ئایا پەژاک ئەلتەرناتیڤی هێزەکانی رۆژهەڵاتە؟
21:31 - 26 پووشپەڕ 2718
Unknown Author
عومەر ایزدخواە
پێشەکی
لە دوای هاتنە ئارای ناڕەزایی شەقامی ئێرانی لەم ساڵ و لەئێستاشدا چڕبوونەوەی زیاتری فشار و گەمارۆی ئابووری کۆمەڵگەی نێودەوڵەتی بە سەرۆکایەتی ئەمریکا بۆسەر ئەو وڵاتە بەمەبەستی بەچۆکداهێنانی رژێمی ئیسلامی ئێران ، پەژاک کە رێکخراوێکی سەربە پەکەکەیە بۆ رۆژهەڵاتی کوردستان ، بانگەشەی بوونی پرۆژە و ستراتیژی نوێ و چارسەری بۆ داهاتووی رۆژهەڵاتی کوردستان دەکات و خۆی بە ئەلتەرناتیڤی سەرجەم هێزەکان و بە ووتەی خۆیان هێزە کلاسیکیەکان دەزانن ، تاکوو لە ئێستادا فشارە ناوخۆیی و دەرەکییەکان بۆسەر رژێم پێیناوەتە ئاستێکی بەرزی توندبوون، راگەیاندراوێکی نوێی لەژێر ناوی پرۆژەی پەژاک و کۆدار بۆ چارەسەری دۆخی ئێران و کوردستان بڵاوکردۆتەوە ، لەو پرسیارە دەکۆڵینەوە کە ئایا بەواتای راستەقینە پرۆژەی کۆدار پرۆژەیەکە بۆ مسۆگەرکردنی ماف و ئازدی و ژیان و کەرامەتی تاک و کۆمەڵگای رۆژهەڵاتی کوردستان بەشێوەیەک کە لە چاوەڕوانی گەلی کورد و ویست و داخوازییە لەمێژیینە و مێژووییەکانی کوردستانیاندایە و پرۆژەیەکە کە دەتوانێت ئەلتەرناتیڤێکی شیاو بۆ سەرجەم هێزە کوردیەکانی رۆژهەڵاتی کوردستان بێت؟ ، ئایا خاوەنی بەرنامەیەکی نوێ و تازەن؟ ، بەو گریمانەی کە پێمان وایە پێچەوانەکەی راستە.
ئاخاوتن لەسەر ناوەرۆکی پرۆژەکەی پەژاک و کۆدار ( پەکەکە )
کۆدار رێکخراوێکی تری سەربە پەکەکەیە و لە چەند ساڵی رابردوو وەکو پرۆژەی پەژاک بۆ سیستەمی حکومڕانی کۆمەڵگای رۆژهەڵاتی کوردستان و ئێران راگەیاندراوە و سیستەمێکی بەڕێوەبردنی دیاری کردووە بۆ داهاتوو تاکو لە نزیکترین دۆخی مومکیندا بە کۆنتڕۆڵکردنی ناوچەکانی رۆژهەڵاتی کوردستان لەلایەن پەژاکەوە ئەو سیستەمە بکات بە ئەمری واقع و دیفاکتۆ بۆ بەڕیوەبردنی رۆژهەڵات و ناوچەکانی تری ئێران ، ئەگەر هەر لە ناونیشانی ئەو راگەیاندراوی کە لەژێرناوی ( پرۆژەی کۆدار و پەژاک بۆ دێموکراتیزەکردنی ئێران ) بڵاوکراوەیەوە ، دەستپێبکەین و پرۆژەکە بخوێنینەوە ، لەسەرەتاوە تاکۆتایی ناوەرۆکی ئەم پرۆژەیە زیاتر باسی کۆدار وەکو هێزێک لە ئێران کە دەیهەوێ سیستەمی خۆبەڕێوەبەری دێموکراتیک جێبەجێبکات و بەڕێوەی ببات دەکات، بەڵام لەناونیشانی بڵاوکراوەکەدا دەووترێ ( پرۆژەی کۆدار و پەژاک بۆ دێموکراتیزەکردنی ئێران ) لە راگەیاندنەکانیانەوە ناوی هەردووکیان دەهێنرێ کە خاوەنی ئەم پرۆژەیەن ، بەجۆرێک ڕای گشتی سەری لێشێواوە ، لەوەی کە پەژاک کێیە و کۆدار کێیە بۆچی بەیەکەوە پرۆژەیەکیان هەیە کەواتە دەبێت دوو هێزی جیای هاوپەیمان یا هاوهەڵوێست بن ، دروستە هەردوو ئەو رێکخراوە بە جیا تایتڵ و پێناسەی تایبەتی خۆیانیان هەیە ، کە بەپێی راگەیاندراوی دامەزرانی کۆدار کە سیستەمێکی هاوشێوەی کەجەکە لە تورکیایە و خەباتی پژاک بۆ جێبەجێکردنی ئەو سیستەمەیە ، کاتێک لە کۆنگرەی چوارەمی پەژاکدا وەکو رێکخراوێک و ئەندامانی رێبەری رێکخراوەکەش هەرلە ئەندامانی پژاک دامەزران ، بەڵام کاتێک رێکخراوێک لقی رێکخراوێکی تر بێت و خۆیان دایانمەزراندبێت لەسەر چی بنەمایەک هاوشانی یەکتر وەکو دوو هێزی سیاسی دێن بەیاننامەی هاوبەش دەردەکەن ، ئەی کەواتە بۆچی ناوی رێکخراوی ( کژاک - کۆمەڵگای ژنانی ئازادی رۆژهەڵاتی کوردستان ) یان هەر رێکخراوێکی تر سەربە پەژاک کە نەبیستراوە لە راگەیاندراوەکەدا نەهاتووە تاکو بڵێن ( نەخشە ڕێگای کۆدار و پەژاک و کژاک و هتد.د ) وڵامەکەی ڕوونە کە کاتێک ووترا کۆدار و پەژاک واتە کژاکیش دەگرێتەوە بەوپێیەی کە رێکخراوێکی سێنفی سەربە پەژاکە ، ئەوەی لێرەدا دەردەکەوێت بۆ ئەوەیە کە هێزی پەکەکە لە رۆژهەڵاتی کوردستان لە وێنایەکی قەبەکراودا نمایشی رای گشتی و وەکو ئاستێکی گەورەی هێز نیشانی هێزە کوردیەکان بدرێت بەشێوەی تاکتیک.
