نقشه عنکبوتی نیروهای درگیر با دولت مرکزی عراق - بخش دوم
13:50 - 31 خرداد 1393
Unknown Author
نـوری حـمـزه
بخش اول این گزارش، سازمان‌های نظامی سیاسی متعلق به اهل سنت عراق را دربر گرفت. اهل سنت در ٧ تشکل قدرتمند نظامی سیاسی خود را سازمان داده‌اند. یک \"اتاق مدیریت جنگ\" نیز همه آن نیروها را در نبرد کنونی عراق هماهنگ می‌کند.
عثمان المختار خبرنگار تلویزیون \"العربی الجدید\" در بخش دوم گزارش خود به وضعیت نظامی سیاسی شیعیان عراق پرداخته است. او همانند بخش اول نمایه‌ی شبه متکاملی از وضعیت شیعیان برای خواننده ترسیم می‌کند. آنچه درپی می‌آید ترجمه گزارش ایشان است.
پیش از اشغال کشور عراق، ما در اینجا شاهد تحول اساسی در زمینه زایش گروه‌های مسلح شیعه عرب بوده‌ایم.
برخی از سازمان‌های نظامی سیاسی شیعیان با اشغالگران عراق همراهی کردند. برخی دیگر با اشغالگران جنگیدند. تمام سازمان‌های یاد شده از امکانات مالی، نظامی گسترده بهره می‌برند. آنان دارای نیروهای بسیاری هستند. اکثر قریب به اتفاق این سازمان‌ها از زمان اشغال عراق تاکنون توسط \"نیروی قدس\" شاخه برون مرزی سپاه پاسداران ایران مدیریت می‌شوند.
بعد از سال ٢٠٠٦ همزمان با بروز جنگ‌های فرقه‌ای و مذهبی، برخی از این سازمان‌ها به تشکلات نظامی مخوفی همچون \"جوخه‌های مرگ \" پیوستند. جوخه‌های مرگ ، صنعت و تولید مرگ را با گروه‌های مسلح تکفیری در جبهه مقابل یعنی سنی‌ها تبادل کردند.
همین چند روز پیش بود که پس از سیطره گروه‌های مسلح سنی در استان‌های سنی عرب ، گروه‌های شیعه نیز اقدام به عضوگیری داوطلبانه کردند.این حادثه امری هراس افکن است چرا که ممکن است باعث بازگشت روند سابق و بروز جنگ‌های محلی میان فرقه‌ای شود.
موضوع قابل ملاحظه این است که تمام گروه‌های شیعه یاد شده فقط بر یک موضوع اتفاق نظر دارند و در بسیاری نقاط دیگر اختلافات نظر فراوان دارند.
ناجی عبدالله ، محقق و کارشناس گروه‌های مسلح در عراق در این‌باره می‌گوید: گروه‌های شیعه در یک نقطه اساسی که همانا در دست داشتن حاکمیت نزد خویش یا همپیمانان خود است اشتراک نظر دارند. رویکرد مذهبی تمام گروه‌های شیعه با یکدیگر متفاوت است.
عبدالله ادامه می‌دهد؛ می توان آنان را بر اساس \"تقلید\" نزد ٤ مرجع شیعه به چهار گروه تعریف کرد. چنین نیز شیعیان در موضوع تقسیم مناطق نفوذ خود در سطح عراق با یکدیگر اختلاف نظر دارند. به همین دلیل است که استان‌های جنوبی عراق یا شهرک صدر در شرق بغداد همواره صحنه بروز درگیری‌های مسلحانه در میان گروه‌های مسلح شیعه هستند. درگیری‌های مسلحانه بین شیعیان بر موضوع تقسیم اموال \"خمس\" یا درآمدهای مالی اماکن مذهبی \"نذورات و هدایا\" شکل می‌گیرند. برخی اوقات نیز درگیری بین شیعیان ناشی از وجود اختلافات بین آنان در روابط سیاسی رهبرانشان با جمهوری اسلامی ایران است.
