دهم فروردین و شهادت قاضی محمد از دریچه‌ی تاریخ کردستان
20:47 - 10 فروردین 1391
کُردپا: هر ملتی برای یاد و خاطره‌ی بزرگ‌مردان تاریخش به ویژه آنانی که در راه آزادی و کرامت انسانی جان خود را از دست داده‌اند روز گرامی‌داشت و تجدید میثاق با آرمان‌های وی در نظرگرفته‌اند و در این میان روز دهم فروردین، سالروز شهادت پیشوا قاضی محمد در یادمان مبارزات حق‌طلبانه‌ی ملت کُرد جایگاه ویژه و منحصربه فردی دارد.
آژانس خبررسانی کُردپا به منظور تداعی آن روزها و نگاهی به شخصیت قاضی محمد و مقاطع مختلف زندگی وی، گوشه‌ای از رویدادها و فضای سیاسی آن زمان کُردستان ایران را در گزارش کوتاهی منعکس می‌نماید.
65 سال قبل و در دهم فروردین‌ماه 1326 برابر با سی‌ام مارس 1947، قاضی محمد رئیس جمهور کُردستان، محمدحسین سیف‌قاضی وزیر دفاع و معاون رئیس جمهوری و نیز صدر قاضی نماینده‌ی مردم مهاباد در مجلس دوره‌ی چهاردهم شورای ملی و نماینده‌ی مناطق کُردستان با حکومت مرکزی، بعد از چند جلسه دادگاه فرمایشی و نظامی و با فرمان مستقیم محمدرضاشاه پهلوی و توسط رزم‌آرا رئیس وقت ستاد ارتش و در میدان چهار چراغ(چوارچرا)که دوم بهمن‌ماه 1324 جمهوری کردستان رسماً اعلام موجودیت کرد، با چوبه‌ی دار اعدام شدند.
![\"3981.jpg\"](\"{imagepath}/3981.jpg\")
زندگینامه‌ی قاضی محمد:
قاضی محمد فرزند قاضی علی، سال 1900 در شهر مهاباد و در خانواده‌ای فرهنگی و آیینی متولد گردید.
پدر وی در سال 1930 در مهاباد یک سازمان به نام \"جنبش محمد\" را بنیانگذاری نموده و تا اواخر عمرش در سال 1934 ارتباط خود را با جنبش تبریز به رهبری شیخ محمد خیابانی حفظ کرد.
یکی از دو فرزند پسر قاضی علی به نام ابوالقاسم قاضی معروف به صدر قاضی برای مدت دو دوره نماینده‌ی مردم شهر مهاباد در شورای ملی بوده است.
قاضی محمد یکی از اشخاص متنفذ منطقه‌ی مکریان و از مقامات عالی رتبه‌ی دولت در امور فرهنگی شهر مهاباد بوده که علاوه بر زبان کُردی، فارسی، انگلیسی، فرانسوی و ترکی تا حدودی نیز با زبان روسی آشنا بوده است.
![\"3982.jpg\"](\"{imagepath}/3982.jpg\")
فعالیت در امور فرهنگی:
قاضی محمد بعد از فوت پدرش به عنوان قاضی شهر مهاباد انتخاب و در سال 1941 مسئولیت اداره فرهنگ و اوقاف شهر مهاباد را بر عهده گرفت که تأسیس مدرسه‌ی دخترانه در این شهر از جمله‌ی خدمات فرهنگی وی به منطقه می‌باشد.
در بازه‌ی زمانی 1941 تا 1945 که ایران و به ویژه مناطق مکریان در نوعی خلاء قدرت و قانون بسر می‌برد، نقش بسزایی در حل و فصل مشکلات مردم و قضاوت در دادرسی‌ها داشته است.
همچنین اعضاء حزب تازه تأسیس \"جمعیت احیای کُرد\" که در اوایل دهه‌ی چهل قرن بیستم در مهاباد تشکیل گردید در تمامی مواضع سیاسی خود از شخص پیشوا مشاوره می‌گرفتند.
