نگاهی به كتیبه‌ی تاریخی تنگی‌ور - تكیه بر استواری تارخ
15:10 - 9 شهریور 1392
Unknown Author
شورش عزیزی
ای كاش تاریخ سرفصل دفتر زندگی بود تا انسان با شناختن گذشته در فكر ساختن آینده باشد.چون هر آن چه به صورت نقاشی نوشته و… از گذشتگان برجای مانده نشانه‌های فرهنگ و تمدن و قدمت یک ملت است.كافی است كه از مركز استان كُردستان 50 كیلومتر به سمت جنوب غربی شهر سنندج حركت كنید تا استواری تاریخ را با تمام وجود در دل كوه زنیانه واقع در 50 كیلومتری غرب شهر كامیاران و 10 كیلومتری روستای تاریخی پانگان لمس كنیم.
كتیبه‌ی سارگن دوم به دلیل نزدیک به روستای تنگی‌ور به نام كتیبه‌ی تنگی‌ور شناخته می‌شود.
اولین بار در سال 1347 هجری شمسی توسط هیأت باستان‌شناسی تهرانی به سرپرستی علی اكبر سرفراز، كتیبه‌ی تنگی‌ور مورد بررسی قرار گرفت و پس از گذشت 23سال كتیبه‌ی تنگی‌ور به شماره 5117 به ثبت ملی رسید ه است.(آرشیو میراث فرهنگی استان كردستان)
\"سرفراز\" معتقد است نقش برجسته و كتیبه مربوط به اواخر هزاره‌ی دوم و اوایل هزاره‌ی اول قبل از میلاد و مربوط به امپراتوری آشور است.
هرودوت\"مورخ مشهو\" در باره قوم آشور می‌گوید: آنان از پایان آسیای علیا طی دوره‌ای 520 ساله وجود داشتند.(كتاب تاریخ تمدن بین النهرین، جلد اول اثر یوسف مجیدزاده)
اولین بار در سال1991 مقاله‌ای تحت عنوان كتیبه‌ی سارگن دوم\"كتیبه‌ی تنگی‌ور\" به قلم \"گرانت فریم\" به زبان انگلیسی در مجله‌ی شرق به چاپ رسید كه جامع‌ترین مطالعه را در مورد این كتیبه انجام داده است.
آنچه قابل اهمیت است.این است كه این كتیبه‌ی نقش برجسته با دو كتبیه‌ی دیگر كه مربوط به زمان سارگن دوم به نام‌های سنگ استل در قبرس و سنگ استل در نجف آباد است؛ قابل مقایسه است كه موارد مشترک زیادی دارند.
![\"14981.jpg\"](\"{imagepath}/14981.jpg\")
در كتیبه‌ی تنگی‌ور به سرزمین‌های همچون \"مصر، عیلام، مانتا، ماد، كلاقبرس، مسكو، هتی، گیوتتیوم، گوتی ها\" و...همچنین به نام قبایلی همچون \"ایتویو، روبویو، هاتلو، لیدودود، همرانو، ابولو، رویوا\" و به نام رودخانه‌های مهم آن زمان اشاره شده است.
كتیبه تنگی ور با خط میخی در كادری130در120 سانتی‌متری دارای 45 تا 50 سطر است و برای فاصله گذاشتن بین هر سطر، با خطی موازی كشیده شده است.
این كتیبه از كنار دهان نقش برجسته شروع شده و قسمتی از موهای پادشاه را نیز فرا گرفته به گونه‌ای كه از مقابل صورت تا زیر پای پادشاه و تمامی بدن را نوشته‌های میخی پوشانده است.
ساختن كتیبه و نصب در جاهای سخت به عنوان یكی از اصول پادشاهی در امپراتوری آشور درآمده بوده به گونه‌ای كه كتیبه تنگی‌ور به صورت یک طاق‌نما به ابعاد70/1متر بلندی و عرض50/1متر حجاری شده؛ طاق‌نما با قوس هلالی و ارتفاع نقش برجسته\"طاق نما\"تا بستر رودخانه 50 متر است و فاصله‌ی آن از قسمت بالایی تا محل طاق‌نما در حدود20 متر است.با استفاده از شواهد موجود می‌توان استدلال کرد كه آفریندگان این كتیبه برای جلوگیری از هرگونه تخریب انسانی آن را در موقعیتی قرار داده‌اند كه دسترسی به آن به سادگی و بدون داشتن تجهیزات امكان‌پذیر نباشد.
در مورد كتیبه سارگن دوم می‌توان در نظر گرفت كه هنگام حجاری، كوه زنیانه شكل و فرم دیگری داشته و پس از انجام كار قسمتی از كوه را بریده‌اند تا كتیبه‌ی تنگی‌ور سالم بماند.
