نوروز کردستان/ از حکومت سرکوب و وحشت، از مردم جشن و همبستگی + آمار و گفتوگوهای ویژه
نوروز امسال در کردستان بیش از هر سال دیگری با دخالت و سرکوب حکومتی همراه بود. با این وجود مراسمات نوروزی در نقاط وسیعی از کردستان هرچه باشکوه‌تر برگزار شد و مردم با اتحاد و استفاده از نمادهای هویتی و فرهنگی، «نه» بزرگی به حکومت گفتند.
در این گزارش ضمن اشاره به ده‌ها مورد بازداشت، احضار، سرکوب و ممانعت حکومتی از نوروز کردستان؛ اطلاعات آماری از برگزاری جشن‌های بزرگ نوروزی در بیش از ۸۰ نقطه کردستان ارائه می‌گردد.
همچنین در گفتوگوهای ویژه با مختار احمدی و امجد حسین‌پناهی فعالین سیاسی، «ئاریز» فعال مدنی از پیرانشهر، «ریباز کردستانی» و «ریبوار سنه» روزنامه‌نگارانی از سنندج عمق حساسیت حکومت به نوروز کردستان و مفهوم نوروز در هویت‌خواهی کُردها را بررسی میکنیم.
تمامی این افراد در گفتوگوهای خود بر نقش نوروز در «هویت فرهنگی» کُردها و «نماد همبستگی و اعتراض» تاکید کردند.
نوروز امسال در کردستان با توجه به برگزاری چند نوروز حکومتی تا احضار و بازداشت‌های فله‌ای، ممانعت جدی از برگزاری مراسم نوروزی با میلتاریزه کردن شهر و روستاها و شلیک گاز اشک‌آور و گلوله، گرفتن تعهد‌ات کتبی از فعالین مدنی و صدور بخش‌نامه‌هایی که استفاده از نماد گل سرخ، جامانه و رقص مختلط را ممنوع کرده بود؛ نشان از برنامه‌ریزی دستگاه سرکوب جمهوری اسلامی برای کنترل و سرکوب نوروز در کردستان داشتند.
احضار و بازداشت‌های فله‌ای نوروزی در کردستان:
طی هفته‌های قبل از شروع نوروز، سازمان اطلاعات سپاه پاسداران، اداره اطلاعات و حفاظت اطلاعات نیروی انتظامی در شهرهای مختلف کردستان با احضار و بازجویی ده‌ها شهروند و فعال کُرد نسبت به برگزاری مراسم مردمی نوروز هشدار دادند و شمار زیادی را نیز بعد از برگزاری مراسمات نوروزی بازداشت و احضار کردند که آماری تعدادی از آنان که اسامی‌شان مشخص است به شرح زیر می‌باشد؛
- بازداشت: ۲۷ مورد؛ سنندج ۲۱ تن، سلماس ۳ تن، پیرانشهر ۲ تن و روستای نی مریوان یک تن
- احضار: ۸۶ مورد؛ مریوان ۶۸ مورد ( روستای نی ۶۰، روستای سردوش ۳) سنندج ۱۰ مورد (سنندج ۵، روستای تنگیسر ۳، کامیاران ۱، روستای بوریدر ۱)، اشنویه ۷ تن، کرمانشاه یک تن
نکته/ بنا به اطلاعاتی که به دست کُردپا رسیده است شمار زیادی از احضارشدگان در شهر و روستاهای مختلف از انتشار اخبار مربوط به احضار خود به‌دلایل امنیتی خودداری کرده، خصوصا در برخی از شهرها و روستاهای استان ارومیه که امسال حکومت حساسیت بیشتری برای ممانعت از برگزاری مراسمات نوروزی در آن نشان داد.
دیگر موارد سرکوب فعالین و شرکت کنندگان مراسم نوروزی (درز کرده)؛
- زخمی‌شدگان: ۳ نفر در درگیری نیروهای امنیتی با مردم در روستای نی و چندین نفر نیز به‌هنگام برخورد نهادهای امنیتی با مراسمات نوروزی در اشنویه با گلوله ساچمه‌ای و گاز اشک‌آور زخمی شدند.
- حبس خانگی و تهدید به بازداشت؛ خدیجه سیف‌پناهی، مادر شهید که قرار بود در نوروز سنندج شرکت کند، یک روز قبل از سال نو، نیروهای امنیتی به منزلش مراجعه کرده و او را تهدید کرده بودند که این چند روز باید در منزل بماند و در صورت شرکت در مراسمات نوروزی به همراه فرزندانش بازداشت می‌شود.