او می‌افزاید؛ امروزه تمام سازمان‌ها و گروه‌های شیعه عراق نسبت به آنچه آن را \"خطر خارجی تهدید آمیز \" می‌نامند، متحد شده‌اند.
از سوی دیگر اما اتحاد آنان، اختلافات بینابینی شیعیان را پوشش نمی‌دهد. کاربرد عبارت‌های تشکیک آمیز نسبت به همدیگر که در رسانه‌های شیعه ها استفاده می‌شود و شاخ و شانه کشیدن برای همدیگر نمود واضح این اختلافات است.
امروزه در کشوری که ١١ سال است به مرگ عادت کرده، امکان وقوع یک جنگ حقیقی ما بین گروه‌های شبه نظامی وجود دارد. این جنگ به دور از آنچه مالکی وانمود می‌کند و از آن به عنوان یک جنگ قانونی بر ضد آنچه آن را \"تروریسم\" خوانده، یک جنگ میلاتاری، میان فرقه‌ای و میان گروهی است.
چرا که ارتش دولتی در همان روزهای اول ناتوانی و سستی خود را ثابت کرد. این امر ناتوانی دخالت ارتش حکومت فعلی عراق به یک جنگ طولانی را ثابت می‌کند. با این اوصاف چنانچه یک راه حل سیاسی کارگشا فراهم نشود، سناریو جنگ گروه‌های شبه نظامی با همدیگر در انتظار عراق خواهد بود.
مهمترین گروه‌های شبه نظامی شیعه:
سپاه بدر:
(فیلق بدر) نام اصلی این نیروی نظامی است که در سال ١٩٨١ در تهران تاسیس شد. باقر حکیم رئیس \"مجلس اعلای اسلامی عراق\" این تشکیلات نظامی سیاسی را راه اندازی کرد. حکیم در سال ٢٠٠٣ پس از اشغال عراق در یک عملیات انتحاری در شهر نجف کشته شد. اکنون ریاست سپاه بدر را یک ایرانی الاصل به نام هادی عامری به عهده دارد. هادی عامری در حال حاضر وزیر ترابری در کابینه مالکی است. این شخص پس از اشغال عراق در سال ٢٠٠٣ شناسنامه عراقی دریافت کرد. سپاه بدر از ١٢ هزار نیروی آموزش دیده بهره‌مند است.
اکثر نیروهای این یگان پس از اشغال عراق، مراکز مهم امنیتی و فرماندهی در وزارتخانه‌های دفاع و امنیت را اشغال کردند. سپاه بدر متهم است که فرماندهان ارتش سابق عراق و اعضای حزب بعث را هدف قرار داد. آخرین اتهامی که به سپاه بدر نسبت داده شد، کشتن فرمانده یگان موشکی \"سجیل\" است. یگان موشکی سجیل در سال ١٩٩١ در زمان حکومت صدام حسین، تل اویو(اسرائیل) را هدف موشک قرار داده بود. سپاه بدر در جنوب عراق ، بغداد و دیالا فعال است.
ارتش مهدی:
(جیش المهدی) نام اصلی این نیرو است. در سپتامبر ٢٠٠٣ توسط مقتدا صدر تشکیل شد. این نیرو بر ضد نیروهای امریکایی و بریتانیایی جنگید. پس از تحمل شکست مجبور به تحویل سلاح و مهمات خود به یک کمیته مشترک عراقی آمریکایی گردید.
در سال ٢٠٠٤ در زمان نخست وزیری ایاد علاوی فعالیت‌های آن متوقف شد. در سال ٢٠٠٦ بعد از منفجر کردن مرقد دو امام شیعه مجددا به صحنه بازگشت.
برخی هسته‌های تحت امر این نیرو به آدم‌ربایی دست زدند. آدم‌ربایی که بر حسب هویت مذهبی ربوده‌شدگان تعریف می شد. هسته‌های آدم ربا به \"جوخه‌های مرگ\" معروف شدند. آن جوخه‌های مرگ جان بسیاری از شهروندان عراقی را گرفتند. جوخه‌های یاد شده پس از اشغال ٣٠ مسجد آن مساجد را به حسینیه و مقرهای نظامی تبدیل کردند.
