بیانیه چهل و هفت سازمان حقوق بشری و سیاسی جهت محکوم کردن جنایات جمعه‌های خونین زاهدان و خاش
ما، فعالان جامعه مدنی و مدافعان حقوق بشر بلوچستان، از جامعه بین‌المللی می‌خواهیم که رژیم جمهوری اسلامی ایران را به دلیل نقض مداوم حقوق بشر علیه مردم بلوچستان پاسخگو کند. ما بر تأثیر اجتماعی ماندگار خشونت در این منطقه، به ویژه جنایت “جمعه خونین زاهدان” (۳۰ سپتامبر ۲۰۲۲) و همچنین یک ماه بعد، خشونت‌های اعمال شده بر مردم بلوچ توسط نیروهای نظامی و امنیتی در شهر خاش، تأکید می‌کنیم.
در ۳۰ سپتامبر ۲۰۲۲، پس از نماز جمعه در مسجد مکی زاهدان، نمازگزاران به طور مسالمت‌آمیز در اعتراض به سکوت دولت در مورد تعرض فرمانده پلیس، سرهنگ ابراهیم کوچکزایی، به یک دختر نوجوان پانزده ساله بلوچ در شهر چابهار و همچنین پیوستن به جنبش «زن زندگی آزادی» که در ایران جریان داشت گرد هم آمدند. نیروهای امنیتی و نظامی که از قبل با نیت‌های مشخص شده در حالت آماده‌باش کامل قرار داشتند، در کلانتری ۱۶، بر بالای ساختمان‌های بلند و کوه مجاور مسجد مستقر شده و با سلاح‌های گرم صورت مستقیم و به قصد کشتن به سمت قلب، سر و بالاتنه معترضان شلیک کردند. در پاسخ، برخی از جوانان در دفاع از خود سنگ پرتاب کردند. نیروهای نظامی به شلیک گلوله‌های جنگی به سمت مردان، زنان، سالمندان، جوانان و حتی کودکان داخل و خارج از حیاط مسجد ادامه دادند و صحنه را به یک قتل‌عام تمام عیار و جنایتی بی‌سابقه در تاریخ بلوچستان تبدیل کردند.
خشونت جمهوری اسلامی در این روز که منجر به کشته و زخمی شدن و معلولیت بسیاری از شهروندان و داغدار شدن خانواده‌های بی‌شماری گشت، به نام “جمعه خونین” در تاریخ بلوچستان ماندگار گشت. طبق گزارش‌های سازمان‌های حقوق بشری و رسانه‌های مستقل بلوچ که بر اساس کلیپ‌های ویدئویی تهیه شده توسط شواھد عینی وخبرنگاران مدنی، بیش از ۱۰۰ نفر از جمله زنان و کودکان در این فاجعه تراژیک قتل‌عام شدند. گزارش‌ها حاکی از زخمی شدن حدود ۵۰۰ نمازگزار است که ده‌ها نفر از آنها دچار قطع عضو، آسیب‌های نخاعی یا معلولیت‌های جدی شدند. حداقل ۲۵ نفر دچار آسیب چشمی شدند که برخی از آنها بینایی یا چشم خود را به کلی از دست دادند. تا به امروز، بسیاری از مجروحان از مشکلات مزمن رنج می‌برند و نیاز به مراقبت‌های پزشکی فوری دارند. به دلیل تهدیدات امنیتی، بسیاری از آنها نتوانسته‌اند درمان خود را کامل کنند و در نتیجه، آسیب‌های آنها وخیم‌تر گشته است.
