۱ مه ۲۰۲۲/ نگاهی آماری به حوادث و مسائل کارگری در کردستان

17:49 - 11 اردیبهشت 1401

کُردپا به مناسبت ۱ مە، روز جهانی کارگر در یک گزارش آماری-تفکیکی، حوادث و مسائل جامعه کارگری کردستان ایران را از ۱ مه ۲۰۲۱ تا ۱ مه ۲۰۲۲ ارائه می‌دهد.

این گزارش در چهار بخش به سرکوب حکومتی فعالین کارگری، کشتار کولبران، حوادث کارگری و اعتراض و اخراج کارگران در کردستان پرداخته است:

  • موارد بازداشت، احضار و محکومیت به زندان فعالین کارگری: ۴۱ مورد
  • موارد کشته و زخمی‌شدن کولبران: ۲۵۱ مورد
  • موارد جانباختن و مصدومیت کارگران: ۱۳۷ مورد
  • موارد اعتراض و تجمعات کارگری، اخراج و عدم پرداخت حقوق: ۲۱۴ مورد

بازنمود سرکوب حکومتی فعالین کارگری

بازداشت:

مجموع ۱۸ فعال کارگری در این مدت بازداشت شده‌اند.  

  • سنندج؛ هوشنگ امینی، شیث امانی، مریم صادقی، خبات شکیبا، ریبوار عبداللهی، خبات دهدار، مرتضی صیدی (ساکن تهران)
  • سقز؛ عثمان اسماعیلی، محمود صالحی
  • بانه؛ حسن عزتی، نیشتمان رحمتی، سعید محمدی، پروین عبدالله‌پور، عمر سلیمانی، افشین رحیمی، فاتح مجیدی

احضار به اداره اطلاعات:

در این مدت مجموع ۱۹ فعال کارگری در ارتباط با فعالیت‌هایشان به اداره اطلاعات احضار شده‌اند.

  • سنندج؛ مظفر صالح‌نیا، اقبال شعبانی، هاجر سعیدی، رامین کریمی، فردین میرکی، عیسی مرادی، غالب حسینی، جمال اسدی، فردین عیوضی، قدوس شاکری، آرمان شریفه، توفیق محمودی، شیث امانی، زاهد مرادیان، دلیر نصراللهی، عبدالله خیرآبادی
  • سقز؛ عثمان اسماعیلی، کاوه حکیمی

محکومیت به زندان فعالین کارگری:

در این مدت ۴ فعال کارگری با احکام حکومتی روبرو بوده‌اند.

  • سنندج؛ مریم صادقی به اتهام «تبلیغ علیه نظام» محکوم به ۱سال زندان تعلیقی
  • سقز؛ عثمان اسماعیلی، محمود صالحی به اتهام «تبلیغ علیه نظام از طریق تجمع غیر قانونی در روز جهانی کارگر و گرفتن عکس و انتشار تصاویر در فضای مجازی» محکوم به ۶۰میلیون تومان جریمه نقدی
  • کامیاران؛‌ حیدر قربانی به اتهام «عضویت در دسته یا جمعیت و یا شعبه جمعیت‌هایی که در داخل کشور با هدف بر هم زدن امنیت کشور تشکیل شده و تبلیغ علیه نظام» محکوم به ۱۰سال زندان

بازنمود کشتار کولبران و جانباختن و مصدومیت کارگران

کشتار کولبران:

  • ۲۵۱ کولبر در این مدت کشته و زخمی شده‌اند. (۴۷ کشته، ۲۰۴ زخمی)
  • ٣ تن از کولبران با نام‌های عالیشان احمدی (کشته)، فرهان مینایی‌ و رامین باواجانی (زخمی)  ۱۵و ۱۶ سال سن داشته‌اند.

