کُردپا: ١٧٤٧ مورد نقض حقوق بشر درسال ١٣٩٨ در کردستان ایران
آژانس خبررسانی کُردپا با اتمام سالی دامنه‌دار از تبعیض و سرکوب و نقض حقوق بشر در ایران و علی‌الخصوص کردستان، برای هشتمین سال پیاپی در گزارشی آماری نقض گسترده حقوق بشر در مناطق کُردنشین ایران را در سال ١٣٩٨ منتشر می‌کند.
این گزارش با تفکیک آمار موارد نقض حقوق بشر به نقض ١٧٤٧مورد نقض حقوق بشر در این سال می‌پردازد.
این آمار در سال‌های ٩١، ٩٢ ، ٩٣ ،٩٤، ٩٥، ٩٦ و ٩٧ به ترتیب با ١٠٢٦، ١٥٥٠، ١٥٧٢،١٣٥٥ ،١٢٩٠، ٣١٦٦ و ١٧٩٠ مورد همراه بوده است.
این گزارش با استناد به منابع معتبر و اطلاعات افراد مطلع بوده که به صورت آماری و بدون ذکر اسامی ارائه می‌گردد.
طی یک‌سال گذشته موارد بیشتری از نقض حقوق بشر در کردستان ایران روی داده است که با توجه به اینکه هیچ سازمان یا منبع مطلعی جهت تایید آن وجود نداشته است، در این آمار گنجانده نشده است.
اسامی دقیق و مستند مرتبط با این گزارش در اختیار مرکز آمار آژانس قرار دارد.
با احتساب تمامی آمارهای نقض حقوق بشر در کردستان ایران که از سوی منابع محلی و رسانه‌های متفرقه منتشر شده، اما با عدم تایید از سوی منابع مطلع روبرو بوده است، این آمار می‌تواند بسیار بالاتر از میزان اعلام شده باشد.
جدول (١)
موارد نقض حقوق بشر در کردستان ایران (١٣٩٨)
اجماع موارد نقض حقوق بشر:
بازداشت‌ها در کردستان:
- در سال ١٣٩٨ مجموع ٧٥٣ نفر بازداشت شده‌اند
٢٣٢ نفر از این افراد در جریان اعتراضات آبان ماه بازداشت شدند. این تنها آماری است که توسط رسانه‌های نافرمی منتشر شده است.
اما فرمانده‌های انتظامی حکومت ایران تحت عنوان "لیدر اغتشاشات" این آمار را نیز منتشر کردند:
- ۲۷ آذر ماه ۹۸، فرمانده انتظامی استان کرمانشاه، از بازداشت ۲۵۰ شهروند معترض تحت عنوان "لیدر و عامل اغتشاشات" خبر داد.
- مسئولان انتظامی و قضایی در استان کردستان در تاریخ ۱۰ آذرماه امسال از بازداشت ۲۵ شهروند در شهرهای مریوان و سنندج تحت عنوان "لیدر و عامل اغتشاشات" خبر داده بودند.
- در تاریخ ۱۸ آذرماه نیز فرمانده انتظامی استان کردستان، از شناسایی و بازداشت ۸ شهروند تحت عنوان "لیدر و عامل اغتشاشات" طی اعتراضات آبان در شهرستان مریوان خبر داد..
