چه چیزی دنیا فرهادی را خودکشی کرد؟ و اعتراض جمعی زنان به خشونت و خودکشی رفته بر دنیا
۲۸ مهر۱۴۰۳، گرایشات افراطی یک «پدر»» در تحمیل حجاب، ازدواج و محدودیت‌های اجباری زیرسایه قوانین ضدزن حکومتی، دنیا فرهادی، دختر دانش‌آموز ۱۷ساله را خودکشی کرد.
کُردپا در گفت‌وگویی ویژه با یک منبع نزدیک به دنیا فرهادی به دلایل خودکشی این نوجوان ۱۷ساله و اینکه چه چیزی او را خودکشی کرد؟ پرداخته است. از دیگر سو حرکت و عزاداری جمعی مادر دنیا و شماری از زنان بر سر مزار او، از هر نظر بیان‌کننده اعتراض جمعی زنان به خشونت و خودکشی رفته بر دنیا در سایه خشونت حکومتی و مردسالار علیه زنان است.
یک اثر؛ «روبرتو روسلینی»، کارگردان بزرگ ایتالیایی، در صحنه پایانی فیلم «آلمان سال صفر» کودکی را نشان می‌دهد که از بالای یک خرابه خودش را به پایین پرت می‌کند. این فیلم در زمان اکران ترس و وحشت عظیمی در میان تماشاگران ایجاد کرد. مردم از خودشان می‌پرسیدند مگر امکان دارد یک کودک به این شکل خودش را بکشد؟ بسیاری از متفکران این صحنه را به عنوان یکی از عوامل بازیابی دوباره وجدان ایتالیایی‌های بعد از جنگ قلمداد کردند و مواجهه با آن کودک را شرط لازم برای عبور از انحطاط اخلاقی و سیاسی ایتالیای آن زمان دانستند.
خودکشی دنیا در واقعیت امروز جامعه ایران شبیه خودکشی پسر بچه این فیلم بود. و اینکه خودکشی در ساختار جامعه ایران نمی‌توانند امری فردی باشد، بلکه همانطور که آرتور می‌گوید« آنها مردمانی هستند که جامعه آنها را خودکشی می‌کند».
چه چیزی «دنیا فرهادی» را خودکشی کرد؟
دنیا فرهادی، دانش‌آموزی ۱۷ ساله و اهل نوسود بود که در شبانه‌روزی «ام‌المومنین عایشه» واقع در پاوه تحصیل می‌کرد. او تا کلاس نهم در نوسود تحصیل کرده بود و سه سال اخیر را مشغول به تحصیل در این شبانه‌روزی بود. دنیا تک فرزند مادر و «پدرش» بوده که ۷ سال پیش مادرش از «پدرش» جدا می‌شود، اما حضانت دنیا به مادرش داده نمی‌شود و او نزد «پدرش» زندگی می‌کند.
به گفته منبع مطلع کُردپا؛ «پدر دنیا با نام «سرکوت فرهادی» چهار زن دارد و دارای «گرایشات افراطی مذهبی» است. او سابقه بارها خشونت و ضرب و شتم دنیا را دارد و اخیر به دلیل دیده‌شدن دنیا در بازار پاوه با حجابی که مورد قبولش نبوده، کتاب‌های دنیا را سوزانده و در تلاش برای ازدواج اجباری او با یک مرد ۴۵ ساله بوده است.»
منبع کُردپا روایت را اینگونه تشریح می‌کند؛ «اخیرا همسر سوم «سرکوت فرهادی» در بازار شماره ۲ پاوه «دنیا» را درحال خرید می‌بیند و «دنیا» بنا به محدودیت‌های «پدرش» اجازه رفتن به بازار را نداشته است. به‌همین دلیل این زن که «ک.ش» نام دارد، ویدیوی از «دنیا» می‌گیرد و آن را برای «پدرش» فرستاده و می‌گوید تو که ادعای اسلام را داری این دخترت است. (این فیلم نزد نزدیکان دنیا محفوظ است و می‌گویند حتی ۵ سانت از موهایش بیرون نبوده است). همین امر منجر به تلاش «سرکوت فرهادی» برای ترک تحصیل و ازدواج اجباری دنیا با یک مرد ۴۵ ساله که او نیز گرایشات افراطی مذهبی داشته و هم کیش خودش بوده، می‌شود. «دنیا» نیز که ناراضی بوده، بسیار تلاش می‌کند «پدرش» را به قناعت برساند، اما وقتی «پدرش» قناعت نکرده و کتاب‌های او را سوزانده و به «دنیا» گفته باید با این مرد ازدواج کند و دیگر حق رفتن به مدرسه ندارد و باید به خوابگاهش در پاوه برگردد و لباسهایش را جمع کند؛ منجر به خودکشی دنیا می‌شود.