شبه نظامیان این نیرو در سال ٢٠٠٨ طی عملیاتی بسیار وسیع تحت عنوان \"یورش دلاوران\" جنگ مهلکی بر ضد نیروهای دولتی در بصره پیش بردند. در سال ٢٠٠٩ مقتدا صدر اندکی قبل از ورود خویش به صحنه سیاسی، عملکرد نظامی این نیرو را متوقف و افرادی که در کشتار و نسل‌زدایی بر اساس هویت دینی و مذهبی دخیل بوده‌اند را از آن اخراج کرد.
این نیرو در جنوب عراق و استان دیالا فعالیت دارد. گفته می‌شود که ١٠٠ هزار نیرو مجهز به سلاح سبک و نیمه سنگین در آن عضویت دارند. این سازمان قوی‌ترین نیروی نظامی شیعه است. ضمن اینکه به لحاظ اعتقادی اعضای آن مقلد آقای سیستانی نیستند. آنان به لحاظ تقلید تابع آقای حائری هستند . حائری در شهر قم در ایران مقیم هستند.
پیشانی بندان اهل حق:
نام اصلی این گروه (عصائب اهل الحق) است. بر خلاف آنچه در ایران از اهل حق یاد می‌شود این گروه به لحاظ اعتقادی میانه‌ای با اعتقادات اهل حق در ایران ندارد. گروه یاد شده بر اساس انشعاب در جریان صدر، تاسیس شد. قیس الخزعلی در سال ٢٠٠٧ از رهبران نظامی و اعتقادی جریان صدر بعد از خروج از این نیرو هزاران تن را با خود ملحق ساخت.
سازمان یاد شده به صدور فتواهای تکفیری بر ضد مومنان به دیگر ادیان و مذاهب معروف است. این گروه ازدواج با غیر شیعه و غذا خوردن با غیر شیعه را حرام می‌داند. در سال‌های ٢٠٠٨ و ٢٠٠٩ چندین مهندس بریتانیایی و یک سرباز امریکایی توسط نیروهای همین تشکل ربوده شدند.
به‌رغم عملیات یاد شده این گروه از سوی امریکا به عنوان یک گروه \"تروریست\" معرفی نشد. این سازمان دارای سلاح‌های پیشرفته، امکانات مالی وسیع، یک کانال ماهوار ای به نام (آفاق) و یک خبرگزاری محلی به نام (الغد) است. تمام امکانات یاد شده را جمهوری اسلامی ایران برای این گروه تامین کرده است.
این سازمان بیش از ١٠ هزار نیروی جنگجو دارد. اکثر نیروهای آن در جنگ داخلی سوریه در کنار نظام بشار اسد و بر ضد دیگر نیروها می‌جنگیدند. استمرار حضور این نیرو در جنگ سوریه از توانایی آن کاسته است. بر اساس آخرین اخبار، نیروهای این سازمان از سوریه بازگشته و در پایگاه نظامی \"بلد\" مستقر شده‌اند.
پایگاه بلد آخرین پایگاه ارتش عراق است که تا به حال به دست گروه‌های مسلح درگیر با نظام نیفتاده است .
حزب‌الله عراق:
بر اساس گفته‌های \"واثق بطاط\" رهبر این نیرو، حزب‌الله عراق امتداد و بخشی از حزب‌الله لبنان است. این سازمان پرچم زرد رنگ شبیه پرچم حزب‌الله لبنان دارد. از ژوئن سال ٢٠١٠ یعنی تاریخ تشکیل این سازمان، نیروهای آن شعار کشتار بعثی‌ها و آنچه آنها را (نواصب و وهابی‌ها) یعنی اهل سنت را سر می‌دهند.
در اوایل سال جاری میلادی این نیرو اعلام کرد که چندین موشک به خاک کشور پادشاهی سعودی شلیک کرده است. ٤٠ هزار نیرو با معدل سن ١٧ تا ٣٠ سال که عمدتا از مناطق فقیر نشین بغداد و جنوب عراق هستند عضو این سازمان به شمار می روند. سازمان یاد شده همانند دیگران از کمک‌های ویژه مالی و نظامی جمهوری اسلامی ایران بهره‌مند است.
