اجلال قوامی: روزنامه‌نگاران منتقد و حرفه‌یی از کمترین حقوق صنفی خود محرومند
21:26 - 21 مرداد 1396
آژانس کُردپا: حرفه روزنامه‌نگاری در کردستان ایران با موانع و مشکلات فراوانی روبروست.
روزنامه‌نگاران کُرد در کردستان با مشکلات مالی و محدویت‌های بیش از حد دست و پنجه نرم می‌کنند.
اکثر روزنامه‌نگاران کُرد که هویت و گفتمان مستقلی را دارند و وابسته به نهادهای قدرت نمی‌باشند همواره با تهدید و احضار به نهادهای امنیتی روبرو بوده‌اند.
آژانس کُردپا در رابطه با موضوع روزنامه‌نگاری در کردستان و موانع و مشکلات آن با اجلال قوامی، روزنامه‌نگار کُرد ساکن سنندج گفتگویی را انجام داده که درپی می‌آید:
آژانس کُردپا: محدودیت‌های کاری یک روزنامه‌نگار کُرد نسبت به مرکز را چگونه می‌بینید؟
اجلال قوامی: یک روزنامه‌نگار کُرد طبعا با محدودیت‌ها و مشکلات خاص خودش مواجه است یکی اینکه متاسفانه نسبت به هرنوع فعالیت مدنی و روزنامه‌نگاری نگاه منفی وجود دارد و این نگاه سلیقه ای می باشد که این اعمال سلیقه‌ها خارج از چارچوب قانون اساسی و قوانین پذیرفته شده می‌باشد، پس در واقع یک روزنامه‌نگار کُرد در مناطق کُردنشین ایران باید خط قرمزهای نوشته و نانوشته‌ای را رعایت کند که در حقیقت بخشی از آنها سلیقه‌ای و غیرقانونی است در واقع فعالیت روزنامه‌نگاری در کردستان ایران به مانند راه رفتن در میدان مین است و باید طرف مواظب باشد که کوچکترین اشتباهی ممکن است تبعات بسیار زیادی بهمراه داشته باشد، البته این شامل روزنامه‌نگارانی خواهد شد که به معنای واقعی کلمه به معنای حرفه‌ای فعالیت روزنامه‌نگاری در کردستان ایران انجام می دهند چه بسا الان ما افراد زیادی داریم در داخل که عنوان روزنامه‌نگار و خبرنگار را یدک می‌کشند، اما در واقع فقط به نام خبرنگار و روزنامه‌نگار هستند چراکه کمترین آشنایی با اصول روزنامه‌نگاری ندارند و اصول حرفه‌ای و اخلاق روزنامه‌نگاری را اصلا رعایت نمی‌کنند، گفتمان و هویت مشخصی به عنوان یک روزنامه‌نگار ندارند به لحاظ کمی ما هفته‌نامه‌هایی متنوع و زیادی در مناطق کُردنشین شاهد هستیم که منتشر می‌شوند، اما روزنامه و هفته‌نامه‌ای که جدی باشد و تأثیرگذار باشد سراغ نداریم غیر از یکی دو هفته‌نامه که آنها هم متأسفانه یکی از پس انتشار چند شماره منتشر نشد و یکی دیگر هم که به عنوان یک دوهفته‌نامه منتشر می‌شود به لحاظ گفتمانی تأثیر چندانی ندارد اما خوب هویت مشخصی را نمایندگی می‌کند این است که در واقع روزنامه‌نگار به معنای واقعی روزنامه‌نگار کُرد باشد طبعا با مشکلات و محدودیت‌های مضاعفی نسبت به هم صنفان خود در تهران و در سایر استان‌ها مواجه هست.
