روز جهانی آگاهی از خطرات مین؛ ٣٥٨ غیرنظامی قربانی انفجار مین و ادوات جنگی طی ٩ سال در کردستان
در دسامبر سال ۲۰۰۵ مجمع عمومی سازمان ملل متحد، ۴ آوریل را به عنوان روز "آگاهی از مین و کمک به اقدامات علیه مین" نامگذاری کرد.
روزی برای اطلاع‌رسانی از خطرات مین برای مردم ساکن در مناطق مین زده و آلوده به گلوله‌های عمل نکرده (UXO) و اقدامات اساسی برای ایجاد برنامه‌های ملی مبارزه با مین در کشورهایی که مین و سایر ادوات جنگی، خطری جدی برای امنیت، سلامت و زندگی مردم ایجاد کرده، یا توسعه اقتصادی و اجتماعی را در سطح محلی و منطقه‌ای با مشکل مواجه می‌کند.
مرکز آمار سازمان حقوق بشری کُردپا به مناسبت این روز در گزارشی تفکیکی_آماری به آمار قربانیان انفجار مین طی ٩ سال گذشته در کردستان ایران پرداخته است. (١٣٩١ تا ١٣٩٩)
این آمار با استناد به موارد ثبت شده در مرکز آمار سازمان حقوق بشری کُردپا منتشر می‌شود و چه‌بسا آمار واقعی می‌تواند از این بیشتر باشد.
براساس این گزارش؛
- از ابتدای سال ١٣٩١ تا پایان سال ١٣٩٩ مجموع ٣٥٨ غیرنظامی قربانی انفجار مین و ادوات جنگی بوده‌اند. (٩٤ کشته، ٢٦٤ زخمی)
- ٥٦ مین‌روب و کادر خنثی‌سازی مین قربانی انفجار مین و موج‌گرفتگی بوده‌اند. (١٠کشته، ٤٦ زخمی)
- ٤ نیروی منابع طبیعی بر اثر انفجار مین زخمی شده‌اند.
- ٢٤ کادر نظامی و سرباز بر اثر انفجار مین کشته و زخمی شده‌اند. (١٢ کشته، ١٥ زخمی)
بازنمود بیشتر؛
- ٣٩ تن از غیرنظامیان کشته و زخمی شده کودکان ٧ تا ١٧ ساله بوده‌اند.
- ٦٨ تن از این شهروندان مدنی کشته و زخمی شده کولبر بوده‌اند.
- ٢٩ تن از شهروندان مدنی کشته و زخمی شده زن بوده‌اند.
جزییات آمار به تفکیک سال‌ها؛
سال ١٣٩١:
شهروندان غیرنظامی:
- کشته و زخمی شده براثر انفجار مین: ٢١ شهروند (٦ کشته، ١٥زخمی)
- کشته و زخمی شده براثر ادوات جنگی: گلوله توپ و خمپاره، ٤ شهروند (٢ کشته و ٢ زخمی)
مین‌روب و کارشناس خنثی‌سازی: ٨ شهروند ( ٧ کشته و ١ زخمی)
سرباز: ١ زخمی
- از مجموع شهروندان مدنی ٢ کودک ٧ و ٨ ساله زخمی شده‌اند.
- ٢ تن از این شهروندان مدنی کشته و زخمی شده کولبر بوده‌اند.
- ٤ تن از این شهروندان به دنبال انفجار توپ جنگی کشته و زخمی شده‌اند (یک خانواده؛ پدر و برادر کشته، خواهر و مادر زخمی)
سال ١٣٩٢:
شهروندان غیرنظامی:
- کشته و زخمی شده بر اثر انفجار مین: ٣٥ شهروند (٧کشته و ٢٨ زخمی)
- کشته و زخمی شده بر اثر ادوات جنگی: گلوله توپ و خمپاره، ٦ شهروند (٣کشته (٢زن) و ٣ زخمی (١ کودک ٧ ساله)
مین‌روب و کارشناس خنثی‌سازی: ٥ شهروند ( ١کشته و ٤ زخمی)
- از مجموع شهروندان مدنی ١٢ کودک ٧ تا ١٥ ساله زخمی شده‌اند از جمله ٧ کودک اهل روستای نشکاش مریوان
- ٨ تن از این شهروندان مدنی کشته و زخمی شده کولبر بوده‌اند.
- ٦ تن از این شهروندان مدنی زن بوده‌اند.
