شلیر شبلی: همە روزهای سال روز زن است
21:04 - 17 اسفند 1390
گفتگوی اختصاصی آژانس خبررسانی کُردپا با شلیر شبلی، فعال حقوق بشر و زنان در خصوص هشتم مارس روز جهانی زن و بررسی ابعاد جنبش زنان کُرد و مشکلات مرتبط با این جنبش.
کُردپا: چرا فعالیتهای زنان بیشتر در محدوده‌ی مراسم بوده و به یک جنبش فراگیر و دائمی تبدیل نگردیده؟ این عوامل را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
ش. شبلی: من با نظر شما موافق نیستم، فعالیت زنان امروزە در همە جنبەها و زمانهای مختلف در جامعە نقش پررنگی را ایفا میکند، مثلا معلمین و اساتید در همە روزهای سال و در همە مقاطع تحصیلی تلاش و فعالیت میکنند، اما در سال فقط یک روز بە آنها اختصاص دارد. آیا بە نظر شما نقش و اهمیت آنان فقط در آن روز دیدە میشود؟ مسلما خیر، آن روز فقط روزیست کە از نقش و اهمیت آنها در جامعە قدردانی میشود.
بە نظر من همە روزهای سال روز زن ست و هر روز میتواند، روزی نو در فعالیت زنان باشد، اما مسلما فعالیت زنان در روزهای خاصی بازتاب وسیعتری دارد و روز ٨ مارس روزیست بین الملللی و بزرگ در تاریخچە فعالیت زنان و هر سالە زنان همە دنیا بە شکل وسیعی این روز را جشن میگیرند و خواستەهایشان رادر جامعە جهانی مطرح میکنند.
فعالیت زنان برای احقاق حقوقشان همیشە در همە دورەهای زمانی و اجتماعی با موانع زیادی روبەرو بودە اما هرگز این موانع باعث نشدە کە زنان دررسیدن بە حقوقشان دست بکشند، نباید این فعالیتهامختص بە یک مقطع زمانی خاص و یا جنبەای از حقوق زنان و یا تعداد خاصی از زنان باشد، برای احقاق این حقوق باید همە جانبە کار کرد؛ من جملە تغییر همە قوانین نقض حقوق زنان و از همە مهمتر آموزش حقوق بشری و اجتماعی بە همە زنان و جامعە زنان میباشد.
حقوق زنان زمانی بە خواستەها و آرمانهایش میرسد کە جامعە تعریفی انسانی از زن داشتە باشد. حیاتی ترین حق یک انسان کنترل بر بدن خود است کە هنوز بیشتر زنان از این حق محرومند. با شکستن تابو جنسیتی زنان راە برای احقاق حقوقشان بسیار آسان تر میشود.
کُردپا: ظرف مدت دو دهه‌ی اخیر بسیاری از زنان و دختران کردستان ایران و اقلیم کردستان در چارچوب انجمن‌های ادبی و نهادهای اجتماعی مشغول فعالیت فرهنگی و روزنامه‌نگاری می‌باشند اما می‌بینیم که بعد از مدتی از میدان فعالیت دور میشوند شما عدم تداوم چنین فعالیتهای را در چه چیزی می‌بینید؟
ش. شبلی: امروزە خوشبختانە تعداد زنان نویسندە و روزنامەنگار و شاعر کورد روز بە روز در حال افزایش میباشد و زنان استعدادهایشان را هر چە بیشتر در این ضمینەها شکوفا میکنند کە این خود پتانسیل قوی در فعالیت زنان هست و جنسیت زنان مانع کار آنها نشدە و نمیشود. اما همان طور کە قبلا هم عرض کردم همیشە بر سر راە فعالیتهای زنان موانع زیادی بودە و هست، در کردستان ایران این موانع بیشتر از طریق قوانین و حکومت خود را نشان میدهد بە طوری کە نوشتن یک مقالە در ایران میتواند عواقب خطرناک چون محاکمە و زندان و شکنجە برای زنان بە همراە داشتە باشد و اما در اقلیم کردستان این فشارها از طریق فرهنگ غلط مرد سالاری خود را نشان می دهد.
قرن‌هاست کە مردان بنیادگرا قرآن و اسلام را بە توجە بە منافعشان تفسیر میکنند کە جز ظلم چیزی برای زنان نداشتە، هنوز هم با توجە بە اینکە در قرن ٢١ زندگی میکنیم زنان را بە چشم جنس دوم نگاە میکنند. با مسائل دینی و فرهنگی تمام فشارها و خشونت‌هایشان را بە زنان توجیە میکنند.