وقتی «دنیا» با ماشین مسافرکشی جهت جمع‌آوری لباسهایش به خوابگاهش در پاوه برمی‌گردد، بر روی ساختمان متروکه و قدیمی بانک کشاورزی پاوه که چهار یا پنج طبقه دارد و روبه‌روی مدرسه‌شان قرار دارد، می‌رود. در این منطقه یک گشت نیروی انتظامی وجود داشته و وقتی چشمشان به دنیا می‌افتد که چند بار بالا و پایین رفته، مشکوک می‌شوند که خطر خودکشی وجود دارد. به‌همین دلیل تلاش می‌کنند از آن جلوگیری کنند، همچنین با آتش‌نشانی تماس می‌گیرند که تشک مخصوص بیاورند، اما به دلیل ترافیک آتش‌نشانی سر وقت نرسیده است.
به گفته یکی از شاهدان؛ «دنیا» یک بار تا لبه دیوار آمده و پشیمان شده، اما بار دوم چند متر به عقب رفته و سپس با سرعت بالا برگشته و خود را از دیوار پرت کرده است.»
«دنیا فرهادی»، نوجوانی تحت خشونت «پدر و حکومت»؛
منبع آگاه کُردپا در خصوص تحت خشونت بودن دنیا توسط پدرش و نبود قوانین انسانی جمهوری اسلامی می‌گوید؛ ««سرکوت فرهادی» زیرسایه قوانین ضدزن جمهوری اسلامی توانسته بود حق حضانت دنیا را از مادرش بگیرد و حتی اجازه رفت و آمد و ملاقات او را به مادرش نمی‌داد. گاهی مادرش بعد از التماس‌های فراوان و به شرط همراه نبودن همسرش، اجاز می‌یافت فرزندش را ببیند و می‌گفت هربار که او را می‌بیند بسیار بزرگتر شده است. دنیا نیز وقتی به پاوه آمد، هرچند ماه یکبار مخفیانه مادرش را می‌دید.
از دیگرسو «سرکوت فرهادی» سابقه خشونت و اذیت و آزار دنیا را داشته، مثلا او را بارها مورد ضرب و شتم قرار داده یا او را از پله‌های منزلشان به پایین پرت کرده است و یا در یک مورد در جاده نوسود و جلوی چشم مردم او را هدف ضرب و شتم قرار داده است. همچنین این «پدر» محدودیت‌های سختیگرانه‌ای علیه فرزندش اعمال کرده است؛ مثلا به «دنیا» گفته در خوابگاه هم باید حجاب داشته باشد و یا حتی حق زدن موهای زائد مچ پایش را ندارد و وقتی دنیا این کار را انجام داده، به او گفته بخاطر مردان نامحرم این کار را کرده‌ای.»
به‌گفته این منبع مطلع: دنیا قبل از خودکشی موهایش تراشیده نشده و در پزشکی قانونی آثار ضرب و شتم شدید قبلی بر بدنش وجود نداشته؛ احتمالا به این دلیل که «پدرش» در تلاش بوده او را در مدت کوتاه به ازدواج اجباری در بیاورد.