سال ١٣٩٣:
شهروندان غیرنظامی:
- کشته و زخمی شده بر اثر انفجار مین: ٣٦ شهروند (١٢ کشته و ٢٤ زخمی)
- کشته و زخمی شده بر اثر ادوات جنگی: گلوله توپ و خمپاره، ٢٠ شهروند (٦ کشته و ١٤زخمی)
مین‌روب و کارشناس خنثی‌سازی: ٥ زخمی
- از مجموع شهروندان مدنی زخمی شده براثر انفجار مین ١ کودک ١٠ ساله وجود داشته است.
- ٥ تن از این شهروندان مدنی کشته و زخمی شده کولبر بوده‌اند.
- ١ شهروند کشته شده بر اثر انفجارمین زن و پنج زن نیز بر اثر انفجار ادوات جنگی کشته و زخمی شده‌اند.
سال ١٣٩٤:
شهروندان غیرنظامی:
- کشته و زخمی شده براثر انفجار مین: ٣٤ شهروند (١٣کشته و ٢١ زخمی)
مین‌روب و کارشناس خنثی‌سازی: ٢ زخمی
کشته و زخمی‌شدن کادر و نیروهای نظامی: ٧ (٥ کشته و ٢زخمی)
- از مجموع شهروندان مدنی کشته و زخمی شده براثر انفجار مین ٧ نوجوان ١٢ تا ١٧ ساله وجود دارد.
- ٢ تن از این شهروندان مدنی کشته و زخمی شده کولبر بوده‌اند.
- ٣ شهروند کشته و زخمی شده بر اثر انفجار مین زن بوده‌اند.
سال ١٣٩٥:
شهروندان غیرنظامی:
- کشته و زخمی شده بر اثر انفجار مین: ٥٢ شهروند (١٠کشته و ٤٢ زخمی)
مین‌روب و کارشناس خنثی‌سازی: ٧ زخمی
- از مجموع شهروندان مدنی کشته و زخمی شده بر اثر انفجار مین ٩ کودک وجود دارد.
- ٣تن از این شهروندان مدنی کشته و زخمی شده کولبر بوده‌اند.
- ٣ شهروند کشته و زخمی شده بر اثر انفجار مین زن بوده‌اند.
سال ١٣٩٦:
شهروندان غیرنظامی:
- کشته و زخمی شده بر اثر انفجار مین: ٤٣ شهروند (١١ کشته و ٣٢ زخمی)
مین‌روب و کارشناس خنثی‌سازی: ١٤ شهروند ( ٢کشته و ١٢ زخمی)
کشته و زخمی‌شدن کادر و نیروهای نظامی: ٥ (٢کشته و ٣زخمی)
- از مجموع شهروندان مدنی زخمی شده براثر انفجار مین ٢ کودک ١٤ و ١٥ساله وجود دارد.
- ١٤تن از این شهروندان مدنی کشته و زخمی شده کولبر بوده‌اند.
- ٤ شهروند کشته و زخمی شده بر اثر انفجارمین زن بوده‌اند.
سال ١٣٩٧:
شهروندان غیرنظامی:
- کشته و زخمی شده براثر انفجار مین: ٥٢ (١١ کشته و ٤١ زخمی)
- کشته و زخمی شده براثر ادوات جنگی: گلوله توپ و خمپاره، ٧ شهروند (١ کشته و ٦زخمی (٤زن))
مین‌روب و کارشناس خنثی‌سازی: ٧ زخمی
کشته و زخمی‌شدن کادر و نیروهای نظامی: ٣ (٢کشته و ١زخمی)
- از مجموع شهروندان مدنی کشته و زخمی شده براثر انفجار مین ٢ کودک وجود دارد.
- ٢٥ تن از این شهروندان مدنی کشته و زخمی شده کولبر بوده‌اند.
- ١ شهروند کشته شده براثر انفجار مین زن بوده است.
سال ١٣٩٨:
شهروندان غیرنظامی:
- کشته و زخمی شده بر اثر انفجار مین: ١٥ شهروند (٢ کشته و ١٣ زخمی)
- کشته و زخمی شده بر اثر ادوات جنگی: گلوله توپ و خمپاره، ٣ شهروند (٢ کشته و ١زخمی)
مین‌روب و کارشناس خنثی‌سازی: ٦زخمی
زخمی‌شدن سرباز: ٢
- از مجموع شهروندان مدنی کشته و زخمی شده براثر انفجار مین ٢ کودک ١٠ و ١٤ ساله وجود دارد.
- ٥ تن از این شهروندان مدنی کشته و زخمی شده کولبر بوده‌اند.