- در روستای میرآباد سنندج به‌دنبال برگزاری مراسم پرشکوه نوروز در این روستا، نیروهای امنیتی فشار و آزار زیادی را بر مردم تحمیل کردند، خصوصا بی‌حرمتی زیادی متوجه ۳ دختر که لباس‌هایشان مزین به پرچم کردستان و جامانه بود، شد.
- احضار دهیار و شورای «سویرو» به اداره اطلاعات و جهت در اختیار گذاشتن عکس و فیلم مراسم و مشخصات افرادی که لباس کُردی تن کرده‌اند، خصوصا زنان.
- احضار تعدادی از هنرمندان و شاعران سقز قبل از نوروز و اخذ تعهد کتبی برای عدم مشارکت در مراسمات نوروزی.
- عوامل سازمان اطلاعات سپاه در نشستی با اعضای شوراهای شهر و روستاها، ضمن تهدید، به آنها اعلام کردە بودند که هر مناسبت و مراسمی که در خصوص نوروز برگزار می‌شود، باید از فیلتر این نیرو یا دیگر نهادهای امنیتی گذر کند، در غیر این صورت با برگزارکنندگان برخورد و در عین حال مجوز هیچ فعالیتی صادر نخواهد شد.
- در روستای «نستان» سردشت، مقامات دولتی یک روز پیش از آغاز سال نو برای ممانعت از برگزاری مراسم مردمی نوروز اقدام به قطع برق این روستا کردند.
- ۳ تن از بازداشت‌شدگان سلماس با تراشیدن موی سر توسط نهادهای امنیتی مورد تحقیر و هتک حرمت قرار گرفتند و سپس با گرفتن تعهد و ضرب و شتم آزاد شدند.
بطور کل نوروز امسال در کردستان را می‌تواند طبق سرکوب و دخالت حکومتی در چهار لایه مورد بررسی قرار داد؛
نخست؛ ممانعت‌های طراحی شده و همه‌جانبه برای جلوگیری از نوروز مردمی:
- مختار احمدی فعال سیاسی کُرد در رابطه با ممانعت‌های حکومتی می‌گوید: «پیش از نوروز با فراخواندن فعالین مدنی، سیاسی و فرهنگی و گرفتن تعهد از آنان کە نباید نوروز برگزار کنند و اگر هم برگزار کردند باید فرمی کە توسط نهادهای امنیتی و فرمانداری تهیە شدە بود امضا و تعهد کتبی بدهند کە نباید از نمادهای همچون گل سرخ و جامانە و سرودهای ملی و انقلابی استفادە شود. نباید زنان و مردان باهم قاطی و رقص مختلط داشتە باشند و یا در حین برگزاری مراسم حجاب اسلامی رعایت شود کە خوشبختانە همە اینها نتیجە معکوس داد و مردم جشن نوروز باب طبع خویش برگزار کردند کە پیام مهمی بە حکومت داد کە با سرکوب و فضای رعب و وحشت نمی‌تواند بە خواستەهای خود برسد».
- «ریبوار سنه» روزنامه‌نگار سنندجی ممانعت‌ها را اینگونه برمی‌شمارد:« صدور مجوز و گرفتن التزام از فعالین مدنی و تعیین محدودیت‌ها در مراسمات نوروزی در شهرها و روستاها، همچنین دولتی کردن برنامه‌های نوروز، سلب مسئولیت مردم در برنامه‌ها و...»
- « ریباز کردستانی» دیگر روزنامه‌نگار سنندج درباره این ممانعت‌ها اینگونه می‌گوید:«احضار دهیاران روستاهایی کە سال‌های قبل نوروز مردمی در آن برگزار می‌شد، تهدید و احضار فعالان مدنی شهرها، ترغیب مردم به شرکت در مراسمات حکومتی و... از جمله تلاش‌هایی بود که حاکمیت برای کمرنگ کردن مراسمات نوروزی با نمادهای هویتی در کردستان انجام داد».