بخش اول این گزارش، سازمان‌های نظامی سیاسی متعلق به اهل سنت عراق را دربر گرفت. اهل سنت در ٧ تشکل قدرتمند نظامی سیاسی خود را سازمان داده‌اند. یک \"اتاق مدیریت جنگ\" نیز همه آن نیروها را در نبرد کنونی عراق هماهنگ می‌کند.
عثمان المختار خبرنگار تلویزیون \"العربی الجدید\" در بخش دوم گزارش خود به وضعیت نظامی سیاسی شیعیان عراق پرداخته است. او همانند بخش اول نمایه‌ی شبه متکاملی از وضعیت شیعیان برای خواننده ترسیم می‌کند. آنچه درپی می‌آید ترجمه گزارش ایشان است.
پیش از اشغال کشور عراق، ما در اینجا شاهد تحول اساسی در زمینه زایش گروه‌های مسلح شیعه عرب بوده‌ایم.
برخی از سازمان‌های نظامی سیاسی شیعیان با اشغالگران عراق همراهی کردند. برخی دیگر با اشغالگران جنگیدند. تمام سازمان‌های یاد شده از امکانات مالی، نظامی گسترده بهره می‌برند. آنان دارای نیروهای بسیاری هستند. اکثر قریب به اتفاق این سازمان‌ها از زمان اشغال عراق تاکنون توسط \"نیروی قدس\" شاخه برون مرزی سپاه پاسداران ایران مدیریت می‌شوند.
بعد از سال ٢٠٠٦ همزمان با بروز جنگ‌های فرقه‌ای و مذهبی، برخی از این سازمان‌ها به تشکلات نظامی مخوفی همچون \"جوخه‌های مرگ \" پیوستند. جوخه‌های مرگ ، صنعت و تولید مرگ را با گروه‌های مسلح تکفیری در جبهه مقابل یعنی سنی‌ها تبادل کردند.
همین چند روز پیش بود که پس از سیطره گروه‌های مسلح سنی در استان‌های سنی عرب ، گروه‌های شیعه نیز اقدام به عضوگیری داوطلبانه کردند.این حادثه امری هراس افکن است چرا که ممکن است باعث بازگشت روند سابق و بروز جنگ‌های محلی میان فرقه‌ای شود.
موضوع قابل ملاحظه این است که تمام گروه‌های شیعه یاد شده فقط بر یک موضوع اتفاق نظر دارند و در بسیاری نقاط دیگر اختلافات نظر فراوان دارند.
ناجی عبدالله ، محقق و کارشناس گروه‌های مسلح در عراق در این‌باره می‌گوید: گروه‌های شیعه در یک نقطه اساسی که همانا در دست داشتن حاکمیت نزد خویش یا همپیمانان خود است اشتراک نظر دارند. رویکرد مذهبی تمام گروه‌های شیعه با یکدیگر متفاوت است.
عبدالله ادامه می‌دهد؛ می توان آنان را بر اساس \"تقلید\" نزد ٤ مرجع شیعه به چهار گروه تعریف کرد. چنین نیز شیعیان در موضوع تقسیم مناطق نفوذ خود در سطح عراق با یکدیگر اختلاف نظر دارند. به همین دلیل است که استان‌های جنوبی عراق یا شهرک صدر در شرق بغداد همواره صحنه بروز درگیری‌های مسلحانه در میان گروه‌های مسلح شیعه هستند. درگیری‌های مسلحانه بین شیعیان بر موضوع تقسیم اموال \"خمس\" یا درآمدهای مالی اماکن مذهبی \"نذورات و هدایا\" شکل می‌گیرند. برخی اوقات نیز درگیری بین شیعیان ناشی از وجود اختلافات بین آنان در روابط سیاسی رهبرانشان با جمهوری اسلامی ایران است.
او می‌افزاید؛ امروزه تمام سازمان‌ها و گروه‌های شیعه عراق نسبت به آنچه آن را \"خطر خارجی تهدید آمیز \" می‌نامند، متحد شده‌اند.