قاضی محمد هیچ‌گاه عضو جمعیت احیای کُرد نبوده و به علت پایگاه اجتماعی و سیاسی در منطقه‌ی مکریان از سوی مقامات شوروی به شهر باکو دعوت شد.
رئیس جمهور کُردستان دارای شخصیتی والا و مورد اعتماد ملت کُرد بوده و در کارنامه‌ی سیاسی و فرهنگی خود نقاط بسیار درخشانی دارد که مبارز، میهن‌دوستی و ادیبی از جمله‌ی محاسن شخصیتی قاضی محمد می‌باشد.
![\"3980.jpg\"](\"{imagepath}/3980.jpg\")
بخشی از وصیت‌نامه‌ی قاضی محمد:
ملت، فرزند و برادران عزیزم، برادران حق پایمال شده ام، ملت ستمدیده ام، حال در آخرین دقایق زندگی، چند نصیحت به شما می‌کنم. بیایید بخاطر خدا از دشمنی همدیگر دست بردارید و متحد شوید و پشتیبان همدیگر باشید و در مقابل دشمن ظالم ایستادگی کنید. خودتان را بیهوده به دشمن نفروشید. دشمن اینقدر شما را می‌خواهد تا کارش را به‌وسیله شما انجام دهد و هرگز به شما رحم نمی‌کند و در هر فرصت از شما صرف نظر نمی‌کند.
اعطای لقب پیشوا به قاضی محمد در خلال تأسیس جمهوری کردستان به ویژه در روزنامه‌ی \"کوردستان\" و بعد از اعدام وی و توسط ملت کُرد می‌باشد.
![\"3984.jpg\"](\"{imagepath}/3984.jpg\")
سرانجام پیشوا قاضی محمد در صبحگاه روز دهم فروردین‌ماه 1326 به همراه محمد حسین‌خان سیف‌قاضی( پسر عموی قاضی محمد) و ابولقاسم صدر قاضی(بردار قاضی محمد) در میدان چهار چراغ مهاباد اعدام و شهید شدند.
طی سال‌های اخیر فعالان سیاسی – فرهنگی و شخصیات اجتماعی هر چهار بخش کُردستان در تلاشند که روز دهم فروردین به عنوان روز شهیدان کُردستان از سوی احزاب و گروه‌های سیاسی و نیز حکومت اقلیم کردستان عراق رسمیت یابد و در تقویم کردستان به ثبت برسد.
آژانس خبررسانی کُردپا به منظور تداعی آن روزها و نگاهی به شخصیت قاضی محمد و مقاطع مختلف زندگی وی، گوشه‌ای از رویدادها و فضای سیاسی آن زمان کُردستان ایران را در گزارش کوتاهی منعکس می‌نماید.
65 سال قبل و در دهم فروردین‌ماه 1326 برابر با سی‌ام مارس 1947، قاضی محمد رئیس جمهور کُردستان، محمدحسین سیف‌قاضی وزیر دفاع و معاون رئیس جمهوری و نیز صدر قاضی نماینده‌ی مردم مهاباد در مجلس دوره‌ی چهاردهم شورای ملی و نماینده‌ی مناطق کُردستان با حکومت مرکزی، بعد از چند جلسه دادگاه فرمایشی و نظامی و با فرمان مستقیم محمدرضاشاه پهلوی و توسط رزم‌آرا رئیس وقت ستاد ارتش و در میدان چهار چراغ(چوارچرا)که دوم بهمن‌ماه 1324 جمهوری کردستان رسماً اعلام موجودیت کرد، با چوبه‌ی دار اعدام شدند.
زندگینامه‌ی قاضی محمد:
قاضی محمد فرزند قاضی علی، سال 1900 در شهر مهاباد و در خانواده‌ای فرهنگی و آیینی متولد گردید.