با گذشت بیش از 27قرن بر اثر ساییدگی، یخبندان و...قسمت هایی از كتیبه صدمه دیده ولی هنوز هم قابل رویت است.در درون طاق‌نما و در جهت غربی آن، نقش برجسته‌ی انسانی كه احتمالاً شخص پادشاه است به طول150سانتیمتر و پهنای 30 سانتیمتر حجاری شده است.كلاه پادشاه تقریباً استوانه‌ای شكل است كه نقوش مشخص دارد. پادشاه دارای ریش انبوه و پرپشتی است كه می‌تواند یكی از نمادهای ویژه‌ی حاكمان آشور باشد. موهای این نقش برجسته به صورتی خاص در پشت سر جمع شده كه می‌تواند نشان‌دهنده حالتی باشد كه شاه آماده‌ی برپایی یک مراسم خاص است.
\"جولیان\" نخستین آشور شناسی بود كه پس از \"علی اكبر سرفراز\" برای كتیبه‌ی تنگی‌ور تاریخ مشخص كرد.وی عنوان كرد كه این كتیبه مربوط به زمان \"تیگلت پیلر\" یا \"سارگن دوم\"، است.
متن كتیبه تنگی‌ور را از نظر مفاهیم و موضوع به 5 بخش اساسی می‌توان تقسیم كرد:
1- نیایش خدایان متعدد
2- نام و القاب سارگن دوم
3- پیروزی‌های بزرگ پادشاه سارگن دوم
4- لشكركشی به سرزمین كرلا و..
5- انجام پیروزی‌ها و یادبودها
كتیبه‌ی تنگی‌ور به دلیل اشاره به لشكركشی سارگن دوم به منطقه‌ی آشور و كوه‌های زاگرس كه قلمرو مادها؛ عیلامی‌ها و برخی شاه‌های منطقه بوده قابل اهمیت است.
مقداری از ترجمه‌های گرانت فریم از نوشته‌های كتیبه‌ی تنگی‌ور (برگرفته از كتاب امپراطوری آشور)
سطر اول: خدای آشور بزرگ همه خدایان اگیكو و خدایان آنوناكو
سطر دوم: مردوک خدای بزرگ بابلی‌ها
سطر چهارم: خدای نبو، یكی از خدایان بابلی كه پس از به اقتدار رسیدن آشوری‌ها آن را به عنوان یكی از خدایان خود انتخاب كردند.
سطر ششم: خدای شمس، رئیس و مسئول عدالت در آسمان و زمین
سطر هفتم: خدای ایشتار،خدایی كه مردان را برای جنگ آماده می‌كرد.
سطر یازدهم: سارگن دوم، شاه بزرگ و پیروزمند
و در آخر می‌توان این را بیان داشت كه تندیسی كه از شاهان آشور به جای مانده را از 3 دیدگاه مورد تحقیق قرار داد.
1- مدح و ستایش شاه و ارائه‌ی خدمات او
2- گزارش رخدادهای دوران شاه
3- نفرین بر هر كسی كه كتیبه را از بین ببرد.
ای كاش تاریخ سرفصل دفتر زندگی بود تا انسان با شناختن گذشته در فكر ساختن آینده باشد.چون هر آن چه به صورت نقاشی نوشته و… از گذشتگان برجای مانده نشانه‌های فرهنگ و تمدن و قدمت یک ملت است.كافی است كه از مركز استان كُردستان 50 كیلومتر به سمت جنوب غربی شهر سنندج حركت كنید تا استواری تاریخ را با تمام وجود در دل كوه زنیانه واقع در 50 كیلومتری غرب شهر كامیاران و 10 كیلومتری روستای تاریخی پانگان لمس كنیم.
كتیبه‌ی سارگن دوم به دلیل نزدیک به روستای تنگی‌ور به نام كتیبه‌ی تنگی‌ور شناخته می‌شود.
اولین بار در سال 1347 هجری شمسی توسط هیأت باستان‌شناسی تهرانی به سرپرستی علی اكبر سرفراز، كتیبه‌ی تنگی‌ور مورد بررسی قرار گرفت و پس از گذشت 23سال كتیبه‌ی تنگی‌ور به شماره 5117 به ثبت ملی رسید ه است.(آرشیو میراث فرهنگی استان كردستان)
\"سرفراز\" معتقد است نقش برجسته و كتیبه مربوط به اواخر هزاره‌ی دوم و اوایل هزاره‌ی اول قبل از میلاد و مربوط به امپراتوری آشور است.
هرودوت\"مورخ مشهو\" در باره قوم آشور می‌گوید: آنان از پایان آسیای علیا طی دوره‌ای 520 ساله وجود داشتند.(كتاب تاریخ تمدن بین النهرین، جلد اول اثر یوسف مجیدزاده)
اولین بار در سال1991 مقاله‌ای تحت عنوان كتیبه‌ی سارگن دوم\"كتیبه‌ی تنگی‌ور\" به قلم \"گرانت فریم\" به زبان انگلیسی در مجله‌ی شرق به چاپ رسید كه جامع‌ترین مطالعه را در مورد این كتیبه انجام داده است.
آنچه قابل اهمیت است.این است كه این كتیبه‌ی نقش برجسته با دو كتبیه‌ی دیگر كه مربوط به زمان سارگن دوم به نام‌های سنگ استل در قبرس و سنگ استل در نجف آباد است؛ قابل مقایسه است كه موارد مشترک زیادی دارند.