از سوی دیگر اما اتحاد آنان، اختلافات بینابینی شیعیان را پوشش نمی‌دهد. کاربرد عبارت‌های تشکیک آمیز نسبت به همدیگر که در رسانه‌های شیعه ها استفاده می‌شود و شاخ و شانه کشیدن برای همدیگر نمود واضح این اختلافات است.
امروزه در کشوری که ١١ سال است به مرگ عادت کرده، امکان وقوع یک جنگ حقیقی ما بین گروه‌های شبه نظامی وجود دارد. این جنگ به دور از آنچه مالکی وانمود می‌کند و از آن به عنوان یک جنگ قانونی بر ضد آنچه آن را \"تروریسم\" خوانده، یک جنگ میلاتاری، میان فرقه‌ای و میان گروهی است.
چرا که ارتش دولتی در همان روزهای اول ناتوانی و سستی خود را ثابت کرد. این امر ناتوانی دخالت ارتش حکومت فعلی عراق به یک جنگ طولانی را ثابت می‌کند. با این اوصاف چنانچه یک راه حل سیاسی کارگشا فراهم نشود، سناریو جنگ گروه‌های شبه نظامی با همدیگر در انتظار عراق خواهد بود.
مهمترین گروه‌های شبه نظامی شیعه:
سپاه بدر:
(فیلق بدر) نام اصلی این نیروی نظامی است که در سال ١٩٨١ در تهران تاسیس شد. باقر حکیم رئیس \"مجلس اعلای اسلامی عراق\" این تشکیلات نظامی سیاسی را راه اندازی کرد. حکیم در سال ٢٠٠٣ پس از اشغال عراق در یک عملیات انتحاری در شهر نجف کشته شد. اکنون ریاست سپاه بدر را یک ایرانی الاصل به نام هادی عامری به عهده دارد. هادی عامری در حال حاضر وزیر ترابری در کابینه مالکی است. این شخص پس از اشغال عراق در سال ٢٠٠٣ شناسنامه عراقی دریافت کرد. سپاه بدر از ١٢ هزار نیروی آموزش دیده بهره‌مند است.
اکثر نیروهای این یگان پس از اشغال عراق، مراکز مهم امنیتی و فرماندهی در وزارتخانه‌های دفاع و امنیت را اشغال کردند. سپاه بدر متهم است که فرماندهان ارتش سابق عراق و اعضای حزب بعث را هدف قرار داد. آخرین اتهامی که به سپاه بدر نسبت داده شد، کشتن فرمانده یگان موشکی \"سجیل\" است. یگان موشکی سجیل در سال ١٩٩١ در زمان حکومت صدام حسین، تل اویو(اسرائیل) را هدف موشک قرار داده بود. سپاه بدر در جنوب عراق ، بغداد و دیالا فعال است.
ارتش مهدی:
(جیش المهدی) نام اصلی این نیرو است. در سپتامبر ٢٠٠٣ توسط مقتدا صدر تشکیل شد. این نیرو بر ضد نیروهای امریکایی و بریتانیایی جنگید. پس از تحمل شکست مجبور به تحویل سلاح و مهمات خود به یک کمیته مشترک عراقی آمریکایی گردید.
در سال ٢٠٠٤ در زمان نخست وزیری ایاد علاوی فعالیت‌های آن متوقف شد. در سال ٢٠٠٦ بعد از منفجر کردن مرقد دو امام شیعه مجددا به صحنه بازگشت.
برخی هسته‌های تحت امر این نیرو به آدم‌ربایی دست زدند. آدم‌ربایی که بر حسب هویت مذهبی ربوده‌شدگان تعریف می شد. هسته‌های آدم ربا به \"جوخه‌های مرگ\" معروف شدند. آن جوخه‌های مرگ جان بسیاری از شهروندان عراقی را گرفتند. جوخه‌های یاد شده پس از اشغال ٣٠ مسجد آن مساجد را به حسینیه و مقرهای نظامی تبدیل کردند.