بە نظر من زنان فعال هموارە باید در جامعە دو نقش ایفا کنند در درجە اول بە عنوان یک زن و مادر در منزل و خانوادە و در وحلە دوم بە عنوان یک زن فعال و مبارز در جامعە ، چون در یک جامعە مرد سالار زندگی میکنیم متاسفانە نقش زنان در خانوادە و جامعە مرد سالار مانع از فعالیت آنها در زمینە احقاق حقوق از دست رفتەاشان میشود، مجبور میشوند کە بعد از مدتی فعالیت‌هایشان را در حاشیەی مسائل زندگی و خانوادگیشان قرار دهند، کە این باعث میشود کە فعالیتشان کمرنگ‌تر شود.
احقاق حقوق زنان شعار کلیەی احزاب و سازمانهای کرد بودە اما بعد از مدتی مسئلە زن در حاشیە قرار گرفتە، و هرگز در این احزاب زنان بە نقش و رتبە بالای دست نیافتە اند. بە نظر من حق زنان نیست کە بخاطر حکومتی غیر دموکراتیک تنبیە شوند.
ظلم و فشارهای کە بر زنان کورد وارد میشود فقط شامل خشونتهای خانوادگی نیست بلکە شامل خشونتهای اجتماعی ، فرهنگ مرد سالارانە و حکومتی میباشد، بە طور کلی تبعیض قانونی یکی از شایع ترین نوع خشونت علیە زنان ست. مسئلە مهم دیگر اینکە هنوز در کردستان پایگاە امنی برای محافظت از زنان از لحاظ امنیتی و اقتصادی وجود ندارد و این خود یکی از دلایلی ست کە زنان فشارها ی خانوادگی را تحمل میکنند.
فلاسفە حقوق بر این معتقدند قانون در وحلە اول باید نظم در اجتماع ایجاد کند و در وحلە دوم در جامعە فرهنگ سازی کند، کە برای فرهنگ سازی در یک جامعە باید کلیە قوانین نقض حقوق بشر و زنان باید عوض شود.
کُردپا: همچنان که مطلعید رسانه‌ی عمومی به عنوان ابزاری مدرن هم‌اکنون در جامعه‌ی کردستان از آن استفاده‌ی گسترده میشود و زنان نیز در این عرصه حضوری جدی دارند. پرسش اینجاست که چرا همین زنان بعد از مدتی به ابزار تبدیل شُده و عاجز از اثبات توانایی‌های خویش می‌باشند و نتوانسته‌اند از رسانه جهت دستیابی به آرمان‌های خود بهره ببرند؟
ش. شبلی: نزدیک بە یک دهە از فعالیتهای اینترنتی و دنیای مجازی زنان میگذرد کە این نقطە عطفی در فعالیتهای زنان میباشد، بیشتر فعالیت زنان مدیون همین فعالیت اینترنتی است کە توانستە نقض حقوق زنان در کردستان عراق و ایران بسیار سریعتر و وسیعتر بە جامعە جهانی بازتاب بدهد. در فضاهای اینترنتی زنان با هویت‌های مجازی برای خود بدون سانسور خواستەها و مطالباتشان را آزادانە و بدونە ترس معرفی میکنند.
زنان امروزە بە نقش مهم اینترنت پی بردەاند و بە عنوان مهمترین و بهترین ابزار رسانەای از آن بهر میگیرند، اینترنت برای همە و من جملە زنان تبدیل بە فضای سیاسی و اجتماعی و فرهنگی شدەاست.
قبل از اینترنت کە امروزە مصرف کنندە خود می تواند تولید کنندە باشد، خواستە و مطالبات زنان از طریق فرهنگ و جامعە بسیار سانسور میشود.
فعالیت زنان در مرحلە اول در اینترنت جنبە اطلاع رسانی و خبر رسانی داشت اما امروزە تبدیل بە جایی برای تبادل نظرات زنان مختلف جامعە، ریشە یابی معضل های حقوق زنان و راهکارهایی برای از بین بردن این معضلات و ارتباط با کلیە فعالین زن در سطع بین المللی شدەاست.
مهمترین کاری کە زنان فعال کرد باید بکنند این است کە اطلاع رسانی و خبر رسانی کنند تا تمام جوامع بین المللی آگاە شوند کە مطالبات زنان کرد چیست.
امروزە فعالیت در راستای احقاق حقوق زنان بە جایی رسیدە کە بسیار از مردان نیز پا بە پای زنان در راە رسیدن بە خواستەهایشان تلاش کنند، زیرا دموکراسی و حقوق زنان دو روی سکە است کە فرهنگ جامعە پیروزی زنان راە را برای دموکراسی باز میکند و ما امیدواریم در کوتاە ترین زمان زنان بە مطالبات خود و کردستان بە دموکراسی برسد.