تعداد شهروندان کُرد بازداشت‌شده در اعتراضات براساس آمار کُردپا به شرح زیر است:
- ٩٦نفر به اتهام همکاری با احزاب کردی
- ٨٦ نفر در جریان تجمعات حمایت از مردم روژئاوا
- ١١ نفر در جریان اعتراض به ساقز کردن هواپیمای اوکراینی
- ٢٠ نفر به اتهام کولبری
- ٦ نفر در جریان برگزاری مراسمات نوروزی
- ٧ نفر به دلیل شرکت در اعتراض به قتل زنان
- ٨ نفر به دلیل پوشیدن لباس کردی
- ٢ نفر به اتهام نگهداری پرچم کردستان
- ١٣ نفر به اتهام فعالیت در فضای مجازی و انتقاد از حکومت
- ٩ نفر به اتهام امنیتی
- ٩ نفر به دنبال درگیری حکومت جمهوری اسلامی با احزاب کُرد اپوزسیون
- ١ نفر به دلیل انتشار ویدیو در رابطه با استعفای علی خامنه‌ای
- ١ نفر به دلیل انتقاد از مسئولین حکومتی
- ١ نفر به دلیل ترجمه کتاب مغایر با دین
- ٢ نفر به اتهام اعتراض به حجاب اجباری
- ١ نفر به اتهام اعتراض به مرگ کولبران
- ٢ نفر به اتهام پخش شیرینی در سالروز تشکیل جمهوری کردستان
- ٢ نفر به اتهام در دست گرفتن پلاکارد من رای نمیدهم و عدم شرکت در انتخابات
- ٣ نفر به دنبال برگزاری مراسم یکی از اعضای خانواده که عضو احزاب کردی بوده است
- ٢ نفر در جریان سالروز اعدام رامین حسین پناهی
حوزه فعالیت بازاداشت شده‌گانی که مشخص است:
- ٣١ نفر فعال فضای مجازی
- ٣٠ فعال مدنی
- ٢٢ دانشجو
- ٢١ کولبر
- ١٨ فعال کارگری
- ١٦فعال محیط زیست
- ١٠ فعال فرهنگی
- ٩ کوهنورد
- ٥ فعال ادبی
- ٤ فعال اهل آیین یاری
- ٤ عضو حزب وحدت ملی
- ٣ معلم
- ٣ پژوهشگر و نویسنده
- ٢ وکیل دادگستری
- ٢ نوازنده و خواننده
- ٢ فعال حقوق زنان
- ١ کتابفروش
- ١فعال مذهبی
- ١ فعال سیاسی
- ١ زندانی سیاسی سابق
- ١ عضو جبهه متحد کُرد
- ١ عضو مادران آشتی کردستان
همچنین:
- ٣١ تن از افراد بازداشت شده زن هستند.
- ٦٤٩نفر از این افراد از سوی نیروهای امنیتی بازداشت و ٥٨ تن توسط نیروهای نظامی و ١ تن از سوی ارتش سایبری بازداشت شدند.
- ٦٥٣ نفر از این افراد بعد از بازداشت سرنوشتشان نامعلوم بوده است.
- منزل٧٣٦ نفر مورد حمله، ٤٧ نفر مورد تفتیش، وسایل شخصی ٢٧ تن از آنان توقیف و وسایل منزل و شخصی ٥ تن از آنان تخریب شده است.
- ٢٥تن به هنگام بازداشت مورد ضرب و شتم قرار گرفتند.
- ٤تن از آنان به شدت زخمی شدند.
محکومین به زندان و دیگر احکام:
- ١٦٠ نفر توسط دادگاه‌های حکومت اسلامی ایران به زندان و دیگر احکام محکوم شدند.
- ٥٠٧سال و ١٠ ماه و ٢٠ روز زندان تعزیری
- ٢٩سال زندان تعلیقی
- محکومیت ٣ زندانی سیاسی به اعدام
- تبعید ١ زندانی به زندان‌های مناطق دوردست
- ممنوالخروج شدن ١ نفر از کشور
- ١ مورد ممنوعیت از فعالیت رسانه‌ای
- صادرکردن حکم ٩٧٤ ضربه شلاق
- ١٢٠ میلیون تومان جریمه نقدی
همچنین:
- مصادره اموال و مزایده وثیقه ٩ فعال سیاسی
- تغییر احکام ١٠ نفر از جمله ١ فعال محیط‌زیست، ١ نویسنده و ١ فعال مدنی بصورت: کاهش حکم ٦ تن، افزایش حکم ٢ تن و تبرئه شدن ٢ تن از احکام این افراد
- تایید عینا احکام ٥ نفر از جمله یک فعال کارگری، ١ معلم و یک ادیب بصورت: به ٣٧ سال زندان تعزیری و ٣ سال زندان تعلیقی
- ٤نفر از این افراد زن بوده‌اند.
- حکم ١٠٠ضربه شلاق خواننده اهل ارومیه، پیمان میرزازاده نیز به اتهام توهین به مقدسات در این سال به اجرا درآمد.
- همچنین در خوی احکام ٧٠ضربه شلاق یک زن ٨٠ ساله به نام سلبی مرند به اتهام برهم زندن دفتر زندان در پی مرگ مشکوک پسرش در زندان به اجرا درآمد.
