امین ریاحی: انتشار اخبار معتبر مهم‌ترین خدمتی است که یک رسانه حقوق بشری می‌تواند انجام دهد
13:26 - 20 بهمن 1396
اتحاد برای ایران یک سازمان غیرانتفاعی است که برای گسترش آزادی‌های مدنی در ایران فعالیت می‌کند. اطلس زندان‌های ایران یکی از زیرشاخه‌های این سازمان است که در طول سال‌های گذشته به رصد وضعیت زندان‌های ایران و رفتار دستگاه امنیتی قضایی، با تمرکز بر زندانیان سیاسی و عقیدتی پرداخته است.
آژانس کُردپا گفت‌وگویی را در این رابطه با امین ریاحی، یکی از پژوهشگران اطلس ترتیب داده است که در ادامه می‌آید:
آژانس کُردپا: اطلس زندان‌های ایران از سوی چه سازمانی تاسیس شده و از چه سالی فعالیت‌های خود را آغاز کرده است؟
سازمان اتحاد برای ایران در سال ۹۱ اطلس زندان‌های ایران را منتشر کرد. البته کار روی اطلس از مدت‌ها پیش آغاز شده بود. جمع‌آوری اطلاعات اولیه، طراحی چارچوب ثبت و نشر و در انتها طراحی وبسایت پیش از سال ۹۱ آغاز شده بود. اما اطلس فعلی که ادامه اطلس پیشین در چارچوبی نو است، ابتدای سال ۹۵ منتشر شد.
آژانس کُردپا: هدف از تاسیس اطلس زندان‌های ایران چه بوده است؟
اطلس تصویر جزئی و کلی از وضعیت زندانیان سیاسی و عقیدتی ایران را به طور هم‌زمان به کاربرانش می‌دهد. کاربر علاوه بر این‌که می‌تواند یک پرونده و سیر تحولات آن را مطالعه کند، شمای کلی رفتار دستگاه قضائی امنیتی با زندانیان سیاسی و عقیدتی را نیز در اختیار دارد. کسی که اطلس را به طور مداوم دنبال می‌کند، می‌تواند تاثیر متغیرهای مختلف سیاسی، اقتصادی و اجتماعی را در رفتار حکومت ایران بسنجد.
مثلا شما می‌توانید این پرسش را مطرح کنید که آیا تحولات کردستان عراق بر رفتار دستگاه امنیتی قضائی حکومت ایران در مناطق کردنشین تاثیر می‌گذارد یا نه. بعد تعداد زندانیان، مدت بازداشت و تعداد تخلفات قضائی را در بازه‌های زمانی مختلف با هم مقایسه کنید. یا این‌که تاثیر کمپین‌های حقوق بشری مختلف را در کاهش یا افزایش تعداد فعالین زندانی حقوق زنان یا روزنامه‌نگاران زندانی بسنجید.
علاوه بر این اطلس می‌خواهد با پوشش اخبار تمامی زندانیان سیاسی و عقیدتی، تفاوت در کیفیت خدمات رسانه‌ای را که در بلندمدت منجر به نابرابری در توجه سازمان‌های حقوق بشری و افکار عمومی به زندانیان مختلف می‌شود، کاهش دهد.
آژانس کُردپا: در اطلس زندان‌های ایران، برای ثبت اسامی زندانیان به چه داده‌هایی استناد می‌کنید؟
![\"\"](\"http://www.kurdpa.net/wenekan/2018-02/571732-6b82318919d2288eadd611b037f52231.jpg\")
اطلس بخش بزرگی از اطلاعات خود را از دیگر رسانه‌ها و سازمان‌های حقوق بشری می‌گیرد. ما با ارتباط مداوم با گروه‌هایی که آن‌ها را منبع معتبر می‌دانیم و ارسال پرسش‌هایمان، اطلاعات مورد نظر خود را جمع‌آوری می‌کنیم. البته اعتبار نسبی است؛ به این معنا که اطلاعات هر رسانه را نسبت به استان، شهر یا یک زندان خاص معتبر می‌دانیم. گاهی نیز ممکن است که بر مبنای پروتکل‌های اطلس تنها به بخشی از اطلاعات یک خبر که از نظر ما صحیح است استناد کنیم.
