ازدواج کودکان در ایران از نگاه آمار و ارقام

فرانک الماسی

ازدواج کودکان،بیماری مضمنی زیر پوست جامعه است کە گاهی فکر می‌کنیم این موضوع بخشی از اداب و سنن گذشته بوده و دیگر وجود ندارد، اما در اقصا و نقاط ایران در حال اثبات شدن است، سازمان ملل به هر نوع ازدواج زیر ١٨سال ازدواج کودکان اطلاق می‌کند، ولی خیلی از کشورها بخصوص ایران از این قانون تبعیت نمی‌کنند.

ازدواج کودکان از جمله معضلات امروز جامعه ایران است که اخبار مربوط به این موضوع کمتر شنیده می‌شود، داستان غم‌انگیز کودکانی که بجای مدرسه رفتن و کودکی کردن یکشبه از دنیای بچگی به دنیای بزرگسالی پرتاب می‌شوند.

سازمان یونیسف ازدواج کودکان را از نشانه‌های بارز نقض حقوق بشر و نمونه‌هایی از خشونت جنسیتی می‌داند، مطابق استانداردهای جهانی هر نوع ازدواج دختران و پسران زیر سن ١٨ سال قبل از اینکه به لحاظ جسمی و روانی آمادگی پذیرش مسئولیت‌های زناشویی و نگهداری از بچه را داشته باشند ازدواج کودک معرفی و منع شده، با این حال در خیلی از کشورها سن ازدواج‌های قانونی زیر ١٨ سال می‌باشد، مثلا در کشور اکوادور سن ازدواج قانونی برای پسران ١٤ و برای دختران ١٢ سال در نظرگرفته شده، اکثر کشورهای مسلمان هم از این قانون تبعیت نمی‌کنند، مثلا در عربستان سعودی و سودان سن ازدواج برای پسران و دختران ١٠ سال است.

سن ازدواج در ایران پیش از انقلاب ١٣٥٧ و در زمان محمد رضاشاه پهلوی ١٨ سال برای دختران و ٢٠ سال برای پسران بود و ازدواج بین ١٥تا ١٨ سال منوط به اجازه والدین و حکم رسمی دادگاه بود، این قانون با وقوع انقلاب اسلامی مخالف شرع اسلام تشخیص داده شد و در سال١٣٦١ سن ازدواج برای پسران ١٥ و برای دختران ٩ سال در نظر گرفته شد. این قانون برای بار دوم در سال ١٣٧١ تغییر یافت و سن ازدواج برای دختران ١٣ و پسران ١٥ سال شکل گرفت.

البته این قانون مستثنی هم دارد مثلا اگر قیم کودک( پدر یا پدربزرگش) سن خاصی برای ازدواج کودک درنظر گرفته باشد و از طرفی دادگاه نیز به این نتیجه برسد که او به قدر کافی بالغ شده، کودک حتی در سن پایین تر هم مانعی برای ازدواج ندارد.

نگاه مرد سالارانه در تفکر سنتی حاکم بر بخشی از جامعه یکی دیگر از دلایل رواج ازدواج دختران کم سن و سال می‌باشد که آنها را بشدت آسیب پذیر می‌ند، البته این نگاه مرد سالارانه و تفکر سنتی بغیر از مذهب و قوانین شریعت، متاثر از عوامل محیطی هم هست.

مثلا طبق مطالعات میدانی انجام شده توسط کامیل احمدی و همکارانش که در کتاب\" طنین سکوت\" نوشته شده است استان خراسان رضوی از لحاظ اماری بیشترین میزان را در ازدواج‌های زود هنگام در بین پسران بین\"١٠ تا ١٠ و دختران ١٥تا ١٩ سال\" دارد.

در این استان اغلب ازدواج‌ها درون خانواده و طایفه انجام می‌شود و کودکی و جوان بودن عروس از امتیازات او بحساب می‌آید، اما شاید جالب باشد بدانید یکی از مهمترین عوامل محیطی در دامن زدن به ازدواج کودکان \"آب\"است. استان خراسان از استان‌های کم آب ایران است درعین حال زندگی خیلی از مردمانش از راه کشاورزی تامین می‌شود بنابراین معاش مردم این استان بشدت به قنات‌ها و منابع موجود در این منطقه وابسته است و مالکیت و آب هم در ازدواج زود هنگام بی‌تاثیر نیست.

کامیل احمدی در مراسم رونمایی کتاب \"طنین سکوت\" گفتە است: ازدواج حتی مجدد یا ازدواج کودکانشان با دختران زیبارو یا دختران کم سن و سال‌تری برخودار هستند، یا در بعضی از مناطق دیگر خانواده تا ثروتمندتر باشه کشاورز زمینش بیشتر باشه، همچنین در مناطق كردنشین پولی که بعنوان نوعی شیربها یا در ازای پول به خانواده دختر داده می‌شود تحت عنوان \"قلان\" خانده می‌شود، به اصطلاح تاثیر دارد، در حقیقت آب بعنوان یک سرمایه کشاورزیی ک سرمایه برای خانواده ثروتمند می‌تواند تاثیر داشته باشد، در کیفیت در کم سن و سال بودن عروس و در زیبارویی این دختر بچه‌ها.