- «ئاریز» فعال مدنی پیرانشهری نیز نوع ممانعت‌ها را اینگونه توضیح می‌دهد؛ «جلوگیری از تجمع مردم، ایجاد رعب و وحشت میان مردم با استفاده از مواد منفجره (برخی از مردم اشخاصی را شناسایی کرده بودند که نیروهای بسیج و حکومتی بودند که مواد منفجره به میان مردم پرتاب می‌کردند)، احزار هویت فعالین مدنی و دادن هشدار کتبی، تبلیغات جبهه‌گیرانه در میان مردم از طرف نیروهای نفوذی و تبلیغ علیه برگزاری جشن نوروز. بطور کل حکومت هر ساله از شیوه‌های مختلفی برای جلوگیری از تجمع مردم استفاده می‌کند، اما امسال با برگزاری چند مراسم در شهرهای مختلف خود را به گونه‌ای دیگر نشان داد و این موضوع با نگرش کامل بر شیوه برگزاری مراسمات حکومتی، انکار جبهه‌های ممانعت از برگزاری مراسمات در دیگر شهرها بود».
دوم؛ تلاش حکومت برای حکومتی کردن مراسمات نورزی در کردستان:
- «ریبوار سنه» درباره مراسم نوروزی حکومتی در سنندج می‌گوید؛« نتیجه معکوس داشت و به‌دلیل عدم توجه به آداب و سنن مردم در نوروز سبب شد که مردم به ماهیت برنامه‌ها پی ببرند، بطور مثال استفاده از دف در برنامه‌های نوروزی و نمادهای مذهبی در برنامه‌ها و...»
- «ئاریز» در این‌باره می‌گوید؛ «شیوه برگزاری جشن‌های نوروز از طرف حکومت در استان کردستان نشانگر موضوعی واعظ اهمیت بین ما بود، در شهرهای کردستان مانند کامیاران، بانه، سنندج، سقز، مریوان و… جشن‌های نوروزی برگزار شد، ولی در شهرهای دیگر کردستان مانند بوکان، مهاباد، نقده، اشنویه، ارومیه و بخصوص شهر محل زندگی من پیرانشهر و... برگزاری مراسمات نوروزی ممنوع شدند، تا جایی که نیروهای مسلح و یگان ویژه سپاه پاسدارن در محل مراسمات سالیانه مردم مستقر شده بودند. این همان موضوع مهمی است که من را وادار به ذکر نام شهرهای کردستان کرد، حکومت از طرفی می‌خواهد شهرهای استان آذربایجان غربی را یکباره از چشم جهانیان آذری بخواند و تنها استان کردستان را نماینگر مناطق کُردنشین در ایران بخواند. برپایه همین عمل حکومت دیدیم که جشن نوروز با شور و شوق بیشتری از سال‌های قبل برگزار شد و دوباره پیام همبستگی خلق کُرد را بر جسته کرد».
سوم؛ استفاده از سرکوب سخت و نرم برای ممانعت از نوروز مردمی:
در روستای نی از توابع سنندج که سال‌های قبل مراسمات بسیار پرشکوهی در آن برگزار می‌شود، امسال حکومت با میلیتاریزه کردن نظامی این روستا از برگزاری نوروز ممانعت کرد و حتی در میدان این روستا به مردم شلیک و تعدادی را زخمی کرده بود. سپس حکومت خواست در میدان فوتبال این روستا نوروز حکومتی برگزار کند، اما مردم از مشارکت خودداری کردند. همچنین شلیک گاز اشک‌آور و گلوله ساچمه‌ای به مردم در نوروز اشنویه و زخمی شدن ۳ تن را در پی داشت.
- «ریباز کردستانی» روزنامه‌نگار سنندجی در این‌باره می‌گوید: «بی‌گمان حاکمیت از هر راهی که به ابراز نمادهای هویتی کردستان منجر شود واکنش نشان می‌دهد. در سال‌های اخیر هم برگزاری مراسمات نوروز که همراه با نمادهای هویتی کردستان بوده است، حاکمیت را با چالش جدی مواجه کرده، برای همین از تمامی روش‌های سرکوب سخت و نرم استفاده می‌کند که همچین مراسم‌هایی را محدود کند یا اینکه تلاش می‌کند مراسمات نوروز را با خوانش خود برگزار نماید، مانند آنچه امسال در سنندج اتفاق افتاد. اما همچنان که دیدیم کارساز نبود و مراسمات مردمی در شهر و روستاهای مختلف کردستان، با نمادهای هویتی کُردی برگزار شد».
