیم قرار گرفتە است اما این بە آن مفهوم نیست کە آیا جامعە‌ی ایران بە سوی دمکراسی کشیدە خواهد شود یا نە .

چون اساساً در این رقابت سیاسی، دمکراسی، حقوق شهروندی حقوق ملی قسمتی از معادلات تعیین کنندە نیست.

آنچە کلیت معادلات را تشکیل می‌دهد منافع جداگانە‌ی جریانات درون رژیمی است همراهی گروه سیاسی کە در بیرون از این رژیم قرار دارند با چنین رقابتی می‌تواند کاری بس عبث و بیهودە باشد.

اساساً نمی‌توان در چنین شرایطی با یکی از جریانات سیاسی در انتخابات یازدهمین دورە‌ی ریاست جمهوری ایران همراهی کرد.

چون هیچکدام از جریانات رقیب مشروع در انتخابات هم از ساختاری دمکراتیک برخوردار نبودە و هم خواهان ایجاد ساختاری دمکراتیک نیز نیستند بە مفهوم دیگر ایجاد ساختاری دمکراتیک بر پایە‌ی حل مشکلات ایران، جزئی از معادلات در انتخابات ایران نیست.

در کل رقابت‌های سیاسی در انتخابات ایران نە می‌توان جنگ زرگری نامید و نە باید فرصتی برای دمکراتیزە کردن ایران و یا فرصتی برای تغییر حلقە‌ی قدرت،بلکە آن را شکافی درون رژیمی بخوانیم بە مراتب واقع بینانەترخواهد بود.حال این شکاف خود یک فرصت است یا نە ، این بحث مقولەی است متفاوت.

ایجاد شکاف در ساختار رژیمی توتالیتر یک فرصت است اما این فرصت نمی‌تواند بە هیچ وجە بە مفهوم مشارکت در انتخاباتی باشد کە تنها رقابت را برای جریانات درون رژیمی مشروع می‌داند، بە روایتی سادەتر انتخابات یازدەهمین دورە‌ی ریاست جمهوری در ایران و رقابت‌های درونی آن بە منزلە‌ی ایجاد شکاف در لایەهای رژیم توتالیتر جمهوری اسلامی است اما مشارکت مستقیم و یا غیرە مستقیم در انتخابات الزاماً بە مفهوم گستردەتر شدن این شکاف نیست.

در چنین شرایطی فشارهای خارج ساختاری بە رژیمی توتالیتر کە از ساختاری منسجم برخوردار نبودە و دچار شکاف شدە است به مراتب تاثیرگذارتر از تلاش‌های داخل ساختاری هستند .

هم‌چنان کە در آخرین دهە‌ی قرن بیستم دیدیم شکاف‌های داخل ساختاری و فشارهای خارج ساختاری، اعم از نیروهای بومی خارج از ساختار رژیم و نیروهای خارجی توانست ساختار قدرت‌های توتالیتر کمونیستی را دچار دگرگونی و انحطاط نماید.

انتخابات یازدهمین دورە‌ی ریاست جمهوری در ایران انتخاباتی است کە شکاف‌های داخل رژیمی و فشارهای خارج رژیمی با هم در یک زمان ایجاد شدە است.

باید یک ساختار سیاسی هوشمند این نوع رقابت تشخیص را دادە و آن را تحلیل نماید.

بە مفهوم دیگر شناخت و تحلیل رقابت‌های خارج رژیمی بە تنهای و یا رقابت‌های داخل رژیمی بدون احراز رقابت‌های خارج رژیمی می‌تواند ساختار و جریانات سیاسی را بە گرداب اشتباە بکشاند، اشتباهی کە از لحاظ تاریخی جبران آن شاید عملاً محال باشد.

ترجمە آیات مبارک ١٢٨ و ١٢٩ سورە توبە
١:بە يقين، رسولى از خود شما بسويتان آمد كه رنج‌هاى شما بر او سخت است; و اصرار بر هدايت شما دارد; و نسبت به مؤمنان، رئوف و مهربان است! (١٢٨)

اگر آنها (از حق) روى بگردانند، (نگران مباش!) بگو: «خداوند مرا كفايت مى‏كند; هيچ معبودى جز او نيست; بر او توكل كردم; و او صاحب عرش بزرگ است!» (١٢٩)