در کنار این اطلس به طور مستقیم با شاهدین و منابع آگاه در داخل و خارج کشور ارتباط برقرار می‌کند. به خصوص در مناطقی که گروه‌های دیگر فعالیت کم‌تری دارند، پژوهشگران اطلس سعی می‌کنند که خودشان ارتباط مستقیم برقرار کنند.
آژانس کُردپا: در اطلس زندان‌های ایران، زندانیان ملیت‌های ایران به ویژه زندانیان سیاسی کُرد در چه جایگاهی قرار دارند؟
کاربران اطلس این امکان را دارند که اطلاعات زندانیان را بر مبنای مذهب، جنسیت، اتنیک و غیره طبقه‌بندی کنند. به عنوان مثال در بخش جست‌وجوی پیش‌رفته سایت شما می‌توانید نسبت زندانیان سیاسی کُرد به کل زندانیان سیاسی را با نسبت جمعیتی شهروندان کُرد در ایران مقایسه کنید. یا این امکان را دارید که تعداد اعدام‌های سیاسی صادرشده در دادگاه سنندج را برای مثال با دادگاه مشهد مقایسه کنید و با افزودن نسبت جمعیتی دو شهر فرضیه‌های خود را محک بزنید. تحلیل داده‌های اطلس کاری است که باید مخاطبین اطلس برای سنجش صحت فرضیه‌های خود انجام دهند. این شامل اتنیک‌ها هم می‌شود.
آژانس کُردپا: اطلس نام چه کسانی را به عنوان زندانی سیاسی ثبت می‌کند؟
اطلس نام کسی را که برای فعالیت‌های سیاسی یا داشتن یک اعتقاد خاص بازداشت می‌شود، به عنوان زندانی سیاسی ثبت می‌کند. البته ساختار اطلس ما را به پیروی از یک فرم خاص ملتزم می‌کند. به عنوان مثال ما اخیرا دو هفته را به عنوان حداقل زمانی برای ثبت یک بازداشت در نظر گرفتیم. چرا که اعتبارسنجی بازداشت‌های کوتاه‌تر از این در مقیاس سراسری عملا ممکن نیست.
آژانس کُردپا: تاکنون شما در زمینه زندانیان ایران، چند اطلس دیجیتال را منتشر کردید؟
همان‌طور که گفتم اطلس فعلی از ابتدای سال ۹۵ منتشر شده است. این اطلس شکل تکامل‌یافته اطلس پیشین است. اما کار اتحاد برای ایران در زمینه زندانیان و حقوق آن‌ها به اطلس محدود نمی‌شود. کمپین حق زندانی که به انتشار \"گزارش وضعیت زندگی در زندان‌های ایران\" منجر شد نمونه‌ای از تلاش‌های این سازمان در سال گذشته است.
در پایان، شما برای ادامه کار خودتان و همکاری با خبرگزاری‌های حقوق بشری و نهادهای حقوق بشری چه پیشنهاداتی را دارید؟
اول این‌که فکر می‌کنم انتشار اخبار معتبر مهم‌ترین خدمتی است که یک رسانه حقوق بشری می‌تواند انجام دهد. به نظر من هر گونه اغراق در تنظیم خبر، در نهایت امر خدمت به دستگاه سرکوب است. اگر یک رسانه حقوق بشری از مرحله اول به سلامت گذشت، باید بتواند از ادبیات حقوقی قابل قبولی استفاده کند. بهتر است که گروه‌های حقوق بشری قوانین مرتبط، به خصوص آیین‌نامه سازمان زندان‌ها و بندهای خاصی از قانون مجازات اسلامی را به درستی بشناسند و اطلاعات دریافتی را بر مبنای آن‌ها اعتبارسنجی کنند.
