دکتر سعید بشیرتاش: جامعه ایران نیازی حیاتی به یک انقلاب برای پایان بخشیدن به حاکمیت ملایان واپسگرا دارد
21:01 - 13 دی 1396
آژانس کُردپا: اعتراضات مردمی در ایران علیه سیاست‌های اقتصادی و اجتماعی و سیاسی وارد هفتمین روز خود شد و شهرهای مختلف ایران و کردستان شاهد اعتراضات گسترده و متعدد مردمی می‌باشند.
طی چند روز اخیر، اکثر اعتراضات مردمی با دخالت نیروهای حکومتی به خشونت کشیده شده‌اند و ده‌های معترض توسط نیروهای امنیتی بازداشت و چندین معترض درپی شلیک مستقیم این نیروها جان خود را از دست داده‌اند.
حکومت ایران برای کنترل وضعیت، فضای امنیتی را بر شهرهای ایران و کردستان حاکم کرده است و تحلیلگران براین باروند که حکومت به مدت طولانی قادر به کنترل وضعیت نخواهد بود.
این اعتراضات مردمی نگرانی مسئولان بلندپایه حکومت ایران را درپی داشته و این اعتراضات را به کشورهای بیگانه نسبت داده‌اند.
در رابطه با این موضوع آژانس کُردپا مصاحبه‌ای را با دکتر سعید بشیرتاش، نویسنده و فعال سیاسی در بلژیک انجام داده که عیناً درپی می‌آید:
آژانس کُردپا: گفتگوی‌مان را با این سوال آغاز کنیم که بی‌شک هر حرکت و اعتراض اجتماعی در ریشه در بستری تاریخی دارد شما شکل‌گیری این بستر تاریخی را به چه عواملی نسبت می‌دهید؟
دکتر سعید بشیرتاش: صد و ده سال پیش مردم ایران با انقلاب مشروطه وارد دوران مدرن خود شدند. اما مقاومت در برابر مدرنیته در ایران، همچون دیگر کشورهای مسلمان، شدید بود. سرانجام، با انقلاب اسلامی و برقراری جمهوری اسلامی، روحانیانی که با تجدد مشکل داشتند و می‌خواستند انتقام شکست‌شان در انقلاب مشروطه را بگیرند، توانستند به قدرت برسند. پایگاه اجتماعی روحانیان در میان افشار تنگدست شهری بود. اما حاکمیت ناکارآمد روحانیان در این چهار دهه مشکلات اقتصادی، اجتماعی، زیست‌بومی و فرهنگی بزرگی برای جامعه ایجاد کرده که قربانیان اصلی آن همان اقشار تنگدست شهرهای کوچک و متوسط کشور هستند. چهل سال پیش، طبقهٔ زحمت‌کش اکثراً بی‌سواد و مسجدی بودند و مرجع فکری آنان روحانی مسجد محله بود. اما امروزه بخش مهمی از جوانان بیکار و تنگدست تحصیلات دانشگاهی دارند و از طریق اینترنت و ماهواره با جهان در ارتباط‌اند. دیدگاه‌های فرهنگی این اقشار دیگر آن چنان مذهبی نیست. نه تنها آخوند مسجد مرجع فکری‌شان نیست، بلکه روحانیان را مسئول اصلی مشکلات اقتصادی و اجتماعی خود می‌دانند. جمهوری اسلامی تنها حکومت دینی در جهان و از ناکارآمدترین و فاسدترین حکومت‌های جهان است و یک آپارتاید مذهبی، مبتنی بر ولایت فقیه یا خلافت شیعی، بر کشور حاکم گردانده است و، با توجه به تجربیات سال‌های گذشته و نوع ساختار نظام، هیچ امیدی نیز به اصلاح نمی‌رود. در چنین چارچوبی می‌توان اعتراضات گسترده روزهای گذشته را درک کرد.
آژانس کُردپا: در چه صورتی این اعتراضات می‌توانند به جنبشی فراگیر و همه‌گیر بدل شود و آیا اصلا جامعه‌ی ایران در شرایط فعلی آمادگی یک خیزش سراسری را دارد؟
دکتر سعید بشیرتاش: جامعه ایران آمادگی یک انقلاب سراسری را دارد. فراتر از آن، جامعه ایران نیازی حیاتی به یک انقلاب برای پایان بخشیدن به حاکمیت ملایان واپسگرا دارد. شرایط ایران یک شرایط انقلابی است. اشکال کار در نداشتن رهبری است. نداشتن رهبری نقطه ضعف این اعتراضات است. اما در صورتی که این اعتراضات چند هفته‌ای ادامه یابد، احتمال برآمدن یک رهبری نیز وجود دارد. در این صورت، خیزش مردمی تبدیل به یک جنبش سراسری خواهد شد که می‌تواند تومار جمهوری اسلامی را در هم بپیچد.
