آلودگی هوا نقض حقوق‌شهروندی است
19:57 - 1 بهمن 1392
Unknown Author
حسین احمدی‌نیاز
نامه سرگشاده‌ی حسین احمدی‌نیاز* به رییس جمهور
جناب آقای دکتر حسن روحانی ریاست محترم جمهوری اسلامی ایران با سلام و دعای خیر حضرتعالی.
طبق اصل ١١٣ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران مسوول اجرای قانون اساسی و طبق اصل ١٢١ در پیشگاه قرآن کریم و در برابر ملت ایران سوگند پاسداری از این قانون و انجام وظایف و مسوولیت‌های اجرایی کشور را به نحو احسن یاد کرده‌اید. از سوی دیگر در ایام انتخابات ریاست جمهوری وعده‌ی تحقق فصل سوم قانون اساسی بنام حقوق ملت و تدوین و اجرای حقوق شهروندی به ملت ایران داده‌اید.
همچنین طبق اصول سوم، بیست و دوم و پنجاهم در باب حق حیات و زیست سالم شهروندان ایرانی حضرتعالی دارای مسوولیت هستید زیرا جناب آقای ریس جمهور همچنانکه حضرتعالی مستحضرید میلیون‌ها نفر از شهروندان تهران و کلان شهرهای ایران در فصل سرد سرما هر روز با هوایی آلوده مواجه شده و بی‌اختیار تن سالم و شریف خود را در معرض تهدید بیماری‌های تنفسی، قلبی و سرطان ناشی از استنشاق هوای آلوده قرار می‌دهند.
آلودگی هوا طبیعی‌ترین حق هر شهروندی که استنشاق هوای پاک است را نقض می‌کند. داشتن هوای پاک و محیط زیست سالم یکی از مولفه‌های نسل چهارم حقوق‌بشر است به نحوی که چنین حقی در دایره‌ی شمول حقوق طبیعی آحاد شهروندان قرار می‌گیرد اگرچه بسیاری از حقوقدانان معتقدند به لحاظ ارتباط هوای پاک و برخورداری از زیست سالم با حیات و زندگی انسانی جزء نسل اول حقوق‌بشر قرار می‌گیرد. این اصل مورد پذیرش همه‌ی کشورهای جهان قرار گرفته و در قالب حقوق ملت در قوانین اساسی تنظیم و از کرامت و جایگاه والایی برخوردار است. زیرا زیست سالم و برخورداری از محیط پاک را به عنوان پایه حیات انسانی قرار داده‌اند و هرگونه تهدید این حق به مثابه نقض حقوق‌شهروندی و حقوق‌بشر قلمداد می‌شود همچنانکه اصل پنجاهم قانون اساسی ایران این امر را به زیبایی بیان می‌دارد. مقررات حقوق‌بین‌الملل و اسناد بين‌المللی و داخلی این امررا مورد توجه و تاکید قرار داده‌اند.
مطابق اصل نخست اعلاميه استکهلم \"انسان از حقوقی بنيادين برای داشتن آزادی و برابری و شرايط مناسب زندگی در محيط زيستی که به او اجازه زندگی با حيثيت و سعادتمندانه را بدهد برخود دار است\" بر اين اساس حق برخورداری از هوای سالم و پاک و عاری از آلودگی برای شهروندان جزء لاینفک زندگی قرار گرفته و تضمين آن در راستای حق بر محيط زيست سالم جزو حقوق اوليه هر شهروند قرار می‌گیرد در این راستا حق بر هوای پاک از زیر مجموعه‌های حق بر محیط زیست سالم به شمار می‌رود و در برخی قوانین بر \"حق تنفس بر هوای پاک\" صحه گذاشته شده است. بر اساس این امر هر شهروندی حق دارد در هوایی پاک و سالم تنفس نماید و دولت‌ها مکلف به اتخاذ تدابیری برای تضمین آن می‌باشند. همچنانکه در ایران اصل پنجاهم قانون اساسی این تکلیف را بر عهده همگان قرار داده است.