آژانس کُردپا: در شرایط فعلی حاکم حفظ استقلال روزنامه‌نگاری حرفه‌ای تا چه حد ممکن است و چه بهایی را دارد؟
اجلال قوامی: طبعا در این شرایط حفظ استقلال حرفه‌ای با هزینه‌های همراه است یعنی اگر در واقع طرف به عنوان یک روزنامه‌نگار باور داشته باشد که یک روزنامه‌نگار هست و بایستی آگاهی‌بخشی کند و کار حرفه‌ای خود را انجام بدهد و وابسته به هیچ نهاد قدرتی نباشد، طبعا با هزینه هایی روبرو است و اولین هزینه این است که به لحاظ مالی در تنگنا قرار خواهد گرفت، اینکه طرف حرفه‌ای و مستقل باشد و به کانون‌های قدرت وابسته نباشد و بخواهد یک گفتمان مشخصی را نمایندگی کند این با مشکلاتی مواجه خواهد بود، البته باید این نکته هم باید در نظر گرفت که روزنامه‌نگاری سیاسی طبعا باید مشخص کند که به کدام گفتمان و هویت سیاسی متصل هست و این گفتمان و هویت سیاسی را نمایندگی می‌کند و این را نباید ما ارزش‌گذاری کنیم و ببینیم این نوع روزنامه‌نگاری بد یا خوب است، در دنیای مدرن روزنامه نگاری، همه روزنامه‌ها یک گفتمان سیاسی و هویتی را نمایندگی می‌کنند و در ایران و مرکز این روزنامه‌ها هست اما در کردستان ما چنین هویتی را نداریم غیر از دوره‌های کوتاهی که یک دوره کوتاه از ٨٢ تا ٨٤ که ما بهار مطبوعات کُردی داشتیم و هفته‌نامه‌های مثل پیام مردم، آشتی و روژهلات منتشر می‌شدند و اینها هویت‌های مشخصی را نمایندگی می‌کردند و بعد از این فضا از ٨٤ تاکنون متأسفانه یک لمپنیسم مطبوعاتی بر مطبوعات کُردی حاکم است و متأسفانه آشفته نامه‌هایی را در اشکال و رنگ‌های مختلف منتشر می‌شوند که فاقد هر نوع هویت مشخص و تأثیرگذاری در فضای مطبوعاتی کردستان ایران هستند.
آژانس کُردپا: اگر بخواهیم تعریفی از وظایف و حوزه کاری روزنامه‌نگار کُرد داشته باشیم، آنرا چگونه مشخص می‌کنید؟
اجلال قوامی: یک روزنامه‌نگار به یک معنا یعنی اینکه آگاهی بخشی بکند یعنی اخبار و اطلاعاتی را که دستگاه‌های رسمی منتشر می‌کنند، او در آن چارچوب قرار نگیرد و اخبار و اطلاعاتی را منتشر نماید که به اصطلاح رسمی نیست و به شکل حرفه‌ای دارد این اخبار و اطلاعات را به جامعه تزریق می‌کند این را می‌توان روزنامه‌نگار گفت و اسم آن را روزنامه‌نگار گذاشت در غیراینصورت روزنامه‌ها به روابط عمومی ادارات و نهادها تبدیل می‌شوند کما اینکه ما این فضا را در کردستان شاهد هستیم که بسیاری از هفته‌نامه‌هایی که در حال حاضرمنتشر می‌شوند در واقع ارگان روابط عمومی فلان اداره فلان سازمان و نهاد هستند و فاقد پرنسیپ‌های روزنامه‌نگاری به معنای حرفه‌ای می‌باشند در واقع وظیفه یک روزنامه‌نگار کُرد این است که هویت مشخص و چارچوبی را داشته باشد و در درجه دوم آگاهی بخشی در قالب اطلاع رسانی دقیق وشفاف داشته باشد.
آژانس کُردپا: آیا روزنامه‌نگاران کُرد توانسته‌اند به عنوان ندای مطالبات مردم کردستان در ایران و معرفی وضعیت کُردها به جامعه بین‌الملل عمل کنند؟
اجلال قوامی: در فصلی از تاریخ مطبوعات کُردی که می‌توان آن اسم را بهار مطبوعات کُردی گذاشت، یعنی اوایل سال ٨٢ تا اوایل سال ٨٤ مطبوعات کُردی تأثیرگذاری همچون پیام مردم، آشتی و روژهلات بودند که اینها بازتاب دهنده بخشی از مطالبات و خواسته‌های مردم کردستان بودند و توانستند تأثیرگذاری خاصی را در مناطق کُردنشین داشته باشند و گفتمان و هویت مشخصی را به لحاظ سیاسی و اجتماعی نمایندگی کنند، طبعا این مطبوعات و هفته‌نامه‌ها بودند که در آن دوره مشخص گفتمان مطالبه محوری را در کردستان ایران نمایندگی می‌کردند و توانستند تأثیرگذاری جدی را در حوزه‌ی ژورنالیستی کُردی بگذارند و این نوع مدل و سبک روزنامه‌نگاری که از سال ٨٢ تا سال ٨٤ بر فضای مطبوعات کُردی حاکم بود ما در حال حاضر متأسفانه شاهد آن نوع مدل و سبک روزنامه‌نگاری نبودیم.