خشونت و محرومیت‌های «پدری» که حتی بعد از مرگ «دنیا» ادامه داشت:
«پدری» که اجاز مراسم عزاداری و خواندن تلقین و فاتحه بر سر مزار دخترش را نداد؛
«پیکر دنیا فرهادی توسط «پدرش» در آرامستان «چاله چرمی» نوسود خاکسپاری شد، درحالیکه نه آگهی ترحیمی توسط «پدرش» برای او منتشر شد، نه مراسم خاکسپاری و عزاداری برگزار شد و نه حتی «پدرش» اجازه داده بود ماموستای آیینی بر سر مزار «دنیا» تلقین و فاتحه بخواند و خودش و جماعتشان از ماموستای آیینی جلوگیری کرده و گفته بودند در شریعت ما برای این موارد فاتحه و تلقین وجود ندارد و هر چیزی را که برای قیامت جمع کرده بر باد داده است. همچنین «سرکوت فرهادی» در آرامستان بر سر مزار دنیا اعلام کرده بود که ما مراسم عزاداری نداریم. با این وجود خانواده مادرش به صورت جداگانه در مسجد «فرج دلیری» پاوه برای دنیا مراسم عزاداری برگزار و مردم بسیاری در آن شرکت کرده بودند.
«پدری» که اجازه پیگیری پرونده قضایی «دنیا» را نمی‌دهد؛
منبع آگاه کُردپا می‌گوید؛ به دلیل اینکه «دنیا» در پاوه خودکشی کرده، پرونده او جهت پیگیری در آگاهی پاوه می‌باشد، اما «سرکوت فرهادی» به آگاهی پاوه مراجعه کرده و رضایت داده که هیچ شکایتی ندارد و پیگیر پرونده نباشند. درصورتی که به گفته دختران هم‌مدرسه‌ای «دنیا» که صحنه خودکشی او را تماشا کرده‌اند، انگار «دنیا» قبل از خودکشی به صورت تصویری با فردی در تماس بوده یا ویدیوی از خودش ضبط کرده است. به همین دلیل احتمال دارد که اطلاعاتی در موبایلش موجود باشد که نیاز به پیگیری پرونده او را جدی می‌کند. (موبایل «دنیا» نزد پلیس آگاهی پاوه است و تا شکایتی صورت نگیرد، اما بررسی موبایل و حتی پیگیری پرونده وجود ندارد).
از دیگر سو گفته می‌شود علیرغم اینکه مادر دنیا حق حضانت او را ندارد و هیچ حقی در چهارچوب قانون برایش در نظر گرفته نشده است، اما قصد دارند شکایت تنظیم کنند تا از اطلاعات موبایل دنیا و مظلویت او خبر داشته باشند.
عزاداری خانواده مادری بر مزارش دخترشان به مانند اعتراض جمعی به خشونت و خودکشی رفته بر دنیا؛
روز دوشنبه ۳۰ مهر۱۴۰۳، مادر دنیا، شماری از اعضای خانواده و دوستانش بر سر مزار او در آرامستان «چاله چرمی» نوسود گرد آمدند. این مراسم عزاداری خانواده مادری دنیا و دوستانش به مانند یک اکت اعتراض جمعی به خشونت و خودکشی رفته بودند. نگاهی به راهپیمایی اعتراضی این زنان، به‌دست گرفتن عکس‌های فراوانی از دنیا با حجابی که خودش انتخاب کرده و مویه‌های مادرش، از هر نظر بیان‌کننده اعتراض به چیزی است که دنیا را خودکشی کرد. خودکشی که حاصل ساختار زندگی یک زن در حکومت ضدزن و مردسالار جمهوری اسلامی است که در آن افرادی می‌توانند زیرسایه و مصونیت حکومت ضدزن، خودکشی‌ها و مرگ زندگی و آزادی‌ها را رقم بزنند.
دیوارنوشته‌ای اعتراضی بر روی دیوار «خانه پدری» دنیا:
بدون شک خدا دخترت را می‌بخشد، اما تو را نه؛
براساس ویدیوی که به دست کُردپا رسیده است، بعد از خودکشی رفته بر دنیا، دیوارنوشته‌ای اعتراضی بر روی دیوار «منزل پدری» دنیا با این مضمون نوشته است؛ بدون شک خدا دخترت را می‌بخشد، اما تو را نه.
تنظیم؛ اوین مصطفی‌زاده