لەپرۆژەکەدا بەم شێوەیە پێناسەی کۆدارکراوە کە ( سیستەمێکە جەستە و پەیکەرەکەی کۆنفەدەڕالیسمی دێموکراتیکە و ڕۆحەکەشی نەتەوەی دێموکراتیکە )، واتە هەمان پرۆژەی کۆنفیدڕاڵیزمی دێموکراتی ( کۆمیناڵی دێموکراتی ) کە پەکەکە وەکو پارادیمێک و فەلسەفەیەکی دیاریکراوی تایبەت بەخۆی دیاریکردووە ، بەپێی ناوەرۆکی بڵاوکراوەکە ئەو ستراتیژەی کە باسی لێوەکراوە و دەوترێت پەژاک و کۆدار پرۆژەی تازەیان پێیە و هێزەکانی تر تەنیا ئامانجیان روخانی کۆماری ئیسلامی ئێران و چاوەڕێی دەستێوەردانی مۆدێرنیتەی سەرمایەدار ( بەرەی رۆژئاوا بە سەرۆکایەتی ئەمریکا )ن ، بریتیە لە دێموکراسیزەکردنی حکومڕانی وڵاتی ئێران بەجۆرێک کە دێموکراسی خۆجێی پێکبێت و کۆمەڵگا لەجیاتی دەوڵەت ببێتە چەقی بڕیار ، کێشەی گەلان و گەلی کوردستانیش وەک گەلێکی ستەمدیدەی ئێران چارەسەرببێت و ماف و ئازادیە گشتیەکان دەستەبەربن ، گەلانی ئێران دەست بدەنە دەستی یەک و لەسەر مافەکانیان یەکگرن ، بنبڕکردنی قۆرغکاری ، ڕووبەڕووبوونەوەی هەڵاوێردنی رەگەزی و ئایینی و ئیتنی و .هتد. و دژایەتیکردنی فەڕزی نەتەوەیەک بەسەر نەتەوەکانی تردا ، چارەسەری بنەڕەتیانەی بوارەکانی ئابووری و کۆمەڵایەتی و چاندی و ،،هتد.دی ئێران ، گرنگیدان بە ژنان و رۆڵیان لە کۆمەڵگا و بەڕێوەبردندا، سەرلەبەری ئەوەی کە لەچوارچێوەی پرۆژەی کۆداردا وەکو پوختەی پرۆژەکە دەخوێندرێتەوە لەو بازنەیە و لەم خاڵەنەی کە باسمان کردن دەخولێتەوە بەجۆرێک لەژێرناوی کۆنفیدڕاڵی دێموکراتی نێوان گەلان کە بەپێی تیۆری کۆنفیدڕاڵی دێموکراتی بریتییە لە ؛ \" کۆنفیدڕاڵی نێوان کۆمەڵگاکان نەک کۆنفیدڕاڵی بەپێی پێناسەی کلاسیکی نێوان دەوڵەتان\" ، خودی ئەم بابەتە قسەی زۆر هەڵدەگرێ یەکێک لەو رەخنانە ئەوەیە کە لەسایەی ئەم بەرنامەوە کە وەکو بەرنامە کاتێک سەیری دەکەین ڕەنگە لە بەرنامەیەکی نمونە و بێ وێنە بۆ بونیادنانەوەی سیاسەت بچێت لەسەرەتاوە ، بەڵام کێشەکە لەوێدایە کە لەئەرزی واقعدا جیاوازە و پرۆژەکە بۆ خزمەتی بەرژەوەندیەکی قۆرخکارانە و ئەجێندای سیاسی تایبەت بەکاردێت لەلایەن پەکەکەوە ، لەوانەش لەسایەی پرۆژەکەو سیاسەتی پەکەکەدا لەواقعدا سیاسەت و جوڵانەوە و بەشداری هێز و پارتە سیاسیەکانی تر بە توندی مەحکوم و قەلاچۆ دەکرێ وەک ئەوەی لەرۆژئاوا جێبەجیکرا ، لەلایەکی ترەوە بەبێ بوونی هیچ جۆرە راپرسیەک یان شێوەیەک لە گەڕانەوە بۆ ڕای گەل یاخود کۆمەڵگا ، جۆرێک لەسەپاندن دەکرێت کە لە راستیدا بە بڕیار تاک لایەنەی پەکەکە لەژێرناوی بەرنامەیەکدا ئەنجامدەدرێت و لە واقعدا هیچ گەڕانەوەیەک بۆ رای گشتی گەل یا زۆرینەیەکی راستەقینە بوونی نییە ، بەدەر لەوەی کە پرۆژەکەی کۆدار بە ئاشکرا ئاماژە بە رێکەوتن لەگەڵ کۆماری ئیسلامی ئێران دەدات لەئەگەری رێکەوتنی رژێمەکە لەگەڵیدا ، پرۆژەکە بەشێوەیەکی بەرفراوان و مەجالێکی گشتی کشاو ( المطاط ) داڕێژراوە ، تاکو دەرفەتی رێکەوتن لەگەڵ کۆماری ئیسلامی ئێران هەوڵبدرێ لەژێر ئەو گوشارە ناوخۆیی و دەرەکیەی کە لەیەک کاتتدا کەوتۆتە سەری لەدەست نەچێت ، لەو رەهەندەوە ئەم جۆرە تاکتیکە بە نیسبەت دەستکەوتەکانی گەلی کورد ئەرێنییە ، کاتێک بەبێ زیان ناوچە کوردستانیەکان ببنە خاوەنی خۆبەڕێوەبەرییەک و هێزێکی کوردی حوکمی رۆژهەڵاتی کوردستان بکات و بەبێ ئەوەی تەقەی تێبکەوێ و شەڕ لێی ڕووبدات و لەبەرامبەردا دوورخستنەوەی لە مەترسی ڕوودانی کاولبوون و ماڵویرانی جەنگ و ئاوارەبوونی دانیشتوانێکی زۆر ، بەڵام رەهەندە سەرەکیەکەی بریتیە لە رێکەوتن لەگەڵ رژێمێک کە بە چوار دەیە تاوانبارە لە رەشەکوژی و ژینۆسایدی گەلان و گەلی کورد بەتایبەتی و نانەوەی تیرۆر لە وڵاتانی ناوچەکە و جیهان و تیرۆری دەوڵەتی و غافڵکوژی دەیان و سەدان ئەندام و سەرکردە و رێبەرانی هێزە کوردیەکان ، لە لۆژیکی سیاسیشدا رێکەوتن لەسەر بنەمای بەرژەوەندی هاوبەش و بەخشین (تنازول)ی هاوبەشە ، بێگومان هەر رێکەوتنێک کە بێتە ئاراوە بەڕێژەیەکی زۆر پارێزگاری لە هێزی کۆماری ئیسلامی ئێران وەکو رژێمی وڵاتەکە بەردەکەوێت و گروپی ئێستای دەسەڵاتداری ئێران بە گروپی دەوڵەتی ئەو وڵاتە دەمێننەوە کە بەهەر مانایاکی مۆڕاڵی یا سیاسیش تاوانبارن ، لەو پرۆژەیەدا مەجالی ئەوە دروستکراوە تاوەکو نییەتی پەکەکە-پەژاک-کۆدار لەجەنگی کۆمەڵگای نێودەوڵەتی و کۆمەڵگای ناوخۆیی ئیران بە نیەتێکی پاک بەرامبەر بە رژێمی کۆماری ئیسلامی ئێران ڕوونبکرێتەوە بەجۆرێک کۆماری ئیسلامی پەکەکە-پەژاک-کۆدار بە مەترسی و دوژمنێکی ئەوتۆ بەرامبەر بەخۆی نەزانێ و لە نیازی پاکیان تێبگات ، پرسیارەکە ئەوەیە کە گەرەنتی چییە لەوەی دۆزی کورد و دەستکەوتی کورد لەم قۆناغەی ئێستا لەدوای رێکەوتن لەگەڵ گروپێکی بەواتای کەلیمە تیرۆریستی وەکو رژێمی کۆماری ئیسلامی چییە ؟؟ ئەگەریش بەشێکی زۆر داواکاری بەڕواڵەت یا بە واقع بۆ کورد جێبەجێبکات ، ئایا لەڕووی مەنتیقی سیاسیەوە دروستە ؟ بێگومان ئەگەر ئەم پرۆسەیە تاکتیکیش بێت و لەپێناوی سیاسەتێکی حەکیمانە بۆ چارەسەرێکی پێشوەختەی ئەو گێژاوەی کە قەرارە ئێران بگرێتەوە بێت ، ئەوا هەڵە و مەتەرسیەکی گەورەیە بۆسەر دەستکەوتی کورد ، بەڵکو لەو دۆخەدا مومکینە دەستکەوتی کورد بچێتە ژێر باری گریمانەیەکی نەزانراو ، لەو هەل و مەرجەدا وڵاتانی ناوچە و جیهان رەوایەتی بۆ کۆنتڕۆڵکردن و هێرش بۆسەر ناوچە کوردستانییەکان بە ئاسانترین شێوە دەهێننەوە ، نمونەش وڵاتی تورکیا کە جەنگی پاکتاوکردنی پەکەکەی راگەیاندووە و لەهەرجێگایەک رێکخراو یا هێزێکی سەربە پەکەکە بوونی هەبێت بە گەمارۆ و شەڕ هێرشی دەکاتە سەر، بەتایبەتیش کاتێک کە خودی پەکەکە مەلەفێکی ئەرێنی لەلای بەشی زۆری وڵاتانی بەرەی رۆژئاوا نییە و لەبەشێکیشیاندا لە لەلیستی تیرۆردایە .