احضار به اداره اطلاعات :
مجموع ١١١ نفر در سال ١٣٩٨ به اداره اطلاعات و نهادهای امنیتی احضار شدند:
- ٥٢ شهروند کُرد در ارتباط با برگزاری مراسم نوروز
- ١٢نفر در جریان برگزاری تجماعت حمایت از مردم روژئاوا و محکوم کردن حملات ارتش ترکیه
- ٥ نفر در جریان ارتباط با احزاب کردی
- ٤ نفر در جربان برگزاری روز کارگر
- ٢ نفر در جریان جمع‌آوری کمک‌های مردمی به سیل‌زدگان
- ٢ نفر در ارتباط با فعالیت فرزندشان با احزاب اپوزسیون کُردی
- ٢ نفر در ارتباط با مکتی قرآن
- ٢ نفر با اتهام خطاب‌نکردن اسم "قاسم سلیمانی" به عنوان "شهید"
- ٢ نفر به اتهام انتقاد از وضعت موجود در پی شیوع ویروس کرونا
- ٢ نفر به اتهام تبلیغ علیه نظام و اتهام امنیتی
- ١ نفر به اتهام شرکت در تحصن فرهنگیان
- ١ نفر به اتهام شرکت در تجمع اعتراضی به قتل زنان
- ١ نفر به اتهام اعلام ١٣ خرداد به عنوان روز عید فطر
- ١ نفر اعتراض به آزار جنسی یک دختر بچه
- ١نفر از بازداشت‌شدگان آبان ماه
- ١ نفر جهت فشار برای عنوان کردن نام فرزندش به عنوان شهید جمهوری اسلامی (از کشته‌شدگان ساقط کردن هواپیمای اوکرینی)
- ١ نفر به اتهام جاسوسی
- احضار "انور حسین‌پناهی" فرزند دایه شریفه در ارتباط با فعالیت‌های دایه شریفه
حوزه فعالیت برخی از افراد احضار شده به اداره اطلاعات به این صورت بوده است:
- ١١ فعال مدنی
- ٧ فعال کارگری
- ٣روزنامه‌نگار
- ٤ فعال مذهبی
- ٢ فعال سیاسی
- ١ معلم
- ١دانشجو
- ١کوهنورد
- ١ پزشک
- یکی از خانواده کشته‌شدگان آبان ماه
احضار به دادگاه‌ها:
مجموع ١٨ نفر در سال ١٣٩٨ به دادگاه‌ها و دادسراهای انقلاب اسلامی احضار شدند:
- ٥ نفر به اتهام نشر اکاذیب در فضای مجازی
- ٢نفر به اتهام انتقاد از وضعیت کولبران و مناطق محروم
- ٢نفر به اتهام اخلال در نظم عمومی
- ١نفر به اتهام تبلیغ علیه نظام و اقدام علیه امنیت ملی
- ١ نفر به اتهام شرکت در مراسم روز جهانی کارگر
- ١ نفر به اتهام خواندن سرودهای حماسی
حوزه فعالیت تعدادی از احضار شدگان به دادگاه‌ها:
- ٥ فعال مدنی و فرهنکی
- ٣ فعال کارگری
- ٢ معلم
- ١ روزنامه‌نگار
- ١ فعال مذهبی
- ١ خواننده
- ١ زندانی سیاسی
- ١ ورزشکار
کشته و زخمی شدن کولبران:
- ٢٢٧ کولبر در سال ١٣٩٨ کشته و زخمی شده‌اند. (٥٧ کشته، ١٧٠ زخمی)
- ٤ تن از این کولبران زیر ١٨ سال سن داشته‌اند( ٣کشته و ١ زخمی)
- یکی دیگر از کولبران کشته‌شده ١٨ سال سن داشته است.
نحوه کشته و زخمی شدن کولبران:
- ١٨٩ کولبر کشته و زخمی شده براثر شلیک مستقیم نیروهای نظامی
- ١٤ کولبر کشته و زخمی شده براثر سقوط از ارتفاع
- ٩ مورد مرگ و مصدومیت کولبران براثر سرمازدگی در برف و کولاک
- ٥ مورد کشته و زخمی شدن کولبران براثر انفجار مین
- ٣ مورد کشته و زخمی شدن کولبران براثر سقوط به داخل رودخانه در پی تعقیب و گریز نیروهای نظامی
- ٣ مورد زخمی شدن کولبران به دنبال ضرب و شتم از سوی نیروهای نظامی
- ٢ مورد کشته و زخمی‌شدن کولبران براثر شلیک نیروهای نظامی ترکیه
- ١ مورد زخمی شدن کولبران در پی سانحه رانندگی در حین کولبری
کشته و زخمی شدن شهروندان مدنی توسط نیروهای حکومتی
کشته و زخمی‌شدن کاسبکاران و شهروندان مدنی به ظن حمل کالای قاچاق:
- در سال ١٣٩٨ مجموع ٢٠ کاسبکار کرد در جاده‌های مواصلاتی به ظن حمله کالای قاچاق توسط نیروهای نظامی کشته و زخمی شده‌اند. (١٢ کشته و ٨ زخمی)
- در این مدت ٨ شهروندمدنی نیز در جاده‌های مواصلاتی به ظن حمل کالای قاچاق هدف تیراندازی قرار گرفته و کشته و زخمی شذه‌اند. (٣ کشته و ٥ زخمی)
کشته و زخمی‌شدن شهروندان مدنی در جریان اعتراضات آبان ماه ١٣٩٨:
لازم به ذکر است در این گزارش تنها اسامی کسانی از کشته و زخمی‌شدگان آبان ماه ذکر می‌شود که توسط کُردپا تایید شده و آمار واقعی و کسانی که تایید نشده‌اند بسیار بیشتر از این آمار است.