- مختار احمدی در این‌باره می‌گوید: «حکومت در سال‌های گذشتە همزمان با سرکوب‌های مختلف همیشە سعی و تلاشش بدیل یا آلترناتیوسازی بودە است. زمانی خواست حزب جعلی و غیر مردمی برای بدیل کومەلە و دمکرات درست کند کە با هوشیاری مردم منجر بە شکست شد. این شگرد هنوز در دیسکورس و گفتمان امنیتی رژیم پابرجاست و در هر زمانی بتواند از آن استفادە می‌کند. در نوروز سال گذشتە و در این نوروز حکومت سعی و تلاشش این بود کە در برخی از شهرهای کردستان با برگزاری مراسمات دولتی این فرصت را از ملت کُرد بگیرد کە نتوانند از خواستەهای ملی و سیاسی خود بحثی بە میان بیاورند. در سنندج حکومت این چنین مراسمی برگزار کرد ولی جمعیت مردم در پارک کودک علیرغم فقدان مجوز و در آن فضای امنیتی و این حجم دستگیری‌ها و تهدیدات قابل ملاحظە جای خوشبینی است. مردم کامیاران هم می‌بایست بەجای شرکت در مراسم دولتی بهتر بود در جلو خانە شهید حیدر قربانی جمع می‌شدند و در آنجا جشن نوروزی می‌گرفتند و تحریم مراسم دولتی می‌کردند. سعی و تلاش حکومت برای جلوگیری از نمادهای نوروزی ناکام ماندە و این هم باید مدیون هوشیاری سیاسی و ملی مردم دانست کە تسلیم خواستەهای حکومت نشدند،در همە مراسمات نوروزی این نمادها در دست زنان، مردان و جوانان بود کە بی مهابانە جامانە و گل سرخ و نمادهای هویتی را بە اهتزاز در می‌آوردند».
چهارم؛ نتیجه سرکوب نوروز کردستان چه شد:
- مختار احمدی، فعال سیاسی در این‌باره می‌گوید: «اولین چیزی کە باید بە آن اشارە کنیم، مسائل امنیتی و فشارهای حکومتیست کە پیش از عید نوروز با تهدید و فراخواندن فعالین مدنی، فعالین سیاسی، هنرمندان، شاعران و شورا و دهیارها شروع شد کە نباید مراسم نوروز برگزار شود، نباید زنان و مردان باهم برقصند، نباید نمادهای نوروزی مانند جامانە، گل سرخ و اشعار و سرودهای سیاسی خواندە شود. ولی ما دیدیم نە تنها خواستە حکومت برآوردە نشد، بلکە نتیجە معکوس داد و مردم مصرانە مشارکت کردند و هم از نمادها استفادە کردند، هم اشعار و سرودهای سیاسی در وصف شهیدان و رهبران سیاسی خواندە شد کە می‌توانیم بە سرود سیروان اشارە کنیم کە در شش شهر و نقطه متفاوت کردستان خواندە شد. و یا بە سرود ای شهیدان کە توسط جوانان خونگرم خواندە شد. مشارکت خانوادە شهیدان کردستان و برافروختن آتش نوروز از طرف مادران جانباختە، و زندانیان سیاسی از نقاط قوت و شاخص نوروز بود کە بە کام حکومت خوشایند نبود. بەاین علت بعد از نوروز حکومت دست بە دستگیری‌های فلەای بە خصوص در سنندج زد و شماری از فعالین مدنی و برگزار کنندگان مراسم نوروزی هم اکنون در بند ارگان‌های امنیتی حکومت هستند».
- «ئاریز» فعال مدنی پیرانشهر در این‌باره می‌گوید: «مردم با فشار نیروهای امنیتی به واقعیت مخالفت حکومت با تمام ارزش‌ها و باورهای ملت کُرد پی برده‌اند و به همان شیوه سال‌های پیش حاضر به برگزاری مراسمات خود خواهند بود».
- «ریبوار سنه» در این باب اضافه می‌کند: «تاکنون مردم به نحو احسن توانسته‌اند با شناختی که از طرف مقابل داشتند به برنامه‌های خود ادامه دهند. لذا جریان‌های سیاسی باید راهکاری برای خود تعریف کنند که تداخلی در برنامه‌های مردم نباشد و به تقویت برنامه‌های مردمی کمک کنند. فرهنگ سیاسی مردم کردستان هم‌سطح با مرکز و پایتخت ایران است بنابراین مردم ما آگاه‌تر از پیش در صحنه حضور دارند».