پس از این رویداد، اعتراضات در سراسر بلوچستان، به ویژه در زاهدان، شدت گرفت. با وجود تلاش‌های خشونت‌آمیز جمهوری اسلامی برای سرکوب این اعتراضات، از جمله حکومت نظامی کردن استان، برپایی ایست‌های بازرسی سخت و بازداشت گسترده هزاران نفر برای پراکنده کردن جمعیت، به ویژه زاهدان، اعتراضات بیش از یک سال ادامه یافت. حتی علمای دینی و کارکنان مسجد مکی تحت فشار قرار گرفتند، بسیاری از آنها دستگیر شدند و برخی هنوز در زندان هستند. طبق گزارش‌های سازمان‌های حقوق بشری، در تاریخ ۴ نوامبر ۲۰۲۲، نیروهای امنیتی و نظامی بار دیگر با گلوله ھای جنگی به معترضان در شهر خاش شلیک کرده و دست‌کم ۱۸ معترض را قتل عام کردند.
جمهوری اسلامی ایران سعی کرد با پرداخت دیه ناچیز به خانواده‌های قربانیان و مجروحان، اعتراضات را خاموش کند، اما در تلاش برای منحرف کردن آنها از پیگیری عدالت بیشتر ناکام ماند. تا اواسط سال ۲۰۲۳، پس از تلاش‌های امام جمعه اهل سنت زاهدان، مولوی عبدالحمید، علمای دینی محلی و بزرگان جامعه و ادامه اعتراضات، پرونده‌ای قضایی برای تحقیق درباره فاجعه جمعه خونین باز شد. با این حال، نیروهای امنیتی از حضور وکلای مستقل و شایسته برای دفاع از قربانیان جلوگیری کردند و بدون برگزاری یک محاکمه شفاف و عادلانه، حقوق قربانیان و شکایات آنها همچنان تا امروز بی‌پاسخ مانده است.
حال پس از گذشت دو سال، سرکوب جمهوری اسلامی در بلوچستان تشدید شده و منجر به نقض گسترده حقوق بشر شده است:
● سرکوب خشونت‌آمیز مداوم اعتراضات که به کشته شدن حداقل ۱۸ معترض دیگر پس از «جمعه خونین» منجر شده است.
● تجاوز های گروهی به دختران و زنان معترض بازداشت شده در بازداشتگاه های سپاه پاسداران پس حوادث جمعه خونین زاهدان.
● قطع مداوم اینترنت و شبکه‌های ارتباطی، به‌ویژه در طول اعتراضات هفتگی در زاهدان.
● آزار و تهدید فعالان اجتماعی و کارکنان خیریه که به قربانیان و خانواده‌های آنها بصورت نامحسوس کمک می‌کنند.
● ترورهای کور و بازداشت‌های خودسرانه و ناپدید شدن اجباری شهروندان که وحشت را در سراسر منطقه پراکنده کرده است.
● محرومیت بازداشت‌شدگان اعتراضات از حداقل حقوق شهروندی و انسانی و عدم دسترسی به نمایندگی حقوقی مستقل.
● تهدید به ترور و ربودن فعالین حقوق بشر رسانه های بلوچ در خارج از کشور توسط حاکمیت.
علاوه بر این، رویکرد تهاجمی مقامات امنیتی و قضایی منجر به افزایش سایر سوءاستفاده‌ها، از جمله افزایش اعدام زندانیان بلوچ برای جرایم ادعایی مختلف و آزار بلوچ‌های فاقد مدارک هویتی شده است.
توصیه‌ها:
ما به عنوان سازمان‌های فعالان حقوق بشر و سیاسی، از سایر سازمان‌های حقوق بشری، دبیرکل سازمان ملل، مقامات بریتانیا و اتحادیه اروپا درخواست می‌کنیم:
● تمامی کشورهای عضو سازمان ملل باید از صلاحیت قضایی جهانی و سایر صلاحیت‌های فراسرزمینی و مکانیزم هایی که در اختیار دارند برای محافظت از جان و کرامت انسانی شهروندان بلوچ و پیگرد مقامات ایرانی مسئول جنایات طبق قوانین بین‌المللی، از جمله جنایات علیه بشریت که در بلوچستان (زاهدان و خاش) رخ داده است، استفاده کنند. اقدامات قضایی باید بدون محدودیت‌های رویه‌ای و بدون در نظر گرفتن حضور متهم در حوزه قضایی مربوطه انجام شود.