آژانس کُردپا: واکنش نهادهای امنیتی به حوزه‌ی روزنامه‌نگاری کُردی چگونه بوده است؟
اجلال قوامی: متأسفانه اغلب مطبوعاتی که دچار توقیف شدند و به محاق رفتند و لغو امتیاز شدند به نوعی با شکایت برخی نهادها مواجه بودند و این نهادها خاص شاکی این هفته‌نامه‌ها بودند از جمله هفته‌نامه‌های پیام مردم، آشتی و روژهلات و یکی دو هفته‌نامه دیگر که توقیف شدند اینها شاکیان خاص داشتند و توقیف شدند.
آژانس کُردپا: آیا نهاد صنفی در کردستان وجود دارند که مطالبات روزنامه‌نگاران را پیگیری نماید؟
اجلال قوامی: حدود دوازده سال است یک تشکل دولتی به نام خانه مطبوعات کردستان را پایه‌گذاری کردند که متأسفانه این نهاد دولتی تاکنون نتوانسته مطالبات روزنامه‌نگاران و خبرنگاران کردستانی را دنبال و پیگیری نماید و یک خانه‌ای کاملا منفعل و خنثی بوده و نتوانسته مطالبات و خواسته‌های روزنامه‌نگاران واقعی را پوشش دهد و صرفا به اسم به عنوان یک نهاد صنفی مشغول فعالیت بوده است، اما کمترین تأثیرگذاری را در تحقق مطالبات روزنامه‌نگاران و خبرنگاران را داشته است کما اینکه بسیاری از خبرنگاران و روزنامه‌نگاران واقعی، منتقد و مستقل به حاشیه رانده شده‌اند و اینها از کمترین حقوق صنفی خود از جمله بیمه و مسکن بی‌بهره‌اند و محروم مانده‌اند.
روزنامه‌نگاران کُرد در کردستان با مشکلات مالی و محدویت‌های بیش از حد دست و پنجه نرم می‌کنند.
اکثر روزنامه‌نگاران کُرد که هویت و گفتمان مستقلی را دارند و وابسته به نهادهای قدرت نمی‌باشند همواره با تهدید و احضار به نهادهای امنیتی روبرو بوده‌اند.
آژانس کُردپا در رابطه با موضوع روزنامه‌نگاری در کردستان و موانع و مشکلات آن با اجلال قوامی، روزنامه‌نگار کُرد ساکن سنندج گفتگویی را انجام داده که درپی می‌آید:
آژانس کُردپا: محدودیت‌های کاری یک روزنامه‌نگار کُرد نسبت به مرکز را چگونه می‌بینید؟
اجلال قوامی: یک روزنامه‌نگار کُرد طبعا با محدودیت‌ها و مشکلات خاص خودش مواجه است یکی اینکه متاسفانه نسبت به هرنوع فعالیت مدنی و روزنامه‌نگاری نگاه منفی وجود دارد و این نگاه سلیقه ای می باشد که این اعمال سلیقه‌ها خارج از چارچوب قانون اساسی و قوانین پذیرفته شده می‌باشد، پس در واقع یک روزنامه‌نگار کُرد در مناطق کُردنشین ایران باید خط قرمزهای نوشته و نانوشته‌ای را رعایت کند که در حقیقت بخشی از آنها سلیقه‌ای و غیرقانونی است در واقع فعالیت روزنامه‌نگاری در کردستان ایران به مانند راه رفتن در میدان مین است و باید طرف مواظب باشد که کوچکترین اشتباهی ممکن است تبعات بسیار زیادی بهمراه داشته باشد، البته این شامل روزنامه‌نگارانی خواهد شد که به معنای واقعی کلمه به معنای حرفه‌ای فعالیت روزنامه‌نگاری در