پرهیز از قهرمان‌سازی یا قربانی‌سازی نکته دیگری است که توجه من را به خود جلب کرده است. به نظر من امروز در ایران کم‌تر کسی یافت می‌شود که نداند فعالیت مؤثر در مخالفت با سیاست‌های حکومت می‌تواند به بازداشت و زندان ختم شود. زمانی که یک فرد تصمیم می‌گیرد به فعالیت سیاسی مطابق ایده‌های خود بپردازد، کسی حق ندارد از او تصویر یک قربانی بی‌اطلاع بسازد. او تصمیم خودش را گرفته و می‌دانسته است که چه مشکلاتی بر سر راهش وجود دارد.
آژانس کُردپا گفت‌وگویی را در این رابطه با امین ریاحی، یکی از پژوهشگران اطلس ترتیب داده است که در ادامه می‌آید:
آژانس کُردپا: اطلس زندان‌های ایران از سوی چه سازمانی تاسیس شده و از چه سالی فعالیت‌های خود را آغاز کرده است؟
سازمان اتحاد برای ایران در سال ۹۱ اطلس زندان‌های ایران را منتشر کرد. البته کار روی اطلس از مدت‌ها پیش آغاز شده بود. جمع‌آوری اطلاعات اولیه، طراحی چارچوب ثبت و نشر و در انتها طراحی وبسایت پیش از سال ۹۱ آغاز شده بود. اما اطلس فعلی که ادامه اطلس پیشین در چارچوبی نو است، ابتدای سال ۹۵ منتشر شد.
آژانس کُردپا: هدف از تاسیس اطلس زندان‌های ایران چه بوده است؟
اطلس تصویر جزئی و کلی از وضعیت زندانیان سیاسی و عقیدتی ایران را به طور هم‌زمان به کاربرانش می‌دهد. کاربر علاوه بر این‌که می‌تواند یک پرونده و سیر تحولات آن را مطالعه کند، شمای کلی رفتار دستگاه قضائی امنیتی با زندانیان سیاسی و عقیدتی را نیز در اختیار دارد. کسی که اطلس را به طور مداوم دنبال می‌کند، می‌تواند تاثیر متغیرهای مختلف سیاسی، اقتصادی و اجتماعی را در رفتار حکومت ایران بسنجد.
مثلا شما می‌توانید این پرسش را مطرح کنید که آیا تحولات کردستان عراق بر رفتار دستگاه امنیتی قضائی حکومت ایران در مناطق کردنشین تاثیر می‌گذارد یا نه. بعد تعداد زندانیان، مدت بازداشت و تعداد تخلفات قضائی را در بازه‌های زمانی مختلف با هم مقایسه کنید. یا این‌که تاثیر کمپین‌های حقوق بشری مختلف را در کاهش یا افزایش تعداد فعالین زندانی حقوق زنان یا روزنامه‌نگاران زندانی بسنجید.
علاوه بر این اطلس می‌خواهد با پوشش اخبار تمامی زندانیان سیاسی و عقیدتی، تفاوت در کیفیت خدمات رسانه‌ای را که در بلندمدت منجر به نابرابری در توجه سازمان‌های حقوق بشری و افکار عمومی به زندانیان مختلف می‌شود، کاهش دهد.
آژانس کُردپا: در اطلس زندان‌های ایران، برای ثبت اسامی زندانیان به چه داده‌هایی استناد می‌کنید؟
اطلس بخش بزرگی از اطلاعات خود را از دیگر رسانه‌ها و سازمان‌های حقوق بشری می‌گیرد. ما با ارتباط مداوم با گروه‌هایی که آن‌ها را منبع معتبر می‌دانیم و ارسال پرسش‌هایمان، اطلاعات مورد نظر خود را جمع‌آوری می‌کنیم. البته اعتبار نسبی است؛ به این معنا که اطلاعات هر رسانه را نسبت به استان، شهر یا یک زندان خاص معتبر می‌دانیم. گاهی نیز ممکن است که بر مبنای پروتکل‌های اطلس تنها به بخشی از اطلاعات یک خبر که از نظر ما صحیح است استناد کنیم.در کنار این اطلس به طور مستقیم با شاهدین و منابع آگاه در داخل و خارج کشور ارتباط برقرار می‌کند. به خصوص در مناطقی که گروه‌های دیگر فعالیت کم‌تری دارند، پژوهشگران اطلس سعی می‌کنند که خودشان ارتباط مستقیم برقرار کنند.