شبه نظامیان این نیرو در سال ٢٠٠٨ طی عملیاتی بسیار وسیع تحت عنوان \"یورش دلاوران\" جنگ مهلکی بر ضد نیروهای دولتی در بصره پیش بردند. در سال ٢٠٠٩ مقتدا صدر اندکی قبل از ورود خویش به صحنه سیاسی، عملکرد نظامی این نیرو را متوقف و افرادی که در کشتار و نسل‌زدایی بر اساس هویت دینی و مذهبی دخیل بوده‌اند را از آن اخراج کرد.
این نیرو در جنوب عراق و استان دیالا فعالیت دارد. گفته می‌شود که ١٠٠ هزار نیرو مجهز به سلاح سبک و نیمه سنگین در آن عضویت دارند. این سازمان قوی‌ترین نیروی نظامی شیعه است. ضمن اینکه به لحاظ اعتقادی اعضای آن مقلد آقای سیستانی نیستند. آنان به لحاظ تقلید تابع آقای حائری هستند . حائری در شهر قم در ایران مقیم هستند.
پیشانی بندان اهل حق:
نام اصلی این گروه (عصائب اهل الحق) است. بر خلاف آنچه در ایران از اهل حق یاد می‌شود این گروه به لحاظ اعتقادی میانه‌ای با اعتقادات اهل حق در ایران ندارد. گروه یاد شده بر اساس انشعاب در جریان صدر، تاسیس شد. قیس الخزعلی در سال ٢٠٠٧ از رهبران نظامی و اعتقادی جریان صدر بعد از خروج از این نیرو هزاران تن را با خود ملحق ساخت.
سازمان یاد شده به صدور فتواهای تکفیری بر ضد مومنان به دیگر ادیان و مذاهب معروف است. این گروه ازدواج با غیر شیعه و غذا خوردن با غیر شیعه را حرام می‌داند. در سال‌های ٢٠٠٨ و ٢٠٠٩ چندین مهندس بریتانیایی و یک سرباز امریکایی توسط نیروهای همین تشکل ربوده شدند.
به‌رغم عملیات یاد شده این گروه از سوی امریکا به عنوان یک گروه \"تروریست\" معرفی نشد. این سازمان دارای سلاح‌های پیشرفته، امکانات مالی وسیع، یک کانال ماهوار ای به نام (آفاق) و یک خبرگزاری محلی به نام (الغد) است. تمام امکانات یاد شده را جمهوری اسلامی ایران برای این گروه تامین کرده است.
این سازمان بیش از ١٠ هزار نیروی جنگجو دارد. اکثر نیروهای آن در جنگ داخلی سوریه در کنار نظام بشار اسد و بر ضد دیگر نیروها می‌جنگیدند. استمرار حضور این نیرو در جنگ سوریه از توانایی آن کاسته است. بر اساس آخرین اخبار، نیروهای این سازمان از سوریه بازگشته و در پایگاه نظامی \"بلد\" مستقر شده‌اند.
پایگاه بلد آخرین پایگاه ارتش عراق است که تا به حال به دست گروه‌های مسلح درگیر با نظام نیفتاده است .
حزب‌الله عراق:
بر اساس گفته‌های \"واثق بطاط\" رهبر این نیرو، حزب‌الله عراق امتداد و بخشی از حزب‌الله لبنان است. این سازمان پرچم زرد رنگ شبیه پرچم حزب‌الله لبنان دارد. از ژوئن سال ٢٠١٠ یعنی تاریخ تشکیل این سازمان، نیروهای آن شعار کشتار بعثی‌ها و آنچه آنها را (نواصب و وهابی‌ها) یعنی اهل سنت را سر می‌دهند.
در اوایل سال جاری میلادی این نیرو اعلام کرد که چندین موشک به خاک کشور پادشاهی سعودی شلیک کرده است. ٤٠ هزار نیرو با معدل سن ١٧ تا ٣٠ سال که عمدتا از مناطق فقیر نشین بغداد و جنوب عراق هستند عضو این سازمان به شمار می روند. سازمان یاد شده همانند دیگران از کمک‌های ویژه مالی و نظامی جمهوری اسلامی ایران بهره‌مند است.
