بحران در محیط‌زیست کُردستان+گفت‌وگو

آژانس کُردپا: گونه‌های جانوری در طبیعت کُردستان از سوی نهادهای حکومتی با سهل‌انگاری و عدم جایگزینی نمونه‌های شکارشده روبرو و بحرانی توصیف شده است.

روزانه خبرگزاری‌های دولتی در استان‌های ایلام، آذربایجان‌غربی، کرمانشاه و کردستان از بازداشت شکارچیان متخلف و شکار بی‌رویه در کوهستان‌ها، جنگل‌ها، دریاچه‌ها و مناطق حفاظت‌شده خبر می‌دهند.

استمرار شکارهای بی‌رویه توسط شکارچیان غیرقانونی، سالانه منجر به بازداشت تعدادی از آنها از سوی محیط‌بانان ادارات حفظ محیط‌زیست می‌شود.

بازداشت شکارچیان غیرقانونی:

آمارها حاکی از آن است طی ٥ماه نخست سال جاری ٣٨ شکارچی در شهرستان کامیاران دستگیر شده‌اند.
همچنین سال گذشته ٢٥٣ شکارچی در استان ایلام دستگیر شدند.

در همین رابطه و به سبب وسعت پوشش گیاهی و جانوری در ٤ استان یادشده و نیز نبود آمارهای به روز شده از سوی ادارات کل محیط‌زیست این استان‌ها تنها به آمار برخی شهرستان‌ها اشاره شده است و با یکی از فعالان محیط‌زیست نیز درباره‌ی آخرین وضعیت حیات وحش کُردستان گفت‌وگو خواهیم داشت.

هیوا بوتیمار در گفت‌وگوی اختصاصی با خبرنگار کُردپا وضعیت حیات وحش مناطق کُردستان را \"بحرانی\" توصیف می‌کند و در این باره نهادهای حکومتی را مسبب اصلی چنین وضعیتی می‌داند.

وی بحران کنونی را نتیجه‌ی شرایط ویژه‌ی کُردستان نظیر بروز جنگ هشت ساله و کاشت صدها هزار مین و بمباران مناطق مختلف کُردستان قلمداد کرد و گفت: متأسفانه وضعیت بوجود آمده با کمترین توجه و اهمیت نهادهای حکومتی روبرو است و با چنین روندی گونه‌های حیات وحش کُردستان مسیر نابودی و انقراض را می‌پیمایند.

وی برای نمونه به سیم‌خاردارهایی اشاره کرد که در خطوط مرزی کُردستان ایران با اقلیم کُردستان نصب گردیده که شمار قابل توجهی از جانوران به هنگام برخورد با آنها موجب بریدگی و در نتیجه هلاک شدن جانور می‌‌شود که وجود لاشه‌ی بجای مانده از آنها در نزدیکی این سیم‌خاردارها گواه این ادعاست.

تنوع گونه‌های جانوری(استان کُردستان به عنوان نمونه):

استان کُردستان به سبب اقلیم خاص آب و هوایی و نیز پوشش گیاهی منحصر به فرد خود، دارای تنوع ویژه‌ای از حیث پوشش جانوری می‌باشد اما به دلایل مختلف که مدیرکل حفاظت محیط‌زیست استان، \"قاچاق\" را از آنجمله می‌داند، ٢٧ گونه‌ی جانوری نظیر میش مرغ، سنجاب، سمندر سبز در خطر انقراض قرار دارند.

طبق آمارهای رسمی هم‌اکنون ٣١ گونه پستاندار، ١٩٢ گونه پرنده، ١٧ گونه خزنده، ١١ گونه دوزیست و ١٣ گونه ماهی در استان کردستان شناسایی شده است.

در چند سال اخیر شکارچیان متخلف علاوه بر شکار و صید حیات وحش کُردستان اقدام به قاچاق گونه‌های نادر جانوری به دیگر شهرها و کشورهای آسیای‌میانه نموده که در بسیاری موراد فرد خاطی تنها ٢٠ هزار تومان جریمه شده و مسأله بطور کلی فراموش گردیده است.

هیوا بوتیمار همچنین از مسئله‌ی دیگری پرده برداشت که موضوع شکار بی‌رویه و انقراض گونه‌های جانوری کُردستان را وارد ابعاد تازه‌تری می‌کند و آن همدستی و همکاری برخی از محیط‌بانان و مسئولان ادارات محیط‌زیست با شکارچیان در امر شکار غیرقانونی است.