گرنگی باسکردنی پرۆژەی پەکەکە بۆ رۆژئاوای کوردستان
گرنگی باسکردنی ئەو لایەنە دەگەڕێتەوە بۆ هەڵسەنگاندنی سیاسەت و ستراتیژی ڕابردووی ئەم هێزە ، ئایا تاچەند سەرکەوتوو بووە تاچەند دەرفەتەکانی قۆستۆتەوە ؟ تاچەند و بەکام گەرەنتی دەستکەوتی هەبووە و پارێزگاری لێکردووە ؟ تاچەند توانیویەتی پەیوەندیەکانی لەگەڵ وڵاتان بەمەبەستی مانەوە و پارێزگاری لەسەر ئاسایشی ناوخۆ بەکاربێنێت ؟، هەربۆیە بۆئەوەی پرۆژەی پەکەکە بۆهەرکام لەپارچەکانی کوردستان باس بکەین لەپێشترین بەڵگەی لۆژیکی بریتیە لە هەڵسەنگاندنی ستراتیژی ئەم هێزە لە رابردوودا ، بەتایبەتیش کاتێک هێشتا رووداوەکان و پێشهاتەکانی رۆژئاوا و باکووری کوردستان گەرماوگەرمن و ستۆریەکە هێشتا بەکۆتا نەهاتووە ، وە گەلی کوردستانیش ئەوەی روویدا لەچەند ساڵی رابردوو لەبیری نەکردووە ، بەم شێوەیە:
بەراوردی هەڵکەوتەی مێژوویی و بابەتی نێوان رۆژئاوا و رۆژهەڵات
رۆژئاوای کوردستان وەک بەشێکی سەرەکی کوردستانی گەورە لەژێر حوکمی داگیرکاری و فاشیزمی دەوڵەتی سوریادا ماوەتەوە و خەبات و بزاوتی نەتەوەیی و داکۆکی لە ماف و ئازادی کورد لەم بەشەی کوردستان دەگەڕێتەوە بۆ مێژوویەکی لەمێژینە و سەرەتاکانی دامەزرانی دەوڵەتی سوریا ، واتە کێشەی کورد لەم پارچەیەی کوردستان پرسێکی دیاری ناوچەکە و وڵاتی سوریا تاکو ئێستا بووە ، دەوڵەتی سوریاش لە پێکهاتەی ئیتنی و نەتەوەیی و دینی ...هتدد پێکدێت واتە وڵاتێکی فرە پێکهاتەیە و کێشەی کوردیش ساڵەهایە وەکو کێشەیەکی نەتەوەیی بوونی هەیە ، لە ڕووی گرنگی جیپۆلەتیکیشەوە رۆژئاوای کوردستان لە لایەک بە ناوچەیەکی ستراتیژیکی -دەوڵەمەندی سامانی ژێرزەوی و سەرزەوی دادەنرێت و خاونی دانیشتوانێکی زۆری کوردە ، لەلایەکی تریشەوە خاکی رۆژئاوای کوردستان نزیکترین رێگایە بۆ بەستنەوەی کوردستان بەسەر دەریاوە .
رۆژهەڵاتی کوردستانیش کە دووەم بەشی کوردستانە لەڕووی زۆری دانیشتوان و رووبەرەکەیەوە ساڵەهایە خەباتی و جوڵانەوەی نەتەوەیی کورد و داکۆکی لە مافەکانی بەردەوامە و بەردەوام پرسی کورد پرسێکی گەورە و کاریگەر و چارەسەرنەکراو بووە، بۆ ئەم مەبەستەش هێز و پارتەکانی رۆژهەڵات زیاتر بەکەڵک وەرگرتن لە بنەما ئاشتیخواز و دێموکراسییەکان خەباتیان بۆ چارەسەری پرسی کورد و کێشەی گەلان وەکو پرسێکی دیاری ئیران تاکو ئێستا کردووە ، وڵاتی ئێران بە وڵاتێکی جۆراوجۆر لە پێکهاتەی ئیتنیی ، نەتەوەیی ، ئایینی ..هتد.د دادەنرێت و پرسی گەلان بەردەوام قەیرانێکی ئەو وڵاتە هەر لە دروستبوونیەوە بووە تاکو ئێستا .
لەڕووی سەنگی هێزە کوردیەکانیشەوە دەتوانین ئاماژە بەوە بدەین کە رۆژهەڵاتی کوردستان ناکرێ بەراوردی رۆژئاوای کوردستان بکرێت لەوێدا کە حیزبەکانی رۆژهەڵات لەڕووی ئەزموون و هێزی سەربازی و رێکخستنەوە بەهێزترن و رۆژهەڵات خاوەنی مەدەرسەیەکی دەوڵەمەندی هزری و ئەدەبی و رۆشنبیریە ، بە لانکەی بزاوتی نەتەوەیی دێموکراتیک و ئۆرگانیزاسیۆنی مۆدێرنی کوردستان دادەنرێت ، بەمانایەکی تر ڕەنگە کۆنتڕۆڵکردنی ناوچەکانی رۆژهەڵاتی کوردستان لەلایەن پەکەکەوە ئیمکانی کەمتر و زۆر سەختربێت لە رۆژئاوا بەدەر لە رێکەوتن لەگەڵ رژێمی ئێستای ئێران.
بەراوردی پرۆژەی پەکەکە بۆ رۆژئاوا و رۆژهەڵات
پرۆژەی پەکەکە بۆ رۆژئاوای کوردستان لەرێگای پەیەدە-هەسەدە ەوە بریتییە لە پێکهێنانی کۆنفیدڕاڵیزمی دێموکراتیک ، کە هەمان پرۆژە کت و مت لە پرۆژەی پەژاک-کۆدار دا بەهەمان شێوە بۆ چارەسەری پرسی کورد و گەلانی ئێران خراوەتەڕوو ، هیچ جیاوازیەک بە نیسبەت ستراتیژ لەنێوان رۆژئاوا و رۆژهەڵاتدا نابیندرێ.
دەستکەوتەکانی رۆژئاوای کوردستان
لە رۆژئاوای کوردستان پەکەکە-پەیەدە توانی هەر زوو لەگەڵ دروستبوونی ناڕەزایی و سەرهەڵدانەکان زووبەزوو ئاسایشی ناوچە کوردستانییەکان دابمەزرێنێت و کۆنتڕۆڵی ناوچە کوردستانییەکان لە ڕووی سەربازی و سیاسیەوە بەدەستەوەبگرێت ، یەپەگە وەکو هێزی سەربازی پەیەدە توانی رۆڵێکی گەورەی سەربازی لە سوریا لە دژی شەڕی داعش ببینێت و قارەمانیەتی گەورە تۆمار بکات ، کورد لەو بەشە توانی داستانی گەورەی شەڕ دژی دوژمنان بەرپا بکات لەوانەش داستانی تێکشکاندنی داعش لە کۆبانێ و ناوچەکانی تر ، توانی هاوکاریەکی زۆری سەربازی وڵاتانی بیانی لەوانەش ئەمریکا بەدەستبهێنیت و توانا سەربازیەکانی بەروپێشەوە ببات.