نحوه کشته و زخمی‌شدن کولبران:

  • شلیک مستقیم نیروهای نظامی ایران: ۱۴۷ مورد
  • شلیک نیروهای نظامی ترکیه: ۸ مورد
  • سقوط از ارتفاع: ۲۱ مورد
  • انفجار مین: ۱۰ مورد
  • ضرب و شتم توسط نیروهای نظامی: ۱۰مورد
  • سرما زدگی و گرفتارشدن در برف و کولاک: ۴ مورد
  • سکته قلبی در حین کولبری: ۴ مورد
  • غرق شدن در رودخانه در راه کولبری: ‌۲ مورد
  • گازگرفتگی در راه کولبری: ۲ مورد
  • پرت کردن از ارتفاع ازسوی نظامیان حکومتی: ۱ مورد
  • کشته و زخمی شدن در پی سوانح رانندگی: ۴۲ مورد

جانباختن و مصدومیت کارگران:

  • ۱۳۷ کارگر در این مدت مصدوم یا جان باخته‌اند. (۹۰ جانباخته، ۴۷ مصدوم)
  • ۲ تن از آنها کودک کار بوده‌اند.

دلایل جانباختن و مصدومین کارگران:

  • سقوط از ارتفاع: ۴۰ مورد
  • برق‌گرفتگی: ۱۴ مورد
  • سقوط دستگاە: ۹ مورد
  • گازگرفتگی: ۹ مورد
  • سوانح کار با دستگاه: ۸مورد
  • فروریختن چاه: ۷مورد
  • ریزش دیوار و سنگ: ۴ مورد
  • سقوط به داخل چاه آب: ۴مورد
  • انفجار در تعمیرگاه
  • سکته قلبی ناشی از فشار کار: ۱مورد
  • حوادث رانندگی: ۲۵ مورد
  • دیگر حوادث کە عموما نامشخص بودەاند: ۱۴ مورد

باید گفت:

  • ۸ کارگر در اقلیم کردستان جان باختەاند
  • ۷ کارگر در ‌دیگر شهرهای ایران جان باخته‌اند.

موارد اعتراض و تجمعات کارگری، بیکاری و اخراج و عدم پرداخت حقوق

اعتراض و تجمعات کارگری: ۲۲ مورد

  • عموما اعتراض و تجمعات کارگری در پی عدم پرداخت حقوق و معوقات و رسیدگی به مطالبات بوده است.
  • کارگران شهرداری، رانندگان شهری، کارگران شرکت‌های آذرکام ارومیه، نصر کرمانشاه، پتروشیمی اسلام، سیم‌سازان کردستان، جهان پارس مهران، نفت صنایع ارومیه ازجمله معترضیت بوده‌اند.

عدم پرداخت حقوق کارگران: ۶ مورد

  • در این مدت ۶مورد از کارگران شهرداری شهرهای مریوان، پیرانشهر، ایلام، سنندج، بوکان،  از عدم پرداخت حقوق‌های  ۲تا ۷ ماهه خود گزارش دادند. 

اخراج و بیکاری کارگران: ۱۸۶ کارگر

  • از جمله؛ ۸۰ کارگر واشرسازی برادران کابله سوری، ۱۰۰ کارگر معدن طلای آق دره و ۶کارگر شرکت سقزسازی(آدامس ون) در سقز، خصوصا ۵ زن بدلیل « ازدحام کارگران زن و مرد در محوطه ی کارخانه و رعایت نکردن حجاب».