پدر وی در سال 1930 در مهاباد یک سازمان به نام \"جنبش محمد\" را بنیانگذاری نموده و تا اواخر عمرش در سال 1934 ارتباط خود را با جنبش تبریز به رهبری شیخ محمد خیابانی حفظ کرد.
یکی از دو فرزند پسر قاضی علی به نام ابوالقاسم قاضی معروف به صدر قاضی برای مدت دو دوره نماینده‌ی مردم شهر مهاباد در شورای ملی بوده است.
قاضی محمد یکی از اشخاص متنفذ منطقه‌ی مکریان و از مقامات عالی رتبه‌ی دولت در امور فرهنگی شهر مهاباد بوده که علاوه بر زبان کُردی، فارسی، انگلیسی، فرانسوی و ترکی تا حدودی نیز با زبان روسی آشنا بوده است.
فعالیت در امور فرهنگی:
قاضی محمد بعد از فوت پدرش به عنوان قاضی شهر مهاباد انتخاب و در سال 1941 مسئولیت اداره فرهنگ و اوقاف شهر مهاباد را بر عهده گرفت که تأسیس مدرسه‌ی دخترانه در این شهر از جمله‌ی خدمات فرهنگی وی به منطقه می‌باشد.
در بازه‌ی زمانی 1941 تا 1945 که ایران و به ویژه مناطق مکریان در نوعی خلاء قدرت و قانون بسر می‌برد، نقش بسزایی در حل و فصل مشکلات مردم و قضاوت در دادرسی‌ها داشته است.
همچنین اعضاء حزب تازه تأسیس \"جمعیت احیای کُرد\" که در اوایل دهه‌ی چهل قرن بیستم در مهاباد تشکیل گردید در تمامی مواضع سیاسی خود از شخص پیشوا مشاوره می‌گرفتند.
قاضی محمد هیچ‌گاه عضو جمعیت احیای کُرد نبوده و به علت پایگاه اجتماعی و سیاسی در منطقه‌ی مکریان از سوی مقامات شوروی به شهر باکو دعوت شد.
رئیس جمهور کُردستان دارای شخصیتی والا و مورد اعتماد ملت کُرد بوده و در کارنامه‌ی سیاسی و فرهنگی خود نقاط بسیار درخشانی دارد که مبارز، میهن‌دوستی و ادیبی از جمله‌ی محاسن شخصیتی قاضی محمد می‌باشد.
بخشی از وصیت‌نامه‌ی قاضی محمد:
ملت، فرزند و برادران عزیزم، برادران حق پایمال شده ام، ملت ستمدیده ام، حال در آخرین دقایق زندگی، چند نصیحت به شما می‌کنم. بیایید بخاطر خدا از دشمنی همدیگر دست بردارید و متحد شوید و پشتیبان همدیگر باشید و در مقابل دشمن ظالم ایستادگی کنید. خودتان را بیهوده به دشمن نفروشید. دشمن اینقدر شما را می‌خواهد تا کارش را به‌وسیله شما انجام دهد و هرگز به شما رحم نمی‌کند و در هر فرصت از شما صرف نظر نمی‌کند.
اعطای لقب پیشوا به قاضی محمد در خلال تأسیس جمهوری کردستان به ویژه در روزنامه‌ی \"کوردستان\" و بعد از اعدام وی و توسط ملت کُرد می‌باشد.
سرانجام پیشوا قاضی محمد در صبحگاه روز دهم فروردین‌ماه 1326 به همراه محمد حسین‌خان سیف‌قاضی( پسر عموی قاضی محمد) و ابولقاسم صدر قاضی(بردار قاضی محمد) در میدان چهار چراغ مهاباد اعدام و شهید شدند.
طی سال‌های اخیر فعالان سیاسی – فرهنگی و شخصیات اجتماعی هر چهار بخش کُردستان در تلاشند که روز دهم فروردین به عنوان روز شهیدان کُردستان از سوی احزاب و گروه‌های سیاسی و نیز حکومت اقلیم کردستان عراق رسمیت یابد و در تقویم کردستان به ثبت برسد.