بەڵام پرسیارەکە ئەوەیە کە ئایا ئەو دەرفەتەی کە هاتبۆ ئاراوە لەگەڵ دەستکەوتەکان بەراورد دەکرێ ؟ بێگومان نەخێر جیاوازی مەزن لەنێوان دەرفەت و دەستکەوتدا هەیە ، بەوپێیەی کە دەرفەتی گەورە بەهۆی ئیشکالیەتی سیاسەتی پەکەکەوە لەدەستدرا ، دەتوانین بە شکستێکی گەورەی پەکەکە لە رۆژئاوای کوردستان ناوی ببەین ، لەوانەش لەدەستدانی بەشێکی گەورەی خاکی رۆژئاوا و دروستنەکردنی رێگای چونەسەردەریا کە بە گەورەترین شکستی کورد بە نیسبەت جیۆپۆلەتیکی کوردستان لەم قۆناغەدا دادەنرێت ، لەلایەکی ترەوە پەرتبوونی هێزە سیاسیەکانی رۆژئاوای کوردستان بەجۆرێک بەفیرۆچونی توانا و وزەی ناوخۆیی زۆری لێکەوتەوە .
کێشە گەورە و ستراتیژیکەکانی رۆژئاوا بریتی بوون لە نەبوونی یەکترقبوڵکردنی هێزە ناوخۆییەکان لەوانەش رەتکردنەوەی سەرجەم پارت و هێزەکانی تری رۆژئاوای کورستان لەلایەن پەیەدە و قوڵبوونەوەی ناکۆکیە ناوخۆییەکان و دواتر رەنگدانەوەی نەرێنی مەزن لەسەر سەرکەوتنی پرۆسەی سیاسی رۆژئاوا لەسەر ئاستی ناوخۆ و هەمیش لەسەر ئاستی هەرێمی و نیودەوڵەتی ، کە دواتر سەریکێشا بۆ بەفیڕۆچوونی توانا و وزەیەکی گەورە بەتایبەت لە کۆنفرانس و رێکخستەنە نێودەوڵەتیەکان کە رەنگدانەوەی نەرێنی گەورەی کردە سەر ئایندەی رۆژئاوای کوردستان ، نەبوونی سیاسەتێکی سەرکەوتووی دەرەکی کە سەریکێشا بۆ شکستە ناوخۆییەکان ، قوڵبوونەوەی جەنگی نێوان پەکەکە و دەوڵەتی تورکیا تەشەنەی کرد بۆ داگیرکاری زیاتری دەوڵەتی تورکیا بە ئاشکرا و بە رێکەوتن لەگەڵ ئەمریکا بەبێ ئەوەی هەموو ئەو پەیوەندیانەی کە لەنێوان پەیەدە و ئەمریکادا هەبوو هیچ دەستکەوتێکی لەو بارەوە هەبێت ، کە دواجار داگیرکاری بەشێکی گەورەی رۆژئاوای کوردستان لەلایەن دەوڵەتی تورکیا لێکەوتەوە و کۆمەڵگای نێودەوڵەتیش بێ هەڵوێست بوو ، گەورەترین کێشەی ستراتیژی لەدەستدانی بەشێکی زۆری خاکی رۆژئاوا و لەوەش گرنگتر نەمانی هەلی بەستنەوەی خاکی کوردستان بوو بە کەناری دەریای ناوڕاست.
ئەی کەواتە دەستکەوتی رۆژهەڵات چی دەبێت ؟ لە کردەوەدا ستراتیژی پەژاک چی دەبێت ؟
کۆنفیدڕاڵیزمی دێموکراتیک وەکو تیۆری بەرنامەیەکە بۆ چارەسەری پرسی کورد و گەلانی ناوچەکە و کەمینەکان و چەسپاندنی دێموکراسی خۆجێی، ئەگەر لێی بڕوانی وەکو بەرنامەیەکی نمونەیی دێتە بەرچاو ، بەڵام ئایا بەتەنها لایەنی تیۆری پرۆژەکان دەتوانێت لە مەیدانی ڕاستیدا گۆڕانکاری بە ئاراستەی ئەرێنی و بەرەپێشچوندا بهێنێتە دی ، بێگومان چەند بەرنامە و لایەنی تیۆری گرنگ بێت ، زیاد لەوەش لە واقعدا سیاسەتی هێزەکان و پەیوەندیەکانیان و مامەڵەیان لە ناوخۆ لەگەڵ کۆمەڵگا و هێزەکانی تر و هەروەها لە دەرەوەش لە ئاستی هەرێمی و نێودەوڵەتی دروستکردنی هێز و متمانە و بەرژەوەندیەکی ئەوتۆی نێودەوڵەتی گرنگە.
لەڕوانگەی خوێندنەوەی دەستکەوتەکانی رۆژئاوای کوردستان لە سایەی سیاسەتی پەکەکەوە ناتوانرێت ئاسۆیەکی گەشیش بە نیسبەت ئایندەی دەستکەوتەکانی رۆژهەڵاتی کوردستان ببینرێت ، لە کاتێکدا هیچ گۆڕانکارییەک لە سیاسەت و پرۆژەی ئەو هێزە لەنێوان پێشتر و دواتر و باکور و رۆژئاوا بۆ رۆژهەڵاتی کوردستان بوونی لەئارادا نییە ، هاوکێشە هەرێمی و نێودەوڵەتیەکان گۆڕانی دیاریان بەسەردا نەهاتووە ، بێگومان ئومێدێکی ئەوتۆ لەو راستایەدا نابیندرێت.
دەرەنجام :
ئەوەی لە خوێندنەوەی پرۆژەی پەژاک-کۆدار-پەکەکە دا دەبیندرێ بریتیە لە پرۆژە و ستراتیژێکی شکستخواردوو بە جۆرێک تەواو پێچەوانەیە لەگەڵ چاوەڕوانی ویست و داخوازییەکانی گەلی کورد و بزاوتی نەتەوەیی دێموکراتیک ، پرۆژەیەکە پێشتر تاقیکراوەتەوە کە لە سایەیدا دەستکەوتەکانی گەلی کورد بەبەراورد بە دەرفەتی قۆناغەکە نسکۆی گەورە بەدوای خۆیدا دەهێنێت ، هەربۆیە سەرکەوتنی پرۆژەی پەژاک-پەکەکە پشتئەستور نییە بە بنەمای لۆژیکی ئەوتۆ ، بەڵکو هەڵگری ئیشکالیەتی گەورەیە و لە جێبەجێبوونیدا شکستی مەزن بۆ رۆژهەڵاتی کوردستان بەدوای خۆیدا دێنێتە ئاراوە.
سەرچاوەکان :
ماهر ئاتەکان ، و:لوقمان عبداللە ، کۆنفیدڕاڵیزمی دێموکراتی ، چاپخانەی ئازادی-سلێمانی ٢٠٠٨ .
پرۆژەی کۆدار و پەژاک ..، https://bit.ly/2No11iH .
کۆدار چارەسەرى بۆ ئێران دەخاتەڕوو ، https://bit.ly/2uDlVlR .
پرۆژەى چارەسەرى دیموکراتیکی کۆدار و پەژاک ، https://bit.ly/2Lo9IIZ .
کۆنگرەی پژاک رێکخراوێکی دیکەی بەناوی «کۆدار» دامەزراند ، https://bit.ly/2uMYrLt .
ئەنجامنامەی کۆتایی دووهەمین کۆنگرەی کۆدار.. ، https://bit.ly/2NmcW0h .
شکستی جیۆپۆلەتیکی کورد.. ، https://bit.ly/2Lm1XDf .
کۆدار، کڵافێکی نادیار ، https://bit.ly/2uFj641 .