این فعال حفظ محیط‌زیست می‌گوید: خرگوش، دارکوب، سنجاب و کبک در اکوسیستم کُردستان درحال انقراض می‌باشند و متأسفانه نهادهای ذیربط نیز هیچگونه بهره‌وری و جایگزینی برای گونه‌های جانوری از بین رفته انجام نداده‌اند و در بسیاری موراد میان شکارچی و مجری قانون نیز همکاری و تبانی صورت می‌گیرد که در این میان طبیعت کُردستان متضرر اصلی است.

عمده مشکلات در این باره:

بدون شک شکار بی‌رویه یکی از تهدیدات اصلی تخریب زیست‌بوم کُردستان محسوب می‌شود اما در کنار آن نباید از نبود کنترل و فقدان تجهیزات نظارت و نیز قُرق‌بان غافل شد.

بر اساس استانداردهای جهانی باید برای هر١٠هزار هکتار اراضی حفاظت شده ٢ نفر کارشناس و ٤ نفر محیطبان وجود داشته باشد اما این میزان در استان کُردستان ٢دهم درصد کارشناس و ٤دهم درصد محیطبان است.

درباره‌ی بی‌توجهی نهادهای حکومتی به زیست‌بوم کُردستان، بوتیمار بر این باور است که شکار قانونی حق شکارچی است اما مشکل از آنجاست که این نهادها تاکنون به هر دلیل نتوانسته‌اند جانوران و گونه‌های از دست رفته را جایگزین کنند یعنی عدم توانایی در پرورش جانوران شکارشده و نگهداری از جانوران در حال رشد و این روند برخلاف صدور مجوزهای فراوان به افراد بدون پشتوانه و ساماندهی زیست‌بوم می‌باشد.

وی گفت: همواره و بصورت منطقی در جایی مجوز شکار صادر می‌شود که آمار جانور از کل ظرفیت منطقه‌ی مورد نظر بیشتر باشد و در نهایت منجر به تعادل گردد.

سخنان این فعال محیط‌زیست در حالی است که ٣٤ شکارگاه در استان کُردستان موجود است و منطقه‌ی حفاظت شده بيجار با ٢٣ هزار هکتار، تنها ذخيره‌گاه طبيعی استان به شمار می‌رود.

هیوا بوتیمار در پاسخ به این پرسش که بازداشت وسیع شکارچیان در استان‌های غربی ایران نشان از چه چیزی است، اظهار داشت: دستگیری شکارچیان متخلف که در بسیاری موراد بصورت گروهی نیز به شکار می‌روند نشان از عمق فاجعه‌ی محیط‌زیست و روند انقراض گونه‌های جانوری در کُردستان می‌باشد و این افراد با پرداخت جریمه‌های سبک و نقدی دوباره به شغل اصلی خود برمی‌گردند و صدور زندان برای آنها تنها در صورتی روی می‌دهد که مسأله‌ی شکار آنان جنجال رسانه‌ای و صورتی تراژدیک به دنبال داشته باشد و گرنه موضوع همچنان بغرنج ادامه می‌یابد.

زیست‌بوم از دریچه‌ی فرهنگ:

پیوند انسان با محیط از لحاظ فرهنگ جامعه، بوم‌شناسی فرهنگی را پیش می‌کشد که انسان‌ها را به دو دسته‌ی \"مردمان بومی\" و \"مردمان زیست‌کره‌ای\" تقسیم می‌کند.

موقعیت کُردستان و نوع تعامل شهروندان با محیط اطراف و نیز غیرصنعتی بودن منطقه موجب می‌شود که ارتباط و تأثیر انسان و محیط بر یکدیگر بسیاری تنگاتنگ و بهم فشرده باشد و این معادله نزدیکی و کارکرد متقابل این دو را نشان می‌دهد. پس انسان‌های تک محیطی برای بقای خویش نیازمند فضایی هستند که همیشه در دسترس باشد تا بتوانند از منابع آن به سهولت و به سرعت استفاده نمایند. به همین جهت اگر آنها متوجه شوند که عملکردهایشان به طبیعت آسیب وارد می‌کند از ادامه‌ی آن خودداری می کنند. چرا که طبیعت برای این گروه از مردم سرچشمه‌ی نیازهای اساسی شان به شمار می‌رود. به بیان دیگر مردمان تک محیطی احساس مسئولیت شدیدی در قبال محیط زیست خود دارند.

هیوا بوتیمار در سال ٧٨ یکی از مؤسسین انجمن سبز \"چیا\" در مریوان بوده است.
وی از فعالان سرشناس حفظ‌ محیط‌زیست کُردستان می‌باشد و مدت ٦ سال را در زندان بسر برد.

هیوا هم ‌اکنون در اقلیم کُردستان عراق ساکن می‌باشد و درصدد تأسیس انجمن سبز چیا در کُردستان عراق است.