- «ریباز کردستانی» نتیجه سرکوب حکومتی نوروز مردمی را اینگونه توضیح می‌دهد:« چیزی که کاملا عیان است، این است که با فشار و تهدید نمی‌توان کاری از پیش برد، نمونه آن مخالفت چندین ساله ترکیه با نوروز کُردها بود، اما نتیجه چی شد؟ حالا در دیاربکر نوروز میلیونی برگزار می‌شود. در کردستان ایران هم نتیجه همین خواهد شد، برگزاری فستیوال‌های حکومتی و فشار و تهدید راه‌حل نهایی نیستند، زیرا با وجود تهدیدهای زیاد امسال، نوروزهای مردمی در شهر و روستاهای کردستان از همیشه پرشورتر برگزار شد».
نقاط برگزار کننده مراسمات نوروزی در کردستان برحسب استان: بیش از ۸۲ نقطه
اعم این مراسمات با حضور هزاران نفره مردم همراه بود. برپایی آتش‌های بزرگ و استفاده از نمادهای گل‌سرخ، جامانه، لباس‌های کُردی و رقص مختلط زنان و مردان نیز از چهره اصلی نوروز کردستان بود.
سنندج؛ ۵۰ منطقه
- سنندج: ۲۳ نقطه؛ در داخل شهر سنندج دستکم در سه نقطه شهر (از جمله کوه آبیدر و پارک کودک) و ۱۹ روستای توابع سنندج از جمله؛ نوره، دانیکش، نییه‌ر، گاوه‌ر، هه‌لوان، ژاوه‌رو تخته (پیام زنان برابریخواه در این روز)، هه‌نگوژان، بلبان‌آباد، کانی دینار، تراول لیلاخ، سلین، میراو، هه‌شه‌میز، شیان، حسن‌آباد، دادانه، توریور، تخته، تنگیسر، هانیس
- مریوان: ۱۳ نقطه؛ در داخل شهر در دو نقطه خصوصا دشت بیلو و ۱۱ نقطه در روستاهای توابع آن از جمله؛ چورو ننه (شعار پلاکارد نوروز نماد آزادی، اتحاد و زندگی مسالمت آمیز است)، سردوش، آلی‌همدان (ئه‌ویهنگ)، قلعه‌کهنه، دزلی، گویزه‌کویره، نسل، تمرخان، گوشخانی، دل، روار
- بانه: ۵ نقطه؛ دامنه کوه آربابا در بانه و ۳ روستای خوری آوا، کانی‌سوور، شوی و سویرو
- سقز: ۴ نقطه؛ دیدار جاقل در کوه جاقل و دیدار روش در کوه روش ازسوی گروه کوهنوردان و فعالین مدنی، و همچنین دو روستای بزرگ صاحب و قلعه کهنه
- سروآباد؛ ۲ نقطه، در سروآباد و خصوصا روستای بیساران مراسم باشکوهی برگزار شد
- دیواندره: ۲ نقطه؛ روستای دولار و روستای ماراو
- کامیاران: ۲ نقطه؛ در کامیاران و روستای الک
باوجود رقص گل سرخ و جامانه در این مراسمات، اتحاد شعار مراسمات بود. آهنگ سیروان (آهنگی تاریخی ـ مبارزاتی در بین کُردها) در بیشتر مراسمات شنیده می‌شد. دایه شریفه، مادر رامین حسین پناه در مراسم پارک کودک سنندج به شرکت‌کنندگان گل سرخ اهدا کرد. مادر شهیدان در مراسمات شرکت کردند. و در مراسم روستای چوروننه پلاکاردهایی با عنوان « نوروز سوگند یکی شدن، آزادی و باهم زندگی کردن است» نمایان بودند.