ناوەرۆکی ئەم بابەتە روانگەی نووسەرەکەیەتی و ئاژانسی کوردپا لێی بەرپرسیار نییە.
پێشەکی
لە دوای هاتنە ئارای ناڕەزایی شەقامی ئێرانی لەم ساڵ و لەئێستاشدا چڕبوونەوەی زیاتری فشار و گەمارۆی ئابووری کۆمەڵگەی نێودەوڵەتی بە سەرۆکایەتی ئەمریکا بۆسەر ئەو وڵاتە بەمەبەستی بەچۆکداهێنانی رژێمی ئیسلامی ئێران ، پەژاک کە رێکخراوێکی سەربە پەکەکەیە بۆ رۆژهەڵاتی کوردستان ، بانگەشەی بوونی پرۆژە و ستراتیژی نوێ و چارسەری بۆ داهاتووی رۆژهەڵاتی کوردستان دەکات و خۆی بە ئەلتەرناتیڤی سەرجەم هێزەکان و بە ووتەی خۆیان هێزە کلاسیکیەکان دەزانن ، تاکوو لە ئێستادا فشارە ناوخۆیی و دەرەکییەکان بۆسەر رژێم پێیناوەتە ئاستێکی بەرزی توندبوون، راگەیاندراوێکی نوێی لەژێر ناوی پرۆژەی پەژاک و کۆدار بۆ چارەسەری دۆخی ئێران و کوردستان بڵاوکردۆتەوە ، لەو پرسیارە دەکۆڵینەوە کە ئایا بەواتای راستەقینە پرۆژەی کۆدار پرۆژەیەکە بۆ مسۆگەرکردنی ماف و ئازدی و ژیان و کەرامەتی تاک و کۆمەڵگای رۆژهەڵاتی کوردستان بەشێوەیەک کە لە چاوەڕوانی گەلی کورد و ویست و داخوازییە لەمێژیینە و مێژووییەکانی کوردستانیاندایە و پرۆژەیەکە کە دەتوانێت ئەلتەرناتیڤێکی شیاو بۆ سەرجەم هێزە کوردیەکانی رۆژهەڵاتی کوردستان بێت؟ ، ئایا خاوەنی بەرنامەیەکی نوێ و تازەن؟ ، بەو گریمانەی کە پێمان وایە پێچەوانەکەی راستە.
ئاخاوتن لەسەر ناوەرۆکی پرۆژەکەی پەژاک و کۆدار ( پەکەکە )
کۆدار رێکخراوێکی تری سەربە پەکەکەیە و لە چەند ساڵی رابردوو وەکو پرۆژەی پەژاک بۆ سیستەمی حکومڕانی کۆمەڵگای رۆژهەڵاتی کوردستان و ئێران راگەیاندراوە و سیستەمێکی بەڕێوەبردنی دیاری کردووە بۆ داهاتوو تاکو لە نزیکترین دۆخی مومکیندا بە کۆنتڕۆڵکردنی ناوچەکانی رۆژهەڵاتی کوردستان لەلایەن پەژاکەوە ئەو سیستەمە بکات بە ئەمری واقع و دیفاکتۆ بۆ بەڕیوەبردنی رۆژهەڵات و ناوچەکانی تری ئێران ، ئەگەر هەر لە ناونیشانی ئەو راگەیاندراوی کە لەژێرناوی ( پرۆژەی کۆدار و پەژاک بۆ دێموکراتیزەکردنی ئێران ) بڵاوکراوەیەوە ، دەستپێبکەین و پرۆژەکە بخوێنینەوە ، لەسەرەتاوە تاکۆتایی ناوەرۆکی ئەم پرۆژەیە زیاتر باسی کۆدار وەکو هێزێک لە ئێران کە دەیهەوێ سیستەمی خۆبەڕێوەبەری دێموکراتیک جێبەجێبکات و بەڕێوەی ببات دەکات، بەڵام لەناونیشانی بڵاوکراوەکەدا دەووترێ ( پرۆژەی کۆدار و پەژاک بۆ دێموکراتیزەکردنی ئێران ) لە راگەیاندنەکانیانەوە ناوی هەردووکیان دەهێنرێ کە خاوەنی ئەم پرۆژەیەن ، بەجۆرێک ڕای گشتی سەری لێشێواوە ، لەوەی کە پەژاک کێیە و کۆدار کێیە بۆچی بەیەکەوە پرۆژەیەکیان هەیە کەواتە دەبێت دوو هێزی جیای هاوپەیمان یا هاوهەڵوێست بن ، دروستە هەردوو ئەو رێکخراوە بە جیا تایتڵ و پێناسەی تایبەتی خۆیانیان هەیە ، کە بەپێی راگەیاندراوی دامەزرانی کۆدار کە سیستەمێکی هاوشێوەی کەجەکە لە تورکیایە و خەباتی پژاک بۆ جێبەجێکردنی ئەو سیستەمەیە ، کاتێک لە کۆنگرەی چوارەمی پەژاکدا وەکو رێکخراوێک و ئەندامانی رێبەری رێکخراوەکەش هەرلە ئەندامانی پژاک دامەزران ، بەڵام کاتێک رێکخراوێک لقی رێکخراوێکی تر بێت و خۆیان دایانمەزراندبێت لەسەر چی بنەمایەک هاوشانی یەکتر وەکو دوو هێزی سیاسی دێن بەیاننامەی هاوبەش دەردەکەن ، ئەی کەواتە بۆچی ناوی رێکخراوی ( کژاک - کۆمەڵگای ژنانی ئازادی رۆژهەڵاتی کوردستان ) یان هەر رێکخراوێکی تر سەربە پەژاک کە نەبیستراوە لە راگەیاندراوەکەدا نەهاتووە تاکو بڵێن ( نەخشە ڕێگای کۆدار و پەژاک و کژاک و هتد.د ) وڵامەکەی ڕوونە کە کاتێک ووترا کۆدار و پەژاک واتە کژاکیش دەگرێتەوە بەوپێیەی کە رێکخراوێکی سێنفی سەربە پەژاکە ، ئەوەی لێرەدا دەردەکەوێت بۆ ئەوەیە کە هێزی پەکەکە لە رۆژهەڵاتی کوردستان لە وێنایەکی قەبەکراودا نمایشی رای گشتی و وەکو ئاستێکی گەورەی هێز نیشانی هێزە کوردیەکان بدرێت بەشێوەی تاکتیک.