نگاهی آماری به وضعیت کارگران در ایران و کردستان:‌

  • ایران در زمینه رعایت مسائل ایمنی کار در میان کشورهای جهان رتبه ۱۰۲ را به خود اختصاص داده ‌که رتبه بسیار پایینی است.
  • رئیس انجمن متخصصین بهداشت حرفه‌ای از وقوع سالیانه ۱۳ هزار حادثه ناشی از کار در ایران خبر داد. به گفته وی، ۸۰۰ مورد از این حوادث منجر به مرگ کارگران می شود.
  • بنا بر اطلاعاتی که توسط مجموعه فعالان حقوق بشر گردآوری شده، طی چهار سال گذشته، در بحبوحه وخامت شرایط اقتصادی ایران، اعتراضات کارگری در این کشور افزایش یافته است. مقامات ایرانی تلاش کرده‌اند تا فعالان سازمان‌های کارگری و اتحادیه‌های کارگری را که اعتراضات علیه دستمزدهای پایین و کاهش استانداردهای زندگی را رهبری کرده‌اند، سرکوب و ساکت کنند. علاوه بر این، تعداد قابل توجهی از حوادث ایمنی مرتبط با کار گزارش شده و موارد دستمزد پرداخت نشده، نشان دهنده شرایط خطرناک کار در میان تحلیل  رفتن حفاظت از نیروی کار در اقتصاد ایران است.
  • در چند سال گذشته، اعتراضات سازمان یافته کارگری در ایران در واکنش به کاهش سطح کیفیت زندگی، تاخیر در دستمزدها و کاهش حمایت های بیمه ای افزایش یافته است. برخی از این اعتراضات توسط کارگران شرکت نیشکر هفتاپه، کارگران راه آهن، کانون صنفی معلمان ایران و بازنشستگان تحت پوشش صندوق‌های بازنشستگی تامین اجتماعی رهبری شده است.
  • نرخ بیکاری در ایران حدود ۹ درصد است و بر اساس آمارهای رسمی، بیکاری زنان تقریبا دو برابر مردان است. داده ها همچنین نشان می دهد که در طول همه گیری کووید-۱۹، بیش از ۱۷۷۰۰۰ زن بازار کار را ترک کرده اند.
  • نماینده شورای عالی اسلامی کار، در ۲ فوریه ۲۰۲۱ به خبرگزاری دانشجویان ایران گفت که بیش از ۹۷ درصد کارگران با قرارداد موقت مشغول به کار هستند.
  • اقتصاد ایران از سال ۲۰۱۸ در بخش‌های مختلف رکود داشته است، بنابر آمار رسمی تورم سرسام‌آور حدود ۴۰ درصدی، استاندارد زندگی خانواده‌ها را در سراسر کشور تحت تأثیر منفی قرار داده است. بر اساس اطلاعات منتشر شده از سوی مرکز آمار ایران در ژانویه ۲۰۲۲، قیمت اقلام خوراکی، آشامیدنی و دخانیات در سبد خرید خانواده ها نسبت به سال قبل ۴۲.۵ درصد افزایش داشته است.
  • قانون کار ایران حق ایجاد اتحادیه های کارگری مستقل از گروه های وابسته به دولت مانند شورای اسلامی کار را به رسمیت نمی شناسد. با این وجود کارگران، اتحادیه های بزرگ و مستقلی از جمله سندیکای کارگران شرکت واحد اتوبوسرانی تهران و حومه، سندیکای کارگران نیشکر هفت تپه و اتحادیه کارگران آزاد ایران را تشکیل داده اند.
  • ماده ۲۲ میثاق بین المللی حقوق مدنی و سیاسی و ماده ۸ میثاق بین المللی حقوق اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی از حق تشکیل و عضویت در اتحادیه های کارگری حمایت می کند. ایران هر دو معاهده‌ را امضا کرده و همچنین عضو سازمان بین المللی کار است. ایران همچنین عضو سازمان بین‌المللی کار (ILO) است اما تاکنون از امضای میثاق ۸۷ سازمان بین المللی کار (پیمان نامه آزادی تشکل و حمایت از حق سازماندهی) و میثاق ۹۸ سازمان بین المللی کار (پیمان  نامه حق سازماندهی و چانه زنی دست جمعی) خودداری کرده است.

چراکه مسئله کارگری در ایران  جدا از مسله عموم کارگران در ایران با مسائل و سیاسیت‌های پیچده‌ای گره خورده است، از جمله؛

  • سیاست عقب‌ماندگی اقتصادی که جمهوری اسلامی طی ٤١ سال گذشته آن را بصورت جدی اجرا کرده است.
  • نبود کارگاه‌ها و کارخانجات بزرگ و متوسط در کردستان
  • عدم سرمایه‌گذاری سرمایه‌گذران به دلیل عقب‌ماندگی اقتصادی و نبود رشد اقتصادی در کردستان
  • اجبار کولبری بر کردستان و برخورد نظامی با کولبران
  •  برخورد امنیتی با هرگونه فعالیت کارگری و سندیکایی در کردستان
  • عدم گزینش کارفرمایان بومی در کردستان و واردکردن کارفرمای غیربومی
  • و ...

در آخر باید گفت مسئله کارگری و نقض حقوق کارگر موضوعی بسیار گسترده و پیچده در کردستان ایران و تنیده با زندگی جامعه کردستان است و در اینجا فقط به  آمار رسانه‌ای شده و بیشتر آمار جانباختن کارگران اشاره شده است.

تنظیم: اوین مصطفی‌زاده