● تحقیقات ساختاری در مورد وضعیت کلی مرتبط با اعتراضات ۲۰۲۲، بدون شناسایی متهم خاص، آغاز شود، به‌ویژه در مواردی که قربانیان نقض‌ها و جنایات در قلمرو آنها حضور دارند.
● اطمینان حاصل شود که افراد در قلمرو شما که به دلیل فعالیت‌هایشان در پی حقیقت و عدالت، از جمله در رابطه با رویدادهای جمعه خونین و سایر نقض‌ها و جنایات در بلوچستان در معرض خطر تلافی هستند، محافظت شوند و راه‌های پاسخگویی مورد بررسی قرار گیرد.
● دولت‌های ملی باید ویزاهای بشردوستانه یا مجوزهای مسافرتی دیگر را برای افرادی که در جریان سرکوب خشونت‌آمیز اعتراضات، به‌ویژه در جریان جمعه‌های خونین در زاهدان و خاش آسیب دیده‌اند و افرادی که با آزار و اذیت مواجه هستند، صادر کنند.
● مقامات بریتانیا و اتحادیه اروپا بطور چشمگیر باید سرکوب مداوم در بلوچستان، از جمله بازداشت‌های خودسرانه فعالان و نرخ بالای اعدام‌ها را محکوم کنند.
1:کمپین فعالین بلوچ
2:رسانک نیوز
3:شیوار نیوز
4:گروه حقوق بشر بلوچستان
5:آزادی نتورک
6:اتحاد زنان کردستان
7:زنان کردستان علیه تبعیض جنسیتی
8:سازمان حقوق بشری هانا
9:سازمان جوانان کردستان ایران
10:کمپین دفاع از زندانیان سیاسی و مدنی در ایران
11: سازمان حقوق بشری کُردپا
12:نهاد “همه حقوق بشر، برای همه، در ایران”
13:جمعیت حقوق بشر کردستان – ژنو
14:شبکه جهانی برای آزادی زندانیان سیاسی و عقیدتی
15:مرکز زنان تورک ایران
16:برمش
17:شیکاگو برای ایران
18:نهاد نه به تابو نه به خشونت علیه زنان
19:دفاع از جریان آزاد اطلاعات( DeFFI)
20:شش‌رنگ (شبکه لزبین‌ها و ترنسجندرهای ایرانی)
21:یەکیەتی ژنانی دێموکراتی کوردستانی ئێران
22:کمیته مبارزه برای آزادی زندانیان سیاسی
23: بنیاد مهسا
24:سازمان حقوق‌بشر ایران
25:سازمان زنان کردستان ایران
26:سازمان حقوق بشر کارون
27:کمیته بین المللی علیه اعدام
28:نهاد حقوق بشر مردم آزربایجان در ایران آهراز
29:هه نگاو
30:دادخواهان کردستان
31:کانون مدافعان حقوق بشر
32:Council of solidarity with the struggles of the Iranian people – London
33:Comite National (Luxembourg)
34:Marburger Kollektiv zur Unterstützung der Frauen*revolution im Iran
35:Woman Life Freedom London
36:Campaign against execution in Iran-London
37:Collective femme vie libertie -Montreal Canada
38:Ahwaz Human Rights Org
39:Alliance path for Iran
40:Women’s Independence and Sustainable Equality (W.I.S.E)
41:Alliance for Freedom; Washington DC USA
42:Iranian Medical Society for Human Rights and Democracy(Berlin Med)
43:Association for the Defence of Human Rights of Azerbaijanis of Iran ArcDH
44:KURDISTAN HUMAN RIGHTS NETWORK
45:Echo Iran
46:Kurdistan Human Rights