لەپرۆژەکەدا بەم شێوەیە پێناسەی کۆدارکراوە کە ( سیستەمێکە جەستە و پەیکەرەکەی کۆنفەدەڕالیسمی دێموکراتیکە و ڕۆحەکەشی نەتەوەی دێموکراتیکە )، واتە هەمان پرۆژەی کۆنفیدڕاڵیزمی دێموکراتی ( کۆمیناڵی دێموکراتی ) کە پەکەکە وەکو پارادیمێک و فەلسەفەیەکی دیاریکراوی تایبەت بەخۆی دیاریکردووە ، بەپێی ناوەرۆکی بڵاوکراوەکە ئەو ستراتیژەی کە باسی لێوەکراوە و دەوترێت پەژاک و کۆدار پرۆژەی تازەیان پێیە و هێزەکانی تر تەنیا ئامانجیان روخانی کۆماری ئیسلامی ئێران و چاوەڕێی دەستێوەردانی مۆدێرنیتەی سەرمایەدار ( بەرەی رۆژئاوا بە سەرۆکایەتی ئەمریکا )ن ، بریتیە لە دێموکراسیزەکردنی حکومڕانی وڵاتی ئێران بەجۆرێک کە دێموکراسی خۆجێی پێکبێت و کۆمەڵگا لەجیاتی دەوڵەت ببێتە چەقی بڕیار ، کێشەی گەلان و گەلی کوردستانیش وەک گەلێکی ستەمدیدەی ئێران چارەسەرببێت و ماف و ئازادیە گشتیەکان دەستەبەربن ، گەلانی ئێران دەست بدەنە دەستی یەک و لەسەر مافەکانیان یەکگرن ، بنبڕکردنی قۆرغکاری ، ڕووبەڕووبوونەوەی هەڵاوێردنی رەگەزی و ئایینی و ئیتنی و .هتد. و دژایەتیکردنی فەڕزی نەتەوەیەک بەسەر نەتەوەکانی تردا ، چارەسەری بنەڕەتیانەی بوارەکانی ئابووری و کۆمەڵایەتی و چاندی و ،،هتد.دی ئێران ، گرنگیدان بە ژنان و رۆڵیان لە کۆمەڵگا و بەڕێوەبردندا، سەرلەبەری ئەوەی کە لەچوارچێوەی پرۆژەی کۆداردا وەکو پوختەی پرۆژەکە دەخوێندرێتەوە لەو بازنەیە و لەم خاڵەنەی کە باسمان کردن دەخولێتەوە بەجۆرێک لەژێرناوی کۆنفیدڕاڵی دێموکراتی نێوان گەلان کە بەپێی تیۆری کۆنفیدڕاڵی دێموکراتی بریتییە لە ؛ \" کۆنفیدڕاڵی نێوان کۆمەڵگاکان نەک کۆنفیدڕاڵی بەپێی پێناسەی کلاسیکی نێوان دەوڵەتان\" ، خودی ئەم بابەتە قسەی زۆر هەڵدەگرێ یەکێک لەو رەخنانە ئەوەیە کە لەسایەی ئەم بەرنامەوە کە وەکو بەرنامە کاتێک سەیری دەکەین ڕەنگە لە بەرنامەیەکی نمونە و بێ وێنە بۆ بونیادنانەوەی سیاسەت بچێت لەسەرەتاوە ، بەڵام کێشەکە لەوێدایە کە لەئەرزی واقعدا جیاوازە و پرۆژەکە بۆ خزمەتی بەرژەوەندیەکی قۆرخکارانە و ئەجێندای سیاسی تایبەت بەکاردێت لەلایەن پەکەکەوە ، لەوانەش لەسایەی پرۆژەکەو سیاسەتی پەکەکەدا لەواقعدا سیاسەت و جوڵانەوە و بەشداری هێز و پارتە سیاسیەکانی تر بە توندی مەحکوم و قەلاچۆ دەکرێ وەک ئەوەی لەرۆژئاوا جێبەجیکرا ، لەلایەکی ترەوە بەبێ بوونی هیچ جۆرە راپرسیەک یان شێوەیەک لە گەڕانەوە بۆ ڕای گەل یاخود کۆمەڵگا ، جۆرێک لەسەپاندن دەکرێت کە لە راستیدا بە بڕیار تاک لایەنەی پەکەکە لەژێرناوی بەرنامەیەکدا ئەنجامدەدرێت و لە واقعدا هیچ گەڕانەوەیەک بۆ رای گشتی گەل یا زۆرینەیەکی راستەقینە بوونی نییە ، بەدەر لەوەی کە پرۆژەکەی کۆدار بە ئاشکرا ئاماژە بە رێکەوتن لەگەڵ کۆماری ئیسلامی ئێران دەدات لەئەگەری رێکەوتنی رژێمەکە لەگەڵیدا ، پرۆژەکە بەشێوەیەکی بەرفراوان و مەجالێکی گشتی کشاو ( المطاط ) داڕێژراوە ، تاکو دەرفەتی رێکەوتن لەگەڵ کۆماری ئیسلامی ئێران هەوڵبدرێ لەژێر ئەو گوشارە ناوخۆیی و دەرەکیەی کە لەیەک کاتتدا کەوتۆتە سەری لەدەست نەچێت ، لەو رەهەندەوە ئەم جۆرە تاکتیکە بە نیسبەت دەستکەوتەکانی گەلی کورد ئەرێنییە ، کاتێک بەبێ زیان ناوچە کوردستانیەکان ببنە خاوەنی خۆبەڕێوەبەرییەک و هێزێکی کوردی حوکمی رۆژهەڵاتی کوردستان بکات و بەبێ ئەوەی تەقەی تێبکەوێ و شەڕ لێی ڕووبدات و لەبەرامبەردا دوورخستنەوەی لە مەترسی ڕوودانی کاولبوون و ماڵویرانی جەنگ و ئاوارەبوونی دانیشتوانێکی زۆر ، بەڵام رەهەندە سەرەکیەکەی بریتیە لە رێکەوتن لەگەڵ رژێمێک کە بە چوار دەیە تاوانبارە لە رەشەکوژی و ژینۆسایدی گەلان و گەلی کورد بەتایبەتی و نانەوەی تیرۆر لە وڵاتانی ناوچەکە و جیهان و تیرۆری دەوڵەتی و غافڵکوژی دەیان و سەدان ئەندام و سەرکردە و رێبەرانی هێزە کوردیەکان ، لە لۆژیکی سیاسیشدا رێکەوتن لەسەر بنەمای بەرژەوەندی هاوبەش و بەخشین (تنازول)ی هاوبەشە ، بێگومان هەر رێکەوتنێک کە بێتە ئاراوە بەڕێژەیەکی زۆر پارێزگاری لە هێزی کۆماری ئیسلامی ئێران وەکو رژێمی وڵاتەکە بەردەکەوێت و گروپی ئێستای دەسەڵاتداری ئێران بە گروپی دەوڵەتی ئەو وڵاتە دەمێننەوە کە بەهەر مانایاکی مۆڕاڵی یا سیاسیش تاوانبارن ، لەو پرۆژەیەدا مەجالی ئەوە دروستکراوە تاوەکو نییەتی پەکەکە-پەژاک-کۆدار لەجەنگی کۆمەڵگای نێودەوڵەتی و کۆمەڵگای ناوخۆیی ئیران بە نیەتێکی پاک بەرامبەر بە رژێمی کۆماری ئیسلامی ئێران ڕوونبکرێتەوە بەجۆرێک کۆماری ئیسلامی پەکەکە-پەژاک-کۆدار بە مەترسی و دوژمنێکی ئەوتۆ بەرامبەر بەخۆی نەزانێ و لە نیازی پاکیان تێبگات ، پرسیارەکە ئەوەیە کە گەرەنتی چییە لەوەی دۆزی کورد و دەستکەوتی کورد لەم قۆناغەی ئێستا لەدوای رێکەوتن لەگەڵ گروپێکی بەواتای کەلیمە تیرۆریستی وەکو رژێمی کۆماری ئیسلامی چییە ؟؟ ئەگەریش بەشێکی زۆر داواکاری بەڕواڵەت یا بە واقع بۆ کورد جێبەجێبکات ، ئایا لەڕووی مەنتیقی سیاسیەوە دروستە ؟ بێگومان ئەگەر ئەم پرۆسەیە تاکتیکیش بێت و لەپێناوی سیاسەتێکی حەکیمانە بۆ چارەسەرێکی پێشوەختەی ئەو گێژاوەی کە قەرارە ئێران بگرێتەوە بێت ، ئەوا هەڵە و مەتەرسیەکی گەورەیە بۆسەر دەستکەوتی کورد ، بەڵکو لەو دۆخەدا مومکینە دەستکەوتی کورد بچێتە ژێر باری گریمانەیەکی نەزانراو ، لەو هەل و مەرجەدا وڵاتانی ناوچە و جیهان رەوایەتی بۆ کۆنتڕۆڵکردن و هێرش بۆسەر ناوچە کوردستانییەکان بە ئاسانترین شێوە دەهێننەوە ، نمونەش وڵاتی تورکیا کە جەنگی پاکتاوکردنی پەکەکەی راگەیاندووە و لەهەرجێگایەک رێکخراو یا هێزێکی سەربە پەکەکە بوونی هەبێت بە گەمارۆ و شەڕ هێرشی دەکاتە سەر، بەتایبەتیش کاتێک کە خودی پەکەکە مەلەفێکی ئەرێنی لەلای بەشی زۆری وڵاتانی بەرەی رۆژئاوا نییە و لەبەشێکیشیاندا لە لەلیستی تیرۆردایە .