کُردپا: با تشکر از قبول این گفت‌وگو
شلیر شبلی متولد شهرستان بوکان ، بزرگ شدە شهرستان سقز دارای لیسانس علوم تربیتی ، فعال حقوق بشر و زنان میباشد.
کُردپا: چرا فعالیتهای زنان بیشتر در محدوده‌ی مراسم بوده و به یک جنبش فراگیر و دائمی تبدیل نگردیده؟ این عوامل را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
ش. شبلی: من با نظر شما موافق نیستم، فعالیت زنان امروزە در همە جنبەها و زمانهای مختلف در جامعە نقش پررنگی را ایفا میکند، مثلا معلمین و اساتید در همە روزهای سال و در همە مقاطع تحصیلی تلاش و فعالیت میکنند، اما در سال فقط یک روز بە آنها اختصاص دارد. آیا بە نظر شما نقش و اهمیت آنان فقط در آن روز دیدە میشود؟ مسلما خیر، آن روز فقط روزیست کە از نقش و اهمیت آنها در جامعە قدردانی میشود.
بە نظر من همە روزهای سال روز زن ست و هر روز میتواند، روزی نو در فعالیت زنان باشد، اما مسلما فعالیت زنان در روزهای خاصی بازتاب وسیعتری دارد و روز ٨ مارس روزیست بین الملللی و بزرگ در تاریخچە فعالیت زنان و هر سالە زنان همە دنیا بە شکل وسیعی این روز را جشن میگیرند و خواستەهایشان رادر جامعە جهانی مطرح میکنند.
فعالیت زنان برای احقاق حقوقشان همیشە در همە دورەهای زمانی و اجتماعی با موانع زیادی روبەرو بودە اما هرگز این موانع باعث نشدە کە زنان دررسیدن بە حقوقشان دست بکشند، نباید این فعالیتهامختص بە یک مقطع زمانی خاص و یا جنبەای از حقوق زنان و یا تعداد خاصی از زنان باشد، برای احقاق این حقوق باید همە جانبە کار کرد؛ من جملە تغییر همە قوانین نقض حقوق زنان و از همە مهمتر آموزش حقوق بشری و اجتماعی بە همە زنان و جامعە زنان میباشد.
حقوق زنان زمانی بە خواستەها و آرمانهایش میرسد کە جامعە تعریفی انسانی از زن داشتە باشد. حیاتی ترین حق یک انسان کنترل بر بدن خود است کە هنوز بیشتر زنان از این حق محرومند. با شکستن تابو جنسیتی زنان راە برای احقاق حقوقشان بسیار آسان تر میشود.
کُردپا: ظرف مدت دو دهه‌ی اخیر بسیاری از زنان و دختران کردستان ایران و اقلیم کردستان در چارچوب انجمن‌های ادبی و نهادهای اجتماعی مشغول فعالیت فرهنگی و روزنامه‌نگاری می‌باشند اما می‌بینیم که بعد از مدتی از میدان فعالیت دور میشوند شما عدم تداوم چنین فعالیتهای را در چه چیزی می‌بینید؟
ش. شبلی: امروزە خوشبختانە تعداد زنان نویسندە و روزنامەنگار و شاعر کورد روز بە روز در حال افزایش میباشد و زنان استعدادهایشان را هر چە بیشتر در این ضمینەها شکوفا میکنند کە این خود پتانسیل قوی در فعالیت زنان هست و جنسیت زنان مانع کار آنها نشدە و نمیشود. اما همان طور کە قبلا هم عرض کردم همیشە بر سر راە فعالیتهای زنان موانع زیادی بودە و هست، در کردستان ایران این موانع بیشتر از طریق قوانین و حکومت خود را نشان میدهد بە طوری کە نوشتن یک مقالە در ایران میتواند عواقب خطرناک چون محاکمە و زندان و شکنجە برای زنان بە همراە داشتە باشد و اما در اقلیم کردستان این فشارها از طریق فرهنگ غلط مرد سالاری خود را نشان می دهد.
قرن‌هاست کە مردان بنیادگرا قرآن و اسلام را بە توجە بە منافعشان تفسیر میکنند کە جز ظلم چیزی برای زنان نداشتە، هنوز هم با توجە بە اینکە در قرن ٢١ زندگی میکنیم زنان را بە چشم جنس دوم نگاە میکنند. با مسائل دینی و فرهنگی تمام فشارها و خشونت‌هایشان را بە زنان توجیە میکنند.