سال ١٣٩٩:
شهروندان غیرنظامی:
- کشته و زخمی شده براثر انفجار مین: ٢٣ شهروند (٧ کشته و ١٦ زخمی)
- کشته و زخمی شده براثر ادوات جنگی: گلوله توپ و خمپاره، ٧ شهروند (١کشته و ٦زخمی (٤زن))
مین‌روب و کارشناس خنثی‌سازی: ٢ زخمی
زخمی شدن نیروهای منابع طبیعی: ٤
کشته و زخمی‌شدن کادر و نیروهای نظامی: ٩ ( ٣ کشته و ٦ زخمی)
- از مجموع شهروندان مدنی زخمی شده بر اثر انفجار مین ٢ کودک ٧ و ١٢ ساله وجود دارد.
- ٤ تن از این شهروندان مدنی کشته و زخمی شده کولبر بوده‌اند.
ایران دومین کشور آلوده به مین در دنیا است.
در حدود ۴۲۰۰۰ کیلومتر مربع از اراضی ایران آلوده به مین‌های به‌جامانده و عمل نکرده جنگ ایران و عراق است و این کشور بزرگترین قربانی است.
دولت ایران نیز همچنان به تولید و کاشت مین‌های ضد شهروند ادامه می‌دهد و برخلاف معاهدات بین‌المللی، معتقد است استفاده از این مین‌ها تنها راه مؤثر برای تأمین امنیت مرزهای طولانی این کشور است.
بر همین اساس بخش‌هایی از مرزهای ایران با افغانستان، پاکستان و عراق مین‌گذاری شده است؛ در جریان درگیری‌های دهه ۱۳۶۰ در کردستان هم بسیاری از اراضی این منطقه مین‌گذاری شدند.
طی سالیان اخیر، سپاه پاسداران از مرز "ساوجی و باشماق" در مریوان تا نزدیک "پنجوین" در کردستان عراق را با مین‌های نوع پدالی NO4 مین‌گذاری کرده است.
به گفته یک کارشناس مین‌زادیی در وزارت دفاع، مین‌های نوع پدالی NO4 کپی شده از مین‌های پدالی اسرائیل و در صنایع دفاع تولید شده‌اند.
این نوع مین‌ها بلافاصله پس از کاشتن مسلح و آماده انفجار می‌شوند. این نوع مین‌ها همیشه دارای خطر هستند و ممکن است در دست مین‌گذار نیز منفجر گردند.
نماینده جمعیت حقوق بشر کردستان ایران - ژنو در سازمان ملل در این رابطه گفت: حکومت ایران طی مدت جنگ با دولت عراق و با احزاب کُرد در کردستان به شیوه خودسرانه اقدام به کاشت بیست میلیون مین کرده و سالانه ده‌ها قربانی می‌گیرد و ٤٣ درصد از این قربانیان را کودکان تشکیل می‌دهند.
تیمور الیاسی افزود: حکومت ایران اجازه همکاری به نهادهای بین‌المللی برای پاکسازی میادین مین در کردستان را نمی‌دهد و مانع فعالیت‌های آنان برای پاکسازی میادین مین می‌شود.
به گفته الیاسی، حکومت ایران نه تنها اقدام عملی را برای پاکسازی میادین مین در کردستان انجام نمی‌دهد اقدام به صادر کردن مین‌های زمینی به کشورهایی همچون افغانستان، سومالی و سودان می‌کند.
به گفته عثمان مزین، وکیل دادگستری: در قوانین قضایی ایران تمایزی میان قربانیان مین در بین کودکان و بزرگسالان وجود ندارد.
آسیب‌دیدگان انفجار مین به نوعی قربانیان جنگ تلقی می‌شوند، اما با این حال عموما از خدمات و امکاناتی که به مصدومان (جانبازان) و خانواده‌های کشته‌شد‌گان (شهدا) جنگ داده می‌شود، محروم‌اند.
در ایران قوانین واضحی برای درمان و حمایت رایگان درمانی از قربانیان مین وجود ندارد.
لازم به ذکراست که درمیان کشورهای جهان، ایران جزء ٣٦ کشوری است که تاکنون پیمان منع بکارگیری مین‌های زمینی را امضاء نکرده است، همچنین طبق آمارهای موجود بالغ بر ١٦ میلیون قبضه مین خنثی نشده دوران جنگ ایران و عراق درمرزهای کشور بویژه در استان‌های غربی وجود دارد که دولت تاکنون هیچ اقدام جدی مبنی برخنثی کردن آن در دست اقدام ندارد.
تنظیم: اوین مصطفی‌زاده