اعلامیه جهانی حقوق‌بشر ١٩٤٨ داشتن زندگی سالم و محیط پاک را حق همه آحاد بشر می‌داند. ماده ی سوم و فحوای مواد ٢٥ و ٢٧ این اعلامیه بیانگر این موضوع می‌باشد همچنین حق بر حیات از حقوق ذاتی هر شخص انسانی است که باید بموجب قانون حمایت شود مجددا این حق در اسناد حقوق‌بشری مورد تاکید قرار گرفته است .در خصوص ارتباط این حق با محیط زیست نیز پیوندی ظریف برقرار است و می‌توان گفت که حیات هر انسانی بستگی به کیفیت محیط زیست او دارد و این موضوع هم شامل \"صرف حیات\" و هم شامل \"کیفیت حیات\" می‌شود و در هر دو بعد با محیط زیست ارتباط دارد در زمینه آلودگی هوا و حق بر حیات نیز می‌توان اینگونه استدلال کرد که با توجه به اهمیت عنصر هوا در زندگی انسان‌ها رابطه مستقیمی بین حفاظت از هوا در برابر آلودگی و حق برحیات وجود دارد به عبارت دیگر وجود عنصر هوا مرتبط با صرف حیات و نبودن آلودگی در آن مرتبط با کیفیت حیات می‌باشد. بنابراین برای تعیین حداقلی از کیفیت زندگی و حیات برای شهروندان لزوم مقابله با آلودگی هوا اهمیت ویژه‌ای دارد.
دولت‌ها وظیفه فراهم آوردن بستر و محیط پاک برای شهروندان خود هستند و دسترسی به زندگی سالم و داشتن محیط زیست پاک و هوای عاری از هر نوع آلودگی جزء حقوق فطری و طبیعی آنان است. از سوی دیگر بر این اساس هر شهروندی حق دارد در هوایی پاک و سالم تنفس نمايد و دولت‌ها مکلف به اتخاذ تدابيری براي تضمين آن می‌باشند.
در ایران نظام حقوقی ما با تصویب قوانین مختلف مقرراتی را برای داشتن هوای پاک و الزاماتی برای دولت جهت فراهم آوردن شرایط و بسترهای داشتن هوای پاک در نظر گرفته است پيشگيري و مقابله با آلودگی و هر اقدام مخربی كه موجب بر هم خوردن تعادل و تناسب محيط‌زيست شهروندان می‌شود (موضوع ماده 1 قانون حفاظت و بهسازی محيط‌زيست ٢٨/٣/٥٣. قوانين متعددی دیگری در نظام حقوقی ما وجود دارد، که می‌توان به ماده ٥٧٠ قانون مجازات اسلامی اشاره کرد. در کل نظام حقوقی ایران از یک سو آلودگی هوا را جرم‌انگاری نموده است و از سوی دیگر حضرتعالی همچنانکه بیان گردید به عنوان مجری و پاسدار قانون اساسی و سوگندی که در مقابل ملت شریف ایران یاد کرده‌اید مسوول اجرای اصول بیست و دوم و پنجاهم قانون اساسی هستید و حسب تعهدی که در ایام انتخابات در قالب تحقق حقوق ملت و منشور حقوق شهروندی به مردم شریف ایران داده‌اید مسوول تامین هوای پاک شهروندان و حل این معضل و الزام سازمان‌ها و نهادهای مسوول در اتخاذ برنامه و راهکار مناسب برای برون رفت از این وضعیت می‌باشید.
جناب آقای ریس جمهور آلودگی هوا به علت تهدیدات جدی‌ایی که علیه بهداشت، سلامتی و محیط زیست سالم شهروندان دارد نقض حقوق‌شهروندی و بشر تلقی می‌شود لذا بسان شهرهای مکزیکو سیتی و چند شهر دیگر بزرگ جهان که در گذشته از آلودگی هوا رنج می‌بردند و امروزه با اتخاذ برنامه‌های منسجم و علمی به هوای پاک رسیده‌اند مستدعی است در این زمینه دستورات شایسته صادر فرمایید. و جلوی این نقض حقوق شهروندی را بگیرید.