امجد حسین‌پناهی، فعال سیاسی درباره حضور دایه شریف در این مراسم که با بازداشت گسترده بیش از ۲۰ نفر از شرکت‌کنندگان همراه بود، می‌گوید؛ «قاعدا مادرم بعنوان مادر ۲ شهید در این سالها تلاش کرده در کنار مردم باشد و به هرشکل ممکن به این حکومت اعلام کند ما تسلیم ناپذیریم، حتی اگر فرزندانم را اعدام، ترور و زندانی کنید ولی ما هستیم و راهشان را ادامه می‌دهیم. دایه شریفه امسال با اهدای گل سرخ به شرکت‌کنندکان مراسم نوروزی پارک کودک سنندج نشان داد خانواده جانباختگان و مادران شهید در کردستان جایگاه بخصوصی دارند و در صف اول مبارزه هستند. از طرف دیگر در کردستان حکومت به خانواده جانباختگان، فعالین سیاسی و مخالفین رژیم حساسیت ویژه‌ای نشان می‌دهد و در این سالها تمام حرکات و فعالیت‌های که مادرم دایه شریف انجام داده به دور از رصد نهادهای امنیی نبوده و همواره حساسیت این نهادها را برانگیخته است. امسال هم حضور مادرم در مراسم نوروزی پارک کودک سنندج رنگ و بویی دیگر به این مراسم بخشیده بود و انتشار گسترده ویدیوهای اهدای گل سرخ به شرکت‌کنندگان عصبانیت نهادهای امنیتی را به همراه داشت و همانطور که مشاهده کردید بسیاری از فعالین مدنی از جمله سهراب جلالی بازداشت شدند. ولی چیزی که می‌توانم بگویم این است که نه تهدیدها و نه احضار و بازداشت و کشتار و اعدام نمی‌تواند ما را از خواسته‌ها و اهدافمان دور کند و مادرم بعنوان یکی از مادران شهید در کردستان، مادران آشتی در کردستان و مادران پیشرو در کردستان در این صف حضور داشته و خواهد داشت و تا مادرانی مانند دایه شریفه هستند این حکومت نمی‌تواند کردستان را به سکوت وادار کند».
از دیگر سو، نوروز کردستان شاهد گسیل نیروهای حکومتی بطرف مراسمات بود. در روستای نی حکومت نظامی برقرار شد و فضا بشدت ملیتاریزه و از برگزاری مراسم نوروزی جلوگیری شد. نیروهای نظامی و ضد شورش با مردم درگیر و به سوی مردم اقدام به تیراندازی کرده و چند تن بر اثر شلیک گلوله زخمی شدند.
ارومیه؛ ۲۸ منطقه
- ارومیه: ۵ نقطه؛ داخل شهر در شهرک دانشگاه و ۴ روستای راژان، دزه، زیویه و قاویر مرگور
- بوکان: ۶ نقطه؛ دیدار کوه ترغه و میرقاز (با وجود حکومت نظامی و ماشین‌های انتظامی) و ۴ روستای کانی‌رش، ساروقامیش، گردیگلان و ده‌ملا
- پیرانشهر: ۵ نقطه؛ بلندی‌های شهر و ۴ روستای نمنجه، گزگسک، کهنه لاجان و چیانه
- اشنویه: ۴ نقطه؛ داخل شهر و ۳ روستای امیرآباد، گرکاشان و روشن کردن آتش بر بلندی کوه بیژاوه
- نقده: ۳ نقطه؛ داخل شهر و ۲ روستای چقل مصطفی و ماسوه
- مهاباد: ۲ نقطه؛ چهارراه آزادی مهاباد و روستای کوران
- سردشت: ۲ نقطه؛ روستای نستان و قلعه‌رش
- خوی: یک نقطه در قطور
مراسمات نوروزی ارومیه با ممانعت بسیار شدید نهادهای امنیتی همراه بودند. در سردشت (روستای سیسر)، اشنویه و پیرانشهر از برگزاری مراسمات نوروزی جلوگیری شد. در اشنویه نیروهای امنیتی با مردم در حین برگزاری نوروز و رقص درگیر شدند و با ریختن گاز اشک آور و شلیک گلوله به شهروندان و خودروی آنها چند نفر را زخمی کردند و مردم در خیابان شعار می‌دادند کردستان کردستان.
کرمانشاه: ۴ نقطه؛ نودشه، سه‌راه بیله‌ای جوانرود، نوسود و روستای نیسانه نوسود (در کرمانشاه مراسمات عموما در هورامانات برگزار می‌شوند)
ایلام: برگزاری نوروز در بخش کارزان ایلام. برگزاری مراسم نوروزی در ایلام با ممانعت جدی همراه شد.