گرنگی باسکردنی پرۆژەی پەکەکە بۆ رۆژئاوای کوردستان
گرنگی باسکردنی ئەو لایەنە دەگەڕێتەوە بۆ هەڵسەنگاندنی سیاسەت و ستراتیژی ڕابردووی ئەم هێزە ، ئایا تاچەند سەرکەوتوو بووە تاچەند دەرفەتەکانی قۆستۆتەوە ؟ تاچەند و بەکام گەرەنتی دەستکەوتی هەبووە و پارێزگاری لێکردووە ؟ تاچەند توانیویەتی پەیوەندیەکانی لەگەڵ وڵاتان بەمەبەستی مانەوە و پارێزگاری لەسەر ئاسایشی ناوخۆ بەکاربێنێت ؟، هەربۆیە بۆئەوەی پرۆژەی پەکەکە بۆهەرکام لەپارچەکانی کوردستان باس بکەین لەپێشترین بەڵگەی لۆژیکی بریتیە لە هەڵسەنگاندنی ستراتیژی ئەم هێزە لە رابردوودا ، بەتایبەتیش کاتێک هێشتا رووداوەکان و پێشهاتەکانی رۆژئاوا و باکووری کوردستان گەرماوگەرمن و ستۆریەکە هێشتا بەکۆتا نەهاتووە ، وە گەلی کوردستانیش ئەوەی روویدا لەچەند ساڵی رابردوو لەبیری نەکردووە ، بەم شێوەیە:
بەراوردی هەڵکەوتەی مێژوویی و بابەتی نێوان رۆژئاوا و رۆژهەڵات
رۆژئاوای کوردستان وەک بەشێکی سەرەکی کوردستانی گەورە لەژێر حوکمی داگیرکاری و فاشیزمی دەوڵەتی سوریادا ماوەتەوە و خەبات و بزاوتی نەتەوەیی و داکۆکی لە ماف و ئازادی کورد لەم بەشەی کوردستان دەگەڕێتەوە بۆ مێژوویەکی لەمێژینە و سەرەتاکانی دامەزرانی دەوڵەتی سوریا ، واتە کێشەی کورد لەم پارچەیەی کوردستان پرسێکی دیاری ناوچەکە و وڵاتی سوریا تاکو ئێستا بووە ، دەوڵەتی سوریاش لە پێکهاتەی ئیتنی و نەتەوەیی و دینی ...هتدد پێکدێت واتە وڵاتێکی فرە پێکهاتەیە و کێشەی کوردیش ساڵەهایە وەکو کێشەیەکی نەتەوەیی بوونی هەیە ، لە ڕووی گرنگی جیپۆلەتیکیشەوە رۆژئاوای کوردستان لە لایەک بە ناوچەیەکی ستراتیژیکی -دەوڵەمەندی سامانی ژێرزەوی و سەرزەوی دادەنرێت و خاونی دانیشتوانێکی زۆری کوردە ، لەلایەکی تریشەوە خاکی رۆژئاوای کوردستان نزیکترین رێگایە بۆ بەستنەوەی کوردستان بەسەر دەریاوە .
رۆژهەڵاتی کوردستانیش کە دووەم بەشی کوردستانە لەڕووی زۆری دانیشتوان و رووبەرەکەیەوە ساڵەهایە خەباتی و جوڵانەوەی نەتەوەیی کورد و داکۆکی لە مافەکانی بەردەوامە و بەردەوام پرسی کورد پرسێکی گەورە و کاریگەر و چارەسەرنەکراو بووە، بۆ ئەم مەبەستەش هێز و پارتەکانی رۆژهەڵات زیاتر بەکەڵک وەرگرتن لە بنەما ئاشتیخواز و دێموکراسییەکان خەباتیان بۆ چارەسەری پرسی کورد و کێشەی گەلان وەکو پرسێکی دیاری ئیران تاکو ئێستا کردووە ، وڵاتی ئێران بە وڵاتێکی جۆراوجۆر لە پێکهاتەی ئیتنیی ، نەتەوەیی ، ئایینی ..هتد.د دادەنرێت و پرسی گەلان بەردەوام قەیرانێکی ئەو وڵاتە هەر لە دروستبوونیەوە بووە تاکو ئێستا .
لەڕووی سەنگی هێزە کوردیەکانیشەوە دەتوانین ئاماژە بەوە بدەین کە رۆژهەڵاتی کوردستان ناکرێ بەراوردی رۆژئاوای کوردستان بکرێت لەوێدا کە حیزبەکانی رۆژهەڵات لەڕووی ئەزموون و هێزی سەربازی و رێکخستنەوە بەهێزترن و رۆژهەڵات خاوەنی مەدەرسەیەکی دەوڵەمەندی هزری و ئەدەبی و رۆشنبیریە ، بە لانکەی بزاوتی نەتەوەیی دێموکراتیک و ئۆرگانیزاسیۆنی مۆدێرنی کوردستان دادەنرێت ، بەمانایەکی تر ڕەنگە کۆنتڕۆڵکردنی ناوچەکانی رۆژهەڵاتی کوردستان لەلایەن پەکەکەوە ئیمکانی کەمتر و زۆر سەختربێت لە رۆژئاوا بەدەر لە رێکەوتن لەگەڵ رژێمی ئێستای ئێران.
بەراوردی پرۆژەی پەکەکە بۆ رۆژئاوا و رۆژهەڵات
پرۆژەی پەکەکە بۆ رۆژئاوای کوردستان لەرێگای پەیەدە-هەسەدە ەوە بریتییە لە پێکهێنانی کۆنفیدڕاڵیزمی دێموکراتیک ، کە هەمان پرۆژە کت و مت لە پرۆژەی پەژاک-کۆدار دا بەهەمان شێوە بۆ چارەسەری پرسی کورد و گەلانی ئێران خراوەتەڕوو ، هیچ جیاوازیەک بە نیسبەت ستراتیژ لەنێوان رۆژئاوا و رۆژهەڵاتدا نابیندرێ.
دەستکەوتەکانی رۆژئاوای کوردستان
لە رۆژئاوای کوردستان پەکەکە-پەیەدە توانی هەر زوو لەگەڵ دروستبوونی ناڕەزایی و سەرهەڵدانەکان زووبەزوو ئاسایشی ناوچە کوردستانییەکان دابمەزرێنێت و کۆنتڕۆڵی ناوچە کوردستانییەکان لە ڕووی سەربازی و سیاسیەوە بەدەستەوەبگرێت ، یەپەگە وەکو هێزی سەربازی پەیەدە توانی رۆڵێکی گەورەی سەربازی لە سوریا لە دژی شەڕی داعش ببینێت و قارەمانیەتی گەورە تۆمار بکات ، کورد لەو بەشە توانی داستانی گەورەی شەڕ دژی دوژمنان بەرپا بکات لەوانەش داستانی تێکشکاندنی داعش لە کۆبانێ و ناوچەکانی تر ، توانی هاوکاریەکی زۆری سەربازی وڵاتانی بیانی لەوانەش ئەمریکا بەدەستبهێنیت و توانا سەربازیەکانی بەروپێشەوە ببات.
