ایران خاموش (طبیعت کُشی)

منصور سهرابی

در این شهر کوچک زندگى جریان داشت. پرنده، ماهى، و مزارع به فراوانی یافت می شد. اما در یک بهار پرندگان دیگر آواز نخواندند. شهر خاموش شد، حشرات ناپدید و ماهى ها، مزارع و مردم، به طرز مشکوکی بیمار شدند. راشل کارسون نوشت : \"بهارى خاموش بود.\"

آنچه امروزه تهدیدی پنهان برای ایران است و این کشور را در معرض نابودی قرار خواهد داد دشمنان خارجی و منازعات سیاسی نیست بلکه بحران شدید زیست محیطی است.

مدیریت منابع طبیعی و محیط زیست در سی و هفت سال گذشته ، ایران در .چنین وضعیتی قرار داده که آینده خوشایندی برای آن متصور نیست.
بحران های عمده زیسط محیطی ایران شامل موارد ذیل است:

الف ) بحران آب
براساس گزارش های سازمان محیط زیست ایران ٧٥ درصد تالاب های ایران در شرایط بحرانی هستند ،بیش از ٤٠ درصد این تالاب ها بین ٤٠ تا ٩٠ درصد آبشان را از دست داده‌اند ؛دریاچه ارومیه ، دریاچه بختگان و پریشان در آستانه خشک شدگی هستند، بیش از٨٠ درصد از منابع آبی زیرزمینی نیز مورد مصرف قرار گرفته است ، ٣٥ درصد رودخانه ها خشک شده‌اند، رودخانه کارون با کاهش شدید عمق مواجه است ، رودخانه زاینده رود در ١٠ سال گذشته بیش از ٢٠ بار خشک گردیده ، رودخانه سیوند تقریباً خشک شده و رودخانه سفید رود هم به آلوده‌ترین رودخانه ایران تبدیل شده است.

صدها هزار چاه غیر مجاز حفر گردیده و پیش‌بینی شده ایران در بیست و پنج سال آینده بیش از٨٥ درصد آب شیرین موجود را نیز از دست خواهد داد!

سیمای خطرناکی که از وضعیت آب در ایران ترسیم گردید ناشی از فعالیت دشمن فرضی نیست بلکه بطور مستقیم و غیر مستقیم حاصل مدیریت ناکارآمد و غیر علمی مسئولان نطام اسلامی است. عمده ترین عوامل موٍثر در وقوع بحران آب در ایران موارد ذیل می باشد:

افزایش چندین برابری مساحت زمین‌های کشاورزی در ٤٠ سال گذشته، کشاورزی ناپایدار و تغییر الگوی کشت به سمت گیاهان پر مصرف در ٣٠ سال گذشته، هدرروی آب و پایین بودن کارائی مصرف آب( بطوریکه در ایران بیش از ٧٠ درصد آب مصرفی در بخش کشاورزی هدر می رود)، عدم برنامه‌ریزی برای مدیریت خشکسالی( با توجه به اینکه ایران کشوری خشک و نیمه خشک است و وقوع خشکسالی در آن کاملاً طبیعی است)، اتلاف بیش از ٣٠ درصد آب در سیستم آبرسانی )(بدلیل فرسودگی مسیر انتقال )و مصرف سرانه آب در ایران چندین برابر میانگین جهانیست !

عواقب بحران آب در ایران : نابودی کشاورزی، افزایش ریزگردها، افزایش نشست زمین، نابودی تنوع زیستی، افزایش درگیری و نزاع برای دسترسی به منابع آب و در نهایت مهاجرت از مناطق خشک شده به سایر نقاط.

ب) آلودگی هوا
هر نوع آلاینده ای در هوا که زندگی انسان و سایر جانداران را به خطر اندازد را آلودگی هوا گویند.

در حالت کلی شماری از آلاینده های هوا شامل: منوکسید کربن، دی اکسید گوگرد، ازن، ذرات معلق در هوا و اکسید نیتروژن هستند که منابع این آلاینده ها آتش سوزی جنگل ها، ریز گردها، حمل و نقل (منابع متحرک)،فرایندهای صنعتی و کشاورزی، فرایندهای متفرقه (استفاده از حشره کش های خانگی) و دفع مواد زائد می باشند.

گزارش شده در تهران ٧٠ تا ٨٠ درصد آلودگی هوا توسط وسائط نقلیه ایجاده شده و سالانه منجر به مرگ بیش از ٥ هزار نفر می شود. طبق گزارش سازمان بهداشت جهانی شهرهای اهواز، کرمانشاه، سنندج و یاسوج نیز جز آلوده‌ترین شهرهای ایران هستند. وجود خودروهای غیر استاندارد در سطح شهرها و سوخت های ناقص نقش عمده‌ای در ایجاد آلاینده ها دارند.

ج) زباله ها
شامل مواد زائد شهری ،صنعتی ، خطرناک (بیمارستانی) و رادیواکتیو(در ارتباط با مواد زائد هسته ای گزارش دقیقی در دسترس نیست)
در ایران سالانه بیش از ١٨/٥٠ میلیون تن زباله خانگی، ١٠ میلیون شیرابه، ١٤٥ هزار تن زباله بیمارستانی و ٦٠ میلیون تن نخاله های ساختمانی و سایر زباله ها تولید می شوند. عدم بازیافت زباله در بسیاری از مناطق ایران می‌تواند آلودگی‌های بیشتر آب، خاک و هوا و بیمارهای عفونی را در پی داشته باشد.

د) بحران زیستگاه ها
حیات وحش ایران بدلیل شکار بی رویه در بسیاری از نقاط ایران در حال نابودیست. انقراض گونه های جانوری و گیاهی بشدت در حال وقوع است.

سالانه بیش از ١٥٠ هزار هکتار جنگل از بین می‌رود که این امر مهم عواقب جبران ناپذیری دارد. هر سال بیش از٨٠٠ هزار هکتار مرتع نابود می شود.

عداد رئوس دامی که وارد مراتع می‌شوند بسیار بیشتر از ظرفیت مراتع هستند که عواقب وخیمی را برای مراتع ایران رقم زده اند!.

آلودگی دریاها و دریاچه ها نیز حیات وحش آبی ایران را در معرض خطر جدی قرار داده است. جنگل های بلوط زاگرس در آستانه ی نابودیست ! در مناطقی چون قم و کرمان بیابان زایی در حال گسترش است.

از دیگر بحران های زیست محیطی در ایران می‌توان به انتقال بین حوزه ای آب اشاره کرد که در پی مدیریت غلط و برنامه‌ریزی نادرست و عدم توجه به طرح های آمایش سرزمین در حال انجام است ، اثرات خوشایندی برای آن متصور نیست!

آنچه در این نوشته به طور مختصرآمد سیمای واقعی محیط زیست و منابع طبیعی ایران را نشان می‌دهد که ناشی از مدیریت ناکارآمد و غیر اصولی مسئولان نطام اسلامی ایران است و سؤالی که در مقابل آنان است : آیا در پساتحریم و برجام داخلی جایگاهی برای معضلات زیست محیطی وجود دارد؟.

... بهار آمد، نبود اما حیاتی
درین ویران‌سرای محنت‌آور
بهار آمد، دریغا از نشاطی
که شمع افروزد و بگشایدش در!
..شاملو ….

نظر نویسنده بازتاب دیدگاه آژانس خبررسانی کُردپا نمی‌باشد.