* حقوقدان و وکیل پایه یک دادگستری
نامه سرگشاده‌ی حسین احمدی‌نیاز* به رییس جمهور
جناب آقای دکتر حسن روحانی ریاست محترم جمهوری اسلامی ایران با سلام و دعای خیر حضرتعالی.
طبق اصل ١١٣ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران مسوول اجرای قانون اساسی و طبق اصل ١٢١ در پیشگاه قرآن کریم و در برابر ملت ایران سوگند پاسداری از این قانون و انجام وظایف و مسوولیت‌های اجرایی کشور را به نحو احسن یاد کرده‌اید. از سوی دیگر در ایام انتخابات ریاست جمهوری وعده‌ی تحقق فصل سوم قانون اساسی بنام حقوق ملت و تدوین و اجرای حقوق شهروندی به ملت ایران داده‌اید.
همچنین طبق اصول سوم، بیست و دوم و پنجاهم در باب حق حیات و زیست سالم شهروندان ایرانی حضرتعالی دارای مسوولیت هستید زیرا جناب آقای ریس جمهور همچنانکه حضرتعالی مستحضرید میلیون‌ها نفر از شهروندان تهران و کلان شهرهای ایران در فصل سرد سرما هر روز با هوایی آلوده مواجه شده و بی‌اختیار تن سالم و شریف خود را در معرض تهدید بیماری‌های تنفسی، قلبی و سرطان ناشی از استنشاق هوای آلوده قرار می‌دهند.
آلودگی هوا طبیعی‌ترین حق هر شهروندی که استنشاق هوای پاک است را نقض می‌کند. داشتن هوای پاک و محیط زیست سالم یکی از مولفه‌های نسل چهارم حقوق‌بشر است به نحوی که چنین حقی در دایره‌ی شمول حقوق طبیعی آحاد شهروندان قرار می‌گیرد اگرچه بسیاری از حقوقدانان معتقدند به لحاظ ارتباط هوای پاک و برخورداری از زیست سالم با حیات و زندگی انسانی جزء نسل اول حقوق‌بشر قرار می‌گیرد. این اصل مورد پذیرش همه‌ی کشورهای جهان قرار گرفته و در قالب حقوق ملت در قوانین اساسی تنظیم و از کرامت و جایگاه والایی برخوردار است. زیرا زیست سالم و برخورداری از محیط پاک را به عنوان پایه حیات انسانی قرار داده‌اند و هرگونه تهدید این حق به مثابه نقض حقوق‌شهروندی و حقوق‌بشر قلمداد می‌شود همچنانکه اصل پنجاهم قانون اساسی ایران این امر را به زیبایی بیان می‌دارد. مقررات حقوق‌بین‌الملل و اسناد بين‌المللی و داخلی این امررا مورد توجه و تاکید قرار داده‌اند.
مطابق اصل نخست اعلاميه استکهلم \"انسان از حقوقی بنيادين برای داشتن آزادی و برابری و شرايط مناسب زندگی در محيط زيستی که به او اجازه زندگی با حيثيت و سعادتمندانه را بدهد برخود دار است\" بر اين اساس حق برخورداری از هوای سالم و پاک و عاری از آلودگی برای شهروندان جزء لاینفک زندگی قرار گرفته و تضمين آن در راستای حق بر محيط زيست سالم جزو حقوق اوليه هر شهروند قرار می‌گیرد در این راستا حق بر هوای پاک از زیر مجموعه‌های حق بر محیط زیست سالم به شمار می‌رود و در برخی قوانین بر \"حق تنفس بر هوای پاک\" صحه گذاشته شده است. بر اساس این امر هر شهروندی حق دارد در هوایی پاک و سالم تنفس نماید و دولت‌ها مکلف به اتخاذ تدابیری برای تضمین آن می‌باشند. همچنانکه در ایران اصل پنجاهم قانون اساسی این تکلیف را بر عهده همگان قرار داده است.