کردستان ایران انجام می دهند چه بسا الان ما افراد زیادی داریم در داخل که عنوان روزنامه‌نگار و خبرنگار را یدک می‌کشند، اما در واقع فقط به نام خبرنگار و روزنامه‌نگار هستند چراکه کمترین آشنایی با اصول روزنامه‌نگاری ندارند و اصول حرفه‌ای و اخلاق روزنامه‌نگاری را اصلا رعایت نمی‌کنند، گفتمان و هویت مشخصی به عنوان یک روزنامه‌نگار ندارند به لحاظ کمی ما هفته‌نامه‌هایی متنوع و زیادی در مناطق کُردنشین شاهد هستیم که منتشر می‌شوند، اما روزنامه و هفته‌نامه‌ای که جدی باشد و تأثیرگذار باشد سراغ نداریم غیر از یکی دو هفته‌نامه که آنها هم متأسفانه یکی از پس انتشار چند شماره منتشر نشد و یکی دیگر هم که به عنوان یک دوهفته‌نامه منتشر می‌شود به لحاظ گفتمانی تأثیر چندانی ندارد اما خوب هویت مشخصی را نمایندگی می‌کند این است که در واقع روزنامه‌نگار به معنای واقعی روزنامه‌نگار کُرد باشد طبعا با مشکلات و محدودیت‌های مضاعفی نسبت به هم صنفان خود در تهران و در سایر استان‌ها مواجه هست.
آژانس کُردپا: در شرایط فعلی حاکم حفظ استقلال روزنامه‌نگاری حرفه‌ای تا چه حد ممکن است و چه بهایی را دارد؟
اجلال قوامی: طبعا در این شرایط حفظ استقلال حرفه‌ای با هزینه‌های همراه است یعنی اگر در واقع طرف به عنوان یک روزنامه‌نگار باور داشته باشد که یک روزنامه‌نگار هست و بایستی آگاهی‌بخشی کند و کار حرفه‌ای خود را انجام بدهد و وابسته به هیچ نهاد قدرتی نباشد، طبعا با هزینه هایی روبرو است و اولین هزینه این است که به لحاظ مالی در تنگنا قرار خواهد گرفت، اینکه طرف حرفه‌ای و مستقل باشد و به کانون‌های قدرت وابسته نباشد و بخواهد یک گفتمان مشخصی را نمایندگی کند این با مشکلاتی مواجه خواهد بود، البته باید این نکته هم باید در نظر گرفت که روزنامه‌نگاری سیاسی طبعا باید مشخص کند که به کدام گفتمان و هویت سیاسی متصل هست و این گفتمان و هویت سیاسی را نمایندگی می‌کند و این را نباید ما ارزش‌گذاری کنیم و ببینیم این نوع روزنامه‌نگاری بد یا خوب است، در دنیای مدرن روزنامه نگاری، همه روزنامه‌ها یک گفتمان سیاسی و هویتی را نمایندگی می‌کنند و در ایران و مرکز این روزنامه‌ها هست اما در کردستان ما چنین هویتی را نداریم غیر از دوره‌های کوتاهی که یک دوره کوتاه از ٨٢ تا ٨٤ که ما بهار مطبوعات کُردی داشتیم و هفته‌نامه‌های مثل پیام مردم، آشتی و روژهلات منتشر می‌شدند و اینها هویت‌های مشخصی را نمایندگی می‌کردند و بعد از این فضا از ٨٤ تاکنون متأسفانه یک لمپنیسم مطبوعاتی بر مطبوعات کُردی حاکم است و متأسفانه آشفته نامه‌هایی را در اشکال و رنگ‌های مختلف منتشر می‌شوند که فاقد هر نوع هویت مشخص و تأثیرگذاری در فضای مطبوعاتی کردستان ایران هستند.