چرا حکومت به نوروز کردستان هرروز بیشتر حساس می‌شود؟
- «ریباز کردستانی» روزنامه‌نگار اهل سنندج در این‌باره می‌گوید: «بی‌گمان حاکمیت از هر راهی که به ابراز نمادهای هویتی کردستان منجر شود واکنش نشان می‌دهد. در سال‌های اخیر هم برگزاری مراسمات نوروز که همراه با نمادهای هویتی کردستان بوده است حاکمیت را با چالش جدی مواجه کرده، برای همین از تمامی روش‌های سرکوب سخت و نرم استفاده می‌کند که همچین مراسم‌هایی را محدود کند.»
- «ئاریز» نیز حساسیت حکومت به نوروز کردستان را اینگونه شرح می‌دهد: « نکته کاملا مشخص همبستگی است، همبستگی به معنای دست در دست هم گذاشتن تمام اقشار مرم از هر طبقه و هر اندیشه سیاسی. همان همبستگی که تاریخ خلق به آن تکیه کرده است و در آینده نه‌چندان دور آن را تجربه خواهیم کرد، آتش نوروز سالانه میلیون‌ها کُرد را به دور خود حلقه می‌زند و مژده بهار و رهایی از سختی را به ما می‌دهد همان مژده رهایی که ما در فلسفه نوروز و آتش نوروز به آن پی برده‌ایم. حکومت ایران بارها در مراسمات نوروزی با نشان دادن اشکال سیاسی از طرف مردم روبرو شده است از شعارها و سرودهای مطرح میان ما و خواست راستین خلق کُرد تا بر افراشتن پرچم کردستان تا همکاری همه جانبه احزاب کردستان در مراسمات این حساسیت حکومت را امسال دو چندان کرد.استفاده از نمادها و نشان‌ها توسط مردم و بر افراشتن آنها در مراسمات یکی دیگر از حساسیت‌های حکومت در این باره است».
- «ریبوار سنه» هم در این باب بیان می‌کند: «ترس از اتحاد و همبستگی، ترس از تقویت مباحث ناسیونالیستی در منطقه به ویژه کردستان، عدم شناخت از فرهنگ و مسائل اجتماعی و سیاسی کردستان، سرگرم کردن مردم به مسائل حاشیه‌ای، ترس از تقویت جایگاه احزاب و جریان‌های ناسیونالسیتی و برانداز در مناطق کُردنشین، و رشد تفکر طالبانیسم در حاکمیت از جمله دلایل حساسیت حکومتی به نوروز کردستان است».
- و مختار احمدی می‌افزاید: « حکومت می‌داند کە نوروز فرصتی برای ابراز وجود و هویت خواهی ملت کُرد است. زمانی مناسب برای در میان قرار دادن خواست‌های سیاسی، ملی، فرهنگی و کارزاری بین کُرد و حاکمیت تمامیت خواە است. حس ناسیونالیزم کُردی خوشبختانە رو بە ازدیاد بودە و حتی رویکرد مردم در استان‌های ایلام و کرمانشاە نسبت بە سال‌های قبل تغییر کردە و امسال در بیش از ۱۶ نقطە از این دو استان جشن نوروزی برگزار گردیدە است. باتوجە بە دیموگرافی سیاسی، اجتماعی و مذهبی این دو استان و تلاش‌های حکومت در راستای دورکردن این دو استان از ناسیونالیزم و احزاب کُردی خوشبختانە ناموفق بودە و ما احزاب کُردی باید رویکردی بهتر نسبت بە این دو استان کُردنشین داشتە باشیم. در جشن‌های نوروزی فرهنگی دارد تولید می‌شود کە فرهنگ گذار از ارزش‌های حکومت اسلامیست، چون ارزش‌های ما و ارزش‌های اسلام فندمنتال جمهوری اسلامی در تناقض باهم هستند کە با وجود سوشیال میدیا و شبکەهای اجتماعی درحال گسترش است کە این در عکس سیاست‌های حکومت است. حکومتی کە مخالف شاد زیستن مردم است، توانایی و تاب تحمل جامعەای پویا و قابل رشد و این تغییرات اجتماعی و فرهنگی ندارد کە در تقابل آن اقدام کردە کە تا بە حال منجر بە شکست بودە است».