اعلامیه جهانی حقوق‌بشر ١٩٤٨ داشتن زندگی سالم و محیط پاک را حق همه آحاد بشر می‌داند. ماده ی سوم و فحوای مواد ٢٥ و ٢٧ این اعلامیه بیانگر این موضوع می‌باشد همچنین حق بر حیات از حقوق ذاتی هر شخص انسانی است که باید بموجب قانون حمایت شود مجددا این حق در اسناد حقوق‌بشری مورد تاکید قرار گرفته است .در خصوص ارتباط این حق با محیط زیست نیز پیوندی ظریف برقرار است و می‌توان گفت که حیات هر انسانی بستگی به کیفیت محیط زیست او دارد و این موضوع هم شامل \"صرف حیات\" و هم شامل \"کیفیت حیات\" می‌شود و در هر دو بعد با محیط زیست ارتباط دارد در زمینه آلودگی هوا و حق بر حیات نیز می‌توان اینگونه استدلال کرد که با توجه به اهمیت عنصر هوا در زندگی انسان‌ها رابطه مستقیمی بین حفاظت از هوا در برابر آلودگی و حق برحیات وجود دارد به عبارت دیگر وجود عنصر هوا مرتبط با صرف حیات و نبودن آلودگی در آن مرتبط با کیفیت حیات می‌باشد. بنابراین برای تعیین حداقلی از کیفیت زندگی و حیات برای شهروندان لزوم مقابله با آلودگی هوا اهمیت ویژه‌ای دارد.
دولت‌ها وظیفه فراهم آوردن بستر و محیط پاک برای شهروندان خود هستند و دسترسی به زندگی سالم و داشتن محیط زیست پاک و هوای عاری از هر نوع آلودگی جزء حقوق فطری و طبیعی آنان است. از سوی دیگر بر این اساس هر شهروندی حق دارد در هوایی پاک و سالم تنفس نمايد و دولت‌ها مکلف به اتخاذ تدابيری براي تضمين آن می‌باشند.
در ایران نظام حقوقی ما با تصویب قوانین مختلف مقرراتی را برای داشتن هوای پاک و الزاماتی برای دولت جهت فراهم آوردن شرایط و بسترهای داشتن هوای پاک در نظر گرفته است پيشگيري و مقابله با آلودگی و هر اقدام مخربی كه موجب بر هم خوردن تعادل و تناسب محيط‌زيست شهروندان می‌شود (موضوع ماده 1 قانون حفاظت و بهسازی محيط‌زيست ٢٨/٣/٥٣. قوانين متعددی دیگری در نظام حقوقی ما وجود دارد، که می‌توان به ماده ٥٧٠ قانون مجازات اسلامی اشاره کرد. در کل نظام حقوقی ایران از یک سو آلودگی هوا را جرم‌انگاری نموده است و از سوی دیگر حضرتعالی همچنانکه بیان گردید به عنوان مجری و پاسدار قانون اساسی و سوگندی که در مقابل ملت شریف ایران یاد کرده‌اید مسوول اجرای اصول بیست و دوم و پنجاهم قانون اساسی هستید و حسب تعهدی که در ایام انتخابات در قالب تحقق حقوق ملت و منشور حقوق شهروندی به مردم شریف ایران داده‌اید مسوول تامین هوای پاک شهروندان و حل این معضل و الزام سازمان‌ها و نهادهای مسوول در اتخاذ برنامه و راهکار مناسب برای برون رفت از این وضعیت می‌باشید.
جناب آقای ریس جمهور آلودگی هوا به علت تهدیدات جدی‌ایی که علیه بهداشت، سلامتی و محیط زیست سالم شهروندان دارد نقض حقوق‌شهروندی و بشر تلقی می‌شود لذا بسان شهرهای مکزیکو سیتی و چند شهر دیگر بزرگ جهان که در گذشته از آلودگی هوا رنج می‌بردند و امروزه با اتخاذ برنامه‌های منسجم و علمی به هوای پاک رسیده‌اند مستدعی است در این زمینه دستورات شایسته صادر فرمایید. و جلوی این نقض حقوق شهروندی را بگیرید.
* حقوقدان و وکیل پایه یک دادگستری