آژانس کُردپا: اگر بخواهیم تعریفی از وظایف و حوزه کاری روزنامه‌نگار کُرد داشته باشیم، آنرا چگونه مشخص می‌کنید؟
اجلال قوامی: یک روزنامه‌نگار به یک معنا یعنی اینکه آگاهی بخشی بکند یعنی اخبار و اطلاعاتی را که دستگاه‌های رسمی منتشر می‌کنند، او در آن چارچوب قرار نگیرد و اخبار و اطلاعاتی را منتشر نماید که به اصطلاح رسمی نیست و به شکل حرفه‌ای دارد این اخبار و اطلاعات را به جامعه تزریق می‌کند این را می‌توان روزنامه‌نگار گفت و اسم آن را روزنامه‌نگار گذاشت در غیراینصورت روزنامه‌ها به روابط عمومی ادارات و نهادها تبدیل می‌شوند کما اینکه ما این فضا را در کردستان شاهد هستیم که بسیاری از هفته‌نامه‌هایی که در حال حاضرمنتشر می‌شوند در واقع ارگان روابط عمومی فلان اداره فلان سازمان و نهاد هستند و فاقد پرنسیپ‌های روزنامه‌نگاری به معنای حرفه‌ای می‌باشند در واقع وظیفه یک روزنامه‌نگار کُرد این است که هویت مشخص و چارچوبی را داشته باشد و در درجه دوم آگاهی بخشی در قالب اطلاع رسانی دقیق وشفاف داشته باشد.
آژانس کُردپا: آیا روزنامه‌نگاران کُرد توانسته‌اند به عنوان ندای مطالبات مردم کردستان در ایران و معرفی وضعیت کُردها به جامعه بین‌الملل عمل کنند؟
اجلال قوامی: در فصلی از تاریخ مطبوعات کُردی که می‌توان آن اسم را بهار مطبوعات کُردی گذاشت، یعنی اوایل سال ٨٢ تا اوایل سال ٨٤ مطبوعات کُردی تأثیرگذاری همچون پیام مردم، آشتی و روژهلات بودند که اینها بازتاب دهنده بخشی از مطالبات و خواسته‌های مردم کردستان بودند و توانستند تأثیرگذاری خاصی را در مناطق کُردنشین داشته باشند و گفتمان و هویت مشخصی را به لحاظ سیاسی و اجتماعی نمایندگی کنند، طبعا این مطبوعات و هفته‌نامه‌ها بودند که در آن دوره مشخص گفتمان مطالبه محوری را در کردستان ایران نمایندگی می‌کردند و توانستند تأثیرگذاری جدی را در حوزه‌ی ژورنالیستی کُردی بگذارند و این نوع مدل و سبک روزنامه‌نگاری که از سال ٨٢ تا سال ٨٤ بر فضای مطبوعات کُردی حاکم بود ما در حال حاضر متأسفانه شاهد آن نوع مدل و سبک روزنامه‌نگاری نبودیم.
آژانس کُردپا: واکنش نهادهای امنیتی به حوزه‌ی روزنامه‌نگاری کُردی چگونه بوده است؟
اجلال قوامی: متأسفانه اغلب مطبوعاتی که دچار توقیف شدند و به محاق رفتند و لغو امتیاز شدند به نوعی با شکایت برخی نهادها مواجه بودند و این نهادها خاص شاکی این هفته‌نامه‌ها بودند از جمله هفته‌نامه‌های پیام مردم، آشتی و روژهلات و یکی دو هفته‌نامه دیگر که توقیف شدند اینها شاکیان خاص داشتند و توقیف شدند.
آژانس کُردپا: آیا نهاد صنفی در کردستان وجود دارند که مطالبات روزنامه‌نگاران را پیگیری نماید؟
اجلال قوامی: حدود دوازده سال است یک تشکل دولتی به نام خانه مطبوعات کردستان را پایه‌گذاری کردند که متأسفانه این نهاد دولتی تاکنون نتوانسته مطالبات روزنامه‌نگاران و خبرنگاران کردستانی را دنبال و پیگیری نماید و یک خانه‌ای کاملا منفعل و خنثی بوده و نتوانسته مطالبات و خواسته‌های روزنامه‌نگاران واقعی را پوشش دهد و صرفا به اسم به عنوان یک نهاد صنفی مشغول فعالیت بوده است، اما کمترین تأثیرگذاری را در تحقق مطالبات روزنامه‌نگاران و خبرنگاران را داشته است کما اینکه بسیاری از خبرنگاران و روزنامه‌نگاران واقعی، منتقد و مستقل به حاشیه رانده شده‌اند و اینها از کمترین حقوق صنفی خود از جمله بیمه و مسکن بی‌بهره‌اند و محروم مانده‌اند.