آژانس کُردپا: اعتراضات در ابتدا تنها به قصد اعلام نارضایتی از وخامت زندگی اقتصادی مردم شکل گرفت چگونه می‌شود که یک حرکت اعتراضی اقتصادی به شعار دیکتاتور حیا کن حکومت را رها کن بدل می‌شود؟
دکتر سعید بشیرتاش: مردم به‌خوبی دریافته‌اند که ریشه مشکلات اقتصادی‌شان در حاکمیت ناکارآمد و غیرقابل اصلاح جمهوری اسلامی است. ریشه مشکلات اقتصادی ایران سیاسی است و این را اعتراض‌کنندگان به‌خوبی می‌دانند.
آژانس کُردپا: بی‌شک شبکه‌های اجتماعی در شکل‌گیری اعتراضات مردمی در ایران طی سال‌های اخیر و به ویژه در اعتراضات چند روز گذشته نقش اصلی و حیاتی داشته است، اما از آن روی که محدود سازی یا قطع کردن آن در اختیار حکومت است، آیا به نظر شما اتکا به فضای مجازی به عنوان تنها راه ارتباطی فعالین سیاسی اجتماعی با مردم، خود موجب نوعی تهدید در مقابل بسط اعتراضات نخواهد بود؟
دکتر سعید بشیرتاش: شبکه‌های اجتماعی نقش خالی احزاب و سندیکاها را، که در کشور ممنوع هستند، در زمینه سازماندهی، تاحدودی پر کرده‌اند. اگر جنبش یک سَر پیدا کند، فیلترینگ شبکه‌های اجتماعی هم نمی‌تواند موجب توقف اعتراضات شود. وسایل ارتباطی و اطلاع‌رسانی دیگری مانند ماهواره می‌تواند تاحدودی فیلترینگ شبکه‌های اجتماعی را جبران کند؛ به شرط آنکه جنبش رهبر و یا رهبران خود را پیدا کند.
طی چند روز اخیر، اکثر اعتراضات مردمی با دخالت نیروهای حکومتی به خشونت کشیده شده‌اند و ده‌های معترض توسط نیروهای امنیتی بازداشت و چندین معترض درپی شلیک مستقیم این نیروها جان خود را از دست داده‌اند.
حکومت ایران برای کنترل وضعیت، فضای امنیتی را بر شهرهای ایران و کردستان حاکم کرده است و تحلیلگران براین باروند که حکومت به مدت طولانی قادر به کنترل وضعیت نخواهد بود.
این اعتراضات مردمی نگرانی مسئولان بلندپایه حکومت ایران را درپی داشته و این اعتراضات را به کشورهای بیگانه نسبت داده‌اند.