آژانس کُردپا: در اطلس زندان‌های ایران، زندانیان ملیت‌های ایران به ویژه زندانیان سیاسی کُرد در چه جایگاهی قرار دارند؟
کاربران اطلس این امکان را دارند که اطلاعات زندانیان را بر مبنای مذهب، جنسیت، اتنیک و غیره طبقه‌بندی کنند. به عنوان مثال در بخش جست‌وجوی پیش‌رفته سایت شما می‌توانید نسبت زندانیان سیاسی کُرد به کل زندانیان سیاسی را با نسبت جمعیتی شهروندان کُرد در ایران مقایسه کنید. یا این امکان را دارید که تعداد اعدام‌های سیاسی صادرشده در دادگاه سنندج را برای مثال با دادگاه مشهد مقایسه کنید و با افزودن نسبت جمعیتی دو شهر فرضیه‌های خود را محک بزنید. تحلیل داده‌های اطلس کاری است که باید مخاطبین اطلس برای سنجش صحت فرضیه‌های خود انجام دهند. این شامل اتنیک‌ها هم می‌شود.
آژانس کُردپا: اطلس نام چه کسانی را به عنوان زندانی سیاسی ثبت می‌کند؟
اطلس نام کسی را که برای فعالیت‌های سیاسی یا داشتن یک اعتقاد خاص بازداشت می‌شود، به عنوان زندانی سیاسی ثبت می‌کند. البته ساختار اطلس ما را به پیروی از یک فرم خاص ملتزم می‌کند. به عنوان مثال ما اخیرا دو هفته را به عنوان حداقل زمانی برای ثبت یک بازداشت در نظر گرفتیم. چرا که اعتبارسنجی بازداشت‌های کوتاه‌تر از این در مقیاس سراسری عملا ممکن نیست.
آژانس کُردپا: تاکنون شما در زمینه زندانیان ایران، چند اطلس دیجیتال را منتشر کردید؟
همان‌طور که گفتم اطلس فعلی از ابتدای سال ۹۵ منتشر شده است. این اطلس شکل تکامل‌یافته اطلس پیشین است. اما کار اتحاد برای ایران در زمینه زندانیان و حقوق آن‌ها به اطلس محدود نمی‌شود. کمپین حق زندانی که به انتشار \"گزارش وضعیت زندگی در زندان‌های ایران\" منجر شد نمونه‌ای از تلاش‌های این سازمان در سال گذشته است.
در پایان، شما برای ادامه کار خودتان و همکاری با خبرگزاری‌های حقوق بشری و نهادهای حقوق بشری چه پیشنهاداتی را دارید؟
اول این‌که فکر می‌کنم انتشار اخبار معتبر مهم‌ترین خدمتی است که یک رسانه حقوق بشری می‌تواند انجام دهد. به نظر من هر گونه اغراق در تنظیم خبر، در نهایت امر خدمت به دستگاه سرکوب است. اگر یک رسانه حقوق بشری از مرحله اول به سلامت گذشت، باید بتواند از ادبیات حقوقی قابل قبولی استفاده کند. بهتر است که گروه‌های حقوق بشری قوانین مرتبط، به خصوص آیین‌نامه سازمان زندان‌ها و بندهای خاصی از قانون مجازات اسلامی را به درستی بشناسند و اطلاعات دریافتی را بر مبنای آن‌ها اعتبارسنجی کنند.
پرهیز از قهرمان‌سازی یا قربانی‌سازی نکته دیگری است که توجه من را به خود جلب کرده است. به نظر من امروز در ایران کم‌تر کسی یافت می‌شود که نداند فعالیت مؤثر در مخالفت با سیاست‌های حکومت می‌تواند به بازداشت و زندان ختم شود. زمانی که یک فرد تصمیم می‌گیرد به فعالیت سیاسی مطابق ایده‌های خود بپردازد، کسی حق ندارد از او تصویر یک قربانی بی‌اطلاع بسازد. او تصمیم خودش را گرفته و می‌دانسته است که چه مشکلاتی بر سر راهش وجود دارد.