در كتیبه‌ی تنگی‌ور به سرزمین‌های همچون \"مصر، عیلام، مانتا، ماد، كلاقبرس، مسكو، هتی، گیوتتیوم، گوتی ها\" و...همچنین به نام قبایلی همچون \"ایتویو، روبویو، هاتلو، لیدودود، همرانو، ابولو، رویوا\" و به نام رودخانه‌های مهم آن زمان اشاره شده است.كتیبه تنگی ور با خط میخی در كادری130در120 سانتی‌متری دارای 45 تا 50 سطر است و برای فاصله گذاشتن بین هر سطر، با خطی موازی كشیده شده است.
این كتیبه از كنار دهان نقش برجسته شروع شده و قسمتی از موهای پادشاه را نیز فرا گرفته به گونه‌ای كه از مقابل صورت تا زیر پای پادشاه و تمامی بدن را نوشته‌های میخی پوشانده است.
ساختن كتیبه و نصب در جاهای سخت به عنوان یكی از اصول پادشاهی در امپراتوری آشور درآمده بوده به گونه‌ای كه كتیبه تنگی‌ور به صورت یک طاق‌نما به ابعاد70/1متر بلندی و عرض50/1متر حجاری شده؛ طاق‌نما با قوس هلالی و ارتفاع نقش برجسته\"طاق نما\"تا بستر رودخانه 50 متر است و فاصله‌ی آن از قسمت بالایی تا محل طاق‌نما در حدود20 متر است.با استفاده از شواهد موجود می‌توان استدلال کرد كه آفریندگان این كتیبه برای جلوگیری از هرگونه تخریب انسانی آن را در موقعیتی قرار داده‌اند كه دسترسی به آن به سادگی و بدون داشتن تجهیزات امكان‌پذیر نباشد.
در مورد كتیبه سارگن دوم می‌توان در نظر گرفت كه هنگام حجاری، كوه زنیانه شكل و فرم دیگری داشته و پس از انجام كار قسمتی از كوه را بریده‌اند تا كتیبه‌ی تنگی‌ور سالم بماند.
با گذشت بیش از 27قرن بر اثر ساییدگی، یخبندان و...قسمت هایی از كتیبه صدمه دیده ولی هنوز هم قابل رویت است.در درون طاق‌نما و در جهت غربی آن، نقش برجسته‌ی انسانی كه احتمالاً شخص پادشاه است به طول150سانتیمتر و پهنای 30 سانتیمتر حجاری شده است.كلاه پادشاه تقریباً استوانه‌ای شكل است كه نقوش مشخص دارد. پادشاه دارای ریش انبوه و پرپشتی است كه می‌تواند یكی از نمادهای ویژه‌ی حاكمان آشور باشد. موهای این نقش برجسته به صورتی خاص در پشت سر جمع شده كه می‌تواند نشان‌دهنده حالتی باشد كه شاه آماده‌ی برپایی یک مراسم خاص است.
\"جولیان\" نخستین آشور شناسی بود كه پس از \"علی اكبر سرفراز\" برای كتیبه‌ی تنگی‌ور تاریخ مشخص كرد.وی عنوان كرد كه این كتیبه مربوط به زمان \"تیگلت پیلر\" یا \"سارگن دوم\"، است.
متن كتیبه تنگی‌ور را از نظر مفاهیم و موضوع به 5 بخش اساسی می‌توان تقسیم كرد:
1- نیایش خدایان متعدد
2- نام و القاب سارگن دوم
3- پیروزی‌های بزرگ پادشاه سارگن دوم
4- لشكركشی به سرزمین كرلا و..
5- انجام پیروزی‌ها و یادبودها
كتیبه‌ی تنگی‌ور به دلیل اشاره به لشكركشی سارگن دوم به منطقه‌ی آشور و كوه‌های زاگرس كه قلمرو مادها؛ عیلامی‌ها و برخی شاه‌های منطقه بوده قابل اهمیت است.
مقداری از ترجمه‌های گرانت فریم از نوشته‌های كتیبه‌ی تنگی‌ور (برگرفته از كتاب امپراطوری آشور)
سطر اول: خدای آشور بزرگ همه خدایان اگیكو و خدایان آنوناكو
سطر دوم: مردوک خدای بزرگ بابلی‌ها
سطر چهارم: خدای نبو، یكی از خدایان بابلی كه پس از به اقتدار رسیدن آشوری‌ها آن را به عنوان یكی از خدایان خود انتخاب كردند.
سطر ششم: خدای شمس، رئیس و مسئول عدالت در آسمان و زمین
سطر هفتم: خدای ایشتار،خدایی كه مردان را برای جنگ آماده می‌كرد.
سطر یازدهم: سارگن دوم، شاه بزرگ و پیروزمند
و در آخر می‌توان این را بیان داشت كه تندیسی كه از شاهان آشور به جای مانده را از 3 دیدگاه مورد تحقیق قرار داد.
1- مدح و ستایش شاه و ارائه‌ی خدمات او
2- گزارش رخدادهای دوران شاه
3- نفرین بر هر كسی كه كتیبه را از بین ببرد.