- تعداد کشته شده: ٤٢ کشته
- تعداد زخمی شده: ١٠ زخمی
کشته و زخمی‌شدن شهروندان مدنی با شلیک نیروهای نظامی (٤ زخمی و ١ کشته)
- ٢کارگر
- ٢شهروند مدنی
- ١ چوپان
کشته‌شدن اعضای احزاب کُردی در جریان درگیری نیروهای نظام با این احزاب:
- کشته‌شدن: ٥ نفر
- ٤ پیشمرگ و اعضای مخفی حزب دمکرات کردستان
- ١ عضو مخفی حزب دمکرات کردستان ایران
ضرب و شتم شهروندان مدنی: ٣ مورد
- ضرب و شتم یک شهروند با باتوم توسط نیروهای هنگ مرزی
- ضرب و شتم مادر کامران درویشی، زندانی سیاسی از سوی مسولین زندان قبل از ملاقات با پسرش
- ضرب و شتم بک شاعر و بازیگر تئاتر از سوی رییس اداره ارشاد بوکان
اعدام و محکومیت به اعدام در کردستان :
- ٣٧ مورد مجازات اعدام در سال ١٣٩٨ در جمهوری اسلامی ایران علیه شهروندان کُرد به اجرا درآمده است.
- همچنین به ازای این ٣٧ تن، اعدام ١٠ نفر دیگر نیز در زندان‌های مناطق کردستان ایران به اجرا درآمده‌اند که به علت مشخص نبودن دقیق اهلیت آنها بصورت جداگانه در این گزارش به آنها اشاره شده است.
- با این حساب ٤٧ مورد اعدام در کردستان ایران صورت گرفته که کردپا مشخصا، ٣٧ تن از آنان رابه عنوان شهروندان کُرد تایید می‌کند.
- ٣ تن از این افراد به نام‌های حمید اوسطی و امیر محمودپور کودک_ مجرم بوده‌اند که در هنگام ارتکاب حکم کمتر از ١٨ سال سن داشته و احکام اعدام در ارتباط با آنان به اجرا درآمده است.
- ١زندانی نیز در مقابل چشم دیگر زندانیان در زندان مهاباد، اعدام شد.
- ٤ زن در میان اعدام شده‌گان هستند .
- در این سال ٢زندانی سیاسی کُرد به نام‌های محی‌الدین ابراهیمی و هوشمند علیپور به اعدام محکوم شدند.
- زهرا درخشانی، اهل خوی نیز به اتهام "زنای محصنه" در این سال به اعدام محکوم شدند.
کشته و زخمی‌شدگان براثر انفجار مین:
- ١٨ شهروند مدنی در سال ١٣٩٨ براثر انفجار مین و خمپاره بجامانده از جنگ ٨ ساله ایران و عراق کشته و زخمی شده‌اند. (٤ کشته، ١٤زخمی)
- از مجموع شهروندان مدنی ٢ کودک ١٠ و ١٤ سال سن داشته‌اند. کودک ١٠ساله در ایلام کشته و کودک ١٤ ساله در قصرشیرین زخمی شده است.
- ٥تن از این شهروندان مدنی کشته و زخمی شده کولبر بوده‌اند.
- همچنین ٦ مین‌روب در مناطق مرزی ایلام به هنگام مین‌روبی دچار صدمه و جراحات ناشی از انفجار مین و موج‌زدگی شده‌اند.
- کردپا تنها ٢ تن از مین‌روب‌ها را به عنوان شهروند کورد تایید می‌کند.
- باید گفت در این سال ٢ سرباز ارومیه‌ای و مشهدی براثر انفجار مین زخمی شدند.