بەڵام پرسیارەکە ئەوەیە کە ئایا ئەو دەرفەتەی کە هاتبۆ ئاراوە لەگەڵ دەستکەوتەکان بەراورد دەکرێ ؟ بێگومان نەخێر جیاوازی مەزن لەنێوان دەرفەت و دەستکەوتدا هەیە ، بەوپێیەی کە دەرفەتی گەورە بەهۆی ئیشکالیەتی سیاسەتی پەکەکەوە لەدەستدرا ، دەتوانین بە شکستێکی گەورەی پەکەکە لە رۆژئاوای کوردستان ناوی ببەین ، لەوانەش لەدەستدانی بەشێکی گەورەی خاکی رۆژئاوا و دروستنەکردنی رێگای چونەسەردەریا کە بە گەورەترین شکستی کورد بە نیسبەت جیۆپۆلەتیکی کوردستان لەم قۆناغەدا دادەنرێت ، لەلایەکی ترەوە پەرتبوونی هێزە سیاسیەکانی رۆژئاوای کوردستان بەجۆرێک بەفیرۆچونی توانا و وزەی ناوخۆیی زۆری لێکەوتەوە .
کێشە گەورە و ستراتیژیکەکانی رۆژئاوا بریتی بوون لە نەبوونی یەکترقبوڵکردنی هێزە ناوخۆییەکان لەوانەش رەتکردنەوەی سەرجەم پارت و هێزەکانی تری رۆژئاوای کورستان لەلایەن پەیەدە و قوڵبوونەوەی ناکۆکیە ناوخۆییەکان و دواتر رەنگدانەوەی نەرێنی مەزن لەسەر سەرکەوتنی پرۆسەی سیاسی رۆژئاوا لەسەر ئاستی ناوخۆ و هەمیش لەسەر ئاستی هەرێمی و نیودەوڵەتی ، کە دواتر سەریکێشا بۆ بەفیڕۆچوونی توانا و وزەیەکی گەورە بەتایبەت لە کۆنفرانس و رێکخستەنە نێودەوڵەتیەکان کە رەنگدانەوەی نەرێنی گەورەی کردە سەر ئایندەی رۆژئاوای کوردستان ، نەبوونی سیاسەتێکی سەرکەوتووی دەرەکی کە سەریکێشا بۆ شکستە ناوخۆییەکان ، قوڵبوونەوەی جەنگی نێوان پەکەکە و دەوڵەتی تورکیا تەشەنەی کرد بۆ داگیرکاری زیاتری دەوڵەتی تورکیا بە ئاشکرا و بە رێکەوتن لەگەڵ ئەمریکا بەبێ ئەوەی هەموو ئەو پەیوەندیانەی کە لەنێوان پەیەدە و ئەمریکادا هەبوو هیچ دەستکەوتێکی لەو بارەوە هەبێت ، کە دواجار داگیرکاری بەشێکی گەورەی رۆژئاوای کوردستان لەلایەن دەوڵەتی تورکیا لێکەوتەوە و کۆمەڵگای نێودەوڵەتیش بێ هەڵوێست بوو ، گەورەترین کێشەی ستراتیژی لەدەستدانی بەشێکی زۆری خاکی رۆژئاوا و لەوەش گرنگتر نەمانی هەلی بەستنەوەی خاکی کوردستان بوو بە کەناری دەریای ناوڕاست.
ئەی کەواتە دەستکەوتی رۆژهەڵات چی دەبێت ؟ لە کردەوەدا ستراتیژی پەژاک چی دەبێت ؟
کۆنفیدڕاڵیزمی دێموکراتیک وەکو تیۆری بەرنامەیەکە بۆ چارەسەری پرسی کورد و گەلانی ناوچەکە و کەمینەکان و چەسپاندنی دێموکراسی خۆجێی، ئەگەر لێی بڕوانی وەکو بەرنامەیەکی نمونەیی دێتە بەرچاو ، بەڵام ئایا بەتەنها لایەنی تیۆری پرۆژەکان دەتوانێت لە مەیدانی ڕاستیدا گۆڕانکاری بە ئاراستەی ئەرێنی و بەرەپێشچوندا بهێنێتە دی ، بێگومان چەند بەرنامە و لایەنی تیۆری گرنگ بێت ، زیاد لەوەش لە واقعدا سیاسەتی هێزەکان و پەیوەندیەکانیان و مامەڵەیان لە ناوخۆ لەگەڵ کۆمەڵگا و هێزەکانی تر و هەروەها لە دەرەوەش لە ئاستی هەرێمی و نێودەوڵەتی دروستکردنی هێز و متمانە و بەرژەوەندیەکی ئەوتۆی نێودەوڵەتی گرنگە.
لەڕوانگەی خوێندنەوەی دەستکەوتەکانی رۆژئاوای کوردستان لە سایەی سیاسەتی پەکەکەوە ناتوانرێت ئاسۆیەکی گەشیش بە نیسبەت ئایندەی دەستکەوتەکانی رۆژهەڵاتی کوردستان ببینرێت ، لە کاتێکدا هیچ گۆڕانکارییەک لە سیاسەت و پرۆژەی ئەو هێزە لەنێوان پێشتر و دواتر و باکور و رۆژئاوا بۆ رۆژهەڵاتی کوردستان بوونی لەئارادا نییە ، هاوکێشە هەرێمی و نێودەوڵەتیەکان گۆڕانی دیاریان بەسەردا نەهاتووە ، بێگومان ئومێدێکی ئەوتۆ لەو راستایەدا نابیندرێت.
دەرەنجام :
ئەوەی لە خوێندنەوەی پرۆژەی پەژاک-کۆدار-پەکەکە دا دەبیندرێ بریتیە لە پرۆژە و ستراتیژێکی شکستخواردوو بە جۆرێک تەواو پێچەوانەیە لەگەڵ چاوەڕوانی ویست و داخوازییەکانی گەلی کورد و بزاوتی نەتەوەیی دێموکراتیک ، پرۆژەیەکە پێشتر تاقیکراوەتەوە کە لە سایەیدا دەستکەوتەکانی گەلی کورد بەبەراورد بە دەرفەتی قۆناغەکە نسکۆی گەورە بەدوای خۆیدا دەهێنێت ، هەربۆیە سەرکەوتنی پرۆژەی پەژاک-پەکەکە پشتئەستور نییە بە بنەمای لۆژیکی ئەوتۆ ، بەڵکو هەڵگری ئیشکالیەتی گەورەیە و لە جێبەجێبوونیدا شکستی مەزن بۆ رۆژهەڵاتی کوردستان بەدوای خۆیدا دێنێتە ئاراوە.
سەرچاوەکان :
ماهر ئاتەکان ، و:لوقمان عبداللە ، کۆنفیدڕاڵیزمی دێموکراتی ، چاپخانەی ئازادی-سلێمانی ٢٠٠٨ .
پرۆژەی کۆدار و پەژاک ..، https://bit.ly/2No11iH .
کۆدار چارەسەرى بۆ ئێران دەخاتەڕوو ، https://bit.ly/2uDlVlR .
پرۆژەى چارەسەرى دیموکراتیکی کۆدار و پەژاک ، https://bit.ly/2Lo9IIZ .
کۆنگرەی پژاک رێکخراوێکی دیکەی بەناوی «کۆدار» دامەزراند ، https://bit.ly/2uMYrLt .
ئەنجامنامەی کۆتایی دووهەمین کۆنگرەی کۆدار.. ، https://bit.ly/2NmcW0h .
شکستی جیۆپۆلەتیکی کورد.. ، https://bit.ly/2Lm1XDf .
کۆدار، کڵافێکی نادیار ، https://bit.ly/2uFj641 .
ناوەرۆکی ئەم بابەتە روانگەی نووسەرەکەیەتی و ئاژانسی کوردپا لێی بەرپرسیار نییە.