در رابطه با این موضوع آژانس کُردپا مصاحبه‌ای را با دکتر سعید بشیرتاش، نویسنده و فعال سیاسی در بلژیک انجام داده که عیناً درپی می‌آید:
آژانس کُردپا: گفتگوی‌مان را با این سوال آغاز کنیم که بی‌شک هر حرکت و اعتراض اجتماعی در ریشه در بستری تاریخی دارد شما شکل‌گیری این بستر تاریخی را به چه عواملی نسبت می‌دهید؟
دکتر سعید بشیرتاش: صد و ده سال پیش مردم ایران با انقلاب مشروطه وارد دوران مدرن خود شدند. اما مقاومت در برابر مدرنیته در ایران، همچون دیگر کشورهای مسلمان، شدید بود. سرانجام، با انقلاب اسلامی و برقراری جمهوری اسلامی، روحانیانی که با تجدد مشکل داشتند و می‌خواستند انتقام شکست‌شان در انقلاب مشروطه را بگیرند، توانستند به قدرت برسند. پایگاه اجتماعی روحانیان در میان افشار تنگدست شهری بود. اما حاکمیت ناکارآمد روحانیان در این چهار دهه مشکلات اقتصادی، اجتماعی، زیست‌بومی و فرهنگی بزرگی برای جامعه ایجاد کرده که قربانیان اصلی آن همان اقشار تنگدست شهرهای کوچک و متوسط کشور هستند. چهل سال پیش، طبقهٔ زحمت‌کش اکثراً بی‌سواد و مسجدی بودند و مرجع فکری آنان روحانی مسجد محله بود. اما امروزه بخش مهمی از جوانان بیکار و تنگدست تحصیلات دانشگاهی دارند و از طریق اینترنت و ماهواره با جهان در ارتباط‌اند. دیدگاه‌های فرهنگی این اقشار دیگر آن چنان مذهبی نیست. نه تنها آخوند مسجد مرجع فکری‌شان نیست، بلکه روحانیان را مسئول اصلی مشکلات اقتصادی و اجتماعی خود می‌دانند. جمهوری اسلامی تنها حکومت دینی در جهان و از ناکارآمدترین و فاسدترین حکومت‌های جهان است و یک آپارتاید مذهبی، مبتنی بر ولایت فقیه یا خلافت شیعی، بر کشور حاکم گردانده است و، با توجه به تجربیات سال‌های گذشته و نوع ساختار نظام، هیچ امیدی نیز به اصلاح نمی‌رود. در چنین چارچوبی می‌توان اعتراضات گسترده روزهای گذشته را درک کرد.
آژانس کُردپا: در چه صورتی این اعتراضات می‌توانند به جنبشی فراگیر و همه‌گیر بدل شود و آیا اصلا جامعه‌ی ایران در شرایط فعلی آمادگی یک خیزش سراسری را دارد؟
دکتر سعید بشیرتاش: جامعه ایران آمادگی یک انقلاب سراسری را دارد. فراتر از آن، جامعه ایران نیازی حیاتی به یک انقلاب برای پایان بخشیدن به حاکمیت ملایان واپسگرا دارد. شرایط ایران یک شرایط انقلابی است. اشکال کار در نداشتن رهبری است. نداشتن رهبری نقطه ضعف این اعتراضات است. اما در صورتی که این اعتراضات چند هفته‌ای ادامه یابد، احتمال برآمدن یک رهبری نیز وجود دارد. در این صورت، خیزش مردمی تبدیل به یک جنبش سراسری خواهد شد که می‌تواند تومار جمهوری اسلامی را در هم بپیچد.
آژانس کُردپا: اعتراضات در ابتدا تنها به قصد اعلام نارضایتی از وخامت زندگی اقتصادی مردم شکل گرفت چگونه می‌شود که یک حرکت اعتراضی اقتصادی به شعار دیکتاتور حیا کن حکومت را رها کن بدل می‌شود؟
دکتر سعید بشیرتاش: مردم به‌خوبی دریافته‌اند که ریشه مشکلات اقتصادی‌شان در حاکمیت ناکارآمد و غیرقابل اصلاح جمهوری اسلامی است. ریشه مشکلات اقتصادی ایران سیاسی است و این را اعتراض‌کنندگان به‌خوبی می‌دانند.
آژانس کُردپا: بی‌شک شبکه‌های اجتماعی در شکل‌گیری اعتراضات مردمی در ایران طی سال‌های اخیر و به ویژه در اعتراضات چند روز گذشته نقش اصلی و حیاتی داشته است، اما از آن روی که محدود سازی یا قطع کردن آن در اختیار حکومت است، آیا به نظر شما اتکا به فضای مجازی به عنوان تنها راه ارتباطی فعالین سیاسی اجتماعی با مردم، خود موجب نوعی تهدید در مقابل بسط اعتراضات نخواهد بود؟
دکتر سعید بشیرتاش: شبکه‌های اجتماعی نقش خالی احزاب و سندیکاها را، که در کشور ممنوع هستند، در زمینه سازماندهی، تاحدودی پر کرده‌اند. اگر جنبش یک سَر پیدا کند، فیلترینگ شبکه‌های اجتماعی هم نمی‌تواند موجب توقف اعتراضات شود. وسایل ارتباطی و اطلاع‌رسانی دیگری مانند ماهواره می‌تواند تاحدودی فیلترینگ شبکه‌های اجتماعی را جبران کند؛ به شرط آنکه جنبش رهبر و یا رهبران خود را پیدا کند.