چرا برگزاری نوروز برای کردستانیان هر روز مهم‌تر می‌شود؟
مختار احمدی درباره اهمیت هرچه بیشتر نوروز در سال‌های اخیر برای مردم کُرد اینگونه توضیح می‌دهد: «خوشبختانە مراسم نوروز از سالها پیش تنها بعنوان قسمتی از فرهنگ سنتی بە حساب نیامدە است. از سالها قبل و از سال ۱۳۸۱ شمسی ما دیدیم اولین مراسم نوروزی در شهر مریوان برگزار شد کە در آن خواست‌های سیاسی و ملی مطرح گشت. از تغییر نام بلوار و میدان هاشمی رفسنجانی بە بلوار و میدان نوروز تا پافشاری بر تکرار خواست‌های ملی، مشارکت زنان و دختران در رقص و پایکوبی با مردان، استفادە از نمادهای نوروزی کە امروزە خوشبختانە در نوروز جا افتادە‌اند، خواندن اشعاری از شاعران مشهوری چون قانع، بیکس و دلدار در این مراسم جان و روح تازەای بە تشویق مردم در مشارکت در چنین مراسماتی بخشید کە در سال‌های بعد در «سیسیر» سردشت هم الگوبرداری شد و خوشبختانە همانطور کە دیدیم امسال و سال‌های پیش هم در نقاط بسیاری از کوردستان شبیه این‌چنین مراسماتی برگزار می‌شود.»
«ریباز کردستانی» نیز در این‌باره می‌گوید: «مردم کردستان از هر فرصتی برای ابراز هویت و نمادهای ملی خویش استفادە کردەاند، از سویی دیگر امنیتی بودن فضای حاکم بر کردستان و بحران‌هایی همچون کرونا و وضع وخیم اقتصادی، دلیلی شد کە مردم کردستان نوروز را به فرصتی طلایی برای ابراز نمادهای هویتی خویش تبدیل کنند و به‌نوعی هم اعتراضی مسالمت‌آمیز به فضای امنیتی داشته باشند» .
امجد حسین‌پناهی هم از اهمیت نوروز برای کُردها اینگونه می‌گوید: «در فرهنگ کُردی نوروز جایگاه به‌خصوصی دارد و بزرگترین جشن کُردی هست که در چهار بخش کردستان رنگ و بویی دیگر دارد. چراکه جدا از فصل دوباره سرآغاز طبیعت، نماد مبارزه و مقاومت برای کُردها است و از زمان مادها تاکنون به نماد مبارزه علیه دشمنان، ظلم و ستم، حکومت‌‌های که حقوق کُردها را نادیده گرفتند، تبدیل شده است. کُردها در سال‌های اخیر با شکوه هرچه بیشتر نوروز را برگزار کرده‌اند، البته در زمان همه‌گیری کرونا به آن صورتی که باید برگزار نشد، اما امسال بنابه تصمیم جامعه مدنی، فعالین و مردم کردستان باوجود تمام تهدید و بازداشت‌ها، احضار و ممنوعیت‌هایی چون استفاده از گل سرخ، جامانه و شعارهای سیاسی و فرهنگی، خوشبختانه مردم در کردستان در شهرها و روستاها به پیشواز نوروز آمدند و با برپایی آتش نوروز را هرچه باشکوه‌تر برگزار کردند. نوروز امسال نوروزی سیاسی بود، همچون نوروزی سال‌های ۵۷ و ۵۸ سنندج که در آن حکومت نوروز مردم را به گلوله و خون کشید. از آن تاریخ به بعد نوروز به نمادی علیه حکومت در کردستان تبدیل شد و خانواده زندانیان سیاسی، جانباختگان و فعالین مدنی و مردم کردستان در این روز سعی می‌کنند در کنار شادی و تبریک به همدیگر به دشمنان اعلام کنند ما زنده‌ایم و بعنوان یک ملت دارای حق و حقوق هستیم و تا رسیدن به آن از پایی نخواهیم نشست. در تاریخ کردستان دولت‌های عراق، ترکیه و ایران نوروز کردستان را به خون آغشته کردند و خیلی از جوانان ما را در نوروز اعدام و به گلوله بستند. و نوروز ۵۸ کردستان معروف هست که نوروز سنندج را با خون جوانان کُرد آغشته کردند. در ایران هم کُردها پیشرو هستند و نوروز را جشن ملی خود می‌دانند. و ماداران و خواهران و برادران ما حق دارند در نوروز حضور پیدا کنند و با رقص و پایکوبی اهدای گل فصلی دیگر از طبیعت را آغاز کنند».
اسامی و مشخصات آمار ذکر شده نزد کُردپا محفوظ است و در صورت نیاز می‌توانید آن را درخواست کنید.
تنظیم: اوین مصطفی‌زاده