در بخش‌هایی دیگر از ایران مثل آذربایجان‌شرقی در نواحی روستایی و فقیر نشین ازدواج زود هنگام بیشتر رواج دارد، در بعضی از روستاهای سراب دختران حتی در سن ١یا ٢ سالگی نامزد می‌شوند یا حتی گاهی دختر در رحم مادرش نامزد شده و تقریبا هیچ بچه مجردی بالای ٥ سال در این روستا وجود ندارد.

خون‌بس هم نوع دیگه‌ای از ازدواج کودکان است که در نواحی از خوزستان به چشم می‌خورد، این نوع ازدواج برای پایان دادن به یک نزاع به واسطه تصمیم بزرگان دعوا صورت می‌گیرد، بدین صورت که یکی از دختران طرفین نزاع بدون در نظر گرفتن سن و شرایط جسمانی دختر بعنوان عروس به خانواده مقابل داده می‌شود.

در دنیا هرساله بیش از ١٢ میلیون دختر زیر ١٨ سال ازدواج می‌کنند و در حال حاضر بیشتراز ٦٥٠ میلیون زن در دنیا وجود دارند که در زمان کودکی ازدواج کردند. در ایران آمار مشخص و دقیقی از ازداواج کودکان وجود ندارد. با این حال و بنا بر آمار منتشر شده از اداره ثبت اسناد کشور، ١٧درصد از ازدواج‌ها در کشور را دختران زیر ١٨ سال تشکیل می‌دهند و در سال ٩٥بیشتر از ٥ درصد ازدواج‌ها در سنین زیر ١٥ سال اتفاق افتاده، البته این آمارها کمتر از چیزی هست که مشاهده می‌کنیم، حتی بسیاری از ازدواج‌ها ثبت رسمی نمی‌هشوند، مثل کودکانی که مادرانشان فاقد شناسنامه هستند و یا دختر بچه‌هایی که به ازدواج موقت یا صیغه اشخاص در می‌آیند و یا کودکانی که فروخته می‌شوند.

ازدواج زود هنگام دارای پیامدهای اجتماعی، روحی، روانی و جسمی می‌باشد. یکی از پیامدهای آن، طلاق و بیوه شدن این دختر بچه‌هاست،برخی روحانیون براین باورند که ازدواج در سنین پایین موجب استحکام خانواده می‌شوند درحالیکه بیشتر طلاق‌ها حاصل این ازدواج‌هاست.

پیامدهای ازدواج در کودکان و نوجوانان نسبت به بزرگسالان به مراتب شرایط سخت‌تری را به دنبال دارد، چون ازدواج در سن پایین موجب می‌شود کودکان فرصت ادامه تحصیل را نداشته باشند، در نتیجه شانس کمتری برای کسب درآمد دارند،فرزندان آنها بیشتر در فقر و تنگدستی بزرگ می‌شوند و چرخه فقر بازتولید می‌شود.

خشونت خانگی هم یکی دیگر از آسیب‌هاییست که متوجه کودکانی که به ازدواج زودهنگام تن داده‌اند می‌شود.

بنابر گزارشات یونسیف: میزان خشونت‌های خانگی در ازدواج‌های زود هنگام بسیار بالاتر از سایر ازدواج‌هاست. در دنیا دخترانی که زیر ١٨ سال ازدواج می‌کنند دو برابر دخترانی که بالای ١٨ سال ازدواج کردەاند در معرض کتک خوردن و تهدید شدن توسط همسرانشان قرار میگیرند، شدت این خشونت‌ها تا جایی ادامه دارد که یکی از کارشناسان به نام \"علی طایفی\" پژوهشگر اجتماعی از آن بعنوان تجاوز جنسی نام می‌برد، ایشان اظهار می‌دارند تجاوز به کودک تنها حرکتی نیست که در خیابان‌ها و میادین عمومی رخ دهد. بلکه در خانه های ما هم تجاوز به کودک رخ می‌دهد، این تجاوز به کودک از طریق اقوام و به اصطلاح فامیل نیست، که دختر بچه‌ها مورد تجاوز قرار گیرند، بلکه توسط خود والدین زیر نام ازدواج، به آن مشروعیت می‌بخشند و کودک را در بستری می‌فرستند که تجاوزگر به نام شوهر تجاوز می‌کند و ما له‌له می‌کنیم و که این شدیدترین، بی‌شرمانه‌ترین و زشت‌ترین نقض حقوق کودک در جامعه‌ی ماست.

در کنار صدمات روحی، صدمات جسمی ناشی از روابط جنسی و خطرات دوران بارداری نیز زندگی این کودکان را در معرض خطر جدی قرار می‌دهد.

نظر نویسنده بازتاب دیدگاه آژانس خبررسانی کُردپا نمی‌باشد.