بە نظر من زنان فعال هموارە باید در جامعە دو نقش ایفا کنند در درجە اول بە عنوان یک زن و مادر در منزل و خانوادە و در وحلە دوم بە عنوان یک زن فعال و مبارز در جامعە ، چون در یک جامعە مرد سالار زندگی میکنیم متاسفانە نقش زنان در خانوادە و جامعە مرد سالار مانع از فعالیت آنها در زمینە احقاق حقوق از دست رفتەاشان میشود، مجبور میشوند کە بعد از مدتی فعالیت‌هایشان را در حاشیەی مسائل زندگی و خانوادگیشان قرار دهند، کە این باعث میشود کە فعالیتشان کمرنگ‌تر شود.
احقاق حقوق زنان شعار کلیەی احزاب و سازمانهای کرد بودە اما بعد از مدتی مسئلە زن در حاشیە قرار گرفتە، و هرگز در این احزاب زنان بە نقش و رتبە بالای دست نیافتە اند. بە نظر من حق زنان نیست کە بخاطر حکومتی غیر دموکراتیک تنبیە شوند.
ظلم و فشارهای کە بر زنان کورد وارد میشود فقط شامل خشونتهای خانوادگی نیست بلکە شامل خشونتهای اجتماعی ، فرهنگ مرد سالارانە و حکومتی میباشد، بە طور کلی تبعیض قانونی یکی از شایع ترین نوع خشونت علیە زنان ست. مسئلە مهم دیگر اینکە هنوز در کردستان پایگاە امنی برای محافظت از زنان از لحاظ امنیتی و اقتصادی وجود ندارد و این خود یکی از دلایلی ست کە زنان فشارها ی خانوادگی را تحمل میکنند.
فلاسفە حقوق بر این معتقدند قانون در وحلە اول باید نظم در اجتماع ایجاد کند و در وحلە دوم در جامعە فرهنگ سازی کند، کە برای فرهنگ سازی در یک جامعە باید کلیە قوانین نقض حقوق بشر و زنان باید عوض شود.
کُردپا: همچنان که مطلعید رسانه‌ی عمومی به عنوان ابزاری مدرن هم‌اکنون در جامعه‌ی کردستان از آن استفاده‌ی گسترده میشود و زنان نیز در این عرصه حضوری جدی دارند. پرسش اینجاست که چرا همین زنان بعد از مدتی به ابزار تبدیل شُده و عاجز از اثبات توانایی‌های خویش می‌باشند و نتوانسته‌اند از رسانه جهت دستیابی به آرمان‌های خود بهره ببرند؟
ش. شبلی: نزدیک بە یک دهە از فعالیتهای اینترنتی و دنیای مجازی زنان میگذرد کە این نقطە عطفی در فعالیتهای زنان میباشد، بیشتر فعالیت زنان مدیون همین فعالیت اینترنتی است کە توانستە نقض حقوق زنان در کردستان عراق و ایران بسیار سریعتر و وسیعتر بە جامعە جهانی بازتاب بدهد. در فضاهای اینترنتی زنان با هویت‌های مجازی برای خود بدون سانسور خواستەها و مطالباتشان را آزادانە و بدونە ترس معرفی میکنند.
زنان امروزە بە نقش مهم اینترنت پی بردەاند و بە عنوان مهمترین و بهترین ابزار رسانەای از آن بهر میگیرند، اینترنت برای همە و من جملە زنان تبدیل بە فضای سیاسی و اجتماعی و فرهنگی شدەاست.
قبل از اینترنت کە امروزە مصرف کنندە خود می تواند تولید کنندە باشد، خواستە و مطالبات زنان از طریق فرهنگ و جامعە بسیار سانسور میشود.
فعالیت زنان در مرحلە اول در اینترنت جنبە اطلاع رسانی و خبر رسانی داشت اما امروزە تبدیل بە جایی برای تبادل نظرات زنان مختلف جامعە، ریشە یابی معضل های حقوق زنان و راهکارهایی برای از بین بردن این معضلات و ارتباط با کلیە فعالین زن در سطع بین المللی شدەاست.
مهمترین کاری کە زنان فعال کرد باید بکنند این است کە اطلاع رسانی و خبر رسانی کنند تا تمام جوامع بین المللی آگاە شوند کە مطالبات زنان کرد چیست.
امروزە فعالیت در راستای احقاق حقوق زنان بە جایی رسیدە کە بسیار از مردان نیز پا بە پای زنان در راە رسیدن بە خواستەهایشان تلاش کنند، زیرا دموکراسی و حقوق زنان دو روی سکە است کە فرهنگ جامعە پیروزی زنان راە را برای دموکراسی باز میکند و ما امیدواریم در کوتاە ترین زمان زنان بە مطالبات خود و کردستان بە دموکراسی برسد.
کُردپا: با تشکر از قبول این گفت‌وگو
شلیر شبلی متولد شهرستان بوکان ، بزرگ شدە شهرستان سقز دارای لیسانس علوم تربیتی ، فعال حقوق بشر و زنان میباشد.