وضعیت زندانیان سیاسی:
اعتصاب غذا:
در این مدت ٤٧ زندانی _٣٦زندانی سیاسی ، ٧زندانی مذهبی و ٤ فعال بازداشت شده( ٢فعال مدنی، ١ فعال آیین یاری و ١ فعال حقوق زنان) _ به دنبال برخورد نامناسب مسولین زندان، وضعیت وخیم جسمانی و عدم رسیدگی پزشکی، پرونده سازی و بلاتکلیفی دست به اعتصاب غذا زده‌اند.
انتقال اجباری زندانیان سیاسی و عقیدتی و فعالین کُرد به دیگر مکان‌ها:
در سال ١٣٩٨ ١٣٥ زندانی سیاسی و عقیدتی و فعالین با انتقالات اجباری مواجه بوده‌اند:
- انتقال ٨٤ زندانی به دیگر زندان‌ها
- انتقال ٣٧ زندانی به بازداشتگاه اداره اطلاعات
- انتقال ١٠ زندانی به سلول انفرادی
- انتقال ٣ زندانی به مکان نامعلوم
- انتقال بک زندانی به بند جرائم زندانیان خشن
حوزه فعالیت زندانیان:
زندانیان که احکام صادره و اتهام وارده به آنان مشخص بوده است:
- ٩٥ زندانی سیاسی
- ١١ زندانی عقیدتی
زندانیان و فعالین بلاتکلیف در زندان‌ها که حوزه فعالیت آنها مشخص بوده است:
- ٨ فعال محیط‌زیست
- ٨ فعال مدنی و ادبی
- ٤ فعال کارگری
- ٢ کوهنورد
- ١ روزنامه‌نگار
- ١ وکیل دادگستری
ضرب وشتم و شکنجه زندانیان سیاسی و فعالین بازداشت شده: ٩ مورد
- ٦ زندانی سیاسی
- ١ فعال مدنی
- ١ فعال اهل آیین یاری
ممنوعیت از ملاقات زندانیان سیاسی و شهروندان بازداشت شده توسط نهادهای امنیتی: ٣٠ مورد
- ٢٢ زندانی سیاسی
- ١ فعال مدنی
- یکی از مادران آشتی در کردستان
عدم دسترسی به وکیل زندانیان سیاسی و شهروندان بازداشت شده توسط نهادهای امنیتی: ٣٣ مورد
- ٢٥ زندانی سیاسی
- ٢فعال مدنی
- ١ فعال کارگری
- ١ نویسنده
وضعیت وخیم ١٨ زندانی سیاسی در نتیجه عدم رسیدگی پزشکی در زندان‌ها
ممانعت از مرخصی درمانی ٨ زندانی سیاسی کرد
مخالفت و ممانعت از مرخصی ١٦ زندانی سیاسی و ١ زندانی عقیدتی
جلوگیری از برخوداری ١ زندانی سیاسی از آزادی مشروط
فشار و تهدید بر فعالین
بازجویی از فعالین مدنی در مکان‌های عمومی:
- در این سال ٧ نفر از فعالین مدنی سنندج در جریان شرکت در مراسم انجمن توسعه و ترقی کرمانشاه از سوی لباس شخصی‌ها در مکان‌های عمومی مورد بازجویی قرار گرفتند.
برخورد با فعالین:
در سال جاری ٣ شهروند کُرد با فشار و تهدید روبرو شدند:
- اخراج یک کارمند از اداره تامین اجتماعی به دلیل پوشیدن لباس کردی
- حمله به یک خبرنگار به هنگام تهیه خبر از رسیدگی مسولین به شهرها
- بی احترامی و برخورد تند با پدر یک زندانی سیاسی به هنگام در خواست ملاقات با پسرش
خروج اجباری فعالین:
در سال جاری ٤ نفر مجبور به خروج اجباری از ایران شدند
- ١زندان سیاسی
- ١کاریکاتوریست
- ١ فعال مدنی
- ١ خواننده و آهنگ‌ساز
ممنوع‌الخروج شدن فعالین:
در سال جاری ٢ تن از فعالین با حکم ممنوع‌الخروجی مواجه شدند:
- ١ روزنامه‌نگار
- ١ نویسنده
فعالین و روحانیون مذهبی:
- ٢ مورد برکناری از امام جماعت روستا توسط نهادی اطلاعاتی
- ٢ مورد جلوگیری از شرکت فعالین سنی مذهب در جلسه فارغ التحصیلی طلاب اهل سنت در زاهدان از سوی نهادهای اطلاعاتی
- ٢ مورد توهین و بی احترامی به روحانیون سنی مذهب از سوی نیروهای اطلاعاتی
استفاده از اطلاعات این گزارش مستلزم ذکر منبع، آژانس خبررسانی کُردپا است.
تنظیم: اوین مصطفی‌زاده
